Κύριο θέμα: Προσκύνημα στοὺς Ἁγίους Τόπους - Ὁδοιπορικὸ στὴν Ἁγία Γῆ

«Προσκυνηματικὴ θεωρία»

«...Ἡ ἐπίσκεψή σας ἐδῶ καλεῖται προσκυνηματικὴ θεωρία, ποῦ σημαίνει ὅτι ἤρθατε ἐδῶ νὰ γνωρίσετε ὅλα αὐτὰ τὰ ὁποῖα μαρτυροῦν καὶ καταγγέλλουν καὶ εὐαγγελίζονται Χριστὸν Ἐσταυρωμένον καὶ Ἀναστάντα. Ἡ προσκυνηματική σας αὐτὴ θεωρία θὰ ἀποβῇ ὄντως ὠφέλιμος καὶ θὰ συμβάλη στὴν πνευματικὴ προκοπὴ καὶ πρόοδο, ἀφοῦ καὶ ἐφ’ ὅσον αὐτὴ ἡ προσκυνηματικὴ θεωρία θὰ γίνη ἀφορμή, θὰ γίνη ἡ αἰτία νὰ ὁδηγηθοῦμε, νὰ ἀξιωθοῦμε μᾶλλον νὰ καταντήσωμεν εἰς τὴν ἄλλην θεωρίαν, τὴν θεωρία τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία θεωρία τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο, ὅπως τονίζουν οἱ Πατέρες, παρὰ ἡ ἕνωσή μας μὲ τὸν Θεό... Καὶ αὐτὴ θὰ εἶναι ἡ προσφορά, αὐτὸ θὰ εἶναι τὸ ὄφελος τὸ μεγάλο, τὸ πνευματικό, ἀπὸ τὴν προσκυνηματική σας αὐτὴ θεωρία».

Μὲ τὰ λόγια αὐτά, μεταξὺ τῶν ἄλλων, ὁ Μακαριώτατος Πατριάρχης Ἱεροσολύμων κ. Θεόφιλος Γ' καλωσόρισε τοὺς προσκυνητὲς ἀπὸ τὴν Ναύπακτο, μὲ ἐπί κεφαλῆς τὸν Μητροπολίτη κ. Ἰερόθεο, καὶ διέγραψε τὰ θεολογικὰ πλαίσια τοῦ προσκυνήματος στοὺς Ἁγίους Τόπους καὶ συγκεκριμένα στὴν Ἁγία Πόλη Ἱερουσαλήμ. Ἕνα προσκύνημα ποῦ πραγματοποίησαν τὸ τελευταῖο δεκαήμερο τοῦ Μαΐου οἱ ἀκροατὲς τῶν ἑβδομαδιαίων ἑσπερινῶν ὁμιλιῶν τοῦ Σεβασμιωτάτου, ποῦ γίνονται κάθε Δευτέρα στὸ Πνευματικὸ Κέντρο τῆς Μητροπόλεως. Τὸ προσκύνημα στοὺς Ἁγίους Τόπους εἶναι μιὰ μοναδικὴ ἐμπειρία, πέρα ἀπὸ κάθε περιγραφὴ καὶ εἰκόνα. Ὡστόσο, στὸ τεῦχος αὐτὸ θὰ ἐπιχειρήσουμε μιὰ μικρὴ περιγραφὴ πρὸς ὄφελος τῶν ἀναγνωστῶν. Δημοσιεύουμε, λοιπόν, τὸ σχετικὸ κύριο ἄρθρο τοῦ Σεβασμιωτάτου, τοὺς λόγους τοῦ Πατριάρχου, τοῦ Σεβασμιωτάτου καὶ ὁρισμένων Ἁγιοταφιτὼν Πατέρων, ἕνα σύντομο ὁδοιπορικὸ καὶ κάποιες ἀναμνήσεις-σκέψεις γιὰ τὸ προσκύνημά μας αὐτό.

***

Κατὰ τὸ διάστημα 23 – 29 Μαΐου πραγματοποιήθηκε ἡ προσκυνηματικὴ ἐκδρομὴ στὰ Ἱεροσόλυμα καὶ τοὺς Ἁγίους Τόπους ἀπὸ τοὺς ἀκροατὲς τῶν ὁμιλιῶν ποῦ κάνει ὁ Μητροπολίτης μᾶς κ. Ἰερόθεος κάθε Δευτέρα ἀπόγευμα. Δύο φορὲς στὸ παρελθὸν εἶχε προγραμματισθῇ ἡ ἐκδρομὴ αὐτή, ἀλλὰ διάφοροι λόγοι ποῦ εἶχαν νὰ κάνουν κυρίως μὲ τὴν πολιτικὴ καὶ στρατιωτικὴ κατάσταση στὴν περιοχή, ἐμπόδισαν τὴν πραγματοποίησή της.

Αὐτὴ ἡ φορὰ «ὁ ἄνεμος ἦταν οὔριος» καὶ ἀξιωθήκαμε τῆς «προσκυνηματικῆς θεωρίας» στὸν τόπο «ὅπου ἔστησαν οἱ πόδες Αὐτοῦ».

Τὸ ὁδοιπορικὸ μᾶς ἦταν ἐν συντομίᾳ τὸ ἑξῆς:

Ἀναχωρήσαμε ἀπὸ τὴν Ναύπακτο τὴν Παρασκευὴ 22 Μαΐου τὸ βράδυ μὲ λεωφορεῖο. Στὸ ἀεροδρόμιο Ἐλευθέριος Βενιζέλος συναντήσαμε τὸν ταξιδιωτικό μας πράκτορα κ. Θεόδωρο Βαράκλα, Ἱεροσολυμίτη καὶ ἄριστο ξεναγό. Πετάξαμε μὲ νυκτερινὴ πτήση στὶς 2.20 τὸ πρωΐ καὶ φθάσαμε στὸ ἀεροδρόμιο Μπὲν Γκουριὸν τοῦ Τέλ-Αβίβ γύρω 4.15. Τὸ Ἰσραὴλ ἔχει ἴδια ὥρα μὲ τὴν Ἑλλάδα, ἀλλὰ ἐπειδὴ βρίσκεται ἀρκετὰ πιὸ ἀνατολικά, ὁ ἥλιος ἀνατέλλει μία ὥρα καὶ κάτι πιὸ νωρίς. Τὸ ἀεροδρόμιο τοῦ Ἰσραὴλ ἔχει ἰδιαίτερη ἀρχιτεκτονικὴ καὶ δὲν εἶναι «μαζικῆς παραγωγῆς» ὅπως τὸ ἀεροδρόμιο τῆς χώρας μας, τὸ ὁποῖο εἶναι μὲν ἐξυπηρετικότατο καὶ ὀργανωμένο, ὅμως ἐκτὸς ἀπὸ τὸ ὄνομα τοῦ Ἐλευθερίου Βενιζέλου δὲν ἔχει τίποτε ἄλλο τὸ ἑλληνικό, πρᾶγμα ποῦ μαρτυρεῖ τὴν ἐξάρτηση καὶ τὴν ἔλλειψη ταυτότητας τοῦ νεοελληνικοῦ κράτους.

Ἐκεῖ μᾶς περίμενε λεωφορεῖο, μὲ τὸ ὁποῖο ἐπρόκειτο νὰ γίνουν ὅλες οἱ μετακινήσεις μας μέσα στὸ Ἰσραήλ, μὲ ὁδηγὸ ἕναν ἀραβόφωνο ὀρθόδοξο Παλαιστίνιο ποῦ ὀνομαζόταν Ἰωάννης.

Σάββατο 23 Μαΐου

Στὴν Μονὴ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στὴν Λύδδα

Τὸ πρῶτο προσκύνημά μας, καθὼς ἤμασταν ἄγρυπνοι, ἦταν ἡ Ἱερὰ Μονὴ τοῦ ἁγίου Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου στὴν Λύδδα, ποῦ εἶναι ἡ πατρίδα τοῦ Ἁγίου καὶ ἀναφέρεται καὶ στὴν Ἁγία Γραφὴ (Πράξ. θ', 32-35). Τὸ πρῶτο φὼς τῆς ἡμέρας ἀχνόφεγγε. Ἐπικρατοῦσε μιὰ βαρειὰ ἀτμόσφαιρα, μὲ ὑγρασία καὶ δυσοσμία ποῦ προερχόταν ἀπὸ τὰ σκουπίδια στοὺς δρόμους, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὰ ἀπομεινάρια τῆς πανηγύρεως τοῦ ἁγίου Γεωργίου, κατὰ τὴν ὁποῖα οἱ μουσουλμᾶνοι ποῦ τὸν εὐλαβοῦνται καὶ τὸν τιμοῦν σφάζουν ἀπὸ ἕνα ἀρνὶ ἢ κατσίκι καὶ τὰ μοιράζουν στοὺς πτωχούς.

Ἕνας κύριος ἄνοιξε τὸ προσκύνημα. Ἀπ' ὅ,τι μᾶς εἶπε ἦταν ὁ κατὰ σάρκα πατέρας τοῦ Ἡγουμένου π. Σωφρονίου ποῦ ὑπηρετοῦσε στὸ προσκύνημα καὶ εἶχε ἔλθει γιὰ νὰ βοηθήση τὸν γυιό του, ὁ ὁποῖος κουράζεται ὑπερβολικὰ στὸ διακόνημα αὐτό. Προσκυνήσαμε τὸν τάφο τοῦ Ἁγίου.

Τὸ σημερινὸ Μοναστήρι τοῦ Ἁγίου Γεωργίου εἶναι κτισμένο στὰ ἐρείπια ἀρχαίας Μονῆς ποῦ εἶχε κτίσει στὸν τάφο τοῦ Ἁγίου ἡ ἁγία Ἑλένη καὶ κατέστρεψε τὸ 1010 ὁ χαλίφης Χάκεμ. Μέσα στὴν ἱστορικὴ πορεία ἕνα μέρος Μονῆς μετατράπηκε σὲ τέμενος (15ο αἱ.). Σήμερα, λοιπόν, ὁ ταξιδιώτης βλέπει ἀποτυπωμένη τὴν συνύπαρξη ποῦ ἐπεφύλαξε ἡ ἱστορία στὰ τρία γένη, τὸ Χριστιανικό, τὸ Ἰουδαϊκὸ καὶ τὸ Ἰσλαμικό, ἀφοῦ κολλητὰ μὲ τὴν Μονὴ τοῦ ἁγίου Γεωργίου βρίσκεται τὸ τέμενος καὶ στὴν ἴδια πλατεῖα ἡ ἑβραϊκὴ συναγωγή, ἀσφαλισμένη μὲ τεῖχος καὶ συρματοπλέγματα.

Στὴν Ἰόππη

Δεύτερος σταθμός μας τὸ Μοναστήρι τῶν Ἀρχαγγέλων στὰ προάστεια τοῦ σημερινοῦ Τέλ-Αβίβ, στὴν ἀρχαία Ἰόππη. Ἀπὸ τὴν Ἰόππη ἀπέπλευσε ὁ Ἰωνᾶς γιὰ τὴν Θαρσὶς ἀποφεύγοντας νὰ κηρύξη μετάνοια στὴν Νινευὴ (Ἴων. α', 3). Ἕνα μπρούτζινο ἄγαλμα τοῦ κήτους ὑπενθυμίζει τὴν βιβλικὴ αὐτὴ ἱστορία. Ἀπὸ ἐδῶ διακινήθηκε ἡ ξυλεία γιὰ τὴν κατασκευὴ τοῦ Ναοῦ τοῦ Σολομῶντος (Παραλ. β', 15). Στὴν Ἰόππη ζοῦσε ἡ Ταβιθά, τὴν ὁποῖα ἀνέστησε ὁ Ἀπόστολος Πέτρος (Πράξ. θ', 36-38), καὶ ἐδῶ ὁ ἴδιος Ἀπόστολος εἶδε τὸ ὅραμα μὲ τὴν ὀθόνη καὶ τὰ καθαρὰ καὶ ἀκάθαρτα ζῶα (Πράξ. θ', 40-41). Ἡ ἴδια βαρειὰ ἀτμόσφαιρα στὴν κοιμισμένη ἀκόμη πολιτεία. Ἡ Ἱερὰ Μονὴ Ἀρχαγγέλων ἦταν ἐρειπωμένη ὅταν ἱδρύθηκε τὸ Κράτος τοῦ Ἰσραήλ. Οἱ Ἰσραηλινοὶ ποῦ ἀναζητοῦσαν χώρους καὶ κτίρια γιὰ τὰ σχέδιά τους ἤθελαν νὰ τὴν πάρουν. Τελικὰ ἔβαλαν ὅρο γιὰ τὴν κατοχύρωσή της ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο μας τὴν ἀνοικοδόμησή της. Ὁ τότε Ἡγούμενος καὶ νὺν Μητροπολίτης Ἰόππης κ. Δαμασκηνὸς κατάφερε νὰ τὴν ἀνοικοδομήση καὶ νὰ τὴν κατοχυρώση γιὰ τὸ Πατριαρχεῖο.

