Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ Μηνός: Ὅσιος Μᾶρκος ὁ ἀσκητής, 5 Μαρτίου

Πρωτοπρεσβυτέρου π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Ὁ ὅσιος Μάρκος ὁ ἀσκητὴς ἔζησε τὸν 5ο μ. Χ. αἰῶνα καὶ ἦταν μαθητὴς τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ὅπως ἀναφέρει ὁ Νικηφόρος Κάλλιστος. Ἐπίσης, ἦταν σύγχρονος τῶν ἁγίων Νείλου τοῦ ἀσκητοῦ καὶ Ἰσιδώρου του Πηλουσιώτου. Ἔζησε μὲ μεγάλη ἄσκηση, ὅπως τὸ φανερώνει καὶ ἡ προσωνυμία «ἀσκητής», ποὺ τοῦ δόθηκε ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Ἐπειδὴ ἦταν φιλόπονος καὶ φιλομαθής, γι’ αὐτὸ καὶ ἀπέκτησε μεγάλο πνευματικὸ πλοῦτο, τὸν ὁποῖον διανέμει σὲ ὅλους ἐκείνους ποὺ μελετοῦν τοὺς λόγους του, τοὺς «παντοίας παιδεύσεως καὶ ὠφελείας μεστούς».

Ὁ Νικηφόρος Κάλλιστος μνημονεύει τριάντα λόγους τοῦ ὁσίου, οἱ ὁποῖοι, δυστυχῶς, δὲν ἔχουν σωθῇ. Σώθηκαν, ὅμως, ὀκτὼ ἄλλοι λόγοι του. Οἱ τρεῖς σημαντικότεροι ἀπὸ αὐτούς, ἤτοι «Περὶ Νόμου Πνευματικοῦ», «περὶ τῶν ἐξ ἔργων οἰομένων διακαιοῦσθαι» καὶ «ἐπιστολὴ πρὸς Νικόλαον μονάζοντα», καταγράφηκαν στὸν πρῶτο τόμο τῆς «Φιλοκαλίας τῶν Ἱερῶν Νηπτικῶν». Τὰ συγγράμματα τοῦ ὁσίου Μάρκου τοῦ ἀσκητοῦ μνημονεύονται καὶ ἀπὸ τοὺς ἁγίους Πέτρο τὸν Δαμασκηνό, Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ, Γρηγόριο τὸν Σιναΐτη καὶ πολλοὺς ἄλλους, οἱ ὁποῖοι μᾶς προτρέπουν στὴν ἀνάγνωσή τους.

Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴν μνήμη τοῦ ὁσίου Μάρκου τοῦ ἀσκητοῦ, καὶ ταυτόχρονα προβάλλει καὶ ἀνακηρύττει τοὺς ἀσκητικοὺς ἀγῶνας καὶ τὰ θαύματά του, τὴν 5η Μαρτίου.

Στὴν συνέχεια θὰ παρατεθοῦν ἀποσπάσματα ἀπὸ τοὺς λόγους τοῦ ὁσίου, οἱ ὁποῖοι εἶναι πάντοτε ἐπίκαιροι, διδακτικοὶ καὶ ὠφέλιμοι.

«Ὅπως εἶναι ἀδύνατο νὰ συνυπάρξουν τὸ νερὸ καὶ ἡ φωτιά, ἔτσι ἀκριβῶς εἶναι ἀντίθετα μεταξύ τους ἡ δικαιολογία καὶ ἡ ταπείνωση».

Μὲ ἄλλα λόγια, ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐπιθυμεῖ νὰ μάθη τὴν ἀληθινὴ ταπείνωση πρέπει νὰ σταματήση νὰ δικαιολογεῖται. Ἀκόμα καὶ στὴν περίπτωση ποὺ νομίζει ὅτι ἔχει δίκαιο, ἐὰν πάρη ἐπάνω του ὅλη τὴν εὐθύνη χωρὶς νὰ ξεστομίση τὴν παραμικρὴ δικαιολογία, θὰ ὠφεληθῇ ποικιλοτρόπως, ἀφοῦ μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο καὶ στὴν ταπείνωση ἐξασκεῖται, ἀλλὰ καὶ ὁ Θεὸς θὰ τὸν εὐλογήση καὶ θὰ τὸν δικαιώση στὸν κατάλληλο καιρό.

