Κύριο θέμα: Σὲ δύο Διεθνῆ Θεολογικὰ Συνέδρια - Στὴν Ρουμανία

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Γιὰ τρίτη φορὰ ἐπισκέφθηκα τὴν Ρουμανία, ὕστερα ἀπὸ πρόσκληση τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Alba Julia (Ἄλμπα Ἰούλια) καὶ τοῦ Κέντρου Περίθαλψης καὶ Φροντίδας (Palliative Care Center) «Ἁγία Εἰρήνη» τοῦ Βουκουρεστίου, γιὰ νὰ εἰσηγηθῶ θέματα σὲ δύο διεθνῆ Συνέδρια. Βεβαίως, ἐξασφαλίσθηκε ἡ εὐλογία τοῦ νέου Πατριάρχου Ρουμανίας κ. Δανιήλ, ὅπως καὶ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου τῆς Alba Julia Ἀνδρέα, ὁ ὁποῖος εἶναι καὶ Διευθυντὴς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς πόλεως αὐτῆς.

Στὸ παρελθὸν μὲ ἄλλα κείμενά μου ἀναφέρθηκα στὴν Ὀρθόδοξη χώρα της Ρουμανίας, τὴν ἱστορία της καὶ τὸ παρόν της, καὶ δὲν θὰ ἤθελα νὰ ἐπανέλθω, ἁπλῶς θὰ ἀναφέρω ὅσα σχετίζονται μὲ τὰ δύο Συνέδρια καὶ μερικὲς νέες ἐμπειρίες τὶς ὁποῖες ἔζησα στὴν Ρουμανία.

Γενικά, παρατήρησα ὅτι ἡ Ρουμανία ἀνακάμπτει ἀπὸ τὴν οἰκονομικὴ κρίση τοῦ παρελθόντος, δέχεται ἐπιρροὲς ἀπὸ τὴν ἐκκοσμικευμένη δυτικὴ παράδοση, ὡστόσο διαφυλάσσει ἀκόμη σημαντικὰ στοιχεῖα τῆς Ὀρθόδοξης Παράδοσης καὶ τῶν ἠθῶν καὶ ἐθίμων τῆς χώρας.

1. Στὴν Alba Julia (Ἄλμπα Ἰούλια)

Ἡ πόλη

Πρόκειται γιὰ μιὰ πόλη τῶν 72.000 κατοίκων βορειοδυτικὰ τοῦ Βουκουρεστίου, μία ὥρα σχεδὸν ἀπὸ τὴν γνωστὴ πόλη Sibiu. Ἡ ὀνομασία της σημαίνει «λευκὴ Ἰούλια». Ἡ λέξη «ἄλμπα» εἶναι λατινογενὴς καὶ χρησιμοποιεῖται καὶ στὴν Ἑλλάδα ἀπὸ τοὺς ἁλιεῖς, δηλώνοντας τὴν ἀνατολή, τὸ λυκαυγές. Ὑπάρχουν οἱ φράσεις «θὰ καλάρουμε τὸ παραγάδι μὲ τὴν ἄλμπα» καὶ «θὰ κάνουμε πανιὰ μὲ τὴν ἄλμπα». Ἐπίσης, μὲ τὴν λέξη ἄλμπα χαρακτηρίζεται ὁ χιτῶνας τῶν Ἱερέων καὶ τῶν νεοβαπτίστων, καθὼς ἐπίσης στὰ λατινικὰ χαρακτηρίζεται καὶ ἡ Κυριακὴ τοῦ Θωμᾶ ποὺ κατακλείει τὴν Διακαινήσιμο Ἑβδομάδα, ἤτοι Dominice in albis.

Ἡ Alba Julia ὑπάγεται στὴν περιφέρεια τῆς Τρανσυλβανίας, στὸν νομὸ Χουνεντοόρα καὶ εἶναι ἕδρα Ἀρχιεπισκοπῆς. Ἡ πόλη εἶναι ἀρχαία προχριστιανικὴ ρωμαϊκὴ καὶ ἔχει μιὰ διαχρονικὴ ἱστορία. Στὴν πρόσφατη ἱστορία εἶναι γνωστὴ ἀπὸ τὸ ὅτι τὴν 1η Δεκεμβρίου τοῦ 1918 κηρύχθηκε ἐκεῖ ἡ ἕνωση τῆς Τρανσυλβανίας μὲ τὴν Ρουμανία, ἀφοῦ μέχρι τότε ὑπήγετο στὴν οὑγγρικὴ κατοχή.

Οἱ ἀναμνήσεις Ρουμάνων μὲ τοὺς ὁποίους συνομίλησα κάνουν λόγο γιὰ τὶς διώξεις τῶν Ὀρθοδόξων καὶ τὶς καταστροφὲς τῶν Ναῶν ἀπὸ τοὺς Οὐνίτας τὸ 1731. Τὴν περίοδο ἐκείνη ὑπῆρξαν πολλοὶ μάρτυρες. Πρόκειται γιὰ γεγονότα ποὺ παραμένουν στὸ κέντρο τῆς μνήμης τῶν Ὀρθοδόξων τῆς περιοχῆς.

Στὴν πόλη λειτουργεῖ Θεολογικὴ Σχολή, μιὰ ἀπὸ τὶς 14 Θεολογικὲς Σχολὲς ποὺ λειτουργοῦν στὴν Ρουμανία. Ἐπίσης, στὴν Ρουμανία λειτουργοῦν περίπου 40-50 Ἱερατικὰ Σεμινάρια, ἀπὸ τὰ ὁποῖα ἀποφοιτοῦν σπουδαστὲς ποὺ χειροτονοῦνται Διάκονοι καὶ Πρεσβύτεροι ἡ ὑπηρετοῦν ὡς Καθηγητὲς καὶ Διδάσκαλοι στὰ Σχολεῖα ἡ καὶ ὡς κοινωνικοὶ λειτουργοί. Τὸ Διεθνὲς Συνέδριο ἔγινε στὴν κεντρικὴ Αἴθουσα τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς, τὴν 29 Φεβρουαρίου καὶ 1 Μαρτίου ε.ε.

Τὸ Συνέδριο

Σημαντικὸ ἦταν τὸ κεντρικὸ θέμα τοῦ Συνεδρίου: «Τὸ νόημα τῆς ζωῆς, τοῦ θανάτου καὶ τοῦ πόνου στὴν 3η χιλιετία». Θὰ παρατεθῇ τὸ πρόγραμμα τῶν εἰσηγήσεων καὶ τὰ ὀνόματα τῶν εἰσηγητῶν γιὰ νὰ γίνη κατανοητὴ ἡ ὅλη προβληματικὴ τοῦ Συνεδρίου, καθὼς ἐπίσης γιὰ νὰ δοθοῦν προκλήσεις σὲ ἄλλους ποὺ τυχὸν θέλουν νὰ ἀναπτύξουν παρόμοια θέματα.

