Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ μηνὸς: Ὅσιος Νεῖλος ὁ ἀσκητής, 12 Νοεμβρίου

Πρωτοπρεσβύτερου π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Ὁ ὅσιος Νεῖλος ὁ ἀσκητὴς ἤκμασε στὰ μέσα τοῦ 5ου αἰῶνα μ. Χ. Γεννήθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ ἦταν μαθητὴς τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, καθὼς καὶ σύγχρονος τῶν ἁγίων Μάρκου τοῦ ἀσκητοῦ καὶ Ἰσιδώρου τοῦ Πηλουσιώτου. Καταγόταν ἀπὸ πλούσια καὶ περιφανῆ οἰκογένεια καὶ ὑπηρέτησε ὡς Ἔπαρχος τῆς πατρίδας του. Ἀλλὰ «ὁ πόθος ὁ πρὸς Θεὸν καὶ ἔρως ὁ ἐν καρδίᾳ αὐτοῦ» τὸν ὤθησε νὰ ἐγκαταλείψη τὴν ἐπίζηλη αὐτὴ θέση καὶ νὰ βαδίση τὸν δρόμο τῆς ἀσκήσεως. Πῆγε στὴν Ἱερὰ Μονὴ τῆς ἁγίας Αἰκατερίνης στὸ ὅρος Σινᾶ καὶ «διῆλθε βίον ὄντως ὁσιακόν». Τὸν δὲ πνευματικὸ πλοῦτο ποῦ γιὰ πολλὰ χρόνια συνέλεξε τὸν μοίρασε ἁπλόχερα, ὡς ἄλλος σιτοδότης Ἰωσήφ, καὶ ἔθρεψε καὶ τρέφει γενεές, γενεῶν ἀνθρώπων. Ἦταν σοφὸς κατὰ Θεόν, ἀλλὰ ἦταν κάτοχος καὶ τῆς ἀνθρώπινης παιδείας καὶ γνώσης καὶ μᾶς ἄφησε πολύτιμα καὶ ὠφέλιμα συγγράμματα γεμᾶτα ἀπὸ πνευματικὴ σοφία καὶ ἄφραστη Χάρη. Στὸν πρῶτο τόμο τῆς «Φιλοκαλίας» εἶναι ἀποθησαυρισμένοι δύο λόγοι του, ἤτοι «Λόγος περὶ προσευχῆς», ὁ ὁποῖος διαιρεῖται σὲ ἑκατὸν πενῆντα τρία κεφάλαια καὶ «Λόγος ἀσκητικός». Καὶ οἱ δύο αὐτοὶ λόγοι ἀποτελοῦν πνευματικὸ βρῶμα καὶ πόμα. Τρέφουν, ξεδιψοῦν, δροσίζουν, ἀλλὰ καὶ γλυκαίνουν τοὺς ἀναγνῶστες, ἀφοῦ εἶναι γλυκεῖς καὶ εὔγευστοι ὅπως ἡ ἀμβροσία, τὸ νέκταρ καὶ τὸ μέλι. «Μέλιτος γὰρ ὡς ἀληθῶς καὶ ἀμβροσίας καὶ νέκταρος ἀποστάζουσι καὶ πολύχουν ἐπαγγέλλονται τὸν τῆς ὠφελείας καρπόν».

Στὴν συνέχεια θὰ παρατεθοῦν καὶ θὰ σχολιασθοῦν μὲ συντομία ἀποσπάσματα ἀπὸ τοὺς λόγους τοῦ ὁσίου, οἱ ὁποῖοι εἶναι πάντοτε ἐπίκαιροι, διδακτικοὶ καὶ ὠφέλιμοι.