Στὴν Μονὴ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στὴν Ρέμλη

Ἔπειτα ἐπισκεφθήκαμε τὸ Μοναστήρι τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στὴν Ἀριμαθαία, σημερινὴ Ρέμλη. Ἡ Μονὴ κτισμένη ἀπὸ τὴν Αὐγούστα Εἰρήνη τὸν 8ο αἰῶνα, στὸν δρόμο ἀπὸ τὴν Ἰόππη γιὰ τὰ Ἱεροσόλυμα χρησίμευε γιὰ αἰῶνες γιὰ τὶς ἀνάγκες φιλοξενίας τῶν προσκυνητῶν, ὅταν τὸ προσκύνημα γινόταν κυρίως μὲ πλοῖα καὶ διαρκοῦσε ἀπὸ 6 μῆνες ἕως 3 χρόνια. Σήμερα ἄλλαξαν οἱ δρόμοι τῶν προσκυνητῶν καὶ ἐλάχιστοι πλέον ἐπισκέπτονται τὴν Ἱερὰ Μονή. Μᾶς ὑποδέχθηκε μιὰ μοναχὴ καὶ ὁ Ἱερομόναχος π. Νήφων, ὁ ὁποῖος μᾶς μίλησε γιὰ τὸν ἅγιο Ἰωσὴφ καὶ τὴν ἱστορία τοῦ προσκυνήματος. Μᾶς μίλησε γιὰ τὴν ποιμαντικὴ καὶ κατηχητικὴ φροντίδα τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας καὶ γιὰ τὶς δυσκολίες διαποίμανσης μέσα σὲ μιὰ κοινωνία ποῦ δροὺν πολλὲς θρησκεῖες καὶ δόγματα, ποῦ μερικὰ ἀπὸ αὐτὰ ὑποστηρίζονται ἀπὸ πολιτικὲς δυνάμεις καὶ ἔχουν μεγάλες οἰκονομικὲς δυνατότητες γιὰ προπαγάνδα. Ἐδῶ εἴδαμε καὶ τὴν «κολόνα τῆς χήρας», ποῦ ἀναφέρεται στὸ συναξάριο τοῦ ἁγίου Γεωργίου.

Τὰ τρία πρῶτα προσκυνήματα στὸ δυτικὸ παραθαλάσσιο Ἰσραὴλ μᾶς ἔδωσαν μιὰ πρώτη γεύση τῆς κατάστασης τῶν προσκυνημάτων καὶ τοῦ ἀγῶνα τῶν Ἁγιοταφιτὼν γιὰ τὴν διαφύλαξή τους, καθὼς καὶ τὸν ἀγῶνα τῶν Ὀρθοδόξων γιὰ τὴν διατήρηση τῆς πίστης τους ἐν μέσῳ ἀλλοδόξων.

Πρὸς τὰ Ἱεροσόλυμα

Ἀρχίσαμε νὰ ἀνηφορίζουμε γιὰ τὴν ἁγία Πόλη, τὴν Ἱερουσαλήμ. Τὸ λεωφορεῖο ἔτρεχε σὲ πλατεῖς λεωφόρους-αὐτοκινητόδρομους ποῦ ἔχει κατασκευάσει τὸ κράτος τοῦ Ἰσραήλ. Ἡ Ἱερουσαλὴμ εἶναι κτισμένη πάνω σὲ ὑψίπεδο, σὲ τέσσερεις «λόφους», μέσα στὸ πράσινο, ὄμορφη, μὲ καινούριες ὁμοιόμορφες κατοικίες καὶ πολυκατοικίες ἐπενδυμένες μὲ πέτρα.

Δὲν πήγαμε στὸ κέντρο τῆς πόλεως, ἀλλὰ περάσαμε περιφερειακὰ καὶ ὁδηγηθήκαμε πρὸς τὴν Βηθλεέμ, στὰ νοτιοανατολικά, ὅπου βρίσκεται τὸ ξενοδοχεῖο ποῦ θὰ μέναμε. Ἔπρεπε νὰ περάσουμε τὸ τεῖχος ποῦ χωρίζει τὴν ἰσραηλινὴ δικαιοδοσία ἀπὸ τὴν παλαιστινιακὴ καὶ τὸ ὁποῖο θὰ ἀποτελέση τὰ σύνορα μὲ τὸ μελλοντικὸ Παλαιστινιακὸ Κράτος, ἂν κάποτε ἱδρυθῇ. Τὸ τεῖχος εἶναι κατασκευασμένο ἀπὸ τσιμεντένιες πλάκες ὕψους 8 μέτρων, μὲ συρματοπλέγματα στὴν κορυφὴ καὶ πύργους ἀνὰ διαστήματα. Περάσαμε πρὸς τὴν παλαιστινιακὴ πλευρὰ χωρὶς ἰδαίτερες διαδικασίες. Ὁ ἔλεγχος θὰ ἦταν αὐστηρότερος, κάθε φορὰ ποῦ θὰ περνούσαμε πρὸς τὴν περιοχὴ ποῦ ἐλέγχεται ἀπὸ τοὺς Ἰσραηλινούς. Ἡ ἀπάντηση τοῦ ὁδηγοῦ ἡ ἴδια, κάθε φορὰ ποῦ συνομιλοῦσε μὲ τοὺς στρατιῶτες τοῦ φυλακίου, ποῦ ἦταν νεαρὰ παιδιά, τὸ πολὺ μέχρι 25 χρονῶν: «Ἕνα λεωφορεῖο μὲ Ἕλληνες (Γιαβανὶμ) γιὰ (ἢ ἀπὸ) τὸ ξενοδοχεῖο».

Τὸ ξενοδοχεῖο ὄμορφα κτισμένο μὲ ἀραβικὴ ἀρχιτεκτονική. Τὸ ἀπόγευμα, κατάκοποι ἀκόμη ἀπὸ τὸ ταξίδι, ἐπισκεφθήκαμε δύο μεγάλα ἱστορικὰ Μοναστήρια τὴν Λαύρα τοῦ Ἁγίου Σάββα καὶ τὴν Μονὴ τοῦ ἁγίου Θεοδοσίου τοῦ Κοινοβιάρχου.

Πρὸς τὴν ἔρημο

Περάσαμε ἀπὸ τὴν Βηθλεέμ, ἀπὸ τὰ παλαιστινιακὰ ἐδάφη καὶ τὶς ἀραβικὲς μουσουλμανικὲς συνοικίες. Παρατηρήσαμε τὶς μαρμάρινες γλυπτὲς εἰκόνες τοῦ ἁγίου Γεωργίου στὰ ὑπέρθυρα τῶν οἰκιῶν Χριστιανῶν καὶ Μουσουλμάνων. Εἴδαμε τοὺς σύγχρονους συνοικισμοὺς τῶν ἐποίκων Ἑβραίων στὰ παλαιστινιακὰ ἐδάφη.

Ἐπίσης εἴδαμε τὰ πανὸ καὶ τὶς γιγαντοαφίσες μὲ τὸν Πάπα. Μᾶς ἔκανε ἐντύπωση ἕνα πανὸ ποῦ ἔλεγε: «1209-2009 Ὀκτακόσια χρόνια στὴν Ἐκκλησία»! Προφανῶς οἱ παπικοὶ γιόρταζαν τὰ οκτακόσια χρόνια παρουσία τοὺς στοὺς Ἁγίους Τόπους, ἀλλὰ δὲν καταλαβαίνουν ὅτι ἐκτίθενται, ὅταν ἡ Μία Ἁγία Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία ἔχει παρουσία 2000 χρόνια στὰ μέρη ἐκεῖνα;

Τὸ λεωφορεῖο στάθμευσε ἔξω ἀπὸ τὴν Μονὴ τοῦ ἁγίου Θεοδοσίου τοῦ Κοινοβιάρχου. Ἐπιβιβασθήκαμε σὲ λεωφορειάκια τῶν 8 θέσεων ποῦ θὰ μᾶς πήγαιναν στὴν Λαύρα τοῦ ἁγίου Σάββα. Ἡ διαδρομὴ σὲ ἕναν στενό, ἀλλὰ ἀσφαλτοστρωμένο δρόμο ποῦ περνοῦσε μέσα ἀπὸ παλαιστινιακὰ χωριά. Οἱ κάτοικοι κτίστες καὶ ποιμένες. Τὰ πέτρινα σπίτια, οἱ καχεκτικοὶ ἐλαιῶνες στὶς ἐσωτερικὲς πτυχὲς τῶν λόφων, τὰ πρόβατα τῆς περιοχῆς μὲ τὶς παχιὲς οὐρὲς ὅπου ἀποθηκεύουν τροφὴ γιὰ τὶς δύσκολες περιόδους, ἄρχισαν σιγά-σιγά νὰ ἀραιώνουν καθὼς προχωρούσαμε στὴν ἔρημο.

Στὴν Μονὴ τοῦ Ἁγίου Σάββα

Σὲ λίγο φάνηκαν δύο πύργοι μὲ ἕναν σταυρὸ στὴν κορυφή. Εἶναι τὰ μόνα κτίρια τῆς Μονῆς ποῦ φαίνονται ἀπὸ μακρυά. Ἡ παλαίφατη Μονὴ τοῦ ἁγίου Σάββα τοῦ Ἡγιασμένου, κτισμένη στὴν σημερινή της μορφὴ ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα Ἰουστινιανό, εἶναι κρυμμένη μέσα στὴν ἔρημο, σὲ ἀπότομη ὄχθη τοῦ χειμάρρου τῶν Κέδρων, ποῦ πηγάζει ἀπὸ τὴν Γεθσημανὴ καὶ χύνεται στὴν Νεκρὰ Θάλασσα. Τόπος ἀφιερώσεως καὶ ἀγῶνος. Τὸ Μοναστήρι ἄβατον γιὰ τὶς γυναῖκες. Δυὸ βεδουΐνοι στὴν εἴσοδο μᾶς καλωσόρισαν στὴν γλῶσσα τους: «μεσὶχ κάμ», «χάκα κάμ». Περνῶντας μέσα ἀπὸ στενὰ κλιμακωτὰ σοκάκια ποῦ σχηματίζονταν ἀνάμεσα στὰ κτίρια τῆς Μονῆς κατεβήκαμε στὴν κεντρικὴ αὐλή, ὅπου βρίσκεται τὸ κυκλικὸ πέτρινο χαλκοσκέπαστο κουβούκλιο μὲ τὸν τάφο τοῦ ἁγίου Σάββα. Ἀργότερα μάθαμε ὅτι ὅλη ἡ κεντρικὴ αὐλὴ ἔχει ὑπόγεια δωμάτια καὶ ἀποτελεῖ τὸ κοιμητήριο τῆς Μονῆς. Ὑποδέχθηκε τὸν Δεσπότη ἕνας μοναχὸς τῆς Μονῆς, ποῦ ἔδωσε τὸ σύνθημα γιὰ νὰ κτυπήσουν οἱ καμπάνες καὶ μᾶς ὑπέδειξε τὸν τάφο τοῦ Ἁγίου γιὰ προσκύνηση, μέχρι νὰ ἔλθη ὁ Γέροντας τῆς Μονῆς, π. Εὐδόκιμος. Ὁ μοναχὸς συνέστησε νὰ μὴ βγάζουμε φωτογραφίες τὸν ἴδιο καὶ τοὺς ἄλλους μοναχούς.

Ὁ π. Εὐδόκιμος, παραδοσιακὸς καλογερόπαπας, μορφωμένος, ἡσύχιος καὶ ταπεινός, μᾶς ὁδήγησε στὸ Καθολικὸ τῆς Μονῆς, ὅπου ἔγινε δέηση ἐπὶ τὴ ὑποδοχὴ Ἀρχιερέως. Μετὰ στάθηκε ἐνώπιον τοῦ ἀφθάρτου σκηνώματος τοῦ Ἁγίου, ὅπου μᾶς μίλησε γιὰ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου, τὴν ἱστορία τῆς Μονῆς καὶ γιὰ τοὺς ἁγίους Πατέρας της. Ἔπειτα μᾶς ξενάγησε στὸ Καθολικὸ καὶ στὸν πρῶτο σπηλαιώδη «θεόκτιστο» Ναὸ τῆς Μονῆς ποῦ εἶχε διαμορφώσει ὁ ἅγιος Σάββας. Ἐπίσης, μᾶς ὁδήγησε στὸ σπήλαιο τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, στὸν ἐξώστη τῆς Μονῆς ποῦ βρίσκεται πάνω ἀπὸ τὸν χείμαρρο τῶν Κέδρων καὶ ἀπέναντι ἀπὸ τὰ ἐρημητήρια τῶν ἀσκητῶν. Μᾶς ἔδειξε τὴν εἴσοδο γιὰ τὸ κοιμητήριο τῶν Πατέρων. Τέλος μᾶς προσέφερε τὸ μοναχικὸ κέρασμα καὶ μᾶς ὑπενθύμισε νὰ γράψουμε τὶς ἐντυπώσεις μας στὸ βιβλίο ἐπισκεπτῶν.

Μέσα σὲ λίγα λεπτὰ ταξιδεύσαμε αἰῶνες μέσα στὴν ἱστορία. Πρόσωπα ἁγίων, ὁσίων, πατριαρχῶν, μαρτύρων, βασιλέων ἀλλὰ καὶ βαρβάρων πέρασαν μπροστά μας, καθὼς ἀκούγαμε τὸν Γέροντα νὰ διηγῆται τὰ διάφορα γεγονότα, σὰν νὰ ἦταν χθεσινά: Ἡ εὕρεση τοῦ σπηλαίου ἀπὸ τὸν ἅγιο, ἡ ἀνοικοδόμηση τῆς Μονῆς, ἡ σφαγὴ τῶν ἀββάδων ἀπὸ τοὺς Πέρσες, ἡ φανέρωση τῶν λειψάνων τους, ἡ ζωὴ τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ καὶ ἡ συγγραφὴ ὑπ' αὐτοῦ τῶν ἀναστάσιμων τροπαρίων τῆς Παρακλητικῆς...