–Ἐπίσκοπος Βησσαρίων: «Ἡ ἐμπειρία τοῦ πόνου σὲ ἕναν κόσμο δίχως νόημα. Ὁ πόνος στὴν προοπτικὴ τῆς ἀνθρώπινης λογικῆς», –Καθ. Aldo Natale Terrin: «Τὰ βάσανα καὶ ὁ θάνατος σὲ ὁρισμένες θρησκεῖες», –Καθηγ. π. Ilie Moldovan: «Ἡ ζωή, ὁ πόνος καὶ ὁ θάνατος στὴν προοπτικὴ τῆς χριστιανικῆς ὑπαρξιακῆς ζωῆς», –Καθηγ. π. Rauch: «Ἡ ζωή, ὁ πόνος καὶ ὁ θάνατος στὴν 3η χιλιετία. Μιὰ χριστιανικὴ ἀπάντηση», –Καθηγ. Ἄρχ. Ντινονίζι Τεταμάνζι: «Ὁ πόνος, ἕνα ταξίδι ἐλευθερίας», –Καθηγ. π. Emil Jurcan: «Τὸ γεγονὸς τοῦ θανάτου στὸν Χριστό. Ὁ θάνατος καὶ τὰ βάσανα ὑπὸ τὸ πρίσμα τῶν μεγάλων θρησκειῶν καὶ ἡ ἐκπλήρωσή του στὸν Χριστιανισμό», –Καθηγ. Chirila: «Τὸ ἀναστάσιμο στοιχεῖο τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου», –D. Puric: «Ἡ ἔννοια τῆς ζωῆς, τοῦ θανάτου καὶ τοῦ πόνου στὴν 3η χιλιετία», –Δρ. π. Συμεὼν Τοντοράν: «Ἡ διδασκαλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς γιὰ τὸν πόνο», –Δρ. π. Βασίλε Στάντσιου: «Ἡ θεολογία τῶν ὕμνων τῆς νεκρώσιμης ἀκολουθίας», –Viorel Stefaneanu: «Σὲ ἀναζήτηση τοῦ χαμένου νοήματος. Ὁ Φάουστ, ὁ Δὸν Ζουὰν καὶ ὁ βρυκόλακας. Τρεῖς συμβολικὲς ἀναπαραστάσεις (τῆς πνευματικῆς κρίσης) τοῦ σύγχρονου κόσμου», –Δρ. Adrian Lemeni: «Ἡ ζωὴ ὡς δῶρο τοῦ Θεοῦ στὸ πλαίσιο τοῦ πνευματικοῦ θανάτου στὴ σύγχρονη κοινωνία», –Δρ. π. Μιχαὴλ Χιμντίστι: «Ἡ ζωὴ καὶ ὁ θάνατος στὸ πλαίσιο τοῦ σύγχρονου ἐπικουριανισμοῦ», –Δρ. π. Ὀνισόρ: «Τὸ νόημα τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου στὴν Παλαιὰ Διαθήκη», –Δρ. π. Τελέα: «Ἡ βυζαντινὴ ἔννοια τοῦ θανάτου (στὴν ἀλεξανδρινὴ καὶ καππαδοκικὴ ἄποψη)», –Δρ. π. Βασίλε Κιτιρίγκα: «Ὁ χωρὶς προσευχὴ ἄνθρωπος καὶ τὰ βάσανά του», –Δρ. π. Συμεὼν Τοντοράν: «Γιατί βασανίζεται ἡ φύση; Μιὰ χριστιανικὴ ἀπάντηση», –Δρ. Ocoleanu: «Ὁ δείκτης γεννήσεων ὡς βάση κοινωνικῆς ἠθικῆς», –Δρ. π. Φλορὶν Μποτεζάν: «Ἡ σκέψη τοῦ θανάτου στὴ μεταμοντέρνα κοινωνία καὶ στὴν ὀρθόδοξη πνευματικότητα», –Δρ. π. Πανάϊτε: «Ἡ ἔκφραση τῆς δογματικῆς-μαρτυρικῆς συνείδησης τοῦ πρώϊμου Χριστιανισμοῦ στὸ ἐπίπεδο τῆς πολιτικῆς φιλοσοφίας», –Δρ. π. Ὄπρις: «Τὸ νόημα τῆς ζωῆς, τῶν βασάνων, τοῦ θανάτου καὶ τὰ μαθήματα θρησκευτικῶν. Θεολογικὲς καὶ παιδαγωγικὲς πλευρές», –Ἄρχιμ. Δρ. Τία: «Ἡ ζωὴ ὡς κουλτούρα. Θεωρήσεις μιᾶς ποιμαντικῆς ἀνθρωπολογίας», –Δρ. Μόνικα.. «Ἡ βία στὸ σπίτι μεταξὺ βασάνων καὶ μαρτυρίου», –π. Jan Nikolae: «Ἡ πραγματικότητα τοῦ θανάτου καὶ ἡ πασχαλινὴ ἐκκλησιαστικὴ ὀντολογία», –Δρ. π. Πανάϊτε: «Ἡ πολιτικὴ φιλοσοφία τοῦ πρώϊμου Χριστιανισμοῦ στὴ λατινικὴ ἀπολογητική. Μιὰ σύνθεση», –Drimbe: «Ὁ θάνατος ὡς μεταφορὰ καὶ ὡς παράδοξο στὶς ἐκκλησιαστικὲς ἐπιστολές του Ἀπ. Παύλου», –Andrea Bandoiu: «Θάνατος, ἡ πὼς βλέπουν οἱ σύγχρονοι ἐξομολόγοι τὸ μεγάλο πέρασμα», –Δρ. π. Ντουμίτρου Βάνκα: «Μιὰ λειτουργικὴ πρακτικὴ ποὺ ἀποφεύχθηκε καὶ ξεχάστηκε. Ἡ ἀκολουθία γιὰ ψυχορραγοῦντες (εἰδικὲς περιπτώσεις). Ἀνάλυση ἑνὸς κειμένου τοῦ 17ου αἰῶνα», –Σέβ. Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου Ἰερόθεος: «Διαδοχικὲς κρίσεις θανάτου».

Σὲ ἄλλο μέρος τῆς ἐφημερίδος θὰ παρατεθῇ ἡ περίληψη τῆς εἰσηγήσεώς μου ποὺ ἀναπτύχθηκε στὸ Συνέδριο.