«Εἶδον ἰδιώτας ἔργῳ ταπεινοφρονήσαντας, καὶ ἐγένοντο τῶν σοφῶν σοφώτεροι».

Ὁ ἅγιος Μάρκος λέγει ὅτι γνώρισε ἁπλοὺς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι ἦσαν ἀληθινὰ ταπεινοὶ καὶ τονίζει ὅτι ἔγιναν πιὸ σοφοὶ ἀπὸ τοὺς σοφούς. Καὶ αὐτὸ εἶναι πολὺ φυσικὸ ἀφοῦ ὁ Θεὸς στοὺς ταπεινοὺς δίδει την Χάρη Του, ἡ ὁποία τοὺς γεμίζει μὲ ἀληθινὴ σοφία καὶ δι’ αὐτῆς γνωρίζουν τὰ μυστήρια τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, καθὼς καὶ τὰ βάθη τῆς καρδίας τῶν ἀνθρώπων. Εἶναι γνωστοὶ οἱ λόγοι τοῦ Χριστοῦ, ποὺ ἀπηύθυνε στὸν Πατέρα Του καὶ ἀφοροῦσαν τοὺς μαθητές Του, οἱ ὁποῖοι ἐσοφίσθησαν ὅταν κατῆλθε ἐπάνω σ’ αὐτοὺς τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, ἐνῷ ἦσαν ἄνθρωποι ἁπλοῖ, ἀγράμματοι. «Ἐξομολογούμαί σοι, πάτερ, κύριε τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, ὅτι ἀπέκρυψας ταῦτα ἀπὸ σοφῶν καὶ συνετῶν, καὶ ἀπεκάλυψας αὐτὰ νηπίοις» (Μάτθ. ἰ 21).

«Ὁ ἐὰν πράξωμεν χωρὶς προσευχῆς καὶ ἀγαθῆς ἐλπίδος, ὕστερον ἐπιβλαβὲς καὶ ἀτελὲς τυγχάνει».

Ὑπάρχουν ἄνθρωποι ποὺ ἔχουν τὴν καλὴ συνήθεια νὰ προσεύχονται πρὶν ἀρχίσουν ὁποιοδήποτε ἔργο, τὸ ὁποῖο θέλουν νὰ πραγματοποιήσουν, ἐπειδὴ ἀγαποῦν ἀληθινὰ τὸν Θεὸ καὶ στηρίζουν τὴν ἐλπίδα τους σ’ Αὐτόν. Μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο, κάθε ἔργο τους εὐλογεῖται ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ γίνεται ὠφέλιμο καὶ τέλειο. Διαφορετικά, ἀποβαίνει ἐπιβλαβὲς καὶ ἀτελές.

«Ἄνθρωπος κακοποιῆσαι θέλων, πρότερον προσηύξατο διανοία κατὰ συνήθειαν, καὶ οἰκονομικῶς ἐμποδισθεῖς, ὕστερον πολλὰ ἠυχαρίστησεν».

Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἔχη ἀποκτήσει τὴν καλὴ συνήθεια νὰ προσεύχεται πρὶν ἀπὸ κάθε ἔργο τὸ ὁποῖο προτίθεται νὰ πράξη, τότε καὶ ὅταν θέλη νὰ πράξη τὸ κακό, ἐὰν προηγουμένως ἔχη προσευχηθῇ σύμφωνα μὲ τὴν συνήθειά του, τότε κατὰ θείαν οἰκονομία, ἐμποδίζεται ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ τὸ πράξη. Ὅταν δὲ συνειδητοποιήση ἀπὸ τί τὸν φύλαξε ὁ Θεός, τότε Τὸν εὐχαριστεῖ καὶ Τὸν δοξολογεῖ μὲ ὅλη του τὴν καρδιά. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀνοικτὸς στὸν Θεό, διὰ τῆς προσευχῆς, τότε δίνει τὸ δικαίωμα στὸν Θεὸ νὰ ἐπέμβη καὶ νὰ τὸν προφυλάξη. Διαφορετικὰ ὁ Θεὸς δὲν ἐπεμβαίνει, ἐπειδὴ σέβεται τὴν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου καὶ δὲν τὴν παραβιάζει ποτέ.Ἡ προσευχὴ πρὶν ἀπὸ κάθε ἔργο, μικρὸ ἡ μεγάλο, γίνεται πηγὴ εὐλογίας, ἀλλὰ καὶ συμβάλλει τὰ μέγιστα στὴν ἀποφυγὴ πολλῶν δυσάρεστων γεγονότων, στὴν διόρθωση σοβαρῶν λαθῶν, καθὼς καὶ στὴν νίκη καὶ τὴν κυριαρχία ἐπὶ τῶν παθῶν, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ δοξάζεται τὸ Ὄνομα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ.