«Ὁ ἀντίπαλός μας διάβολος εἶναι γυμνός, ὅπως αὐτοὶ ποῦ τρέχουν στὸ ἀθλητικὸ στάδιο. Ἐνῷ ἐμεῖς ποῦ παλαίουμε ἐναντίον τοῦ ὄχι μόνον εἴμαστε ντυμένοι, ἀλλὰ κουβαλοῦμε στοὺς ὤμους μας καὶ μύρια φορτία καὶ ἔτσι τοῦ δίνουμε πολλὲς ἀφορμὲς γιὰ νὰ μᾶς νικήση. Ἐπειδή, πῶς μπορεῖ νὰ παλέψη μὲ τὸ πνεῦμα τῆς φιλαργυρίας, ἐκεῖνος ποῦ εἶναι χωμένος μέσα στὰ χρήματα; Πῶς θὰ τρέξη γιὰ νὰ παλαίψη μὲ τοὺς γυμνοὺς δαίμονες αὐτὸς ποῦ εἶναι ντυμένος μὲ μύριες φροντίδες; ...στὸν δρόμο τῆς ἀθλήσεως ἐμποδίζεται ἀπὸ τοὺς ὑλώδεις καὶ βαρεῖς λογισμοὺς τῶν κτημάτων καὶ τῶν χρημάτων... Ἅς περιφρονήσουμε τὰ κτήματα καὶ τὰ χρήματα... ἅς ἀπορρίψουμε τὸ φορτίο καὶ θὰ ἀνακουφισθῇ λίγο τὸ πλοῖο».

Οἱ λόγοι αὐτοὶ τοῦ ὁσίου ἀπευθύνονται στοὺς μοναχούς, οἱ ὁποῖοι ἔχουν δώσει ὑπόσχεση ἀκτημοσύνης καὶ γι’ αὐτὸ πρέπει νὰ εἶναι «γυμνοί», ἤτοι ἐλεύθεροι ἀπὸ τοὺς βαρεῖς λογισμοὺς τῶν κτημάτων καὶ τῶν χρημάτων. Κατ’ ἀναλογίαν, ὅμως, ἰσχύουν καὶ γιὰ ὅσους βρίσκονται στὸν κόσμο καὶ ἀγωνίζονται καὶ αὐτοὶ γιὰ τὴν σωτηρία τους. Βεβαίως, οἱ δεύτεροι εἶναι φυσικὸ νὰ ἔχουν κάποια χρήματα καὶ κτήματα γιὰ τὶς ἀνάγκες τῆς οἰκογένειάς τους, ἀλλὰ αὐτὸ πρέπει νὰ γίνεται μὲ διάκριση καὶ μέτρο, ἐπειδὴ ἡ συσσώρευση πολλῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν, ὅπως τονίζει ὁ ὅσιος, ἀποτελεῖ ἐμπόδιο πρὸς τὴν ἀρετή. Ἐκεῖνο, ποῦ στὴν πραγματικότητα καταδικάζει ὁ ὅσιος Νεῖλος εἶναι τὸ πάθος τῆς φιλοκτημοσύνης – φιλαργυρίας, τὸ ὁποῖο κάνει τὸν ἄνθρωπο σκληρὸ καὶ ἄσπλαχνο, δοῦλο τῶν χρημάτων καὶ τῶν κτημάτων, ἀλλὰ καὶ παίγνιο στὰ χέρια τοῦ διαβόλου. Οἱ οἰκογενειακὲς ἀνάγκες δὲν θὰ πρέπη νὰ γίνονται τὸ πρόσχημα γιὰ τὴν ἐπικάλυψη τοῦ πάθους τῆς φιλαργυρίας.

Ἐκεῖνος ποῦ ἀγαπᾶ ἀληθινὰ τὸν Θεὸ εἶναι ἀφιλάργυρος, εὔσπλαχνος καὶ φιλάνθρωπος. Καὶ στὸ σημεῖο αὐτὸ θὰ πρέπη νὰ τονισθῇ ὅτι ἡ φιλοκτημοσύνη- φιλαργυρία δὲν εἶναι προνόμιο τῶν πλουσίων, ἀφοῦ ὑπάρχουν καὶ πλούσιοι ποῦ εἶναι φιλόθεοι καὶ φιλάνθρωποι, καθὼς ἐπίσης ὑπάρχουν καὶ φτωχοί, ποῦ εἶναι φιλάργυροι καὶ ἀνελεήμονες καὶ προσπαθοῦν μὲ πολλοὺς καὶ ποικίλους τρόπους γιὰ νὰ πλουτίσουν. Τὸ βασικὸ εἶναι νὰ ξεκολλήση ἡ καρδιὰ ἀπὸ τὴν προσκόλληση καὶ ὑποδούλωσή της στὰ ὑλικὰ ἀγαθὰ καὶ νὰ δοθῇ ὁλοκληρωτικὰ στὸν Θεό. Τότε ὁ ἄνθρωπος ἐλευθερώνεται ἀπὸ τὴν τυραννία τῶν δαιμόνων, οἱ ὁποῖοι, ὅταν ἀποκτήσουν κυριαρχία ἐπάνω του, ἐκεμεταλλευόμενοι τὰ πάθη του, τὸν ὑποδουλώνουν καὶ κυριολεκτικὰ τὸν ἐξευτελίζουν.