Ὁ ἐκδοτικὸς οἶκος τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς τῆς περιοχῆς, μὲ τὴν εὐλογία τοῦ Ἀρχιεπισκόπου κ. Ἀνδρέα, ἐξέδωσε τὶς εἰσηγήσεις τοῦ Συνεδρίου σὲ ἕναν καλαίσθητο τόμο ποὺ εἶχε δοθῇ σὲ ὅλους τοὺς Συνέδρους καὶ φοιτητὰς καὶ ἔτσι εἶχαν τὴν δυνατότητα νὰ παρακολουθοῦν τὶς εἰσηγήσεις. Τὸ πρωτότυπο ἐδῶ ἔγκειται στὸ ὅτι ἐνῷ συνήθως οἱ εἰσηγήσεις ἐκδίδονται ἐντύπως μετὰ τὴν λήξη τῶν Συνεδρίων, στὴν προκειμένη περίπτωση ἐκδόθηκαν πρὶν τὴν ἔναρξη.

Φυσικά, ὅπως γνωρίζουν ὅσοι συμμετέχουν σὲ παρόμοια Συνέδρια, ἕνα σημαντικὸ κομμάτι ἀπὸ τέτοιες συναντήσεις εἶναι οἱ συζητήσεις ποὺ γίνονται κατὰ τὴν διάρκεια τῶν ἐργασιῶν τοῦ Συνεδρίου καὶ ἰδιαιτέρως κατὰ τὰ διαλείμματα καὶ τὴν τράπεζα. Μοῦ δόθηκε ἡ δυνατότητα νὰ μιλήσω μὲ Καθηγητὲς ποὺ εἰσηγήθηκαν θέματα γιὰ διάφορα ζητήματα, θεολογικά, ἱστορικά, πολιτιστικὰ κλπ. Γιὰ παράδειγμα μὲ ἕναν Καθηγητὴ τῆς τέχνης μιλήσαμε διεξοδικὰ γιὰ τὸν σύγχρονο τρόπο ζωῆς, ὅπως βιώνεται στὴν τέχνη, ἀλλὰ καὶ στὴν καθημερινότητα, ποὺ δείχνει ὅτι ζοῦμε σὲ μιὰ ἐποχὴ νεορομαντισμοῦ, ἀφοῦ τὸ λεγόμενο μεταμοντερνικὸ κίνημα ἔχει σημαντικὰ στοιχεῖα τοῦ νεορομαντισμοῦ. Ἐπίσης, ἐνδιαφέρουσες πληροφορίες ἔμαθα γιὰ τὸν τρόπο ζωῆς τῶν Χριστιανῶν στὴν Ρουμανία.

Ξεναγήθηκα στὴν Θεολογικὴ Σχολὴ καὶ πληροφορήθηκα τὸν τρόπο διοργάνωσής της. Γιὰ παράδειγμα, ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ ὑπάγεται στὸ Κρατικὸ Πανεπιστήμιο τῆς πόλης, οἱ Καθηγητὲς ἐκλέγονται ἀπὸ τὸ Καθηγητικὸ προσωπικό, ἀλλὰ πρέπει νὰ ἔχουν καὶ τὴν συγκατάθεση τοῦ Μητροπολίτου ἡ Ἐπισκόπου τῆς περιοχῆς. Αὐτὸ δὲν συμβαίνει μόνον στὴν Ρουμανία, ἀλλά, ὅπως μὲ πληροφόρησαν Καθηγητὲς ἀπὸ τὴν Γερμανία, συμβαίνει καὶ ἐκεῖ.

Λατρευτικὲς συνάξεις

Πέραν τοῦ Συνεδρίου εἶχα τὴν δυνατότητα νὰ συμμετάσχω σὲ λατρευτικὲς συνάξεις. Τὸ Σάββατο τὸ ἀπόγευμα τελέσθηκε κατανυκτικὸς ἑσπερινὸς στὸν παλαιὸ Καθεδρικὸ Ναὸ τῆς πόλεως, ἕναν καταπληκτικὸ ξύλινο Ναὸ μέσα στὸ ἀρχαῖο Κάστρο. Ἡ ἀκολουθία τοῦ ἑσπερινοῦ μέσα στὴν μισοσκότεινη Ἐκκλησία, ἐνῷ ἔξω φυσοῦσε δυνατὸς ἀέρας μὲ βροχή, ἦταν κάτι τὸ πολὺ συγκινητικό. Ἡ εὐλάβεια τῶν Χριστιανῶν, ἡ βυζαντινὴ ψαλμωδία τῶν νέων ἀνθρώπων μας μετέφεραν σὲ παλαιότερους χρόνους. Ἐντύπωση μοῦ προξένησε ἡ εἰκόνα τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ του Ἀθωνίτου σὲ εἰδικὸ προσκυνητάρι, τὸν ὁποῖον τιμοῦν ἰδιαιτέρως. Μὲ παρότρυνση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου κ. Ἀνδρέα ὁμίλησα γιὰ τὴν ἀξία τῆς προσευχῆς, τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς προετοιμασίας γιὰ τὴν θεία Λειτουργία. Ἡ φιλοξενία στὸ σπίτι τοῦ Ἱερέως, μετὰ τὴν ἀκολουθία τοῦ ἑσπερινοῦ, ἔδωσε τὴν δυνατότητα νὰ ἐπικοινωνήσουμε μὲ μερικοὺς ἀπὸ τοὺς παρευρεθέντες Χριστιανούς, σὲ κλίμα ἀγάπης καὶ φιλαδελφίας.

Τὴν ἑπόμενη ἡμέρα, Κυριακὴ 2 Μαρτίου, τῶν Ἀπόκρεω, λειτουργήσαμε μὲ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο κ. Ἀνδρέα στὸν Καθεδρικὸ Ναὸ τῆς πόλεως. Πρόκειται γιὰ ἕναν μεγαλοπρεπέστατο καὶ εὐρύχωρο Ναό. Στὸ προαύλιό του εἶναι κτισμένα τὰ κτίρια τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς καὶ τὸ ὑψηλὸ καμπαναριὸ (58 μ. ὕψος) ποὺ ἑνώνονται μεταξύ τους μὲ στοές. Ὅλα μαζὶ ἀποτελοῦν ἕνα ἐπιβλητικὸ κτιριακὸ συγκρότημα σὲ σχῆμα παραλληλόγραμμου μὲ διακοσμήσεις καὶ χρωματισμούς, ποὺ ἐντυπωσιάζει τὸν ἐπισκέπτη.

Ἡ θεία Λειτουργία διήρκησε περίπου δυόμιση μὲ τρεῖς ὧρες καὶ κατὰ τὴν διάρκειά της τελέσθηκε χειροτονία νέου Διακόνου. Ὅσοι συμμετέχουν σὲ θεῖες Λειτουργίες στὴν Ρουμανία καὶ στὴν Ρωσία διαπιστώνουν ὅτι δίνεται μεγάλη σημασία στὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο τελοῦνται, δηλαδὴ μὲ μεγαλοπρεπῆ καὶ βραδὺ ρυθμό.