Στὴν Μονὴ τοῦ Ἀββᾶ Θεοδοσίου τοῦ Κοινοβιάρχου

Στὴν ἐπιστροφὴ ἐπισκεφθήκαμε τὴν Μονὴ τοῦ Ἀββᾶ Θεοδοσίου τοῦ Κοινοβιάρχου. Ἐδῶ μᾶς περίμενε ὁ ἡγούμενος π. Ἰερόθεος καὶ μία μοναχή. Ὁ γέροντας μᾶς μίλησε στὸ Καθολικὸ τῆς Μονῆς γιὰ τὴν ἱστορία τῆς Μονῆς, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὰ βάσανά τους καὶ τὶς δυσκολίες ποῦ ἀντιμετωπίζουν ἀπ' ὅσους ἐποφθαλμιοῦν τὰ κτήματα τῆς Μονῆς. Ὁ ἴδιος γεύεται αὐτῆς τῆς δύσκολης καταστάσεως ἐδῶ καὶ 33 χρόνια ποῦ βρίσκεται στὸ Μοναστήρι, ἀλλὰ τὰ προβλήματα εἶναι ἀπὸ πολὺ παλαιά. Γιὰ νὰ μείνη κανεὶς ἐδῶ χρειάζεται αὐταπάρνηση. Τόνισε, ὅπως καὶ ἄλλοι Πατέρες στὰ ἄλλα προσκυνήματα, ὅτι ἡ παρουσία τῶν προσκυνητῶν ὄχι μόνον ἐνισχύει ἠθικὰ καὶ ὑλικὰ τοὺς Ἁγιοταφίτες, ἀλλὰ καὶ ἀποτρέπει περαιτέρω ἀρνητικὲς ἐνέργειες. Κάτω ἀπὸ τὴν αὐλὴ τῆς Μονῆς ὑπάρχει τὸ σπήλαιο τῶν Μάγων καὶ ὁ τάφος τοῦ ἁγίου Θεοδοσίου. Γευθήκαμε καὶ ἐδῶ τῆς ζεστῆς φιλοξενίας τους.

Τὸ βραδάκι ἐπιστροφὴ στὸ ξενοδοχεῖο καὶ σύντομη ξεκούραση.

Κυριακὴ 24 Μαΐου

Στὸν Πανάγιο Τάφο

Τὰ μεσάνυκτα κάναμε τὴν πρώτη ὁδοιπορία μας μέσα στὰ Ἱεροσόλυμα, πορευόμενοι πρὸς τὴν «καρδιὰ τῆς Ἱερουσαλήμ», τὸν πανίερο Ναὸ τῆς Ἀναστάσεως. Ἤμασταν ἤδη σχεδὸν ἄγρυπνοι γιὰ 24 ὧρες, ἤδη οἱ πρωτόγνωρες γιὰ μᾶς παραστάσεις συνωστίζονταν στὶς θυρίδες τῆς μνήμης μας ζητῶντας τὸ ἀνεξίτηλο, καὶ ἡ νύκτα ἐκείνη μᾶς ἐπεφύλασσε τὴν ἐντονότερη τῶν ἐμπειριῶν ποῦ μπορεῖ νὰ δοκιμάση ὁ προσκυνητῆς στοὺς Ἁγίους Τόπους: Θὰ συμμετείχαμε στὴν κυριακάτικη, ἀναστάσιμη νυκτερινὴ θεία Λειτουργία στὸν Πανάγιο Τάφο!

Περπατῶντας βιαστικὰ μέσα στὰ μισοφωτισμένα στενὰ τῆς Ἱερουσαλήμ, περάσαμε κάτω ἀπὸ μιὰ καμάρα, ὅπου κυμάτιζαν δύο σημαῖες, μία λευκὴ μὲ κόκκινο σταυρὸ καὶ μία ἑλληνική. Ἦταν ἡ εἴσοδος τοῦ Πατριαρχείου μας. Μετὰ ἀπὸ δυό-τρεὶς γωνίες βρεθήκαμε στὸ ξέφωτο τῆς αὐλῆς τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως. Οἱ ἀρχαῖες πλάκες, οἱ πετρόκτιστοι τοῖχοι, τὰ τόξα, οἱ τροῦλοι, τὰ παραθύρια, ὅλα φωτισμένα ἀχνά, διακριτικὰ καὶ ἡ μεγάλη πύλη του ἀνοικτή. Λιγοστοὶ νυκτερινοὶ προσκυνητὲς μπαινόβγαιναν. Εἰσήλθαμε καὶ ἀντικρύσαμε πρῶτα τὴν πλάκα, τὸν λίθο ὅπου οἱ κρυφοὶ μαθητὲς εἶχαν ἀκουμπήσει τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ κατὰ τὴν Ἀποκαθήλωση. Τὸν φώτιζαν πολλὰ ἀναμμένα καντήλια. Προσκυνήσαμε καὶ ἕνας Ἁγιοταφίτης ὁδήγησε τοὺς μὲν λαϊκοὺς νὰ προσκυνήσουν στὸν Πανάγιο Τάφο καὶ ἔπειτα νὰ μποὺν στὸν Ναὸ τῶν Ὀρθοδόξων, τὸν δὲ Σεβασμιώτατο καὶ τοὺς Ἱερεῖς στὸ Ἱερὸ τοῦ Ναοῦ, γιὰ νὰ ἑτοιμασθοῦν γιὰ τὴν θεία Λειτουργία.

Ὁ μεγαλοπρεπὴς Ναὸς τῆς Ἀναστάσεως ἐσωτερικὰ δὲν εἶναι ἑνιαῖος, ἀλλὰ περικλείει τὸ Κουβούκλιο τοῦ Παναγίου Τάφου, τὸν Ναὸ ποῦ βρίσκεται ἀπέναντι ἀκριβῶς ἀπὸ τὸν Πανάγιο Τάφο καὶ πολλὰ Παρεκκλήσια καὶ προσκυνήματα, τὸ κυριότερο ἐκ τῶν ὁποίων εἶναι ὁ Γολγοθᾶς, ὁ τόπος τῆς Σταυρώσεως. Ὁ Ναὸς καὶ τὰ περισσότερα προσκυνήματα ἀνήκουν στὸ Πατριαρχεῖο Ἱεροσολύμων, ἀλλὰ μὲ τὰ χρόνια ἔχουν ἀποκτήσει «δικαιώματα» σὲ μερικὰ παρεκκλήσια οἱ διάφορες χριστιανικὲς ὁμολογίες, κυρίως οἱ Ἀρμένιοι καὶ οἱ Λατῖνοι.

Ὁ Ὄρθρος ἄρχισε στὶς 12 τὰ μεσάνυκτα. Τὸν σιγόψαλε ἕνας καλόγερος καὶ ἡ φωνὴ τοῦ –δόξα τὼ Θεῶ, στὰ προσκυνήματα δὲν ὑπάρχουν ἠχητικὰ συστήματα– χανόταν μέσα στὸν ἐπιβλητικὸ χῶρο τοῦ Ναοῦ καὶ συγχεόταν μὲ τὶς φωνὲς τῶν Ἀρμενίων ποῦ ἐκείνη τὴν ὥρα τελοῦσαν κάποια ἀκολουθία στὸ παρεκκλήσι τους. Αὐτὴ ἡ πρώτη γεύση ἦταν κάπως ἀποκαρδιωτική, διότι ἔδινε τὴν αἴσθηση τῆς ξένης κατοχῆς ἐπὶ τῶν ἁγίων Προσκυνημάτων. Ὅμως λίγο ἀργότερα οἱ Ἀρμένιοι σώπασαν, οἱ Ἀρχιερεῖς, οἱ Ἱερεῖς καὶ τὸ πλήρωμα τῶν Ὀρθοδόξων ἐν πομπῇ κατευθύνθηκε μέσα ἀπὸ τὸν Ναὸ πρὸς τὸν Πανάγιο Τάφο, ὅπου ἐπρόκειτο νὰ τελεσθῇ ἡ θεία Λειτουργία καὶ ἡ μοναχικὴ καλογερικὴ φωνὴ ἔδωσε τὴν θέση τῆς στὸ χορὸ τῶν Ἁγιοταφιτὼν Πατέρων ποῦ ἔψαλαν θαυμάσια, μεγαλόπρεπα καὶ κατανυκτικὰ τὴν δοξολογία καὶ τὰ τῆς θείας Λειτουργίας.

Οἱ Ἀρχιερεῖς καὶ μερικοὶ ἀπὸ τοὺς Ἱερεῖς, ὅσοι χωροῦσαν, εἰσῆλθαν στὸ Ἱερὸ Κουβούκλιο. Τὸ Ἱερὸ Κουβούκλιο ἀποτελεῖται ἀπὸ δύο μέρη. Τὸ μέρος ποῦ λέγεται παρεκκλήσιο τοῦ Ἀγγέλου, ὅπου εἶχε κυλισθεῖ ὁ λίθος τοῦ μνήματος καὶ σήμερα βρίσκεται ἡ ἁγία Τράπεζα, στὴν ὁποῖα ὑπάρχει καὶ ἕνα τμῆμα τοῦ λίθου. Στὸ ἐσώτερο εἶναι ὁ τόπος «ὅπου ἔκειτο τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ» καὶ χρησιμοποιεῖται γιὰ τὴν ἁγία πρόθεση. Ἐκεῖ εἰσέρχεται κανεὶς σκυφτὸς καὶ μνημονεύει τὰ ὀνόματα «τῶν ἐντειλαμένων εὔχεσθαι ὑπὲρ αὐτῶν». Τῆς θείας Λειτουργίας προεξῆρχε ὁ Μητροπολίτης μας, καὶ συλλειτούργησαν ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Σεβαστείας κ. Θεοδόσιος τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων καὶ ἕνας Ρῶσος Ἐπίσκοπος. Ἔλαβαν ἐπίσης μέρος Ἁγιοταφίτες, Ἱερεῖς ἀπὸ τὴν Ναύπακτο καὶ ἀπὸ τὴν Ρωσία. Πολλοὶ ἦταν οἱ προσκυνητὲς ἀπὸ τὴν Ρωσία.

Ὁ Πανάγιος Τάφος, κατὰ κοινὴ ὁμολογία, αἰχμαλώτισε τὶς καρδιὲς ὅλων τῶν προσκυνητῶν. Γι' αὐτὸ καὶ ἐπανήλθαμε καὶ δεύτερη καὶ τρίτη φορὰ τὶς ἑπόμενες ἡμέρες, γιὰ νὰ τὸν ἀπολαύσουμε περισσότερο. Ἐκεῖ συναντήσαμε καὶ τὸν ἀεικίνητο μοναχὸ π. Σαμουὴλ ποὺ κατάγεται ἀπὸ τὴν Ἀμπελακιώτισσα καὶ διακονεῖ μὲ ζῆλο. Ἀμέσως μετὰ τὴν θεία Λειτουργία, γύρω στὶς 4 τὸ πρωΐ, κοινωνημένοι, μὲ τὸ ἀντίδωρο στὸ χέρι κάναμε τὴν ἀντίστροφη πορεία στὰ σοκάκια τῆς Ἱερουσαλήμ.

Στὸ Πατριαρχεῖο

Λίγες ὧρες ξεκούραση καὶ ἐπιστροφὴ τὸ πρωΐ στὸ Πατριαρχεῖο. Φθάσαμε τὴν στιγμὴ ποῦ ἐπέστρεφε ἀπὸ τὸν Ναὸ τῆς Ἀναστάσεως ὅπου εἶχε τελέσει τὴν πρωϊνὴ θεία Λειτουργία ὁ Μητροπολίτης Καπιτωλιάδος Ἡσύχιος, συνοδευόμενος ἀπὸ τοὺς Ἱερεῖς, προπορευομένων τῶν ραβδούχων ποῦ κτυποῦσαν ρυθμικὰ τὰ ραβδιά τους στὶς πλάκες. Ἕνα τυπικὸ ποῦ ἔρχεται ἀπὸ τὸν καιρὸ τῆς ἀραβικῆς κυριαρχίας καὶ εἶναι δεῖγμα τῶν ἱστορικῶν δικαιωμάτων ποῦ ἀπολαμβάνει τὸ Πατριαρχεῖο στὴν Ἁγία Πόλη.

Ὁ Μακαριώτατος Πατριάρχης κ. Θεόφιλος μᾶς περίμενε στὴν αἴθουσα τοῦ θρόνου. Μᾶς καλωσόρισε ἐγκάρδια. Τὸν προσεφώνησε ὁ Σεβασμιώτατος, συστήνοντας τοὺς προσκυνητές, μιλῶντας γιὰ τὸν χαρακτῆρα τῆς ἐπισκέψεώς μας, ἀναφερόμενος στὴν Ἐκκλησία τῶν Ἱεροσολύμων καὶ μεταφέροντας τὰ σεβάσματα καὶ τὴν ἀγάπη ὅλου τοῦ πληρώματος. Ἀντιφώνησε ὁ Πατριάρχης, ὁ ὁποῖος μίλησε ἐπαινετικὰ γιὰ τὸν Μητροπολίτη μας καὶ ἀναφέρθηκε στοὺς Ἁγίους Τόπους. Μᾶς μίλησε περίπου 25 λεπτὰ καὶ μετὰ ἀπὸ μιὰ στάση γιὰ τὸ κέρασμα συνέχισε γιὰ ἄλλο τόσο διάστημα. Ὁ λόγος του ἐκκλησιολογικός, διηγηματικός, ἤρεμος. (Οἱ λόγοι αὐτοὶ δημοσιεύονται στὸ παρὸν τεῦχος).

