Ναυπάκτου Ἱερόθεος, ἐπικήδειος λόγος: Στὴν Κατερίνα μας - (Κατερίνα Χατζῆ)

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ἐπικήδειος λόγος στὴν ἐξόδιο ἀκολουθία τῆς Κατερίνας Χατζῆ, στὸν Ἱερὸ Μητροπολιτικὸ Ναὸ Ἁγίου Δημητρίου Ναυπάκτου, 12-6-2008 (ἀπομαγνητοφωνημένος).

«Μακαρία ἡ ὁδός, ἡ πορεύει σήμερον, ὅτι ἡτοιμάσθη σοὶ τόπος ἀναπαύσεως»

Ὅσοι ἐκ τῶν κληρικῶν συμμετέχουν στὶς κηδεῖες, ξέρουν πάρα πολὺ καλὰ ὅτι εἶναι δύσκολο νὰ ὀμιλήση κανεὶς κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἐξοδίου ἀκολουθίας. Εἶναι πάρα πολὺ δύσκολο νὰ ἀπευθύνη μερικὰ λόγια καὶ γιὰ τὸν κεκοιμημένο νεκρὸ ἡ νεκρά, τοὺς συγγενεῖς καὶ γιὰ τοὺς παρισταμένους ἀνθρώπους ποὺ ἔρχονται νὰ συλλυπηθοῦν τοὺς πονεμένους συγγενεῖς.

Εἶναι πολὺ δύσκολο γιατί μερικὲς φορὲς δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ ἐπαινέση, παρὰ μόνο νὰ ἀναφέρη λόγια παρηγορητικά. Ἄλλες φορὲς εἶναι πάρα πολὺ δύσκολο νὰ ὀμιλήση, γιατί ἔχει πάρα πολλὰ νὰ πῇ γιὰ τὸν κεκοιμημένο καὶ δὲν μπορεῖ νὰ τὰ ἐκφράση, εἴτε διότι ὑπάρχει ὁ περιορισμὸς τοῦ χρόνου, εἴτε ἀκόμη διότι ὑπάρχει συναισθηματικὴ φόρτιση, ἰδιαιτέρως ὅταν ὁ Κληρικός, ὁ Ἐπίσκοπος καὶ ὁ Πρεσβύτερος συνδέεται μὲ τὸν κεκοιμημένο νεκρό. Εἶναι πάρα πολὺ δύσκολο τότε νὰ μιλήση. Ἂν καὶ ξέρη ὅλα τὰ ἐσωτερικὰ προτερήματα, ὅλες τὶς καλὲς διαθέσεις τοῦ ἐσωτερικοῦ κόσμου τοῦ κεκοιμημένου, ὅμως ταυτόχρονα ἔχει καὶ ἕνα σύνδεσμο μαζί του καὶ δὲν μπορεῖ εὔκολα νὰ ἐκφρασθῇ.

Αὐτὸ τὸ τελευταῖο συμβαίνει μὲ τὴν προκειμένη νεκρά, τὴν ἀγαπητή μας Κατερίνα, τῆς ὁποίας πρώτη φορὰ ἅπλωσε τὸ σῶμα, καὶ αὐτὸ ἔγινε στὸ φέρετρο, ἐπειδὴ ἦταν πάντα σχεδὸν «κουλουριασμένη» καὶ ἑπομένως θὰ λέγαμε ἰσχύει κατὰ πάντα αὐτὸ ποὺ λέμε: «Μακαρία ἡ ὁδὸς ἡ πορεύει σήμερον ὅτι ἡτοιμάσθη σοὶ τόπος ἀναπαύσεως». Ἀναπαύεται σήμερα ἀπὸ τόσους πόνους.