Στὸ τέλος τῆς θείας Λειτουργίας ὁμίλησα, κατόπιν παρακλήσεως καὶ παροτρύνσεως τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀνδρέα, γιὰ τὴν Πρώτη καὶ Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ, τὶς διαφορὲς μεταξύ τους, ἀλλὰ καὶ τὴν διαρκῆ παρουσία τοῦ Χριστοῦ στὴν θεία Λειτουργία καὶ τὴν καρδιὰ τῶν πιστῶν, διὰ τῆς προσευχῆς.

Ἀξιοσημείωτο εἶναι ὅτι στὸν Ναὸ δὲν ὑπῆρχαν καθίσματα καὶ οἱ πιστοὶ ποὺ τὸν γέμισαν, κατὰ τὴν διάρκεια τῆς θείας Λειτουργίας, παρέμειναν ὄρθιοι τόσες ὧρες, μὲ ἀπόλυτη ἡσυχία καὶ εὐλάβεια. Ἐντυπωσιάζεται κανεὶς ἀπὸ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖον μετέχουν στὴν θεία Λειτουργία οἱ ὀρθόδοξοι Ρουμάνοι.

Καὶ ἄλλοτε εἶχα ὑπογραμμίσει τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο οἱ Χριστιανοὶ ἀντιμετωπίζουν τὸν λειτουργὸ Κληρικό. Μετὰ τὸ πέρας τῆς Ἀκολουθίας δὲν φεύγουν ἀμέσως ἀπὸ τὸν Ναό, ἀλλὰ ἀναμένουν τὸν λειτουργό, Ἱερέα ἡ Ἐπίσκοπο, γιὰ νὰ λάβουν τὴν εὐχή του, νὰ ἀκουμπήσουν τὰ ἄμφιά του ἡ τὰ ράσα του, νὰ ἀσπασθοῦν τὴν χεῖρα του καὶ τὸ ἐγκόλπιό του.

Τὸ ἀπόγευμα τῆς Κυριακῆς ἐκείνης, ὅπως καὶ κάθε Κυριακή, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος τῆς Alba Julia τέλεσε τὴν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ καὶ ἔκανε τὸ ἀπογευματινὸ κήρυγμα. Μοῦ εἶπε ὅτι ἐφέτος ἀναπτύσσει θέματα ἀπὸ τὴν «Φιλοκαλία» καὶ μάλιστα ἀναλύει σημεῖα ἀπὸ τὴν διδασκαλία των Καλλίστου καὶ Ἰγνατίου των Ξανθοπούλων περὶ προσευχῆς καὶ περὶ πνευματικοῦ ἀγῶνος. Ὅταν τὸν ρώτησα ἂν εἶναι ἀποδεκτὰ τέτοια κηρύγματα ἀπὸ τὸν λαό, μοῦ ἀπήντησε καταφατικά.

Τὶς ἡμέρες ποὺ παρέμεινα στὴν πόλη Alba Julia, ξεναγήθηκα ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο καὶ σὲ ἄλλους Ναοὺς τῆς πόλεως, σὲ Μοναστήρια, στὸ κτίριο ὅπου ἀνακηρύχθηκε ἡ ἕνωση τῆς Τρανσυλβανίας μὲ τὴν Ρουμανία, τὸ ὁποῖο σήμερα χρησιμοποιεῖται ὡς Μουσεῖο.

2. Στὸ Βουκουρέστι

Τὸ δεύτερο μέρος τοῦ προγράμματος τῆς ἐπισκέψεώς μας στὴν Ρουμανία ἐκτυλίχθηκε στὴν πρωτεύουσα τῆς Ρουμανίας, τὸ Βουκουρέστι. Προσκλήθηκα νὰ συμμετάσχω, ὅπως ἀναφέρθηκε, σὲ Διεθνὲς Συνέδριο ποὺ διοργάνωσε τὸ Κέντρο Περίθαλψης - Φροντίδας «Ἁγία Εἰρήνη».

Ὁ νέος Πατριάρχης Ρουμανίας

Πρώτη ἐπίσκεψη πραγματοποιήθηκε στὸ Πατριαρχεῖο Ρουμανίας, ὅπου συνάντησα τὸν νέο Πατριάρχη κ. Δανιήλ, τὸν ὁποῖο γνώρισα ὅταν ἦταν Μητροπολίτης Μολδαβίας, κατὰ τὴν ἐπίσκεψή μου στὴν Μητρόπολή του, συνοδεύοντας τότε τὸν μακαριστὸ Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καὶ Πάσης Ἑλλάδος κυρὸ Χριστόδουλο. Ὁ Πατριάρχης Ρουμανίας εἶναι ἕνας εὐπαίδευτος καὶ ἔμπειρος Κληρικός, ἦταν Καθηγητὴς στὴν Γενεύη καὶ εἶναι πάντοτε ἕτοιμος νὰ ἀναφέρη γεγονότα ἀπὸ τὴν πλούσια πεῖρα ποὺ διαθέτει. Ὁμιλεῖ συνήθως γιὰ τὴν σχέση μεταξὺ τῆς θεολογίας καὶ τῆς ποιμαντικῆς, ποὺ ἦταν καὶ τὸ ἀντικείμενο τῆς διδακτορικῆς του μελέτης.

Ἡ συνάντηση καὶ ἡ συζήτηση μὲ τὸν Πατριάρχη Ρουμανίας κ. Δανιήλ, ἔστω καὶ σύντομη, εἶναι ἕνα εὐχάριστο καὶ ὠφέλιμο γεγονός. Μὲ πρόσκλησή του κάθισα στὴν Πατριαρχικὴ τράπεζα, στὴν ὁποία παρακάθισαν ὅλοι οἱ Μητροπολῖτες, οἱ Ἀρχιεπίσκοποι, οἱ Χωρεπίσκοποι καὶ οἱ Βικάριοι, ἐπειδὴ τὶς ἡμέρες ἐκεῖνες διεξάγονταν οἱ Συνεδριάσεις τῆς Ἱεραρχίας τοῦ Πατριαρχείου καὶ μεταξὺ τῶν ἄλλων θὰ ἐξέλεγαν Μητροπολῖτες καὶ Ἐπισκόπους.

