Βιβλιοπαρουσίαση: «Ἡ ἰατρική ἐν Πνεύματι ἐπιστήμη»

Παρουσίαση στό κανάλι τῆς Ε.Π. τοῦ βιβλίου «Ἡ ἰατρική ἐν Πνεύματι ἐπιστήμη»

Τὸ βιβλίο «Ἡ ἰατρικὴ ἐν πνεύματι ἐπιστήμη» ἀποτελεῖται ἀπὸ τὰ βασικὰ θεραπευτικὰ κείμενα τῶν δύο βιβλίων «Θεραπευτικὴ ἀγωγὴ» καὶ «Συζητήσεις γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη ψυχοθεραπεία», ἀφοῦ προηγουμένως ἔγινε ἀναδιάρθρωση τῶν κεφαλαίων καὶ διάφορες προσθῆκες καὶ τροποποιήσεις, ὥστε νὰ ἀνταποκρίνεται στὴν σύγχρονη πραγματικότητα.

Στὴν πρώτη ἑνότητα μὲ τίτλο «Ὀρθόδοξη καὶ οὐμανιστικὴ ψυχοθεραπεία» καὶ στὸ κείμενο «Ἡ ἰατρικὴ ἐν πνεύματι ἐπιστήμη» ἀναλύει ὁ συγγραφέας τὸ περιεχόμενο τοῦ ρβ Κανόνα τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Διευκρινίζει τὴν ἰατρική του ὁρολογία καὶ τὸν θεραπευτικὸ χαρακτῆρα του. Ἐξηγεῖ γιατί ἡ ποιμαντικὴ διακονία, ποὺ εἶναι μιὰ ὁλόκληρη ἰατρικὴ πνευματικὴ ἐπιστήμη, συνδέεται καὶ ταυτίζεται μὲ τὴν θεραπεία τοῦ ἀνθρώπου.

Τόσο ἡ ὀρθόδοξη θεολογία ὅσο καὶ ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δὲν εἶναι ἰδεολογία, οὔτε φιλοσοφία, ἀλλὰ θεραπεία. Κατὰ τὴν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ εἶναι θεωρία-θέα τοῦ Θεοῦ. Οἱ ἅγιοι Πατέρες, ὡς πνευματικοὶ ἰατροί, ὑποδεικνύουν καὶ παρουσιάζουν μιὰ μέθοδο θεραπείας, μιὰ θεραπευτικὴ ἀγωγή. Ὅλες οἱ λειτουργίες καὶ ἐνέργειες τῆς ψυχῆς πρέπει νὰ ἀναφέρονται καὶ νὰ στρέφονται πρὸς τὸν Χριστό. Ἡ θεραπευτικὴ ἀγωγὴ εἶναι ὁ λεγόμενος ἡσυχασμός, εἶναι ἡ βάση καὶ τὸ τέλος κάθε ὀρθόδοξης θεολογίας.

Τὸ κείμενο «Μεταφυσικὴ καὶ Θεολογία» εἶναι ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ συγγραφέα στοὺς φοιτητὲς τῆς Μπελεμεντείου Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πατριαρχείου Ἀντιοχείας στὸ Βόρειο Λίβανο. Ὁ συγγραφέας ἐπισημαίνει ὅτι «ἡ μόνη ἐπιστημονικὴ μέθοδος προσεγγίσεως τῶν θεολογικῶν θεμάτων εἶναι ἡ διὰ τῶν ἁγίων». Οἱ ἅγιοι Πατέρες μας ὑποδεικνύουν πὼς ἀπὸ τὴν ἀσθένεια καὶ τὸν σκοτασμὸ τοῦ νοῦ διὰ τῆς καθάρσεως καὶ τοῦ φωτισμοῦ μπορεῖ νὰ φθάση ὁ ἄνθρωπος στὴν πνευματικὴ ὑγεία καὶ στὴν θέωση.

