Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ μηνὸς: Ὅσιος Νεῖλος ὁ ἀσκητής, 12 Νοεμβρίου

Πρωτ. π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Ο όσιος Νείλος ο ασκητής ήκμασε στά μέσα τού 5ου αιώνα μ. Χ. Γεννήθηκε στήν Κωνσταντινούπολη καί ήταν μαθητής τού αγίου Ιωάννου τού Χρυσοστόμου, καθώς καί σύγχρονος τών αγίων Μάρκου τού ασκητού καί Ισιδώρου τού Πηλουσιώτου. Καταγόταν από πλούσια καί περιφανή οικογένεια καί υπηρέτησε ως Έπαρχος τής πατρίδας του. Αλλά «ο πόθος ο πρός Θεόν καί έρως ο εν καρδία αυτού» τόν ώθησε νά εγκαταλείψη τήν επίζηλη αυτή θέση καί νά βαδίση τόν δρόμο τής ασκήσεως. Πήγε στήν Ιερά Μονή τής αγίας Αικατερίνης στό όρος Σινά καί «διήλθε βίον όντως οσιακόν». Τόν δέ πνευματικό πλούτο πού γιά πολλά χρόνια συνέλεξε τόν μοίρασε απλόχερα, ως άλλος σιτοδότης Ιωσήφ, καί έθρεψε καί τρέφει γενεές, γενεών ανθρώπων. Ήταν σοφός κατά Θεόν, αλλά ήταν κάτοχος καί τής ανθρώπινης παιδείας καί γνώσης καί μάς άφησε πολύτιμα καί ωφέλιμα συγγράμματα γεμάτα από πνευματική σοφία καί άφραστη Χάρη. Στόν πρώτο τόμο τής «Φιλοκαλίας» είναι αποθησαυρισμένοι δύο λόγοι του, ήτοι «Λόγος περί προσευχής», ο οποίος διαιρείται σέ εκατόν πενήντα τρία κεφάλαια καί «Λόγος ασκητικός». Καί οι δύο αυτοί λόγοι αποτελούν πνευματικό βρώμα καί πόμα. Τρέφουν, ξεδιψούν, δροσίζουν, αλλά καί γλυκαίνουν τούς αναγνώστες, αφού είναι γλυκείς καί εύγευστοι όπως η αμβροσία, τό νέκταρ καί τό μέλι. «Μέλιτος γάρ ως αληθώς καί αμβροσίας καί νέκταρος αποστάζουσι καί πολύχουν επαγγέλλονται τόν τής ωφελείας καρπόν».

Στήν συνέχεια θά παρατεθούν καί θά σχολιασθούν μέ συντομία αποσπάσματα από τούς λόγους τού οσίου, οι οποίοι είναι πάντοτε επίκαιροι, διδακτικοί καί ωφέλιμοι.

- «Ο αντίπαλός μας διάβολος είναι γυμνός, όπως αυτοί πού τρέχουν στό αθλητικό στάδιο. Ενώ εμείς πού παλαίουμε εναντίον του όχι μόνον είμαστε ντυμένοι, αλλά κουβαλούμε στούς ώμους μας καί μύρια φορτία καί έτσι τού δίνουμε πολλές αφορμές γιά νά μάς νικήση. Επειδή, πώς μπορεί νά παλέψη μέ τό πνεύμα τής φιλαργυρίας, εκείνος πού είναι χωμένος μέσα στά χρήματα; Πώς θά τρέξη γιά νά παλαίψη μέ τούς γυμνούς δαίμονες αυτός πού είναι ντυμένος μέ μύριες φροντίδες; ...στόν δρόμο τής αθλήσεως εμποδίζεται από τούς υλώδεις καί βαρείς λογισμούς τών κτημάτων καί τών χρημάτων... Άς περιφρονήσουμε τά κτήματα καί τά χρήματα... άς απορρίψουμε τό φορτίο καί θά ανακουφισθή λίγο τό πλοίο».

Οι λόγοι αυτοί τού οσίου απευθύνονται στούς μοναχούς, οι οποίοι έχουν δώσει υπόσχεση ακτημοσύνης καί γι’ αυτό πρέπει νά είναι «γυμνοί», ήτοι ελεύθεροι από τούς βαρείς λογισμούς τών κτημάτων καί τών χρημάτων. Κατ’ αναλογίαν, όμως, ισχύουν καί γιά όσους βρίσκονται στόν κόσμο καί αγωνίζονται καί αυτοί γιά τήν σωτηρία τους. Βεβαίως, οι δεύτεροι είναι φυσικό νά έχουν κάποια χρήματα καί κτήματα γιά τίς ανάγκες τής οικογένειάς τους, αλλά αυτό πρέπει νά γίνεται μέ διάκριση καί μέτρο, επειδή η συσσώρευση πολλών υλικών αγαθών, όπως τονίζει ο όσιος, αποτελεί εμπόδιο πρός τήν αρετή. Εκείνο, πού στήν πραγματικότητα καταδικάζει ο όσιος Νείλος είναι τό πάθος τής φιλοκτημοσύνης – φιλαργυρίας, τό οποίο κάνει τόν άνθρωπο σκληρό καί άσπλαχνο, δούλο τών χρημάτων καί τών κτημάτων, αλλά καί παίγνιο στά χέρια τού διαβόλου. Οι οικογενειακές ανάγκες δέν θά πρέπη νά γίνονται τό πρόσχημα γιά τήν επικάλυψη τού πάθους τής φιλαργυρίας.