Εἶναι δύσκολο ἐγὼ τοὐλάχιστον αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ ὁμιλήσω γιὰ τὴν Κατερίνα. Καὶ κάνω μιὰ προσπάθεια γι' αὐτό, γιατί μπροστά μου ἔχω ἕναν ἄγγελο. Κάναμε μιὰ ἐξόδιο ἀκολουθία ἑνὸς ἀγγέλου. Περίεργο πρᾶγμα! Κάνει κανεὶς ἐξόδιο ἀκολουθία γιὰ ἕναν ἄγγελο; Ἕναν ἄγγελο σὲ σῶμα, καὶ μάλιστα σὲ ἕνα σῶμα συντετριμμένο καὶ τεταπεινωμένο, σ’ ἕνα σῶμα πονεμένο. Ἀλλά, ὅμως ὡς ἄγγελος ἦταν ἡ ἀδελφή μας Κατερίνα. Εἶχε πολὺ μεγάλη καλωσύνη, εὐγένεια, ἀγάπη. Εἶχε πάρα πολλὰ προτερήματα. Ἀγαποῦσε τοὺς πάντας καὶ τὰ πάντα. Καὶ εἶχε βέβαια κι ἕνα τρόπο νὰ ἐκφράζη αὐτὴν τὴν ἀγάπη. Καταλάβαινε τὰ πάντα. Ἦταν ἀπὸ ἐκείνους ποὺ τακτικὰ ἐρχόταν στὶς ὁμιλίες μου καὶ ἄκουγε τὶς ὁμιλίες καὶ ἀπὸ ὅ,τι πληροφοροῦμαι καὶ ἀπὸ τὴ μητέρα της ὅλη τὴ νύχτα μιλοῦσε καὶ συνέχιζε τὴν ὁμιλία κι ἔλεγε: «Ἐκεῖνο μας εἶπε ὁ Δεσπότης, τὸ ἄλλο μᾶς εἶπε ὁ Δεσπότης». Κι ἔπαιρνε κουράγιο καὶ παρηγοριὰ καὶ ταυτόχρονα χαιρόταν αὐτὸν τὸν λόγο καὶ τὸν διέδιδε στοὺς ἄλλους.

Δὲν θὰ ξεχάσω ποτὲ μιὰ μεγάλη δυσκολία, τὴν ὁποία αἰσθάνθηκα στὴ ζωή μου ἀπὸ τὴν Κατερίνα. Ὅταν ἐρχόταν μεγάλες μέρες -Χριστούγεννα, Πάσχα- μὲ τὸ καροτσάκι της στὴν Μητρόπολη νὰ μοῦ δώση ἕνα ὑψηλὸ χρηματικὸ ποσό, γιὰ νὰ τὸ προσφέρω στοὺς φτωχούς, σ’ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν ἀνάγκη. –«Μὰ δὲν μπορῶ νὰ τὰ πάρω», τῆς ἔλεγα. –«Θὰ τὰ πάρετε», ἀπαντοῦσε. «Θὰ τὰ δώσετε. Ξέρετε ἐσεῖς πού. Θὰ τὰ δώσετε σ’ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν ἀνάγκη». –«Μὰ δὲν γίνεται. Δὲ γίνεται αὐτό, νὰ πάρω ἀπὸ σένα χρήματα». –«Μὰ ἔχω. Θέλω νὰ τὰ δώσετε νὰ χαροῦν μερικοὶ ἄνθρωποι, μερικὰ παιδιὰ ποὺ ἔχουν πρόβλημα, ποὺ ἔχουν ἀνάγκη». Ἦταν μιὰ δυσκολία ποὺ τὴν αἰσθανόμουν πάρα πολύ, ὅταν τὸ ἔκανε αὐτὸ ἡ ἀγαπητή μας Κατερίνα. Ἦταν ἕνας ἄγγελος, ἀλλὰ καὶ ἕνας κοινωνικοποιημένος ἄνθρωπος. Ἀγαποῦσε τοὺς πάντας καὶ τὰ πάντα, ὅπως εἶπα, καὶ ἐνδιαφερόταν μὲ μιὰ πολὺ μεγάλη πηγαία ἀγάπη καὶ καλωσύνη γιὰ ὅλους. Ἰδιαιτέρως ἀγαποῦσε ἐμένα, ὡς πατέρα της.