Εἶναι γνωστὸν ὅτι τὸ ἐκκλησιαστικὸ σύστημα τῆς Ρουμανίας εἶναι διαφορετικὸ ἀπὸ τῆς Ἑλλάδος καὶ προσεγγίζει περισσότερο στὰ κανονικὰ πλαίσια λειτουργίας τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ θεσμοῦ, ἀφοῦ λειτουργεῖ τὸ Μητροπολιτικὸ σύστημα, δηλαδὴ οἱ Μητροπολῖτες ἔχουν ὑπὸ τὴν κανονικὴ δικαιοδοσία τοὺς Χωρεπισκόπους καὶ Ἐπισκόπους. Οἱ Ἀρχιεπίσκοποι εἶναι κατώτεροι τῶν Μητροπολιτῶν. Πάντως, οἱ Χωρεπίσκοποι μνημονεύουν τὸν Μητροπολίτη, ἀλλὰ ἀσκοῦν ὅλα τὰ ἀρχιερατικὰ δίκαια στὴν Ἐπαρχία τους. Δίνεται ἡ δυνατότητα νὰ γίνωνται καὶ τοπικές, κατὰ Μητροπόλεις, συνάξεις, ἀλλὰ καὶ Σύνοδος ὅλων τῶν Μητροπολιτῶν, Ἀρχιεπισκόπων καὶ Ἐπισκόπων, ὅπου ἀπὸ κοινοῦ ἀντιμετωπίζουν διάφορα ζητήματα ποὺ ἀπασχολοῦν τὸ Πατριαρχεῖο. Στὶς ἐκλογὲς Ἐπισκόπων, Ἀρχιεπισκόπων καὶ Μητροπολιτῶν λαμβάνουν μέρος ὅλοι οἱ Ἐπίσκοποι.

Πληροφορήθηκα ὅτι τὸ νέο σύστημα ἐκλογῆς Ἀρχιερέων ποὺ ἐφαρμόσθηκε στὶς ἐκλογὲς αὐτὲς προβλέπει νὰ προτείνουν δύο (2) ὑποψηφίους τὰ μέλη τῶν Ἐπιτροπῶν κάθε χηρεύουσας Μητροπόλεως, Ἀρχιεπισκοπῆς καὶ Ἐπισκοπῆς καὶ νὰ προσθέτη ἡ Σύνοδος ἄλλους δύο (2) ὑποψηφίους. Ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς τέσσερεις τελικὰ ἐκλέγεται ὁ Μητροπολίτης, Ἀρχιεπίσκοπος, Ἐπίσκοπος.

Τὸ Διεθνὲς Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στὴν γυναικεία Ἱερὰ Μονὴ Χριστιάνα, ἀπὸ τὸ Κέντρο Περίθαλψης καὶ Φροντίδας. Ἡ ὀργάνωση τοῦ Συνεδρίου ἦταν ἄριστη, ἀφοῦ μεταξὺ τῶν ἄλλων διέθετε σύστημα αὐτόματης μετάφρασης σὲ πέντε γλῶσσες (ρουμανική, ἑλληνική, ἀγγλική, γαλλικὴ καὶ ρωσική). Τὸ Συνέδριο ἦταν ὑψηλοῦ ἐπιπέδου, ἀφοῦ συμμετεῖχαν περίπου 150 Σύνεδροι Καθηγητὲς Θεολογικῶν καὶ Ἰατρικῶν Σχολῶν, Ἰατροί, πρ. Ὑπουργοί, Νοσηλευτές, κοινωνικοὶ λειτουργοί, ἐθελοντές, φοιτητὲς καί, βεβαίως, Ἐπίσκοποι καὶ Ἱερεῖς ποὺ ἐργάζονται σὲ Νοσοκομεῖα.

Πρὶν παρατεθῇ ἡ θεματολογία τοῦ Συνεδρίου θὰ πρέπη νὰ ἐξάρουμε τὴν συμβολή, ὄχι μόνον στὸ Συνέδριο, ἀλλὰ καὶ σὲ ὅλη αὐτὴν τὴν προσπάθεια, τοῦ Καθηγητοῦ Παύλου Κυρίλλα (Pavel Chiril?), ἰατροῦ ποὺ διδάσκει τὸ μάθημα τῆς Βιοηθικῆς στὴν Θεολογικὴ Σχολή της Κραϊόβα. Ὁ Καθηγητὴς Κυρίλλα ἐνδιαφέρεται κυρίως γιὰ τὴν κατάσταση τῶν μελλοθανάτων ἀπὸ καρκίνο, προσφέροντας σὲ αὐτούς, ἀφ' ἑνὸς μὲν καλωσύνη, παρηγοριὰ καὶ ἀγάπη, ἀφ' ἑτέρου δὲ τοὺς προετοιμάζει γιὰ χριστιανικὰ τέλη, ἀνώδυνα, ἀνεπαίσχυντα καὶ εἰρηνικά.

Ἡ θεματολογία τοῦ Συνεδρίου

Τὸ κεντρικὸ θέμα τοῦ Συνεδρίου ἦταν: «Ἡ πνευματικὴ περίθαλψη τοῦ ἑτοιμοθανάτου προσώπου ἐξ ἀπόψεως ὀρθοδόξου». Στὴν συνέχεια θὰ παρατεθῇ τὸ πρόγραμμα τοῦ Συνεδρίου.

Στὴν ἀρχὴ προλόγισε ὁ Καθηγητὴς Κυρίλλα, ὁ ὁποῖος καλωσόρισε τοὺς Εἰσηγητὲς καὶ τοὺς Συνέδρους καὶ ἔδωσε τὸ στίγμα τοῦ ὅλου Συνεδρίου. Μεταξὺ τῶν ἄλλων ἀνέφερε τὴν ἀπάντηση κάποιου σὲ ἐρώτηση ποὺ τοῦ ὑποβλήθηκε γιατί ἔγινε ὀρθόδοξος: «Γιὰ νὰ μπορέσω νὰ πεθάνω καλά!». Καὶ στὴν συνέχεια σκιαγράφησε τὸν στόχο τῶν δραστηριοτήτων του καὶ τοῦ Συνεδρίου ποὺ εἶναι διττός. Ὁ πρῶτος εἶναι ἡ εἰδικὴ πάλη μὲ τὸν θάνατο, γιατί μπορεῖ κάποιος κατὰ τὴν διαδικασία του νὰ χαθῇ ἡ νὰ σωθῇ αἰώνια, καὶ ὁ δεύτερος εἶναι ἡ ἀγάπη γιὰ τὸν συνάνθρωπο, ἀφοῦ ἡ ἀγάπη εἶναι μεγαλύτερη ἀπὸ τὸν θάνατο.