Διευκρινίζεται καὶ ἀποδεικνύεται ἡ διαφορὰ τῆς ὀρθόδοξης ψυχοθεραπείας ἀπὸ κάθε ἄλλη ψυχοθεραπεία δυτικοῦ καὶ ἀνατολικοῦ τύπου καὶ ὅτι ἡ ὀρθόδοξη ψυχοθεραπεία δὲν εἶναι ἁπλῶς μία μέθοδος, ἀλλὰ ἡ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας διὰ τῆς ὁποίας ἀποκτᾶ ὁ ἄνθρωπος κοινωνία μὲ τὸν Θεὸ καὶ τοὺς ἀνθρώπους.

Στὸ κείμενο «Ψυχοσωματικὲς ἀσθένειες» γίνεται ἀναφορὰ στὶς πνευματικές-ψυχικὲς ἀσθένειες, στὶς ψυχολογικές-συναισθηματικές, στὶς νευροβιολογικὲς καὶ στὶς σωματικὲς ἀσθένειες. Ἐπισημαίνεται ἡ μεγάλη διάκριση καὶ σύνεση ποὺ ἀπαιτεῖται γιὰ νὰ ἐντοπισθῇ ἡ ἀλληλεπίδραση ποὺ εἶναι δυνατὸν νὰ ὑπάρχη μεταξὺ αὐτῶν τῶν ἀσθενειῶν καὶ γίνεται κατανοητὸ ὅτι, ὅταν ὁ νοῦς δὲν λειτουργῇ σωστά, δὲν μπορεῖ νὰ διευθύνη οὔτε τὴν ψυχή, οὔτε καὶ τὸ σῶμα.

Στὴ δεύτερη ἑνότητα «Ἀσθένεια - πάθη» θὰ γνωρίση ὁ ἀναγνώστης πὼς μέσα στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία θεραπεύονται τὰ πάθη καὶ οἱ πνευματικὲς ἀσθένειες ποὺ βασανίζουν τὸν ἄνθρωπο. Οἱ ἐσωτερικὲς ἀσθένειες ποὺ ξεκινοῦν ἀπὸ τὴν ἀμαύρωση τοῦ νοῦ καὶ ἐπεκτείνονται στὴν ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα ἔχουν συνέπειες καὶ στὸν κοινωνικὸ χῶρο καὶ σὲ ὅλη τὴν κτίση.

Ὁ συγγραφέας ἀπαντᾶ πὼς μπορεῖ νὰ ἀποδεσμευθῇ κανεὶς ἀπὸ τὴν πνευματικὴ αὐτάρκεια, τὴν ὁποία χαρακτηρίζει μεγάλη ψευδαίσθηση καὶ ἀπὸ τὴν ἀπόγνωση γιὰ τὴν σωτηρία, στὴν ὁποία βρίσκονται πολλοὶ ἄνθρωποι στὴν ἐποχή μας καὶ εἶναι ἐνέργεια τῶν δαιμόνων. Μᾶς δίνει νὰ καταλάβουμε πὼς ἀποκτᾶται ἡ ἀνδρεία ποὺ εἶναι ἡ τέλεια ἐλπίδα στὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ.

Συγκεκριμένα ἀναφέρεται στὴν φιλαυτία ποὺ εἶναι ἡ μητέρα ὅλων τῶν παθῶν, στὸν φθόνο ποὺ κατατρώγει τὴν ψυχή, στὴν φιληδονία ἀπὸ τὴν ὁποία προέρχεται ἡ λύπη καὶ ὁ πόνος, στὴν φαντασία ἡ ὁποία διαστρέφει ὅλη τὴν πνευματικὴ ζωή. Ἀναφέρει τρόπους θεραπείας. Γράφει γιὰ τὴν αὐταπάρνηση, τὴν ἀγάπη στὸν Θεὸ (φιλοθεΐα) καὶ τὸν πλησίον (φιλανθρωπία), τὴν ἀληθινὴ μετάνοια (λύπη κατὰ Θεὸν) ποὺ ἀναιρεῖ τὴν ἡδονή. Διευκρινίζει τὴν διαφορὰ μεταξὺ τοῦ φανταστικοῦ, ποὺ εἶναι φυσικὴ ἐνέργεια τῆς ψυχῆς καὶ τῆς φαντασίας ποὺ τὴν θεωρεῖ ''καλο ἀγωγὸ σατανικῆς ἐνέργειας'', ἡ ὁποία ὁδηγεῖ στὴν αὐτοθέωση. Ἐντοπίζονται τρόποι ἀπαλλαγῆς καὶ ἐλευθέρωσης ἀπὸ τὴν φαντασία.