Σκεπτόμενος ἀκόμη τὴν Κατερίνα λέγω ὅτι μέσα στὴν Ἐκκλησία μας ἔχουμε μιὰ κατηγορία ἁγίων ποὺ λέγονται μάρτυρες, οἱ ὁποῖοι ἀξιώθηκαν νὰ μαρτυρήσουν γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Δηλαδή, ὑπέστησαν φοβερὰ μαρτύρια. Τοὺς ἔβαζαν μέσα σὲ καζάνια, τοὺς πριόνιζαν, τοὺς ταλαιπωροῦσαν, τοὺς ἔκτιζαν ζωντανοὺς κλπ. Ἀλλὰ σκέπτομαι ὅτι καὶ ἡ Κατερίνα ἦταν μάρτυς ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Καὶ μάλιστα θὰ ἔλεγα μία μάρτυς σὲ ὅλη τὴν ζωή της. Τὸ μαρτύριο τῶν μαρτύρων διαρκοῦσε, μᾶλλον συνέβαινε μέσα σὲ μερικὲς ὧρες, σὲ μερικὲς μέρες. Δηλαδὴ κανεὶς τὸ ὑπέφερε, τὸ ὑπέμενε. Ἔ, πόσο θὰ ἦταν, μιὰ μέρα, δυὸ μέρες, τρεῖς μέρες, τέσσερεις μέρες, ἕνα μῆνα; Κάποτε θὰ τελείωνε. Ἡ Κατερίνα ἦταν μία μάρτυς, ἡ ὁποία σ’ ὅλη της τὴν ζωὴ μαρτύρησε πάνω στὸ καροτσάκι, σχεδὸν μετὰ τὴν γέννησή της, μέχρι αὐτὰ τὰ 53 χρόνια. Δὲν ἦταν ἁπλῶς μιὰ μέρα, δυὸ μέρες, τρεῖς μέρες. Καὶ θυμᾶμαι αὐτὸ ποὺ λέει ὁ Ἰώβ, ὅταν ἦταν μέσα στὴν μεγάλη τὴν ἀρρώστια τῆς λέπρας κι ἔλεγε: «Πότε θὰ γίνη νύχτα;». Καὶ ὅταν ἐρχόταν ἡ νύχτα γιὰ νὰ ξεκουραστῇ ἔλεγε: «Πότε θὰ ξημερώση;». Αὐτὸ ἀκριβῶς συνέβαινε καὶ μὲ τὴν Κατερίνα. Γιὰ φαντασθῆτε, γιὰ πόσα χρόνια ὑπέμεινε καρτερικά. Μάρτυς Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Ἔλεγε ὁ ἀείμνηστος, ὁ π. Παΐσιος, ὅτι ἐὰν ἑνὸς Χριστιανοῦ του ἔβγαζαν τὸ μάτι του, καὶ βεβαίως τὸν θεωροῦν μάρτυρα τῆς Ἐκκλησίας, ὅταν κανεὶς ἔχη μιὰ ἀρρώστια, μιὰ ἀσθένεια καὶ γι’ αὐτὴν εὐγνωμονεῖ καὶ δοξάζει τὸν Θεό, ὡς μάρτυς θὰ ὑπολογισθῇ καὶ θὰ κριθῆ καὶ ἔτσι θὰ γίνη δεκτὸς ἀπὸ τὸν Θεό. Ἀκόμη ἔχουμε μιὰ ἄλλη κατηγορία ἁγίων μέσα στὴν Ἐκκλησία μας, ποὺ εἶναι οἱ ἀσκητές, οἱ ὁποῖοι πηγαίνουν σὲ σπήλαια, σὲ βράχους γιὰ νὰ ἀσκηθοῦν στὸν καλὸν ἀγῶνα τῆς πίστεως, στεροῦνται τῶν πάντων καὶ ἀσκοῦνται, μέσα σὲ ἕνα δωμάτιο κλεισμένοι. Εἶναι οἱ λεγόμενοι «ἔγκλειστοι».