Οἱ εἰσηγητὲς καὶ οἱ ἀντίστοιχες εἰσηγήσεις τους ἦταν οἱ ἑξῆς: Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ἰερόθεος: «Περνῶντας ἀπὸ τὴν ζωὴ στὸν θάνατο», δρ. Marc Andronikof: «Πὼς δικαιολογοῦνται ὅσοι ἀγωνίζονται σκληρὰ γιὰ νὰ κρατήσουν κάποιον στὴν ζωή», Καθηγητὴς Tristram Engelhardt: «Ἐνθύμιση τοῦ τί ἀφορᾶ ὁ θάνατος; Σκέψεις γιὰ τὴν φροντίδα στὸ τέλος τῆς ζωῆς», δρ. Δημήτρη Avdeev, ψυχοθεραπευτής: «Ὁ θάνατος ἀρχὴ τῆς αἰωνιότητος», Καθηγητὴς π. Βασίλειος Mihoc: «Ὁ ἄνθρωπος, σῶμα καὶ ψυχή», Corinna Delkeskamp-Hayes, ἐκδότρια, μὲ θέμα: «Σχέσεις καὶ ἐπιπτώσεις τῆς κοσμικῆς βιοηθικῆς στὴν χριστιανικὴ ἠθική».

Ἡ πρωϊνὴ Συνεδρίαση περιελάμβανε τὶς εἰσηγήσεις καὶ τὶς συζητήσεις ἐπὶ τῶν εἰσηγήσεων, ἐνῷ ἡ ἀπογευματινὴ συνεδρίαση ἦταν ἀφιερωμένη ἐξ ὁλοκλήρου σὲ ἐρωτήσεις ποὺ ἐτέθησαν καὶ ἔγιναν ἐνδιαφέρουσες συζητήσεις μὲ τὴν συμμετοχὴ καὶ τῶν εἰσηγητῶν καὶ τοῦ ἀκροατηρίου. Ἐτέθησαν πολλὰ ζητήματα, ὅπως οἱ μεταμοσχεύσεις, ἡ εὐθανασία, ὁ χρόνος τοῦ θανάτου, ὁ τρόπος τῆς ἀντιμετωπίσεως τῶν μελλοθανάτων, ἡ ποιμαντικὴ διάσταση τῆς ἀσθένειας καὶ τῆς ὥρας τοῦ θανάτου, οἱ σχέσεις μεταξὺ ἰατρῶν καὶ Κληρικῶν κλπ.

Ἐπρόκειτο γιὰ μιὰ πραγματικὴ Ἡμερίδα ποὺ ἄρχισε στὶς 9 ἡ ὥρα τὸ πρωΐ καὶ τελείωσε μαζὶ μὲ τὴν βραδινὴ τράπεζα καὶ τὸ ἀπόδειπνο περίπου στὶς 9 τὸ βράδυ. Δώδεκα ὧρες σὲ μιὰ διαρκῆ συζήτηση γύρω ἀπὸ τὰ σοβαρὰ αὐτὰ ζητήματα μεταξὺ εἰδικῶν καὶ μάλιστα ἀνθρώπων ποὺ ἀσχολοῦνται μὲ μελλοθανάτους. Καὶ παρὰ τὴν πολύωρη Συνεδρίαση, τὸ ἐνδιαφέρον τοῦ ἀκροατηρίου ἦταν ἀμείωτο. Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι οἱ ἀκροατὲς ποὺ λάμβαναν τὸν λόγο ἄρχιζαν μὲ εὐχαριστίες καὶ μὲ φράσεις ὅπως: «Εὐλογημένη ἡμέρα...», «Σήμερα ἔλαβα ἀπαντήσεις σὲ πολλὰ ἐρωτήματά μου...», «Ὅλοι γίναμε πιὸ "πλούσιοι" ἀπὸ τὸ αὐτὸ συμπόσιο...» κλπ.

Στὸ τέλος μου δόθηκε ὁ λόγος γιὰ νὰ συνοψίσω καὶ νὰ σημειώσω τὰ συμπεράσματα τοῦ Συνεδρίου. Εἶπα περίπου τὰ ἑξῆς:

Τὸ Συνέδριο ἦταν πολὺ καλὸ καὶ εὐχαριστοῦμε τον δρ. Κυρίλλα ποὺ τὸ διοργάνωσε. Ἐλέχθησαν πολλά, τὰ ὁποῖα θὰ γονιμοποιηθοῦν ἀκόμη περισσότερο μετὰ τὸ Συνέδριο. Ὁ θάνατος ὑπάρχει μέσα μας, μὲ τὰ γονίδια τῆς γηράνσεως. Ὅμως, ὅλη ἡ παιδεία μας λησμόνησε καὶ παραθεωρεὶ τὸν θάνατο καὶ δὲν προετοιμαζόμαστε γι' αὐτόν. Σὲ ὅλη μας τὴν ζωὴ περνοῦμε διάφορες διαδοχικὲς κρίσεις ποὺ ὡς βάση ἔχουν τὸν θάνατο. Αὐτὸ γίνεται σὲ κάθε ἡλικία καὶ ἐκφράζεται μὲ τὸν πόνο, τὴν θλίψη, τὶς ἀρρώστιες, τὶς ἀνασφάλειες καὶ τὶς ἐπαναστάσεις. Ἄρα εἴμαστε ὅλοι μελλοθάνατοι. Κάνουμε λόγο γιὰ τὸ πὼς θὰ βοηθήσουμε τοὺς μελλοθανάτους, ἐνῷ καὶ ἐμεῖς εἴμαστε μελλοθάνατοι. Ἔλεγε ἕνας φιλόσοφος ὅτι ἡ ἀλήθεια εἶναι τὸ «ὁδεύειν πρὸς τὸν θάνατον».

Πρέπει νὰ προσανατολιζόμαστε γιὰ τὴν ὥρα τοῦ θανάτου. Νὰ σκεπτόμαστε τὸν θάνατο, νὰ ἔχουμε μνήμη θανάτου καὶ νὰ προσευχόμαστε γιὰ τὴν ὥρα αὐτή. Εἶναι μεγάλη εὐλογία γιὰ κάθε ἄνθρωπο στὸ τέλος τῆς ζωῆς του νὰ ἔχη συνείδηση τῆς καταστάσεώς του καὶ νὰ προσεύχεται στὸν Θεό, δηλαδὴ νὰ φύγη ἀπὸ τὸν βίο αὐτὸν στὴν ἄλλη ζωὴ μέσα στὴν ἀτμόσφαιρα τῆς προσευχῆς. Ὑπάρχουν πολλὰ παραδείγματα ἀνθρώπων ποὺ φεύγουν μὲ τὴν πεποίθηση ὅτι ὁδηγοῦνται σὲ μιὰ συνάντηση μὲ τὸν Θεό, τὴν Παναγία, τοὺς ἁγίους, τὴν οὐράνια Ἐκκλησία.