«Κρεῖσσον μετ’ εὐλαβείας ὑπερεύχεσθαι τῷ πλησίον, ἡ ἐλέγχειν αὐτὸν ἐπὶ παντὶ ἁμαρτήματι».

Ἔχουμε συνηθίσει, δυστυχῶς, νὰ κατακρίνουμε, μὲ μεγάλη εὐκολία, τοὺς ἄλλους καὶ νὰ τοὺς ἐλέγχουμε γιὰ κάθε τους ἁμάρτημα. Μὲ τὸν τρόπο αὐτόν, ὅμως, οὔτε τους ἁμαρτάνοντας ὠφελοῦμε, ἀλλὰ οὔτε καὶ τὸν ἑαυτό μας, ἀφοῦ ψυχραινόμαστε μὲ τοὺς ἄλλους καὶ χάνουμε τὴν εἰρήνη τῆς ψυχῆς μας. Αὐτὸ ποὺ μᾶς ὑποδεικνύει ὁ ὅσιος Μάρκος νὰ κάνουμε γιὰ τοὺς ἄλλους, ὅταν ἐκεῖνοι ἁμαρτάνουν, εἶναι το νὰ προσευχόμαστε πολὺ γι’ αὐτούς. Ἔτσι, καὶ ἐμεῖς ὠφελούμαστε καὶ ἐκεῖνοι.

-«Καλὸν διὰ λόγων ὠφελεῖν τοὺς πυνθανομένους• κρεῖσσον δὲ τὸ διὰ προσευχῆς καὶ ἀρετῆς συνεργεῖν αὐτοῖς. Ὁ γὰρ διὰ τούτων ἑαυτὸν προσφέρων Θεῶ, βοηθεῖ καὶ τῷ πέλας διὰ τοῦ οἰκείου βοηθήματος ».

Εἶναι καλὸ νὰ διδάσκη κανεὶς τὶς ἀλήθειες τῆς πίστεως καὶ νὰ ὠφελῇ μὲ λόγους, ὅταν φυσικὰ ἔχη τὴν δυνατότητα, αὐτοὺς ποὺ ζητοῦν νὰ μάθουν. Ἀνώτερο, ὅμως, εἶναι το νὰ τοὺς βοηθᾶ μὲ τὴν προσευχὴ καὶ τὴν ἀρετή του. Αὐτὸς ποὺ προσφέρει, μὲ τὴν προσευχὴ καὶ τὴν ἀρετή, τὸν ἑαυτό του στὸν Θεό, βοηθᾶ καὶ τοὺς ἄλλους, ἀφοῦ πρῶτα ὠφελεῖται ὁ ἴδιος.Ἡ διδασκαλία εἶναι ὠφέλιμη ὅταν συνεπικουρῆται ἀπὸ τὴν προσευχὴ καὶ τὸ παράδειγμα. Γι’ αὐτὸ καὶ ὅσοι διακονοῦν τὸν λαὸ τοῦ Θεοῦ, πρὶν ἀπὸ κάθε ὁμιλία καὶ νουθεσία, καλὸν εἶναι πρῶτα νὰ φωτίζουν τοὺς ἀκροατὲς μὲ τὸ φωτεινὸ παράδειγμά τους, ἀλλὰ καὶ νὰ τοὺς «λούζουν» μὲ τὴν προσευχή τους. Τότε ὁ λόγος τους θὰ ἔχη ἀπήχηση στὶς καρδιὲς καὶ θὰ εἶναι ἀναγεννητικὸς καὶ ὠφέλιμος.–