«Μὴ θέλεις νὰ γίνονται τὰ πράγματα στὴν ζωή σου ὅπως ἐσὺ θέλεις, ἀλλὰ ὅπως εἶναι ἀρεστὸ στὸν Θεὸ καὶ τότε θὰ εἶσαι στὴν προσευχή σου ἀτάραχος καὶ εὐχάριστος».

Πολλὰ ἀπὸ τὰ προβλήματα ποῦ ἀντιμετωπίζουμε καθημερινὰ ἀναφύονται ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ζητοῦμε νὰ κάνουμε στὴν ζωή μας ὅ,τι θέλουμε ἐμεῖς καὶ ὄχι ὅ,τι θέλει ὁ Θεός. Αὐτό, ὅμως, ποῦ θέλουμε δὲν μποροῦμε νὰ γνωρίζουμε ἂν εἶναι τὸ σωστὸ καὶ τὸ ὠφέλιμο γιὰ μᾶς, ἐνῷ τὸ ἀρεστὸ στὸν Θεὸ εἶναι αὐτὸ ποῦ μᾶς συμφέρει καὶ μᾶς ὠφελεῖ, ἐπειδὴ ὁ Θεὸς μᾶς ἀγαπᾶ, ἐνδιαφέρεται γιὰ μᾶς, γιὰ τὸν καθένα ξεχωριστά, καὶ θέλει τὸ καλό μας. Ἡ ὑπακοὴ σὲ πνευματικὸ πατέρα, φορέα τῆς Ὀρθοδόξου παραδόσεως, συμβάλλει τὰ μέγιστα στὸ νὰ πράττουμε τὰ εὐάρεστα στὸν Θεὸ καὶ ἔτσι νὰ ἀποφεύγουμε τὰ μεγάλα καὶ σοβαρὰ λάθη στὴν ζωή μας καὶ νὰ μποροῦμε νὰ προσευχόμαστε εἰρηνικὰ καὶ εὐχάριστα.

«Ἐὰν ὑπομονητικὸς ἧς, ἀεὶ μετὰ χαρᾶς προσεύξη»

Εἶναι γνωστὸν ὅτι χωρὶς ὑπομονὴ κανένα καλὸ δὲν μπορεῖ νὰ κατορθωθῇ στὴν ζωή μας. Ἐδῶ ὁ ὅσιος Νεῖλος ἀναφέρεται στὴν προσευχὴ καὶ τονίζει ὅτι ὁ ὑπομονετικὸς ἄνθρωπος προσεύχεται μὲ χαρά. Ἀντίθετα ὁ ἀνυπόμονος δυσανασχετεῖ καὶ στενοχωρεῖται, ὅταν δὲν βλέπη στὴν προσευχή του ἄμεσα ἀποτελέσματα. Πρέπει, ὅμως νὰ γνωρίζουμε ὅτι ὁ Θεὸς ἀκούει τὴν προσευχή μας καὶ ἀπαντᾶ στὸν κατάλληλο καιρὸ καὶ ἐπιτρέπει νὰ γίνεται στὴν ζωή μας αὐτὸ ποῦ βοηθᾶ στὴν πνευματική μας ὡρίμανση καὶ στὴν σωτηρία μας. Σίγουρα ἡ χαρούμενη διάθεση δυναμώνει τὴν προσευχή, ἀλλὰ καὶ ἡ ἀληθινὴ προσευχή, ποῦ γίνεται μὲ τὸν νοῦ καὶ τὴν καρδιά, γεννᾶ τὴν ἐσωτερικὴ χαρά, ποῦ εἶναι δωρεὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ προσπάθεια γιὰ ὑπακοὴ στὸ θέλημά Του, ποῦ σημαίνει ἑκούσια σταύρωση τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου «σὺν τοὶς παθήμασι καὶ ταὶς ἐπιθυμίαις» του, προξενεῖ στὸν ἄνθρωπο τὴν χαρὰ καὶ τὸν καθιστᾶ ἀληθινὰ ἐλεύθερο.