Μὰ ἡ Κατερίνα ἀσκήτρια ἦταν κι αὐτή. Στὴν κατηγορία τῶν ἀσκητῶν συγκαταλέγεται. Ἦταν «ἔγκλειστη» ἐπάνω σ’ ἕνα καροτσάκι, μέσα στὸ σπίτι διαρκῶς προσευχόταν, ἔκανε τὸ κομποσχοίνι της, ἔλεγε τὴν εὐχή, ἔκανε τὶς προσευχές, ὅ,τι μποροῦσε νὰ κάνη καὶ ὅλη τὴν νύχτα ποὺ ἦταν ἄγρυπνη προσευχόταν. Μὲ τὴν προσευχὴ καὶ τὴν ἀγάπη περνοῦσε τὶς δύσκολες αὐτὲς καὶ τραγικὲς ὧρες. Καὶ ἑπομένως νομίζω ἦταν μιὰ γυναῖκα μὲ ὑπομονὴ πολλὴ καὶ καρτερία μεγάλη. Μόνο κάποια φορὰ στὸ τέλος μου εἶπε: «Κουράστηκα, Σεβασμιώτατε, τόσα χρόνια». Λέω: «Κάνε ὑπομονή, Κατερίνα». Ἀλλὰ πάλι δὲν βαρυγγομοῦσε, δὲν στρεφόταν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ. Μὲ ὑπομονή τα δεχόταν αὐτά. Γι’ αὐτὸ καὶ λέγω ὅτι ὁ Θεὸς θὰ τὴν δεχθῇ, εἶμαι βέβαιος, καὶ πολλοὶ ἀπὸ μᾶς ποὺ τὴν γνωρίζαμε, πιστεύουμε ὅτι θὰ τὴν δεχθῇ ὡς μάρτυρα καὶ ὡς ἀσκήτρια. Δὲν ἔχει σημασία ποὺ δὲ φόρεσε τὸ ράσο. Τὸ ράσο πολλοὶ τὸ φοροῦν, ἀλλὰ δὲν τὸ ἐκτιμοῦν καὶ δὲν τὸ τιμοῦν. Ἐκείνη ἦταν πραγματικὰ ἀσκήτρια στὴν καρδιά, στὴν διάθεση, ἠσκεῖτο τὸν καλὸν ἀγῶνα τῆς πίστεως.

Καὶ θέλω ἀπ' αὐτὴ τὴν θέση νὰ ἐπαινέσω καὶ νὰ συγχαρῶ τὴν ἠρωΐδα μάνα της, τὴν κ. Διονυσία, ἡ ὁποία στάθηκε τόσο πολὺ κοντά της. Κάθε μέρα τὴν ἐξυπηρετοῦσε καὶ κάθε βράδυ κοιμόταν ἀγκαλιὰ μαζί της, λόγῳ τῆς σπαστικότητάς της. Καὶ ὁ Θεὸς ἐπέτρεψε νὰ φύγη πρώτη ἡ Κατερίνα. Ὑπάρχουν δύο πόνοι. Ὁ πόνος τοῦ παιδιοῦ ποὺ εἶναι ἀνάπηρο καὶ θὰ στερηθῇ τὴν μάνα καὶ ὑπάρχει ὁ πόνος τῆς μάνας ποὺ θὰ στερηθῇ τὸ παιδί της ποὺ ἀγαποῦσε. Νομίζω ὅτι ὁ μεγαλύτερος πόνος θὰ ἦταν ὁ πόνος τῆς Κατερίνας, ἂν θὰ ζοῦσε μετὰ τὴν μητέρα της. Ὄχι ὅτι δὲν θὰ εἶχε ἀνθρώπους νὰ τὴν βοηθήσουν. Ὅλοι θὰ τὴν βοηθούσαμε, ἀλλὰ δὲν θὰ μποροῦσε νὰ βρῇ ποτὲ τὴν συμπαράσταση τῆς μάνας της. Καὶ ἔτσι εἶπα καὶ χθὲς στὴν ἀγαπητή μας Διονυσία. «Ἐσένα τώρα σοῦ ἔλαχε ὁ κλῆρος νὰ σηκώσης λίγο τὸν πόνο ποὺ θὰ αἰσθανόταν ἡ Κατερίνα, ἐὰν ἔφευγες ἐσὺ πρὶν ἀπ' αὐτήν». Αὐτὸ εἶναι μιὰ παρηγοριὰ στὸν μεγάλο πόνο. Νὰ συγχαρῶ, λοιπόν, τὴν ἠρωΐδα μάνα της.

