Γεγονότα καὶ Σχόλια: Ὁ ἐθνικὸς πειρασμός - Μέριμνα γιὰ ὅλους

Ὁ ἐθνικὸς πειρασμός

Τὰ ἐθνικὰ θέματα εἶναι ἕνας μόνιμος πειρασμὸς τῆς ἐν Ἑλλάδι Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Εἶναι ἕνας ἰσχυρὸς πειρασμός, γιατί ἀφ' ἑνὸς μὲν ἡ Ἐκκλησία δὲν μπορεῖ νὰ ἀγνοήση τὶς εὐαισθησίες τοῦ λαοῦ της, τοὺς ἀνθρώπινους καημοὺς καὶ τοὺς πόθους του, ἀφ' ἑτέρου δὲ γιατί δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἐγκλωβίση τὴν οἰκουμενικὴ ἀποστολή της στὰ στενὰ πλαίσια ὁρισμένων ἐθνικῶν σκοπιμοτήτων. Τὸ πρόβλημα μὲ τὰ Σκόπια καὶ ἡ συμμετοχὴ ἡ ὄχι τῆς Ἐκκλησίας σὲ ἀγῶνες γιὰ τὴν ἀποτροπὴ τῆς ἀναγνώρισης τοῦ κρατικοῦ μορφώματος τῶν Σκοπίων μὲ τὸ ὄνομα Μακεδονία, ἔδειξετό πόσο ἰσχυρὸς εἶναι ὁ «ἐθνικὸς πειρασμὸς» γιὰ τὴν Ἐκκλησία.

Αὐτὸν τὸν πειρασμὸ τὸν κάνει ἀκόμη βαρύτερο ἡ ἱστορία μας, κυρίως ἡ συμμετοχὴ τοῦ Κλήρου στὸν ἀγῶνα τοῦ 1821 καὶ ὁ ἐθναρχικὸς ρόλος τῆς Ἐκκλησίας κατὰ τὴν Τουρκοκρατία. Ἔχουμε, δηλαδή, ἱστορικὰ πρότυπα ἐμπλοκῆς τῆς Ἐκκλησίας σὲ θέματα κοσμικῆς διοίκησης, σὲ θέματα «ἐσωτερικῆς» καὶ «ἐξωτερικῆς πολιτικῆς». Καὶ τὰ πρότυπα αὐτὰ λειτουργοῦν συνήθως στὴν καθ’ ἡμᾶς ἑλλαδικὴ ἀνατολὴ ὡς κανόνες. Εἶναι, ὅμως, κανονικὲς ἐκτροπές.

Πρᾶγμα ποὺ σημαίνει, ὅτι οἱ «κατ’ οἰκονομίαν» ἐκτροπὲς ἀπὸ τὴν κανονικὴ τάξη τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ ἐπιβλήθηκαν ἀπὸ ἀδήριτες ἀνάγκες διοίκησης τοῦ χειμαζόμενου λαοῦ, δὲν πρέπει νὰ ἐκλαμβάνονται ἀπὸ ἐμᾶς ὡς κανόνες ἐκκλησιαστικῆς δράσεως, oύτε νὰ ἀποτελοῦν κριτήρια τοῦ Καλοῦ Ποιμένα. Τὰ «κατ’ οἰκονομίαν» χρειάζονται πολλὴ διάκριση, ὥστε νὰ μὴν ἀποβαίνουν εἰς βάρος τοῦ πνευματικοῦ καὶ σωστικοῦ ἔργου τῆς Ἐκκλησίας.

Μέριμνα γιὰ ὅλους

Ἡ Ἐκκλησία ἀπὸ τὴν φύση της δὲν μπορεῖ νὰ ἀσκήση πολιτικὴ ἐξουσία ἡ νὰ ἐμπλακῇ σὲ κοινωνικὲς καὶ ἐθνικὲς διενέξεις, ὡς μέρος τοῦ προβλήματος, συντασσόμενη μὲ μιὰ πλευρά, χωρὶς νὰ ἀρνηθῇ τὸν ἑαυτό της. Ἡ Ἐκκλησία ἔχει χρέος –γιὰ νὰ ποῦμε κάτι «καθ’ ὑπερβολήν»– νὰ ἔλθη σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν Πολιτικὴ ἐξουσία, ὅταν γιὰ τὴν ὠφέλεια τῶν πολιτῶν της ἀδικῇ τὸν λαὸ κάποιου ἄλλου κράτους. Στὶς ἀνθρώπινες κοινωνίες καὶ σχέσεις τὴν ἐνδιαφέρει νὰ ἐπικρατῆ δικαιοσύνη καὶ εἰρήνη, ὥστε νὰ εἶναι δυνατὴ παντοῦ ἡ ἀπρόσκοπτη λατρεία τοῦ Θεοῦ.

Ἡ Ἐκκλησία θεωρεῖ παιδιὰ τοῦ Θεοῦ ὅλους τοὺς λαοὺς τῆς γῆς ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴν ἐθνότητα, ἀκόμη κι ἀπὸ τὴν θρησκεία τους. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εἶναι «κατ’ εἰκόνα Θεοῦ». Ἀκόμη κι αὐτοὶ ποὺ δὲν ἔχουν δεχθῇ τὴν πίστη καὶ τὸ Βάπτισμά της δὲν εἶναι ἔξω ἀπὸ τὴν μέριμνά της, δὲν εἶναι ἐχθροί της. Εἶναι μάλιστα ἀντικείμενο τῆς ἰδιαίτερης προσευχῆς της, σύμφωνα μὲ τὸ πνεῦμα τῆς λειτουργικῆς ἐκφώνησης «ὑπὲρ εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου».

Αὐτὴ ἡ οἰκουμενικὴ ἀγάπη τῆς Ἐκκλησίας δὲν ἀδυνατίζει, βέβαια, τὴν ἀγάπη τοῦ ἔθνους μέσα στὸ ὁποῖο ζοῦν τὰ μέλη της. Γιὰ τὴν Ἐκκλησία τρόπος ζωῆς εἶναι τὸ «κλαίειν μετὰ κλαιόντων καὶ χαίρειν μετὰ χαιρόντων», εἶναι τὸ «συγκακουχεῖσθαι τῷ λαῷ τοῦ Θεοῦ», ἀλλὰ μὲ θεμέλιο τὴν ἀνατροπὴ ὅλων τῶν ἐθνικῶν καὶ κοινωνικῶν διαχωρισμῶν, ποὺ βιώνεται μέσῳ τοῦ «εἰς Χριστὸν» Βαπτίσματος, κατὰ τὸ «οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος ἡ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ».

π. Θ.Α.Β.