Ὁ Πατριάρχης ἔδωσε ἀπὸ ἕνα ἀναμνηστικὸ δῶρο σὲ ὅλους τοὺς προσκυνητὲς καὶ βγῆκε μαζί μας ἀναμνηστικὴ φωτογραφία.

Προσκυνήματα στὰ Ἱεροσόλυμα

Ἡ ὑπόλοιπη ἡμέρα ἀφιερώθηκε στὰ προσκυνήματα μέσα στὰ Ἱεροσόλυμα. Ξεναγηθήκαμε στὸν Ναὸ τῆς Ἀναστάσεως, ὅπου προσκυνήσαμε τὰ παρεκκλήσια ποῦ συνδέονται μὲ τὰ γεγονότα τῆς Σταυρώσεως: Ἅγιο Κουβούκλιο, Ἀποκαθήλωση, Γογλοθάς, Παρεκκλήσιο τοῦ Ἀδάμ, Παρεκκλήσιο τοῦ Ἀκάνθινου Στεφάνου, Παρεκκλήσιο τῆς Εὕρεσης τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, Παρεκκλήσιο «Διεμερίσαντο», Παρεκκλήσιο τοῦ Ἐκατόνταρχου Λογγίνου, Φυλακὴ (προσωρινὴ) τοῦ Χριστοῦ, Παρεκκλήσιο τῶν Κλαπών, Κολόνα τῆς Φραγγέλωσης. Εἴδαμε τὴν κλίμακα καὶ τὴν εἴσοδο ὅπου ὕψωσε τὸν Τίμιο Σταυρὸ ὁ αὐτοκράτορας Ἡράκλειος, τὴν κολόνα ποῦ σχίσθηκε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὸ Ἅγιον Φὼς τὸ Πάσχα τοῦ 1549, καθὼς καὶ τὴν κολόνα τῆς ἁγίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας. Προσκυνήσαμε τὴν εἰκόνα τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου στὸ μετόχι τῆς Γεθσημανής, ὅπου μᾶς ξενάγησε ὁ μοναχὴ Θεοσέμνη. Πορευθήκαμε τὴν Ὁδὸ τοῦ Μαρτυρίου. Προσκυνήσαμε στὴν Φυλακὴ τοῦ Ἰησοῦ, στὴν Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίου Νικοδήμου, στὴν Φυλακὴ τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου, στὴν Ἱερὰ Μονὴ τῶν Ἁγίων Ἰωακεὶμ καὶ Ἄννης στὸν χῶρο ὅπου γεννήθηκε ἡ Παναγία, στὸν Ναὸ τοῦ Πρωτομάρτυρος Στεφάνου καὶ στὴν Γεθσημανή, ὅπου βρίσκονται ὁ Κῆπος τῆς Προσευχῆς καὶ τῆς Προδοσίας, καὶ ὁ Τάφος τῆς Παναγίας μὲ τὴν θαυματουργὴ εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Ἱεροσολυμίτισσας. Γεθσημανὴ σημαίνει ἐλαιοτριβεῖο.

Στὸν Τάφο τῆς Παναγίας μᾶς μίλησε ὁ π. Πέτρος, διηγούμενος θαύματα τῆς Παναγίας καὶ ἀναμνήσεις του ἀπὸ τὴν ἔλευση τῆς εἰκόνας στὴν Ἑλλάδα.

Σὲ τρία διαφορετικὰ προσκυνήματα συναντήσαμε τρία μέλη τῆς αὐτῆς οἰκογένειας: δύο ἀδέλφια ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα Ἁγιοταφίτες καὶ τὴν μητέρα τους, ποῦ ὑπηρετοῦσαν ὁ καθένας σὲ διαφορετικὸ προσκύνημα.

Δευτέρα 25 Μαΐου

Στὴν Βηθανία

Ξεκινήσαμε τὴν περιήγησή μας ἀπὸ τὴν Βηθανία, ὅπου βρίσκεται ὁ Τάφος τοῦ Λαζάρου καὶ ἡ Ἱερὰ Μονὴ Μάρθας καὶ Μαρίας ἀδελφῶν τοῦ Λαζάρου. Ἐκεῖ ἡσυχάζει καὶ ὑπηρετεῖ γυναικεία ἀδελφότητα μὲ Ἡγουμένη τὴν Γερόντισσα Εὐπραξία. Ὅπως μᾶς διηγήθηκαν ζοῦν μέσα σὲ κλίμα φόβου ἀπὸ ὅσους προσπαθοῦν νὰ πάρουν τὶς ἐκτάσεις τοῦ Πατριαρχείου. «Λαγοκοιμόμαστε», μᾶς εἶπε ἡ Γερόντισσα. Ὅσοι ἀγαποῦν τὸ Μοναστήρι, τὸ προστατεύουν ἀπὸ τοὺς ὁμοεθνεῖς τους καὶ εἶναι ἕτοιμοι νὰ σπεύσουν σὲ βοήθεια, ὅποτε οἱ μοναχὲς διατρέχουν κίνδυνο. Ἐδῶ οἱ περισσότεροι προμηθεύθηκαν τά ...σάβανά τους.

Στὴν Μονὴ Ἁγίου Γερασίμου

Ἀρχίσαμε νὰ καταβαίνουμε ὑψομετρικά, φθάσαμε στὸ ὕψος τῆς ἐπιφάνειας τῆς θαλάσσης καὶ ἀκόμη χαμηλότερα. Τὸ τοπίο ἐρημικό. Βλέπαμε τὶς παράγκες τῶν βεδουΐνων, τὰ πρόβατά τους καὶ τὶς καμῆλες τους. Τοπίο ἀπαράκλητο. Πήραμε ὀπτικὰ μιὰ πρώτη γεύση τῆς ἐρήμου τοῦ Ἰορδάνη.

Στὴν ἔρημο τοῦ Ἰορδάνη ἐπισκεφθήκαμε τὸ Μοναστήρι τοῦ Ἀββᾶ Γερασίμου τοῦ Ἰορδανίτου. Τὸ Μοναστήρι βρίσκεται σὲ ὑψόμετρο 400 μέτρα κάτω ἀπὸ τὴν ἐπιφάνεια τῆς θάλασσας. Ἂν καὶ ὁ καιρὸς στὰ Ἱεροσόλυμα ἦταν δροσερός, ἐδῶ εἶχε ζέστη. Τὴν Μονὴ τὴν ἔχει ἀναλάβει τὶς τελευταῖες δεκαετίες ὁ π. Χρυσόστομος ἀπὸ τὴν Πελοπόννησο, ἕνας δραστήριος, μαχητικὸς καὶ παραδοσιακὸς παπᾶς –μάθαμε μάλιστα ὅτι τὸ παρωνύμιό του εἶναι «παπα-Φλέσας». Μᾶς ὑποδέχθηκε μὲ τὴν ἐνδυμασία τοῦ παπᾶ διασκευασμένη ὥστε νὰ ἀντιμετωπίζη τὴν θέρμη τῆς περιοχῆς: ψάθινο καπέλο, ἐν εἴδει κελεμπίας ἀντερὶ καὶ πέδιλα. Ἂν προστεθοῦν τὰ μεγάλα γυαλιά, ἡ ἀγκλίτσα καὶ τὸ ἐπιστήθιο ...κινητό, συμπληρώνεται ἡ εἰκόνα τοῦ ἁπλοῦ ἐρημόβιου παπούλη.

Μᾶς μίλησε γιὰ τὸ Μοναστήρι, γιὰ τὸν ὅσιο Γεράσιμο, τὴν ἱστορία τῆς Μονῆς, γιὰ τὸ προσκύνημα τῆς Παναγίας, δηλαδὴ τὸ παρεκκλήσι ὅπου σταμάτησε ἡ Παναγία μὲ τὸν Χριστὸ καὶ τὸν Ἰωσὴφ στὸν δρόμο πρὸς τὴν Αἴγυπτο. Μίλησε ἀκόμη γιὰ τὸν πνευματικὸ χαρακτῆρα τοῦ προσκυνήματός μας, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ἐν γένει πνευματικὴ κατάσταση τῶν ἡμερῶν μας. Ὁ λόγος του ἄμεσος, γλαφυρός, παραστατικός, εὐθύς, «ἔρρεε σὰν τὸν Ἰορδάνη». Δὲν καταλάβαμε πότε πέρασε ἡ ὥρα. Σηκωθήκαμε νὰ τὸν χαιρετήσουμε, καὶ ἐκεῖ μᾶς διηγήθηκε τὰ γεγονότα ποῦ τὸν ὁδήγησαν στὸν Μοναστήρι τοῦ ἀββᾶ Γερασίμου καὶ ἄλλα περιστατικὰ ἀπὸ τὴν ζωή του στοὺς ἁγιασμένους ἐκείνους τόπους.

Ἀπὸ τὴν μαρτυρία του συμπεράναμε πόσο ἀνόητη καὶ ἐπίπολαιη εἶναι ἡ κριτικὴ ποῦ ἀσκεῖται μερικὲς φορὲς στοὺς Ἁγιοταφίτες ἀπὸ ἐμᾶς τοὺς Ἐλλαδίτες, ποῦ δὲν μποροῦμε νὰ κατανοήσουμε τὶς ἐκεῖ συνθῆκες.

Βγήκαμε μαζί του μιὰ ἀναμνηστικὴ φωτογραφία, κερασθήκαμε ἀπὸ τὰ τοπικὰ παραδοσιακὰ κεράσματα ποῦ μᾶς προσέφερε, συναντήσαμε τὸν ὑποτακτικό του π. Κυριακὸ μὲ τὴν καλογερο-βεδουϊνικὴ φορεσιά του καὶ ἀγοράσαμε ἐνθύμια ἀπὸ τὴν ἔκθεση τῆς Μονῆς ποῦ ἐξυπηρετοῦσε μιὰ ἀεικίνητη κυρία ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα.

Ὁ π. Χρυσόστομος μᾶς ἀποχαιρέτισε μὲ τὸν δικό του πρωτότυπο τρόπο: πῆρε πολλὰ λουλούδια στὶς χοῦφτες του καὶ ἔρανε τὸ λεωφορεῖο μας τὴν ὥρα ποῦ φεύγαμε!

Στὴν Ἰεριχώ

Μπήκαμε στὴν Ἰεριχώ, μιὰ ὄαση μέσα στὴν ἔρημο, τὴν ὁποῖα ποτίζουν τὰ νερὰ ἀπὸ τὶς πηγὲς τοῦ Προφήτου Ἐλισσαίου. Ἡ περιοχὴ ἀνήκει στοὺς Παλαιστινίους, γι' αὐτὸ καὶ ὁ ἔλεγχος στὸ φυλάκιο ἦταν τυπικός, ὅσο γιὰ νὰ μειώση τὸ λεωφορεῖο τὴν ταχύτητά του, νὰ χαιρετίση ὁ ὁδηγὸς τοὺς φρουροὺς καὶ νὰ τοὺς πὴ ὅτι τὸ λεωφορεῖο μεταφέρει Ἕλληνες, χωρὶς κάποια ἄλλη διαδικασία, ὅπως αὐτὲς ποῦ ὑφιστάμεθα στὰ φυλάκια τῶν Ἰσραηλινῶν. Ἐπισκεφθήκαμε τὴν Συκομορέα τοῦ Ζακχαίου, ὅπου ὑπάρχει Ὀρθόδοξο Μοναστήρι. Τὰ δένδρα ποῦ σώζονται σήμερα εἶναι δύο συκομορέες, τὸ ἕνα νεώτερο καὶ τὸ ἄλλο ἀρχαιότερο καὶ ξηραμένο, τὸ ὁποῖο ὑπολογίζεται ὅτι προέρχεται ἀπὸ τὴν συκομορέα τοῦ Ζακχαίου.

Στὸ Σαραντάρειο Ὅρος

Ἀπὸ τὸ Μοναστήρι τοῦ Ζακχαίου συνεχίσαμε γιὰ τὸ Μοναστήρι στὸ Σαραντάρειο Ὅρος, ὅπου ἀσκήθηκε ὁ Χριστὸς γιὰ 40 ἡμέρες μετὰ τὸ Βάπτισμά Του καὶ ὅπου δέχθηκε τὸν πρῶτο πειρασμὸ ἀπὸ τὸν Διάβολο. Ἡ ἀνάβαση στὴν περιοχὴ τῆς Μονῆς γίνεται μὲ δύο τρόπους. Ὁ πρῶτος εἶναι μὲ τελεφερὶκ καὶ ὁ ἄλλος εἶναι μὲ τὰ πόδια. Ἡ διαφορὰ εἶναι 15 λεπτά. Ὁ καιρὸς ἦταν σχετικὰ ἤπιος καὶ οἱ πιὸ νέοι πῆγαν μὲ τὰ πόδια. Κατὰ τὶς ἡμέρες τοῦ καύσωνος αὐτὸ θὰ ἦταν πολὺ δύσκολο. Ὅσοι ἀνεβαίνουν μὲ τὸ τελεφερίκ, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν οἰκονομία δυνάμεων, ἔχουν τὴν εὐκαιρία νὰ δοὺν ἀπὸ ψηλὰ τὴν ἔρημο τοῦ Ἰορδάνου, τὸ ἀπαράκλητο τοῦ Σαρανταρείου καὶ τὴν ὄαση τῆς Ἰεριχοῦς.