Νὰ συγχαρῶ τὸν ἀδελφό της τὸν Λεωνίδα, ὁ ὁποῖος ἔδειχνε πολὺ μεγάλη ἀγάπη κι ἐκείνη τὸν ἀγαποῦσε πάρα πολύ. Καὶ ἀκόμη νὰ συγχαρῶ καὶ μιὰ ὁμάδα ἀνθρώπων, ποὺ εἶχαν διαρκῶς τὴν Κατερίνα στὸ κέντρο τῆς ζωῆς τους. Πόσες φορὲς δὲν ἦρθαν καὶ μοῦ ἔλεγαν: «Σεβασμιώτατε, ἀρρώστησε ἡ Κατερίνα», καὶ τὸ ἔλεγαν σὰν νὰ ἦταν τὸ παιδί τους. Καὶ εἶχαν πολὺ μεγάλη ἀγάπη. Καὶ νομίζω δὲν τὸ ἔκαναν, διότι τὸ αἰσθάνθηκαν ὡς καθῆκον, ἀλλὰ τοὺς εἵλκυε ἡ ἀγάπη ποὺ ἔπαιρναν ἀπὸ τὴν Κατερίνα, καὶ ἡ καλωσύνη ποὺ ἐκείνη τοὺς ἔδειχνε.

Καὶ τώρα πέντε λεπτὰ πρὶν ἔρθω ἐδῶ στὸν Ἱερὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, ἔλαβα μὲ φὰξ γράμμα ἀπὸ τὸν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ἱσπανίας καὶ Πορτογαλίας, κ. Πολύκαρπο, Ναυπάκτιο τὴν καταγωγή, ποὺ γράφει πολὺ ὡραῖα λόγια καὶ εὐχὲς καὶ γιὰ τὴν Κατερίνα καὶ γιὰ τὴν μητέρα της καὶ γιὰ τὸν ἀδελφό της, καὶ βεβαίως θὰ τὸ παραδώσουμε στὴν κ. Διονυσία, γιὰ νὰ τὸ ἔχη αὐτὸ εἰς ἀνάμνησιν μιᾶς ἀγάπης ἑνὸς ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος γνώριζε τὴν Κατερίνα καὶ λέει μάλιστα κάτι, ποὺ ὅλοι τὸ πιστεύουμε ὅτι δὲν θὰ τὴν βλέπουμε πιὰ μὲ τὸ καροτσάκι νὰ κυκλοφορῇ μέσα στὴ Ναύπακτο. Κι ἐγὼ τοὐλάχιστον δηλώνω ὅτι δὲν θὰ τὴν βλέπω νὰ κάθεται μπροστὰ στὶς ὁμιλίες καὶ νὰ λέη στὸ τέλος: «Σεβασμιώτατε, πολὺ ὡραῖα τὰ εἴπατε». Δὲν θὰ τὴν βλέπω ἐδῶ στὴν ἄκρη τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ νὰ κάθεται κατὰ τὴν διάρκεια τῶν ἀκολουθιῶν καὶ νὰ μὲ κοιτάη στὰ μάτια καὶ νὰ ζητάη τὴν εὐχὴ καὶ τὴν εὐλογία.

Ἀγαπητή μας Κατερίνα,

Ἔζησες ὡς μάρτυς καὶ ὡς ἀσκήτρια καὶ νομίζω ἔτσι θὰ γίνης ἀποδεκτὴ ἀπὸ τὸν Θεό. Πέρασες πολλὲς δύσκολες στιγμὲς στὴν ζωή σου καθηλωμένη στὸ καροτσάκι σου σὰν σὲ σταυρό. Καὶ πέθανες ἤρεμα καὶ εἰρηνικά, χωρὶς νὰ καταλάβη τίποτε ἡ μάνα σου, ποὺ ἦταν κοντά σου, χωρὶς νὰ πῇς κάτι. Ἔφυγες σὰν πουλάκι. Καὶ τώρα ὅμως ἡ ψυχή σου ἀπηλλαγμένη ἀπὸ τὸ ἄκαμπτο σῶμα πετάει. Καὶ πρῶτα πετοῦσε ἀπὸ ἀγάπη, ἀλλὰ τώρα πολὺ πετάει μὲ ἰλλιγγιώδη ταχύτητα, χωρὶς τὴν δυσκολία τοῦ σώματος, καὶ ὡς ἄγγελος στὸν οὐρανὸ δοξάζεις τὸν ἅγιο Τριαδικὸ Θεό. Ἀλλὰ σὲ μᾶς θ’ ἀφήσης μιὰ καλὴ ἀνάμνηση. Θὰ σὲ θυμόμαστε μὲ πολὺ μεγάλη ἀγάπη καὶ θὰ μᾶς λείψης πολύ.