Ἀσκῶντας ποιμαντικὴ στοὺς μελλοθανάτους, πρέπει νὰ τοὺς πλησιάζουμε μὲ ἀγάπη, εὐαισθησία, τρυφερότητα, μὲ λόγο καὶ σιωπή. Ἂν ἐμεῖς αἰσθανόμαστε ὡς μελλοθάνατοι, θὰ μπορέσουμε νὰ βοηθήσουμε μὲ θετικὸ καὶ ἀποτελεσματικὸ τρόπο τους μελλοθανάτους. Ἂς σημειωθῇ ὅτι σὲ συνάντησή μου καὶ συζήτηση μὲ Καθηγήτρια τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Βουκουρεστίου πληροφορήθηκα ὅτι τὸ βιβλίο μου «Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία», ποὺ μεταφράσθηκε ἀπὸ μιὰ Ρουμάνα Καθηγήτρια Φιλοσοφίας στὸ Πανεπιστήμιο, διδάσκεται ὡς μάθημα στὴν Θεολογικὴ Σχολὴ Βουκουρεστίου καὶ οἱ φοιτητὲς δίνουν ἐξετάσεις στὸ βιβλίο αὐτό.

Ἐπίσκεψη στὸ Ἄσυλο-Ξενώνα τοῦ Κέντρου Περίθαλψης Καρκινοπαθῶν

Τὴν ἑπομένη ἡμέρα, Τετάρτη 5 Μαρτίου, ἐπισκεφθήκαμε τὸ Ἄσυλο-Ξενώνα τοῦ Κέντρου Περίθαλψης Καρκινοπαθῶν γιὰ νὰ διαπιστώσουμε τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ἐργάζονται κοντὰ στοὺς μελλοθανάτους πάσχοντας ἀπὸ καρκίνο.

Ἐντυπωσιασθήκαμε πολύ. Περιλαμβάνει δύο κτίρια. Τὸ πρῶτο λειτουργεῖ ὡς ἰατρεῖο, ἐνῷ στὸ δεύτερο καὶ μεγαλύτερο, ποὺ εἶναι ὁ Ξενῶνας τοῦ Κέντρου, φιλοξενοῦνται οἱ ἀσθενεῖς. Τὸ Κέντρο διευθύνεται ἀπὸ τὸν Καθηγητὴ Κυρίλλα συνεπικουρούμενο ἀπὸ Συμβούλιο καὶ ἀπὸ εἰδικὸ προσωπικὸ (ἰατρούς, βιολόγους, νοσηλευτές, κοινωνικοὺς λειτουργούς, ψυχολόγους, βοηθητικὸ προσωπικό, Κληρικούς, μοναχὲς) καὶ ἐθελοντές. Τὸ Κέντρο διαθέτει 16 κλῖνες, ὅπου φιλοξενοῦνται καρκινοπαθεῖς στὸ τελευταῖο στάδιο τῆς ζωῆς τους καὶ τοὺς παρέχεται κάθε βοήθεια σὲ ἰατρικό, σὲ ψυχολογικὸ καὶ ἐκκλησιαστικὸ ἐπίπεδο.

Ὁ Καθηγητὴς Κυρίλλα ἀνέλυσε το πὼς ἀναπτύχθηκε ἡ ἰδέα τῆς δημιουργίας τοῦ Κέντρου καὶ πὼς λειτουργεῖ σήμερα. Ὅπως μᾶς εἶπε, ξεκίνησε μὲ μιὰ ὁμάδα ἐθελοντῶν ποὺ ἐργάζονταν στὰ Νοσοκομεῖα μὲ σκοπὸ νὰ βοηθοῦν τοὺς πάσχοντες ἀπὸ ἀνίατες ἀσθένειες γιὰ νὰ ἔχουν τέλη χριστιανικά. Ἐπειδὴ αὐτὸ ἦταν δύσκολο νὰ γίνεται στὰ Νοσοκομεῖα καὶ ἐπειδὴ μερικοὶ καρκινοπαθεῖς δὲν μποροῦσαν νὰ μείνουν στὸ Νοσοκομεῖο, ἀλλὰ καὶ δὲν εἶχαν συγγενεῖς γιὰ νὰ τοὺς ἐξυπηρετήσουν, δημιουργήθηκε ἡ ἰδέα τῆς δημιουργίας τοῦ χριστιανικοῦ αὐτοῦ Κέντρου.

Ἔτσι, βοηθοῦν τοὺς ἀρρώστους αὐτούς, τοὺς παρέχουν κάθε ἰατρικὴ περίθαλψη, κυρίως ὅμως τοὺς βοηθοῦν ψυχολογικὰ καὶ πνευματικά. Μᾶς εἶπε ὅτι τὰ δυόμιση χρόνια ποὺ λειτουργεῖ τὸ Κέντρο, περιέθαλψε πάνω ἀπὸ 500 ἀνθρώπους ποὺ ὑπέκυψαν στὴν ἀνίατη ἀσθένεια (185 τὸ 2006, 314 τὸ 2007 καὶ 61 τὸ τρέχον ἔτος), ἀπὸ τοὺς ὁποίους σχεδὸν ὅλοι, ἐκτὸς ἀπὸ 20-30, πέθαναν ὕστερα ἀπὸ ἐξομολόγηση ὅλης τῆς ζωῆς, μὲ προσευχὴ καὶ θεία Κοινωνία.

Στὸ οἰκόπεδο τοῦ Κέντρου καὶ δίπλα ἀπὸ αὐτὸ κτίζεται καὶ ἕνας νέος Ἱερὸς Ναός. Πάντως, ὑπάρχει ἕνας εἰδικευμένος Κληρικὸς ποὺ ἀσχολεῖται μὲ τοὺς ἀσθενεῖς, γίνονται ἀκολουθίες, θεῖες Λειτουργίες, τὰ μυστήρια τοῦ ἱεροῦ Εὐχελαίου καὶ τῆς ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως καὶ ὄ τιδήποτε μπορεῖ νὰ βοηθήση τοὺς ἀρρώστους. Σκοπὸς ὅλων ὅσων ἐργάζονται εἶναι ἡ εὐχὴ τῆς θείας Λειτουργίας: «Χριστιανὰ τὰ τέλη τῆς ζωῆς ἡμῶν, ἀνώδυνα, ἀνεπαίσχυντα, εἰρηνικὰ καὶ καλὴν ἀπολογίαν...».

Ὅλη αὐτὴ ἡ προσπάθεια γίνεται μὲ ἀγάπη καὶ ἐθελοντικὴ προσφορά, μάλιστα οἱ ἴδιοι ποὺ συμμετέχουν σὲ ὅλη αὐτὴν τὴν προσπάθεια καταθέτουν χρηματικὰ ποσὰ γιὰ τὴν λειτουργία τοῦ Κέντρου. Οἱ ἐπιχορηγήσεις δὲν εἶναι ἀρκετές, ἀλλὰ ἡ ἀγάπη τῶν ἀνθρώπων εἶναι μεγάλη. Τοὺς ἀπασχολεῖ πολὺ τὸ ὅτι στὸ Βουκουρέστι πεθαίνουν περίπου 7.000 καρκινοπαθεῖς κάθε χρόνο.