Παρουσιάζεται ἡ διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων γιὰ τὰ ὄνειρα, τὰ φρικτὰ παραμορφωτικὰ ἀποτελέσματα ποὺ δημιουργοῦν στὸν ἄνθρωπο καὶ ὁ τρόπος ποὺ πρέπει νὰ τὰ ἀντιμετωπίζουμε. Ποιά ἡ διάκριση μεταξὺ τοῦ ὀνείρου καὶ τοῦ ὁράματος;

Στὸ κείμενο «Τὸ πρόβλημα τῶν θλίψεων» βλέπουμε ἀπὸ ποιά αἴτια προέρχονται οἱ θλίψεις καὶ οἱ δοκιμασίες στὴν ζωή μας, ποιές πνευματικὲς ὠφέλειες προξενοῦν, πὼς πρέπει νὰ ἀντιμετωπίζουμε τὴν θλίψη καὶ τὸν πόνο στὴν καθημερινή μας ζωή.

Διαβάζοντας τὸ κείμενο «Ὁ διάβολος καὶ οἱ μεθοδεῖες του» θὰ γνωρίσουμε τὴν προσωπικότητα τοῦ διαβόλου, τὰ εἴδη τῶν δαιμονίων, ποιούς πολεμᾶ καὶ μὲ ποιά μέθοδο (τεχνάσματα τοῦ διαβόλου), πὼς μποροῦμε νὰ πολεμήσουμε καὶ νὰ ἀντιμετωπίσουμε τὸν διάβολο.

Ἡ τρίτη ἑνότητα ποὺ ἐπιγράφεται «Θεραπεία» περιγράφει τὸν τρόπο μὲ τὸ ὁποῖο ἐπιτυγχάνεται ἡ θεραπεία τοῦ ἀνθρώπου στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Παρουσιάζεται ἡ διδασκαλία τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου καὶ τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ γιὰ τὴν θεραπεία τῆς ψυχῆς. Οἱ ἅγιοι ὡς ἐπιστήμονες καθορίζουν μὲ μεγάλη ἀκρίβεια τί ἀκριβῶς εἶναι ἡ θεραπεία καὶ ἡ ὑγεία τῆς ψυχῆς.

Ἐξετάζεται τί εἶναι ἡ πνευματικὴ ὑγεία καὶ ποιός εἶναι ὁ πνευματικὰ ὑγιὴς ἄνθρωπος. Τί εἶναι ἡ πνευματικὴ ρύθμιση καὶ μὲ ποιό τρόπο μπορεῖ κανεὶς νὰ ρυθμίση τὸν νοῦ του καὶ νὰ τὸν στρέψη στὸν Θεό.

Στὸ κείμενο «Ὁ ἱερεὺς ὡς θεραπευτὴς κατὰ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Θεολόγο» ὑπογραμμίζεται ὅτι ἡ ἱερωσύνη δὲν εἶναι ἁπλῶς μιὰ τελετουργικὴ ἐργασία, ἀλλὰ κυρίως θεραπευτικὴ ἐπιστήμη καὶ ὑπογραμμίζεται ὅτι ἡ θεραπεία τῶν ἀνθρώπων πρέπει νὰ γίνεται μὲ ἐπιστημονικὸ τρόπο (ἀνακαθαίρειν ἐπιστημόνως) διότι σύμφωνα μὲ τὴν ὀρθόδοξη θεραπευτικὴ μέθοδο δὲν εἶναι ὠφέλιμο γιὰ ὅλους τὸ ἴδιο φάρμακο.