Ἀνεβήκαμε τὸ κλιμακωτὸ δρομάκι μέχρι τὸ Μοναστήρι καὶ ἀναζητήσαμε τὴν δροσιὰ τῶν σπηλαίων ποῦ ἔχουν ἐνσωματωθῇ στὴν Μονὴ ὡς παρεκκλήσια. Σὲ λίγο ἦλθε καὶ ὁ π. Γεράσιμος, ἀπὸ τὴν Θεσσαλονίκη, ὁ μοναδικὸς καὶ ἐδῶ Ἱερομόναχος ποῦ φυλάει τὸ προσκύνημα. Ἦλθε στοὺς Ἁγίους Τόπους γιὰ νὰ προσφέρη βοήθεια. Ἐκάρη μοναχὸς ἀπὸ τὸν Πατριάρχη Διόδωρο, ὁ ὁποῖος καὶ τὸν χειροτόνησε καὶ τοῦ ζήτησε νὰ ἀναλάβη τὸ προσκύνημα. Ὁ π. Γεράσιμος ὑπάκουσε χωρὶς δεύτερη κουβέντα καὶ ἤδη ἀγωνίζεται στὸ μέρος αὐτὸ γιὰ 20 περίπου χρόνια. Ἦταν ἐνημερωμένος γιὰ τὰ ἐκκλησιαστικὰ θέματα, γνώριζε τὸν Μητροπολίτη μας ἀπὸ τὰ γραπτά του, γι' αὐτὸ καὶ τοῦ ἔδωσε ἕνα βιβλιαράκι ποῦ εἶχε σχέση μὲ τὸ θέμα ἑνὸς δημοσιευμένου ἄρθρου του.

Στὸ καθολικὸ διαβάσαμε τὸ χωρίο ἀπὸ τὸ κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιο ποῦ ἀναφέρεται στοὺς πειρασμοὺς ποῦ δέχθηκε ὁ Χριστὸς καὶ ἔπειτα ὁ Σεβασμιώτατος μᾶς ἔδωσε τὴν θεολογικὴ ἑρμηνεία τῶν πειρασμῶν τοῦ Χριστοῦ. Ὁ π. Γεράσιμος μᾶς μίλησε γιὰ τὴν ὠφέλεια τῆς νηστείας, τὰ προβλήματα ποῦ δημιουργεῖ ἡ πολυφαγία καὶ μᾶς σκιαγράφησε μὲ ἁπλότητα τὸ πῶς ἦλθε στὸ προσκύνημα καὶ πῶς ἀντιμετωπίζει διάφορες δυσκολίες. Ἡ μορφή του καὶ ἡ ἁπλότητά του ἔκανε ἐντύπωση σὲ ὅλους μας.

Σὲ ἐρώτησή μας γιὰ τοὺς πειρασμοὺς ποῦ ἀντιμετωπίζει, ὁ Γέροντας ἀρκέσθηκε νὰ πὴ πῶς ἀντιμετώπισε μὲ τὴν εὐχὴ τοῦ Πατριάρχη τὴν ζάλη ποῦ ἔνιωθε ὅταν ὡς νεαρὸς Ἱερέας ἔπαιρνε καιρὸ γιὰ νὰ λειτουργήση. Στὴν ἐρώτησή μας πῶς ἀντιμετωπίζει τὶς ἀσθένειες, ἀπάντησε «μὲ τσάϊ καὶ λίγο μέλι». Μάλιστα ἐξέφρασε ἁπλοϊκὰ τὴν ἀπορία του, ὅταν ρωτήθηκε γιὰ τὸ τί κάνει ὅταν χρειάζεται γιατρὸ ἢ φάρμακα: «Τί εἶναι αὐτά;». Τόνισε ὅτι πρέπει νὰ ζοῦμε ὥστε ἡ τροφὴ νὰ εἶναι τὸ φάρμακό μας καὶ ὄχι τὸ δηλητήριό μας.

Οἱ ...πειρασμοί

Στὴν κατάβαση περάσαμε ἀπὸ ἕνα τουριστικὸ κέντρο τῶν Παλαιστινίων, ὅπου δοκιμάσαμε σαλάτες τῆς περιοχῆς καὶ βεδουΐνικο καφέ, ὁ ὁποῖος σιγοβράζει γιὰ μερικὲς ὧρες καὶ περιέχει καὶ κάρδαμο. Πολλοὶ ἀγόρασαν χουρμᾶδες Ἰεριχοῦς. Πάντως, τὸ ὅλο ἐμπορικὸ στήσιμο τῶν τουριστικῶν μαγαζιῶν καὶ τῶν μικροπωλητῶν ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποῦ θὰ κατέβη κάποιος ἀπὸ τὸ λεωφορεῖο μέχρι καὶ τὴν εἴσοδο τῆς Μονῆς καὶ ἀντιστρόφως, εἶναι πραγματικὰ πειρασμὸς στὸ Ὅρος τῶν Πειρασμῶν!

Πρὶν ξεκινήσουμε, ἕνας νεαρὸς ἀστυνομικὸς ζήτησε ἀπὸ τὸν ξεναγό μας νὰ μπῆ στὸ λεωφορεῖο γιὰ νὰ μᾶς ἐκφράση τὴν εὐγνωμοσύνη τῶν Παλαιστινίων γιὰ τὴν καλὴ στάση ποὺ κρατᾶ ἀπέναντί τους ἡ Ἑλλάδα. Ἀνταποκριθήκαμε μὲ ἕνα χειροκρότημα.

Ἀναβαίνοντες ἀπὸ Ἰεριχὼ εἰς Ἱεροσόλυμα

Στὸν γυρισμὸ πρὸς τὰ Ἱεροσόλυμα εἴδαμε καὶ πάλι τὰ ἐρείπια ἑνὸς φρουρίου ποῦ προστάτευε τὸν δρόμο Ἰεριχοῦς-Ιεροσολύμων ἀπὸ τοὺς ληστές, ποῦ ἀναφέρεται στὴν παραβολὴ τοῦ Καλοῦ Σαμαρείτη. Σὲ ἐκεῖνο τὸ στένωμα τοῦ δρόμου οἱ Ἑβραῖοι ἔχουν φτιάξει ἕνα ἑστιατόριο – καφενεῖο καὶ τὸ ὀνόμασαν «Ὁ Καλὸς Σαμαρείτης»! Βεβαίως κανεὶς δὲν σταματᾶ.

Παρατηρήσαμε ἀκόμη ἀρκετοὺς ἐλαιῶνες κατεστραμμένους, δηλαδὴ τὰ ἐλαιόδενδρα ἦταν κομμένα σύρριζα. Μάθαμε ὅτι οἱ ἐλαιῶνες ἀνήκουν στὸ Πατριαρχεῖο καὶ τὰ δένδρα κόπηκαν ἀπὸ τὸ Κράτος, μὲ τὴν δικαιολογία τῆς ἀσφάλειας, δηλαδὴ νὰ μὴ κρύβονται ἐκεῖ πολεμιστές! Στὴν οὐσία ὅμως ἀποτελεῖ ἕνα βῆμα πρὸς τὴν καταπάτηση τῶν περιουσιῶν αὐτῶν.

Περάσαμε ἀπὸ τὰ ἐρείπια τῆς Μονῆς τοῦ ἁγίου Εὐθυμίου τοῦ Μεγάλου. Δυστυχῶς σήμερα ἡ Μονὴ ἀνήκει στὸ κράτος καὶ τὴν ὑπευθυνότητα ἔχει ἡ ἀρχαιολογικὴ ὑπηρεσία, ἡ ὁποία ἔχει ὁρίσει καὶ εἰσιτήριο γιὰ τὴν εἴσοδο. Ἐμεῖς πάντως τὴν εἴδαμε μόνον ἀπ' ἔξω.

Ἄλλα προσκυνήματα στὰ Ἱεροσόλυμα

Ἀκολούθησαν ἄλλα τρία προσκυνήματα:

Στὴν Μικρὴ Γαλιλαία, τὸ μέρος ὅπου ἐμφανίσθηκε ὁ Χριστὸς στοὺς Μαθητὲς μετὰ τὴν ἀνάστασή Του, μᾶς ὑποδέχθηκε ὁ π. Ἄνθιμος ἀπὸ τὴν Κρήτη ποῦ μᾶς ξενάγησε στὸν Ναὸ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, στὰ παρεκκλήσια του καὶ τοὺς τάφους τῶν τελευταίων Πατριαρχῶν καὶ στὸν Ναὸ τῆς Παναγίας, ποῦ βρίσκεται στὸ μέρος ὅπου προσευχόμενη ἡ Παναγία ἔλαβε πληροφορία γιὰ τὴν Κοίμησή Της.

Στὴν Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίου Συμεὼν μᾶς ὑποδέχθηκε ὁ π. Θεοδώρητος ἀπὸ τὴν Κύπρο. Ἐκεῖ βρίσκεται ὁ τάφος τοῦ Θεοδόχου Συμεών.

Στὴν Ἱερὰ Μονὴ Τιμίου Σταυροῦ μᾶς ξενάγησε μὲ γνώση καὶ γλαφυρότητα ὁ ξεναγὸς κ. Θεόδωρος. Πρόκειται γιὰ ἕνα σπουδαῖο προσκύνημα μὲ ἱστορικὴ σημασία. Ἡ ἵδρυσή της ἀνάγεται στὰ χρόνια τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου. Συνδέεται μὲ τὸν τόπο ὅπου φύτευσε, κατὰ τὴν παράδοση, ὁ Λὼτ τὸ τρισύνθετο ξύλο, ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἀργότερα κατασκευάσθηκε ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ. Ἐδῶ στάθμευσε ὁ Ἡράκλειος φέροντας τὸν Τίμιο Σταυρό. Σὲ κάποια ἱστορικὴ περίοδο ἐπανδρώθηκε ἀπὸ Γεωργιανοὺς (Ἴβηρες). Ὅταν ὅμως οἱ Ἴβηρες τὴν ὑπερχρέωσαν καὶ γιὰ νὰ μὴ περιέλθη σὲ ἀλλόδοξα ἢ ἀλλόθρησκα χέρια, παρενέβη καὶ ἐξώφλησε τὸ χρέος αὐτὸ τὸ ἑλληνορθόδοξο Πατριαρχεῖο Ἱεροσολύμων, καὶ ἔτσι ἐπανῆλθεν καὶ πάλιν ἡ Μονὴ στοὺς φυσικούς της ἰδοκτῆτες, ὅπου καὶ ἀνήκει σήμερα. Οἱ Γεωργιανοὶ δὲν παύουν ὅμως νὰ τὴν διεκδικοῦν. Ὑπῆρξε ἕδρα τῆς ὁμώνυμης Σχολῆς τοῦ Πατριαρχείου μας. Ἔχει θαυμάσιες ἁγιογραφίες, μὲ ἐπιγραφὲς ἀνάμικτες ἑλληνικὲς καὶ γεωργιανές.

Τρίτη 26 Μαΐου

Τὴν Τρίτη ἐπισκεφθήκαμε τὴν περιοχὴ τῆς Γαλιλαίας, ὅπου ὁ Χριστὸς ἔζησε τὰ παιδικὰ Τοῦ χρόνια, ἐξέλεξε τοὺς Μαθητές Του, δίδαξε καὶ θαυματούργησε. Περάσαμε ἀπὸ τὰ Ἱεροσόλυμα τὴν ὥρα ποῦ τὰ παιδιὰ πήγαιναν στὸ σχολεῖο. Γεμᾶτοι οἱ δρόμοι μὲ ἐβραιόπουλα ντυμένα παραδοσιακά, μικροὶ χασιδὶν ἢ μὲ τὸ παράξενο σκουφάκι (κιπὰ) στὸ κεφάλι τους καὶ τὰ κορίτσια μὲ τὶς φοῦστες καὶ τὰ μακρυὰ πουκάμισα. Ἀλλὰ καὶ τὰ χριστιανόπουλα καὶ τὰ μουσουλμανόπουλα στὴν Ἱερουσαλὴμ ἦταν ὅλα ντυμένα μὲ μαθητικὲς στολές.

Στὴν Ναζαρέτ

Πρώτη στάση μας ἡ Ναζαρέτ. Ἡ μικρὴ βρώμικη πολίχνη ποῦ συναντοῦσαν παλαιότεροι προσκυνητές, ἔχει μετατραπῇ σὲ μιὰ σύγχρονη πόλη τῶν 70.000 κατοίκων μὲ νέες κατοικίες καὶ δρόμους. Ἐδῶ ἡ παρουσία τῶν Ὀρθοδόξων εἶναι μειωμένη σὲ σχέση μὲ τὴν παρουσία τῶν Λατίνων ποῦ ἔχουν ἐπενδύσει στὴν πόλη αὐτή. Ὁ Μητροπολίτης Ναζαρὲτ Κυριακὸς εἶναι ὁ μοναδικὸς Ἕλληνας. Ζὴ στὸ Ἐπισκοπεῖο. Μᾶς δέχθηκε ὁ ἴδιος μὲ ἐγκαρδιότητα, μᾶς ὁδήγησε στὸν Μητροπολιτικὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, ὅπου τὴν ἐποχὴ τοῦ Χριστοῦ ἦταν ἡ συναγωγὴ ὅπου δίδαξε ὁ Χριστός, σύμφωνα μὲ τὸ Εὐαγγέλιο. Ἐκεῖ ὁ Σεβασμιώτατος κ. Ἰερόθεος διάβασε τὸ σχετικὸ ἀνάγνωσμα τοῦ Εὐαγγελίου καὶ προσφώνησε τὸν Μητροπολίτη Ναζαρέτ, συνέστησε τοὺς προσκυνητὲς καὶ εὐχαρίστησε τοὺς Ἁγιοταφίτες γιὰ τὸν ἀγῶνα τους. Ὁ Σεβασμ. κ. Κυριακός, συγκινήθηκε, εὐχαρίστησε τὸν «ἄγγελο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ναυπάκτου», ὅπως ἀποκάλεσε ἁγιογραφικὰ τὸν Μητροπολίτη μας καὶ μᾶς μίλησε γιὰ τὴν ἱστορία τῆς Πόλεως. Εἴδαμε πολλὲς ἁγιογραφίες ποῦ ἀναπαριστοῦν σκηνὲς ἀπὸ τὴν ζωὴ τοῦ Χριστοῦ στὴν Ναζαρέτ. Πρώτη φορὰ βλέπαμε σὲ ἁγιογραφία τὴν παράσταση τῆς προσπάθειας τῶν συμπατριωτῶν τοῦ Χριστοῦ νὰ Τὸν γκρεμίσουν ἔξω ἀπὸ τὴν πόλη τους.