Καὶ νομίζω ὅτι τώρα ἡ ψυχή σου πετάει πάρα πολύ, μὲ ἰλλιγγιώδη ταχύτητα, ἀπηλλάγη ἀπὸ τὸ σῶμα, ἀλλὰ στὴν Δευτέρα Παρουσία θὰ ἀναστηθῇ καὶ αὐτὸ τὸ σῶμα ποὺ ἔχεις. Δὲν θὰ εἶναι ἀνάπηρο, ποὺ δὲν θὰ μπορῇ νὰ κινηθῇ. Καὶ μοῦ ἔλεγες: «Σεβασμιώτατε, δὲ θέλω τίποτα, ὁ Θεὸς νὰ κάνη τὸ θαῦμα Του νὰ σηκώνω λίγο τὸ χεράκι μου γιὰ νὰ μπορῶ νὰ ξύνω λίγο τὸ πρόσωπό μου, ὅταν ἔχω μιὰ μικρὴ φαγούρα». Τώρα πιά, ἀγαπητή μας Κατερίνα, στὴν Δευτέρα Παρουσία τὸ σῶμα σου θὰ εἶναι ἀπηλλαγμένο ἀπὸ τὴν φθορὰ καὶ ὄχι μόνο θὰ εἶναι πνευματικὸ σῶμα, ἀλλὰ καὶ θὰ λάμπη ἀπὸ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ. Δὲν θὰ ἔχης ἀνάγκη οὔτε τὴν βοήθεια τῶν ἄλλων, οὔτε τὸ καροτσάκι, οὔτε τοὺς γιατρούς, οὔτε την φυσιοθεραπεία, οὔτε τὰ φάρμακα. Ὁπότε ἰσχύει αὐτὸ ποὺ εἴπαμε προηγουμένως «Μακαρία ἡ ὁδός, ἡ πορεύει σήμερον, ὅτι ἡτοιμάσθη σοὶ τόπος ἀναπαύσεως». Ἀναπαύεσαι καὶ ξεκουράζεσαι ἀπὸ τὶς τόσες ταλαιπωρίες ποὺ πέρασες στὴν ζωή σου.

Μοῦ εἶπε χθὲς κάποιος στὸ τηλέφωνο, ὅταν ἔμαθε γιὰ τὴν κοίμηση τῆς ἀδελφῆς μας Κατερίνας: «Σεβασμιώτατε, θὰ σᾶς λείψη πολύ. Θὰ χάσετε μιὰ μαθήτριά σας, ἀλλ' ὅμως εἶναι βέβαιο, ἐπειδὴ σᾶς ἀγαποῦσε πάρα πολύ, θὰ ἔχετε μιὰ πρέσβυ στὸν οὐρανὸ καὶ θὰ προσεύχεται γιά σας. Τώρα πιὰ ἐπειδὴ ξέρει τὰ προβλήματά σας –καὶ σᾶς συμπαραστεκόταν μὲ τὸν τρόπο της– ἐκείνη θὰ προσεύχεται γιά σας». Ἐγὼ δὲν μπορῶ νὰ εὐχηθῶ νὰ ἀναπαύση ὁ Θεὸς τὴν ψυχή της, γιατί εἶναι ἤδη ἀναπαυμένη, ἀλλὰ εὔχομαι νὰ προσεύχεται γιά μας, εὔχομαι ὁ Θεὸς νὰ δώση κουράγιο στὴ μητέρα της, στὸν ἀδελφό της καὶ σὲ ὅλους ἐμᾶς ποὺ τὴν ἀγαπούσαμε μὲ ὅλη μας τὴν καρδιά, γιατί ἦταν ἄξια τῆς ἀγάπης μας.

«Αἰωνία σου ἡ μνήμη ἀξιομακάριστε καὶ ἀείμνηστη ἀδελφὴ ἡμῶν», ἀγαπητή μας καὶ ἀγαπημένη μας Κατερίνα.–