Ἡ ἀξία τῶν ἱερῶν κανόνων καὶ ἡ θέση τους μέσα στὴν Ἐκκλησία ἐντοπίζεται στὸ κείμενο «Ἡ πνευματικὴ πατρότητα καὶ οἱ ἱεροὶ Κανόνες». Πὼς πρέπει νὰ χρησιμοποιῇ ὁ διακριτικὸς πνευματικὸς Πατέρας τοὺς ἱεροὺς Κανόνες καὶ ποιά γνωρίσματα πρέπει νὰ διαθέτη. Ἑρμηνεύεται ἡ ἀξία τῆς ὑπακοῆς στὸν Πνευματικὸ Πατέρα ποὺ μᾶς θεραπεύει καὶ μᾶς ὁδηγεῖ στὴν σωτηρία.

Ἡ ἔννοια τῆς πνευματικῆς ἱερωσύνης καὶ ἡ διαφορὰ τῆς ἀπὸ τὴν μυστηριακὴ ἱερωσύνη, καθὼς ἐπίσης καὶ τί εἶναι ἡ ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν καὶ πὼς στὸ ἔργο αὐτὸ μποροῦν νὰ βοηθήσουν καὶ οἱ μοναχοί, ποὺ δὲν ἔχουν ἱερωσύνη, ἀναλύονται στὸ κείμενο Ἡ πνευματικὴ ἱερωσύνη καὶ ἡ ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν.

Ἕνα βοήθημα ἀπαραίτητο γιὰ γονεῖς καὶ παιδαγωγοὺς ἀποτελεῖ τὸ κείμενο «Ἡ ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν κατὰ τὸν ἱερὸ Χρυσόστομο». Ὁ ἀναγνώστης θὰ μελετήση γιὰ τὸν σκοπὸ τοῦ γάμου, γιὰ τὴν παρουσία τῶν παιδιῶν στὴν οἰκογένεια, γιὰ τὸν τρόπο καὶ τὴν μέθοδο τῆς ἀγωγῆς, γιὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἀγωγὴ τοῦ παιδιοῦ. Παρατηροῦμε ὅτι οἱ παιδαγωγικὲς ἀπόψεις τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου ἔχουν ἐπικαιρότητα καὶ συνδέονται στενὰ μὲ παιδαγωγικὲς ἰδέες συγχρόνων παιδαγωγῶν.

Μὲ εἰδικὸ κείμενο γίνεται ἀναφορὰ στὸ θέμα τῆς ἀργίας καὶ τῆς ἐργασίας καὶ ἐπισημαίνεται ἡ ἀξία καὶ ὁ συνδυασμὸς σωματικῆς καὶ πνευματικῆς ἐργασίας ἀφοῦ ἡ ἀκηδία, ἡ ἀδιαφορία παραλύει τόσο τὸ σῶμα, ὅσο καὶ τὴν ψυχὴ καὶ εἶναι καταστρεπτικὴ γιὰ τὴν πνευματικὴ ζωή.

Ἡ τέταρτη ἑνότητα ποὺ ἐπιγράφεται «Θεραπευτικοὶ καρποὶ» περιλαμβάνει σημαντικὰ κείμενα ποὺ θὰ βοηθήσουν τὸν ἀναγνώστη, ἀφοῦ προβάλλουν ἀνθρώπους θεραπευθέντες- οἱ ὁποῖοι ἔζησαν στὴν προσωπική τους ζωὴ τὴν θεραπεία.

Στὸ κείμενο «Ἡ θεία Πρόνοια» βλέπουμε ὅτι ὁ Θεὸς διευθύνει προσωπικὰ τὸν κόσμο μὲ μοναδικὸ σκοπὸ τὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ καὶ ἡ πίστη στὴν πρόνοιά Του βοηθοῦν ἀκόμη καὶ στὴν ὑπέρβαση τοῦ θανάτου.