Εκείνος πού αγαπά αληθινά τόν Θεό είναι αφιλάργυρος, εύσπλαχνος καί φιλάνθρωπος. Καί στό σημείο αυτό θά πρέπη νά τονισθή ότι η φιλοκτημοσύνη- φιλαργυρία δέν είναι προνόμιο τών πλουσίων, αφού υπάρχουν καί πλούσιοι πού είναι φιλόθεοι καί φιλάνθρωποι, καθώς επίσης υπάρχουν καί φτωχοί, πού είναι φιλάργυροι καί ανελεήμονες καί προσπαθούν μέ πολλούς καί ποικίλους τρόπους γιά νά πλουτίσουν. Τό βασικό είναι νά ξεκολλήση η καρδιά από τήν προσκόλληση καί υποδούλωσή της στά υλικά αγαθά καί νά δοθή ολοκληρωτικά στόν Θεό. Τότε ο άνθρωπος ελευθερώνεται από τήν τυραννία τών δαιμόνων, οι οποίοι, όταν αποκτήσουν κυριαρχία επάνω του, εκεμεταλλευόμενοι τά πάθη του, τόν υποδουλώνουν καί κυριολεκτικά τόν εξευτελίζουν.

- «Μή θέλεις νά γίνονται τά πράγματα στήν ζωή σου όπως εσύ θέλεις, αλλά όπως είναι αρεστό στόν Θεό καί τότε θά είσαι στήν προσευχή σου ατάραχος καί ευχάριστος».

Πολλά από τά προβλήματα πού αντιμετωπίζουμε καθημερινά αναφύονται από τό γεγονός ότι ζητούμε νά κάνουμε στήν ζωή μας ό,τι θέλουμε εμείς καί όχι ό,τι θέλει ο Θεός. Αυτό, όμως, πού θέλουμε δέν μπορούμε νά γνωρίζουμε άν είναι τό σωστό καί τό ωφέλιμο γιά μάς, ενώ τό αρεστό στόν Θεό είναι αυτό πού μάς συμφέρει καί μάς ωφελεί, επειδή ο Θεός μάς αγαπά, ενδιαφέρεται γιά μάς, γιά τόν καθένα ξεχωριστά, καί θέλει τό καλό μας. Η υπακοή σέ πνευματικό πατέρα, φορέα τής Ορθοδόξου παραδόσεως, συμβάλλει τά μέγιστα στό νά πράττουμε τά ευάρεστα στόν Θεό καί έτσι νά αποφεύγουμε τά μεγάλα καί σοβαρά λάθη στήν ζωή μας καί νά μπορούμε νά προσευχόμαστε ειρηνικά καί ευχάριστα.

- «Εάν υπομονητικός ής, αεί μετά χαράς προσεύξη»

Είναι γνωστόν ότι χωρίς υπομονή κανένα καλό δέν μπορεί νά κατορθωθή στήν ζωή μας. Εδώ ο όσιος Νείλος αναφέρεται στήν προσευχή καί τονίζει ότι ο υπομονετικός άνθρωπος προσεύχεται μέ χαρά. Αντίθετα ο ανυπόμονος δυσανασχετεί καί στενοχωρείται, όταν δέν βλέπη στήν προσευχή του άμεσα αποτελέσματα. Πρέπει, όμως νά γνωρίζουμε ότι ο Θεός ακούει τήν προσευχή μας καί απαντά στόν κατάλληλο καιρό καί επιτρέπει νά γίνεται στήν ζωή μας αυτό πού βοηθά στήν πνευματική μας ωρίμανση καί στήν σωτηρία μας. Σίγουρα η χαρούμενη διάθεση δυναμώνει τήν προσευχή, αλλά καί η αληθινή προσευχή, πού γίνεται μέ τόν νού καί τήν καρδιά, γεννά τήν εσωτερική χαρά, πού είναι δωρεά τού Αγίου Πνεύματος.

Η εμπιστοσύνη στήν αγάπη τού Θεού καί η προσπάθεια γιά υπακοή στό θέλημά Του, πού σημαίνει εκούσια σταύρωση τού παλαιού ανθρώπου «σύν τοίς παθήμασι καί ταίς επιθυμίαις» του, προξενεί στόν άνθρωπο τήν χαρά καί τόν καθιστά αληθινά ελεύθερο.