Στὴν συνέχεια μᾶς προσεφέρθηκε πλούσιο κέρασμα στὴν αἴθουσα τοῦ θρόνου. Διακονοῦσε μία μοναχὴ ἀπὸ τὴν Ρωσία.

Ἔπειτα, ὁ ἴδιος μᾶς ὁδήγησε καὶ μᾶς ξενάγησε στὸν Ναὸ τῶν Ὀρθοδόξων ποῦ εἶναι ἀφιερωμένος στὸν Εὐαγγελισμὸ τῆς Θεοτόκου, ποῦ σύμφωνα μὲ μιὰ παράδοση ἔγινε στὴν Ναζαρέτ, ὅπου εἶχε ἔλθει ἡ Παναγία ἀκολουθῶντας τὸν Ἰωσήφ. Ψάλαμε τὸ ἀπολυτίκιο τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, κάναμε δέηση καὶ ὁ Σεβασμιώτατος κ. Κυριακὸς μᾶς διάβασε τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Εὐαγγελισμοῦ.

Μέσα στὸν Ναὸ βρίσκεται ἡ πηγὴ ὅπου ἐμφανίσθηκε ὁ Γαβριὴλ στὴν Παναγία. Πάνω ἀπὸ τὴν πηγὴ ὑπάρχει ἁγιογραφία ποῦ δείχνει τὴν Παναγία τὴν ὥρα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ νὰ φέρη ἤδη στὴν κοιλία τῆς τὸν Χριστό, ποῦ, σύμφωνα μὲ τὸν Μέγα Βασίλειο, ἀπὸ τὴν στιγμὴ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ εἶχε ἄρτιο ἀνθρώπινο σῶμα.

Ἡ ἑπόμενη στάση ἦταν ἡ Κανὰ τῆς Γαλιλαίας ὅπου ὑπάρχει ὀρθόδοξη Ἱερὴ Μονὴ ἀφιερωμένη στὸν Σίμωνα τὸν Κανανίτη. Σώζονται δύο ἀρχαῖες πέτρινες ὑδρίες. Ἀγοράσαμε –τί ἄλλο;– κρασὶ τῆς Κανά.

Στὸ Θαβώρ
Στὴν συνέχεια φθάσαμε στὸ ὅρος Θαβώρ. Εἶναι ἕνας κῶνος ὕψους 600 μέτρων. Στὴν κορυφή του ὑπάρχει ἡ ὀρθόδοξη Ἱερὰ Μονὴ τῆς Μεταμορφώσεως, κτισμένη τὸ πρῶτον ἀπὸ τὴν Ἁγία Ἑλένη, καὶ ἕνα Μοναστήρι τῶν Λατίνων. Τὸ λεωφορεῖο μᾶς ἄφησε στοὺς πρόποδες τοῦ ὅρους καὶ ἡ ἀνάβαση ἔγινε μὲ ταξὶ τῶν 8 θέσεων.

Μᾶς ὑποδέχθηκε ὁ Ἡγούμενος π. Ἰλαρίων. Ψάλαμε τροπάρια τῆς ἑορτῆς, κάναμε δέηση, διαβάσαμε τὴν σχετικὴ εὐαγγελικὴ περικοπὴ καὶ ὁ Σεβασμιώτατος μίλησε γιὰ τὸ θαβώρειο θεῖο Φώς, ποῦ εἶναι ἕνα σημαντικὸ σημεῖο τῆς διδασκαλίας τῶν ἁγίων Πατέρων, ἰδίως τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Ὁ π. Ἰλαρίων μᾶς εἶπε ὅτι κάθε χρόνο κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἀγρυπνίας τὴν ἑορτὴ τῆς Μεταμορφώσεως μιὰ νεφέλη κατεβαίνει καὶ κάθεται πάνω στὸ ὅρος καὶ φεύγει μετὰ τὸ πέρας τῆς θείας Λειτουργίας. Καὶ ἐδῶ, ὅπως καὶ στὰ ἄλλα προσκυνήματα, ἔρχονται κάθε χρόνο χιλιάδες Ρῶσοι προσκυνητές.

Στὸν Ἰορδάνη

Ὁ ἑπόμενος σταθμός μας ἦταν ὁ ποταμὸς Ἰορδάνης, στὸ μέρος ποῦ ἐξέρχεται ἀπὸ τὴν λίμνη Τιβεριάδα. Ἐκεῖ ὁ Σεβασμιώτατος τέλεσε ἁγιασμὸ καὶ ὅσοι ἤθελαν εἰσῆλθαν μὲ τὰ πόδια στὸν ποταμό. Τὸ μέρος αὐτὸ εἶναι ἐπισκέψιμο ἰδίως ἀπὸ Χριστιανοὺς ἄλλων Ὁμολογιῶν, οἱ ὁποῖοι μάλιστα θεωροῦν ὅτι λαμβάνουν ἰδιαίτερη Χάρη βαπτιζόμενοι στὸν ἱερὸ ποταμό. Εἴδαμε μερικὲς γιγαντοαφίσσες ποῦ ἔδειχναν βαπτιζομένους μὲ λευκὸ χιτῶνα καὶ μὲ διάφορες συσπάσεις στὸ πρόσωπό τους ποῦ ὑποτίθεται ὅτι φανέρωναν τὴν ἰδιαίτερη «πνευματικὴ» ἐμπειρία ποῦ δέχονταν. Ἐπίσης, εἴδαμε φωτογραφίες ποῦ ἔδειχναν δυτικοὺς πάστορες μὲ εἰδικὲς ἀδιάβροχες ἱερατικὲς στολὲς νὰ βρίσκονται μέσα στὸ νερὸ καὶ νὰ βαπτίζουν τοὺς πιστοὺς τῆς ὁμολογίας τοὺς στὸν Ἰορδάνη! Αὐτὰ καὶ κάτι ἄναρθρες κραυγὲς ποῦ ἀκούσαμε ἀργότερα ἀπὸ μιὰ ὁμάδα Πεντηκοστιανὼν προσκυνητῶν στὴν Βηθλεὲμ μᾶς ἔκανε νὰ δοξάζουμε τὸν Θεὸ ποὺ γλιτώσαμε ἀπὸ τέτοιες ἀνορθόδοξες διδασκαλίες καὶ πρακτικές.

Πάντως, τὰ παλαιὰ χρόνια, Χατζῆς λεγόταν ὄχι ἁπλῶς ὁ προσκυνητῆς τῶν ἁγίων Τόπων, ἀλλὰ ὁ βαπτισθεὶς στὸν Ἰορδάνη ποταμό. Οἱ Ἑβραῖοι ποῦ διαχειρίζονται τὸ μέρος ἔχουν καλλιτεχνήσει σὲ μεγάλες τοιχογραφίες τὴν εὐαγγελικὴ περικοπὴ τῆς Βαπτίσεως τοῦ Χριστοῦ σὲ πολλὲς γλῶσσες. Κεντρικὴ θέση κατέχει φυσικὰ ἡ ἑλληνική, ἡ λατινικὴ καὶ ἡ ἑβραϊκή, ἐνῷ τελευταῖα οἱ σκοπιανοὶ κατάφεραν νὰ ἀναρτηθῇ ἡ περικοπὴ καὶ στὴν γλῶσσα τους, τὴν ὁποῖα ἐπιγράφουν «μακεδονική»!

Στὴν «Θάλασσα τῆς Τιβεριάδος»

Συνεχίσαμε γιὰ τὴν πορεία μας γύρω ἀπὸ τὴν «Θάλασσα τῆς Τιβεριάδος» ἢ «Λίμνη Γενησαρὲτ» ἢ «Θάλασσα τῆς Γαλιλαίας». Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς διαδρομῆς διαβάζαμε εὐαγγελικὰ χωρία σχετικὰ μὲ τὰ γεγονότα ποῦ εἶχαν συμβεῖ στὴν περιοχὴ αὐτή. Περάσαμε ἀπὸ τὸ μέρος ὅπου βρισκόταν ἡ Καπερναοὺμ καὶ σήμερα, σύμφωνα μὲ τὴν προφητεία τοῦ Χριστοῦ, δὲν ὑπάρχει τίποτε. Ἡ δὲ προσπάθεια τῶν Ἑβραίων νὰ τὴν ξαναχτίσουν ἔμεινε ἄκαρπη. Περάσαμε ἀπὸ τὸ «ὅρος τῶν Μακαρισμῶν» καὶ τὸ μέρος ποῦ ἔγινε τὸ θαῦμα μὲ τὸν πολλαπλασιασμὸ τῶν πέντε ἄρτων καὶ τῶν δύο ἰχθύων. Κάναμε μία σύντομη στάση καὶ δοκιμάσαμε τὸ λεγόμενο «ψάρι τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου» δίπλα στὴν λίμνη.

Περάσαμε δίπλα ἀπὸ τὰ ὑψώματα τοῦ Γκολάν, εἴδαμε τὰ πολλὰ Κιμποὺτς τῶν Ἑβραίων μὲ τὶς καλλιέργειες τοπικῶν φυτῶν, καὶ περνῶντας δίπλα ἀπὸ τὰ σύνορα μὲ τὴν Ἰορδανία, ἀπὸ τὴν δυτικὴ πλευρὰ τοῦ Ἰορδάνου, φθάσαμε στὴν Ἰεριχὼ καὶ ἀπὸ ἐκεῖ στὴν Ἱερουσαλήμ.

Τετάρτη 27 Μαΐου

Στὸν Ναὸ τῆς Ἀναστάσεως

Τὴν Τετάρτη, ἀπόδοση τῆς Ἑορτῆς τοῦ Πάσχα, λειτουργηθήκαμε στὸν Ναὸ τῆς Ἀναστάσεως. Τὴν θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ Μητροπολίτης Καπιτωλιάδος κ. Ἡσύχιος. Μετὰ τὴν ἀπόλυση τὸν συνοδεύσαμε στὸ Πατριαρχεῖο ἐν πομπῇ, προπορευομένων ραβδούχων. Μᾶς δέχθηκε, μᾶς κέρασε καφὲ καὶ μᾶς διηγήθηκε ἱστορίες τῆς Ἱερουσαλήμ.

Ἐπισκεφθήκαμε τὸν Πατριαρχικὸ Ναὸ τῶν Ἁγίων Κωνσταντίνου καὶ Ἑλένης, ἐνῷ ὁ Σεβασμιώτατος ξεναγήθηκε ἀπὸ τὸν Ἀρχιγραμματέα Μητροπολίτη Κωνσταντίνης κ. Ἀρίσταρχο στὰ Γραφεῖα καὶ τὴν Βιβλιοθήκη τοῦ Πατριαρχείου.

Ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο πορευθήκαμε στὸν λόφο τῆς Σιὼν ὅπου ἦταν τὸ Ὑπερῶον ὅπου ἔγινε ὁ Μυστικὸς Δεῖπνος, ἡ κάθοδος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὸ πρῶτο κήρυγμα τῶν Ἀποστόλων. Στὸν λόφο Σιὼν βρίσκεται καὶ ὁ τάφος τοῦ Δαβὶδ καὶ συναντήσαμε πολλοὺς μαθητές, ἐβραιόπουλα, ποῦ εἶχαν ἔλθει ἐκπαιδευτικὴ ἐκδρομή. Ὑπάρχει μεγάλος Ναὸς τῶν Λατίνων ρωμανικοῦ ρυθμοῦ, γιατί, ὅπως ὑποστηρίζουν, ἐκεῖ κοιμήθηκε ἡ Παναγία. Στὴν μέση τῆς κυκλικῆς αἴθουσας ἔχουν ἕνα ψυχρὸ ἄγαλμα τῆς Παναγίας ξαπλωμένο στὸ νεκροκρέββατο καὶ γύρω γύρω σὲ κόγχες ἔχουν ἁγιογραφίες δεσποτικῶν ἑορτῶν σὲ ρυθμοὺς τῶν διαφόρων δογμάτων. Συγκρίνοντάς τα διαπιστώνει κανεὶς τὴν ἀνωτερότητα τῆς βυζαντινῆς ἐκκλησιαστικῆς τέχνης. Στὸν Ναὸ τῶν Λατίνων, ποῦ εἶναι κτισμένος δίπλα στὴν Βασιλικὴ τῆς Βηθλεέμ, βρίσκεται καὶ ὁ τάφος τοῦ ἁγίου Ἱερωνύμου.