Διαβάζοντας τὰ κείμενα «Προετοιμασία καὶ βίωση τοῦ Πάσχα» καὶ «Πνευματικὰ ἐγκαίνια, κατὰ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Θεολόγο» θὰ γνωρίσουμε τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ὁ Χριστιανὸς μπορεῖ νὰ ἐγκαινιάση τὴν καρδιά του, τὴν προσωπική του ζωή, ὥστε νὰ ζήση τὸν προσωπικὸ τοῦ ἐγκαινιασμὸ καὶ νὰ βιώση τὸ Πάσχα προσωπικά. Γίνεται ἀναφορὰ στὸν κοινωνικὸ χαρακτῆρα τῆς ἑορτῆς τοῦ Πάσχα καὶ στὴν συμμετοχὴ τῆς φύσεως στὴν ἑορτή του ἐγκαινιασμοῦ.

Στὸ κείμενο «Ὁ πάγκαλος Ἰωσὴφ» θαυμάζουμε τὸ μεγαλεῖο τοῦ σώφρονος Ἰωσὴφ καὶ γνωρίζουμε τοὺς λόγους γιὰ τοὺς ὁποίους θεωρεῖται τύπος τοῦ Χριστοῦ. Ἀπὸ τὸν τρόπο ποὺ ἀντιμετώπισε τοὺς πολλοὺς πειρασμοὺς κατανοοῦμε τὸν ὀρθόδοξο τρόπο ἀντιμετωπίσεως καὶ τῶν δικῶν μας πειρασμῶν, κυρίως τῶν σαρκικῶν.

Μὲ τὸ κείμενο «Ἡ ὁσία Μακρίνα» προβάλλεται ἡ ἀσκητικὴ ζωὴ μιᾶς ἱερῆς μορφῆς. Συγκεκριμένα ὑπογραμμίζεται ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο ἀντιμετώπισε ἡ ὁσία τοὺς πειρασμοὺς στὴν ζωή της καὶ τὸν θάνατο.

Μιὰ ἀληθινὴ ζωὴ στὴν ὁποία δὲν ὑπάρχει θάνατος περιγράφει ὁ συγγραφέας στὸ κείμενο «Ἡ ὑπέρβαση τοῦ θανάτου», καὶ καταθέτει τὴν μαρτυρία του πὼς μιὰ εὐλογημένη ὕπαρξη -πρόκειται γιὰ τὸν Μητροπολίτη Ἐδέσσης Καλλίνικο- ἔζησε στὴν πράξη τὴν ὑπέρβαση τοῦ θανάτου.

Τέλος στὸ κείμενο θέωση καὶ θεούμενοι ὁ συγγραφέας ἀναλύει τί ἀκριβῶς εἶναι ἡ θέωση καὶ πὼς ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ ἀποκτήση κοινωνία καὶ ἑνότητα μὲ τὸν Θεό. Ποιές οἱ προϋποθέσεις γιὰ νὰ φθάση ὁ ἄνθρωπος στὴν θεωρία τοῦ Θεοῦ; Ποιά τὰ στάδια καὶ οἱ βαθμοὶ τῆς θεώσεως; Κατὰ τὴν θεωρία τοῦ Θεοῦ συμμετέχει καὶ τὸ σῶμα; Στὸ κείμενο ὑπογραμμίζεται ὅτι ἡ πνευματικὴ ζωὴ εἶναι μία διαρκὴς κίνηση πρὸς τὴν τελειότητα τοῦ Χριστοῦ καὶ ὅτι «δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ προφασίζεται ὅτι εἶναι ἀδύνατον νὰ φθάση στὴν θέωση γιατί ἡ ἐλπίδα τῆς θεώσεως πρέπει νὰ εἶναι ὁ βασικὸς στόχος μας».

Ὅλα τα κείμενα τοῦ βιβλίου φανερώνουν τὸν σκοπὸ τοῦ ἀνθρώπου ποὺ εἶναι ἡ θέωση καὶ ἡ σωτηρία. Βοηθοῦν τὸν ἀναγνώστη νὰ κατανοήση ὅτι μόνον μὲ τὴν θεραπευτικὴ ἀγωγὴ καὶ ἐπιστήμη ποὺ διαθέτει ἡ Ὀρθοδοξία, δηλαδὴ μὲ τὴν ἐν Πνεύματι ἰατρικὴ ἐπιστήμη, μᾶς δίνεται ἡ δυνατότητα νὰ σωθοῦμε.

Μ.Κ.