Μετὰ τὴν ξενάγηση στὸ Κέντρο, σὲ μιὰ εἰδικὴ αἴθουσα ποὺ χρησιμοποιεῖται γιὰ τὶς Συνεδριάσεις καὶ συσκέψεις τοῦ προσωπικοῦ, εἴχαμε μιὰ πολὺ ἐνδιαφέρουσα συζήτηση, γιὰ περίπου δύο ὧρες. Μὲ ρωτοῦσαν οἱ ἰατροί, οἱ Κληρικοί, οἱ νοσηλευτὲς καὶ τὸ προσωπικὸ τοῦ Κέντρου, γιὰ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο μποροῦμε νὰ ἀσκήσουμε μιὰ καλὴ ποιμαντικὴ στοὺς ἀνθρώπους ποὺ περνοῦν τὴν δοκιμασία τοῦ θανάτου, γιὰ τὸ πὼς πρέπει νὰ τοὺς προσεγγίζουμε, πὼς νὰ τοὺς μιλοῦμε γιὰ τὸν θάνατο καὶ τὴν ἑτοιμασία ἀπὸ πλευρᾶς ἐκκλησιαστικῆς καὶ διάφορα ἄλλα πρακτικὰ ζητήματα. Νομίζω ὅτι αὐτὸ τὸ δίωρο ἦταν πάρα πολὺ σημαντικό, γιατί ἀγγίξαμε τὶς εὐαίσθητες πληγὲς αὐτῆς τῆς ποιμαντικῆς ἐπιστήμης.

Τὸ Κέντρο εἶναι ἀξιόλογο καὶ ἐγὼ τοὐλάχιστον δὲν γνωρίζω ἂν ὑπάρχη κάποιο ἄλλο παρόμοιο. Δόξασα τὸν Θεὸ γι' αὐτὴν τὴν προσφορά.

Μετὰ τὴν λήξη τοῦ Συνεδρίου καὶ τὴν ξενάγηση οἱ Εἰσηγητὲς καὶ τὸ προσωπικὸ τοῦ Κέντρου εἴχαμε τὴν δυνατότητα νὰ ἐπισκεφθοῦμε τὸν Πατριάρχη Ρουμανίας κ. Δανιήλ, νὰ λάβουμε τὴν εὐχή του καὶ νὰ τὸν ἐνημερώσουμε γιὰ τὸ Συνέδριο. Ἐκεῖνος ἔδειξε ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον καὶ ἔδωσε καὶ τὶς κατευθύνσεις του μαζὶ μὲ τὶς εὐχές του.

Στὴν ἐπιτυχία τοῦ Συνεδρίου σημαντικὸ ρόλο ἔπαιξαν καὶ οἱ μεταφραστὲς σὲ ὅλες τὶς γλῶσσες, γιατί ἔδωσαν τὴν δυνατότητα νὰ ἐπικοινωνοῦν μεταξύ τους ἄνθρωποι ποὺ μιλοῦσαν διαφορετικὲς γλῶσσες. Γιὰ παράδειγμα, στὸ δεύτερο αὐτὸ Συνέδριο κάθε Εἰσηγητὴς προερχόταν ἀπὸ διαφορετικὴ χώρα: Ἐγὼ ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα, ὁ Engelhardt ἀπὸ τὴν Ἀμερική, ὁ Andronikof ἀπὸ τὴν Γαλλία, ὁ Adreev ἀπὸ τὴν Ρωσσία, ἡ Hayes ἀπὸ τὴν Γερμανία καὶ ὁ Mihoc ἀπὸ τὴν Ρουμανία. Προσωπικὰ μὲ βοήθησαν στὴν μετάφραση ὁ π. Ραφαήλ, ὁ π. Θεοφάνης καὶ ὁ κ. Ἄν. Φιλιππίδης.

Σημαντικὴ ἐμπειρία

Τὸ τρίτο αὐτὸ ταξίδι μου στὴν Ρουμανία ἦταν γεμᾶτο ἀπὸ ἐμπειρίες γύρω ἀπὸ τὸ νόημα τῆς ζωῆς, τοῦ πόνου καὶ τοῦ θανάτου. Δὲν ἦταν ἕνα τουριστικὸ ταξίδι ἡ ταξίδι ἀναψυχῆς, ἀλλὰ μιὰ εἴσδυση μέσα στὸν ἀνθρώπινο πόνο καὶ στὴν δύναμη τῆς ἀγάπης. Πολλὲς φορὲς θυμήθηκα τὸν λόγο τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος, ὅτι ἡ ἀγάπη εἶναι πηγὴ πυρός, καὶ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὅτι ἡ ἀγάπη εἶναι κραταιὰ ὡς θάνατος.

Συνηθίζουμε νὰ μιλοῦμε γιὰ σκάνδαλα στὴν Ἐκκλησία καὶ γιὰ δυσλειτουργία τῆς διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῶν ἄλλων δραστηριοτήτων, ἀλλὰ ἀγνοοῦμε, ἠθελημένα ἡ ὄχι, ὅτι ὑπάρχουν Κληρικοὶ καὶ λαϊκοὶ ποὺ ἐργάζονται γιὰ νὰ ἀνακουφίσουν τὸν ἀνθρώπινο πόνο, ὅπως ἐκφράζεται στὶς ἀσθένειες καὶ τὴν διαδικασία τοῦ θανάτου.

Δόξασα τὸν Θεὸ γιὰ τὴν συμμετοχή μου στὰ δύο αὐτὰ ἐμπειρικὰ Συνέδρια, καθὼς ἐπίσης γιὰ τὸ ὅτι Ἐκεῖνος ἐμπνέει ἀνθρώπους, Κληρικοὺς καὶ λαϊκούς, νὰ ἐργάζωνται γιὰ τὴν βοήθεια καὶ συμπαράσταση σὲ ἀνθρώπους ποὺ πάσχουν καὶ ὑποφέρουν. Μοῦ δόθηκε δὲ ἡ εὐκαιρία νὰ τονίσω ὅτι ἡ προσφορά μας στοὺς μελλοθανάτους γίνεται μὲ καλύτερο, εὐαίσθητο καὶ σωτηριώδη τρόπο, ὅταν αἰσθανόμαστε ὅτι καὶ ἐμεῖς εἴμαστε θνητοὶ καὶ ὁδεύουμε πρὸς τὸν θάνατο καὶ ὅτι ὁ ἄλλος εἶναι ὁ ἀδελφός μας ποὺ περνᾶ μιὰ δοκιμασία, τὴν ὁποία καὶ ἐμεῖς κάποτε θὰ περάσουμε.–