Στὴν Βηθλεέμ

Τὸ ἀπόγευμα ἐπισκεφθήκαμε τὴν Βηθλεέμ, τὸν τόπο ὅπου γεννήθηκε ὁ Χριστός. Σώζεται ἡ Βασιλικὴ τῆς Γεννήσεως ποῦ ἔκτισε ἡ Ἁγία Ἑλένη, ἀνακαίνισε ὁ Ἰουστινιανὸς καὶ ἄλλοι αὐτοκράτορες καὶ εἶναι ἀπὸ τὰ ἐλάχιστα προσκυνήματα ποῦ δὲν καταστράφηκε ἀπὸ τοὺς Πέρσες τὸ 614.

Μᾶς ὑποδέχθηκε καὶ μᾶς ξενάγησε ὁ π. Ἀρτέμιος. Τὸ σπήλαιο τῆς Γεννήσεως βρίσκεται κάτω ἀπὸ τὸ Ἱερὸ καὶ τὸν σολέα τοῦ Ναοῦ. Ὁ Ναὸς καὶ τὸ σπήλαιο ἀνήκει στοὺς Ὀρθοδόξους, ἀλλὰ καὶ ἐδῶ ἔχουν λάβει δικαιώματα μὲ τὸν καιρὸ καὶ ἄλλα δόγματα, ὅπως οἱ Ἀρμένιοι καὶ οἱ Λατῖνοι, οἱ ὁποῖοι κατέχουν τὸ μέρος ὅπου σπαργανώθηκε ὁ Χριστός. Θεία Λειτουργία τελοῦν μόνον οἱ Ὀρθόδοξοι, ἐνῷ οἱ ὑπόλοιποι ἔχουν δικαίωμα μόνον νὰ θυμιάσουν. Τὴν ὥρα ποῦ εἰσήλθαμε στὸ σπήλαιο, βρισκόταν ἐκεῖ μιὰ ὁμάδα Πεντηκοστιανών. Κάτι τοὺς ἔλεγε ὁ ἐπί κεφαλῆς τους καὶ ἄρχισαν ὅλοι μαζὶ νὰ «συμπνευματίζονται», βγάζοντας ἄναρθρες κραυγές, κλείνοντας τὰ μάτια τους, κάνοντας συσπάσεις τοῦ προσώπου τους. Δοξάσαμε τὸν Θεὸ ποῦ οἱ Πατέρες μας μᾶς παρέδωσαν ἀνόθευτη τὴν πίστη μας.

Ὁ π. Ἀρτέμιος μᾶς ἔδειξε τὰ ψηφιδωτὰ τῆς Ἁγίας Ἑλένης στὸ δάπεδο καὶ τοῦ Ἰουστινιανοῦ στοὺς τοίχους τοῦ Ναοῦ. Μᾶς ἔδειξε ἐπίσης τὴν γωνιὰ τῶν Ἀρμενίων, στὸ βόρειο κλίτος τοῦ Ναοῦ καὶ μᾶς διηγήθηκε τί προβλήματα ἀντιμετωπίζουν. Οἱ Ἀρμένιοι ἐπιθυμοῦν βεβαίως νὰ ἐπεκταθοῦν σὲ μεγαλύτερο μέρος τοῦ Ναοῦ καὶ σὲ κάποια ἱστορικὴ συγκυρία νὰ καταλάβουν ὅλον τὸν Ναό. Αὐτὸ γίνεται σιγά-σιγά. Ἔτσι δὲν ἀφήνουν τοὺς Ὀρθοδόξους νὰ καθαρίσουν τὸ βόρειο κλίτος, ἢ προσπαθοῦν νὰ κρεμάσουν περισσότερα καντήλια κλπ., ὥστε νὰ κατοχυρώσουν δικαιώματα. Τὰ δικαιώματα κατοχυρώνονται μὲ ἕναν περίπλοκο συνδυασμὸ συνηθειῶν καὶ βασιλικῶν διαταγμάτων – νόμων. Μᾶς ἀνέφερε μερικὰ τέτοια παραδείγματα διαμάχης, π.χ. γιὰ μιὰ ἁλυσίδα κανδηλιῶν, ἢ γιὰ τὸ καθάρισμα τοῦ Ναοῦ, ποῦ μᾶς φάνηκαν πολὺ παράδοξα, πράγματα γιὰ μᾶς ἀδιανόητα, ἀλλὰ ἐκεῖ ἀποτελοῦν καθημερινότητα καὶ εἶναι δυνατὸν μιὰ μικρὴ ὀλιγωρία νὰ στοιχίση τὴν ἀπώλεια ἑνὸς προσκυνήματος. Εἶναι ὄντως Φύλακες, ὄχι μόνον τοῦ Παναγίου Τάφου, ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν προσκυνημάτων.

Βγαίνοντας φωτογραφία ἔξω ἀπὸ τὸν Ναὸ τῆς Γεννήσεως μὲ φόντο τὶς πέτρες τοῦ Ναοῦ, ποῦ ἔχουν πάνω τους τὴν ἱστορικὴ βαφὴ αἰώνων, καὶ τὴν σπηλαιώδη πύλη του (τὴν παλαιὰ πύλη τὴν ἔκτισαν στὰ χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας καὶ ἄνοιξαν αὐτὴ τὴν μικρὴ ποῦ χρειάζεται νὰ σκύψης γιὰ νὰ περάσης γιὰ νὰ μὴ μπαίνουν οἱ Τοῦρκοι καβάλα στὰ ἄλογα καὶ βεβηλώνουν τὸν Ναὸ) αἰσθανόμασταν συγκίνηση, δέος καὶ ἀγαλλίαση γιατί βρισκόμασταν σὲ ἕνα μεγάλο προσκύνημα τῆς Χριστιανοσύνης, ποῦ συνδέεται μὲ τὸν Χριστὸ καὶ τὴν Παναγία, ἀλλὰ καὶ μὲ ἅγιες καὶ ἱστορικὲς μεγάλες προσωπικότητες, ὅπως ἡ Ἁγία Ἑλένη καὶ ὁ Ἰουστινιανός, καὶ τὸ προσκύνημα αὐτὸ ἀνήκει στὴν Ἐκκλησία μας, τὴν Μία, Ἁγία καὶ Καθολική.

Στὴν Μονὴ τῶν Ποιμένων

Ἑπόμενη στάση ἡ Ἱερὰ Μονὴ τῶν Ποιμένων. Ἐκεῖ ὑπηρετεῖ ὁ π. Ἰγνάτιος, ποῦ κατάγεται ἀπὸ τὴν Πάτρα καὶ κάνει μεγάλο ἀγῶνα γιὰ τὴν ἀνακαίνιση τῆς Μονῆς, τὴν διαποίμανση τῶν Χριστιανῶν, ἑλληνοφώνων καὶ κυρίως ἀραβοφώνων ποῦ εἶναι ἡ συντριπτικὴ πλειοψηφία, τὴν κατήχηση τῶν παιδιῶν κλπ. Μᾶς μίλησε πολλὴ ὥρα, ἀναφέροντας μὲ λεπτομέρεια τὴν ἱστορία τοῦ προσκυνήματος καὶ διάφορα θαυμαστὰ γεγονότα. Προσκυνήσαμε τὸ σπήλαιο τὸν Ποιμένων, ποῦ ἀξιώθηκαν νὰ προσκυνήσουν τὸν νεογέννητο Χριστό.

Πέμπτη τῆς Ἀναλήψεως

Τὴν Πέμπτη τῆς ἁγίας Ἀναλήψεως ζήσαμε μιὰ μοναδικὴ ἐμπειρία. Λειτουργηθήκαμε στὸν τόπο ὅπου ἔγινε ἡ Ἀνάληψη τοῦ Χριστοῦ. Ἐκεῖ ἡ Ἁγία Ἑλένη εἶχε ἀνεγείρει μεγαλοπρεπῆ Ναό, ὁ ὁποῖος κατεστράφη ἀπὸ τοὺς Πέρσες τὸ 614. Σήμερα ὑπάρχει ἕνα οκταγωνικὸ πέτρινο κουβούκλιο, καὶ μιὰ μεγάλη αὐλὴ ποῦ περικλείεται ἀπὸ πέτρινη μάνδρα. Ὁ χῶρος ἀνήκει σὲ ἕνα μουσουλμανικὸ τέμενος καὶ διαχειρίζεται ἀπὸ ἕναν μουσουλμᾶνο Ἔφορο.

Τὴν ἡμέρα τῆς Ἀναλήψεως μέσα στὴν αὐλὴ καὶ γύρω ἀπὸ τὸ πέτρινο κουβούκλιο στήνονται δύο σκηνές, μία τῶν Ὀρθοδόξων καὶ μία τῶν Ἀρμενίων. Ἐπίσης στήνονται τέσσερεις τέντες. Δύο μεγάλες, τῶν Ὀρθοδόξων καὶ τῶν Ἀρμενίων, καὶ δύο μικρές, τῶν Κοπτῶν καὶ τῶν Ἀσσυρίων. Τὴν ὥρα ποῦ τελοῦν τὴν θεία Λειτουργία οἱ Ὀρθόδοξοι, τελοῦν συγχρόνως τὶς δικές τους «λειτουργίες» τὰ ἄλλα δόγματα μέσα στὴν ἴδια αὐλή. Χωρίζονται μόνον ἀπὸ τὶς τέντες. Ὁ ἦχος βέβαια δὲν μπορεῖ νὰ ἀπομονωθῇ, γι' αὐτὸ καὶ τὸ ὅλο γεγονὸς θυμίζει χάβρα Ἰουδαίων. Ὅταν πλησιάζη κανεὶς τὴν ἁγία Τράπεζα ποῦ τελεῖται ἡ θεία Λειτουργία τῶν Ὀρθοδόξων, τότε ἀπομακρύνονται οἱ ἄλλες φωνὲς καὶ μπορεῖ νὰ συγκεντρωθῇ περισσότερο στὴν θεία Λειτουργία. Ἡ θεία Λειτουργία τελεῖται στὰ ἑλληνικά, καὶ ὑπάρχουν δύο χοροί, ἕνας στὰ ἑλληνικὰ καὶ ἕνας στὰ ἀραβικά. Ὁ Ἀπόστολος καὶ τὸ Εὐαγγέλιο λέγονται στὰ ἑλληνικὰ καὶ τὰ ἀραβικὰ καὶ ἐπειδὴ λειτούργησαν Ρῶσοι Ἱερεῖς καὶ ὑπῆρχαν καὶ Ρῶσοι προσκυνητὲς διαβάσθηκαν καὶ στὰ ρωσικά.

Εἰσήλθαμε στὸ κουβούκλιο γιὰ νὰ προσκυνήσουμε τὸν τόπο τῆς Ἀναλήψεως. Ὅλα τὰ δόγματα μποροῦν νὰ προσκυνήσουν. Ὅταν ὅμως θυμιάζη ὁ Ἱερεὺς ἑνὸς δόγματος, δὲν πρέπει νὰ παρευρίσκονται πιστοὶ ἀπὸ ἄλλα δόγματα. Μόλις προλάβαμε νὰ προσκυνήσουμε καὶ εἰσῆλθαν δύο Ἀρμένιοι ραβδοῦχοι προπορευόμενοι τοῦ Ἱερέως τους, καὶ μὲ ἐπιτακτικὸ ὕφος διέταξαν: «All of you, out!» («ὅλοι ἐσεῖς, ἔξω!»). Πήγαμε καὶ σταθήκαμε δίπλα στὴν ἁγία Τράπεζα τῶν Ὀρθοδόξων. Ἦταν ἕνα πέτρινο ἱερό, τὸ ὁποῖο ἀπὸ τὴν μία πλευρὰ ἦταν στρωμένο μὲ ἱερὰ καλύμματα καὶ χρησιμοποιεῖτο ὡς Ἁγία Τράπεζα. Στὴν μέση εἶχε ἕνα ὑπερυψωμένο πέτρινο χώρισμα καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ χρησιμοποιόταν ὡς πρόθεση καὶ ὡς διακονικό.

Σὲ κάποια στιγμὴ τῆς θείας Λειτουργίας ἦλθε ὁ Πατριάρχης καὶ στάθηκε δίπλα στὴν Ἁγία Τράπεζα. Ἀργότερα ἀνεχώρησε καὶ μὲ τὴν συνοδεία του πῆγε στὰ προπύλαια τοῦ παρακειμένου τεμένους, ὅπου εἶχε ἐθιμοτυπικὴ συνάντηση μὲ τὸν μουσουλμᾶνο Ἔφορο, ὁ ὁποῖος σὲ ἔνδειξη φιλοφρόνησης κέρασε τὸν Πατριάρχη καὶ τὴν συνοδεία τοῦ καφέ. Ὅπως μᾶς ἐξήγησε ὁ κ. Θεόδωρος σὲ ἄλλη εὐκαιρία, ὁ καφὲς εἶναι σύμβολο φιλίας, ὥστε καὶ τὰ συμβόλαια ἀκόμη νὰ γράφουν ὅτι μετὰ τὴν συμφωνία ἤπιαν τὸν καφὲ τῆς φιλίας. Ἂν δὲν πιοῦν τὸν καφέ, δὲν ἰσχύει ἡ συμφωνία! Στὴν εἴσοδο τῆς αὐλῆς ἦταν καὶ ἕνας Ἀρμένιος Κληρικός, ὁ ὁποῖος χαιρετοῦσε ἐγκαρδίως τὸν Πατριάρχη καὶ τοὺς Ὀρθοδόξους σὲ ἔνδειξη καλῆς διαθέσεως. Ξαναμπήκαμε στὴν αὐλὴ τῆς Ἀναλήψεως. Ἕνας Ἁγιοταφίτης Ἱερέας εἶχε μείνει μόνος του νὰ κοινωνῇ τοὺς δεκάδες καὶ ἑκατοντάδες προσκυνητὲς Ὀρθοδόξους. Εἶχε ἀκουμβήσει τὴν πλάτη του στὸ κουβούκλιο τῆς Ἀναλήψεως καὶ προσπαθοῦσε νὰ διαφυλάξη τὸ ἅγιο Ποτήριο ἀπὸ τοὺς πιστοὺς ποῦ τὸν εἶχαν περικυκλώσει γιὰ νὰ κοινωνήσουν. Συγχρόνως λογομαχοῦσε μὲ κάποιον παπικὸ ποῦ ἐπέμενε νὰ κοινωνήση, ἐνῷ αὐτὸς προσπαθοῦσε νὰ τοῦ ἐξηγήση γιατί δὲν μποροῦσε νὰ συμμετάσχη στὰ μυστήρια τῶν Ὀρθοδόξων.

Μετὰ τὴν θεία Λειτουργία οἱ Ὀρθόδοξοι ξεκινήσαμε ἀπὸ τὴν τέντα μας καὶ κάναμε μιὰ μικρὴ λιτανεία γύρω ἀπὸ τὸ οκταγωνικὸ κουβούκλιο, περνῶντας δίπλα ἀπὸ τὶς τέντες τῶν ἀλλοδόξων καὶ χαλῶντας τους, ὁπωσδήποτε, τήν –ὅση εἶχαν– ἡσυχία. Δὲν ἔδειχναν νὰ ἐνοχλοῦνται, γιατί προφανῶς ἔχουν συνηθίσει σὲ αὐτὲς τὶς συνθῆκες. Ἡ λιτανεία ἦλθε καὶ στάθηκε στὴν εἴσοδο τοῦ κουβουκλίου τῆς Ἀναλήψεως καὶ ἐκεῖ ἔγινε δέηση καὶ διαβάσθηκε τὸ Εὐαγγέλιο τῆς Ἀναλήψεως καὶ ἔγινε ἡ ἀπόλυση, ἐν μέσῳ πιστῶν, τουριστῶν, περίεργων, ἀλλοπίστων καὶ ἀλλοδόξων.

Ἕνα κινηματογραφικὸ συνεργεῖο ἦλθε καὶ μᾶς ρώτησε ἂν θέλουμε νὰ μιλήσουμε γιὰ ἕνα ντοκυμαντὲρ ποῦ γύριζαν. Οἱ ἐρωτήσεις ποῦ ἤθελαν νὰ μᾶς κάνουν ἦταν σχετικὲς μὲ τὴν συνύπαρξη πολλῶν παραδόσεων στὴν Ἱερουσαλήμ, π.χ. ἂν αἰσθανόμασταν ἐλεύθερα ἐκεῖ κλπ. Προτιμήσαμε νὰ μὴν ἀπαντήσουμε...

Ἡ πορεία τοῦ πάθους

Μετὰ τὴν θεία Λειτουργία τῆς Ἀναλήψεως, ἐπισκεφθήκαμε καὶ πάλι τὰ Ἱεροσόλυμα, κατὰ ἀπαίτηση τῆς πλειοψηφίας, γιατί ὁ Ναὸς τῆς Ἀναστάσεως μᾶς εἶχε κερδίσει. Κάναμε καὶ πάλι τὴν πορεία τῆς σταυρώσεως, αὐτὴ τὴν φορὰ σιωπηλὰ καὶ προσευχητικά. Ἀπὸ τὶς φυλακὲς καὶ τὸ πραιτώριο, τὶς δώδεκα στάσεις, τὰ παρεκκλήσια τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως καὶ φθάσαμε στὸν Γολγοθᾶ καὶ στὸν Πανάγιο Τάφο. Ἐκεῖ καθίσαμε ἀρκετὴ ὥρα...

Πρὶν φύγουμε ὁ π. Νικόλαος μᾶς «φίλεψε» δίνοντάς μας νὰ προσκυνήσουμε τὰ τίμια λείψανα ποῦ φυλάσσονται στὸν Ναό, κάτω ἀπὸ τὸν Φρικτὸ Γολγοθᾶ.

Στὴν Νεκρὰ Θάλασσα

Τὸ ἀπόγευμα τῆς τελευταίας ἡμέρας ἐπισκεφθήκαμε τὴν Νεκρὰ Θάλασσα. Δὲν ὑπάρχει ἐκεῖ κάποιο προσκύνημα, ἀλλὰ μόνον τὰ ἴχνη τῆς δικαίας ἀνταποδόσεως τοῦ σοδομιτικοῦ ἁμαρτήματος. Πάντως ἀπ' ὅ,τι φαίνεται καὶ ἡ Νεκρὰ Θάλασσα κοντεύει νὰ πεθάνη, ἀφοῦ ὑποχωρεῖ καὶ συρρικνώνεται κάθε χρόνο πολλὰ μέτρα.

Ἡ ἐπιστροφή

Τὸ βράδυ ἑτοιμάσαμε τὶς ἀποσκευές μας καὶ στὶς 3 μετὰ τὰ μεσάνυκτα ξεκινήσαμε γιὰ τὸ ἀεροδρόμιο. Οἱ δρόμοι τῆς Ἱερουσαλὴμ καὶ τῶν προαστείων τῆς ἦταν γεμᾶτοι ἀπὸ Ἑβραίους Χασιδὶν κάθε ἡλικίας ποῦ ἐπέστρεφαν ἀπὸ τὶς συναγωγές τους, ὅπου γιόρτασαν τὴν ἑορτὴ τῆς Τορά. Αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι, οἱ Ἑβραῖοι, φαίνεται νὰ διαθέτουν νεανικὴ ὁρμή, καὶ ἅς εἶναι ἀπὸ τοὺς ἀρχαιοτέρους λαούς. Σὰν νὰ ἔχουν κάτι σημαντικὸ νὰ ἑτοιμάσουν, σὰν νὰ ἐπείγονται γιὰ κάτι. Θὰ πρέπει νὰ τοὺς ἐπηρεάζη σὲ ὅλες τὶς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς τους αὐτὸς ὁ –ἀτελέσφορος, ἔστω– μεσσιανισμός. Γι' αὐτούς, ἄλλωστε, ἡ Ἱερουσαλὴμ δὲν εἶναι ἁπλῶς ἡ πατρίδα τους, ἢ ἁπλῶς μιὰ ἱερὴ πόλη, ἀλλὰ εἶναι Ἡ Πόλη, καὶ ἡ μένουσα καὶ ἡ μέλλουσα καὶ ἡ ἀεὶ μένουσα. Αὐτὸ σὲ κοσμικὸ ἐπίπεδο πρέπει νὰ τοὺς δίνη δυνάμεις...

Φθάσαμε στὸ ἀεροδρόμιο Μπὲν Γκουριὸν τρεὶς ὧρες πρὶν τὴν ἀναχώρηση, ὅπως τὸ ἀπαιτεῖ ὁ νόμος τοῦ Ἰσραήλ, ἔγινε ἐξονυχιστικὸς ἔλεγχος, ὅπου διαπιστώνει κανεὶς τὴν ὀργάνωση τοῦ κράτους τους. Εἴχαμε τὴν εὐλογία νὰ συνταξιδεύσουμε μὲ τὸν Πατριάρχη Ἱεροσολύμων καὶ τὴν συνοδεία του, ποῦ ἐπισκέπτονταν τὴν Ἀθήνα γιὰ ἕνα συνέδριο.

Σύντομες ἐπιλογικὲς ἐπισημάνσεις

Τὰ Ἱεροσόλυμα εἶναι πόλη θρησκευτική, ὅπου οἱ ναοὶ εἶναι τὸ κέντρο τῆς ζωῆς, σὲ ἀντίθεση μὲ τὶς ἄλλες μεγαλουπόλεις, ἀκόμη καὶ τῆς «ὀρθόδοξης» Ἑλλάδος, ὅπου ἡ θρησκευτικὴ ζωὴ εἶναι στὸ περιθώριο καὶ δὲν γίνονται οὔτε λιτανεῖες.

Μερικὰ ἱστορικὰ πρόσωπα ἔρχονταν καὶ ξανάρχονταν στὶς διηγήσεις ὅλων τῶν ἁγιοταφιτών:

Ἡ μακαρία Ἑλένη (247-327) εἶναι ἡ ἀδιαμφισβήτη οἰκοδέσποινα τοῦ τόπου, μετὰ βεβαίως τὸν Θεάνθρωπο Χριστὸ καὶ τὴν Παναγία Μητέρα Του. Ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τῆς καὶ τῶν ἡμερῶν τῆς βασιλείας τοῦ υἱοῦ της Μεγάλου Κωνσταντίνου ἔγιναν τὰ Ἱεροσόλυμα τὸ παγκόσμιο προσκυνηματικὸ κέντρο τῶν Χριστιανῶν.

Δίπλα στὴν ἁγία Ἑλένη ὁ μεγάλος Πατριάρχης ἅγιος Σωφρόνιος (γένν. 575, πάτρ. 634-638), ὁ ὁποῖος διέσωσε καὶ θεμελίωσε τὰ δικαιώματα τοῦ Πατριαρχείου τὴν δύσκολη περίοδο τῆς ἀραβικῆς κατάκτησης. Ὁ ἄραβας Χαλίφης Ὀμὰρ Khattab τὸν σεβάστηκε καὶ ἐξέδωσε τὸν ἱστορικὸ Ἀxτιναμὲ μὲ τὸν ὁποῖον κατοχυρώθηκαν τὰ δικαιώματα τοῦ Πατριαρχείου, τὰ ὁποῖα σεβάστηκαν ὅλοι οἱ μεταγενέστεροι κατακτητὲς μουσουλμᾶνοι.

Ἔπειτα οἱ μεγάλοι ὅσιοι Πατέρες Εὐθύμιος Μέγας (377-473), Θεοδόσιος Κοινοβιάρχης (424-529), Σάββας Ἡγιασμένος (439-532), Ἰωάννης Δαμασκηνὸς (645/680-749/787). Ἐπίσης οἱ χιλιάδες τῶν ἀσκητῶν ποῦ σφαγιάσθηκαν κατὰ καιροὺς ἀπὸ τοὺς αἱμοδιψεῖς κατακτητές.

Ἄλλοι ἀρχαιότεροι καὶ νεώτεροι Πατριάρχες ποῦ ὑπερασπίσθηκαν τὰ ἅγια προσκυνήματα σὲ κάθε καιρό.

Οἱ Ἁγιοταφίτες δίνουν ἕναν καθημερινὸ ἀγῶνα ἔναντι τῆς ἁρπακτικῆς πιέσεως πολιτικῶν, ἐθνικῶν, θρησκευτικῶν, οἰκονομικῶν κ.ἄ. παραγόντων. Κάθε ὀλιγωρία μπορεῖ νὰ στοιχίση μιὰ μεγάλη ἀπώλεια, ἐκκλησιαστικὴ ἢ ἐθνική. Ἡ εὐθύνη τους μεγάλη ἔναντι στὴν ἱστορία. Γι' αὐτὸ καὶ ἦταν ἔντονο τὸ αἴσθημα ὅτι ὁ διασυρμὸς τοῦ Πατριαρχείου καὶ τῶν Ἁγιοταφιτὼν πρὶν λίγα χρόνια ἀπὸ τὰ ΜΜΕ τῆς Ἑλλάδος ἦταν μιὰ ἀνοησία ἐκ μέρους μας. Πονέσαμε γιὰ τὴν ἀπερισκεψία ὅσων εἶχαν ἀναλάβει ἐργολαβικὰ τὸν διασυρμὸ τῶν Ἁγιοταφιτών. Μᾶλλον εἶναι ἀναγκαῖο νὰ φοιτοῦν γιὰ ἕνα διάστημα σὲ τέτοια «προκεχωρημένα φυλάκια» οἱ ἐκκλησιαστικοί, πολιτικοὶ καὶ δημοσιογραφικοὶ παράγοντες, ὥστε νὰ μὴ προσβάλλουν, τοὐλάχιστον ἀπὸ ἄγνοια, τὴν ἱστορία, τὴν παράδοση, τὸ γένος, τὴν ὀρθοδοξία.

Οἱ ἐκδρομεῖς εἶχαν τὴν εὐλογία νὰ ἔχουν ἐπί κεφαλῆς τὸν Σεβασμιώτατο καὶ τὴν τύχη νὰ ἔχουν ξεναγὸ τὸν κ. Θεόδωρο Βαράκλα, ποῦ εἶναι γέννημα καὶ θρέμμα τῆς Ἱερουσαλήμ. Ἔτσι καθ' ὅλη τὴν διάρκεια τοῦ ταξιδιοῦ εἶχαν τὴν εὐκαιρία νὰ ἀκοῦν καὶ θεολογικὲς καὶ ἐκκλησιολογικὲς ἀναλύσεις καὶ περιγραφές, ἀλλὰ καὶ διηγήσεις, βίους καὶ ἱστορίες ἀπὸ τὰ ἅγια Προσκυνήματα. Καί, βεβαίως, ἐξ αἰτίας τοῦ Σεβασμιωτάτου γινόμασταν δεχτοὶ μὲ εὐνοϊκότερες προϋποθέσεις σὲ ὅλα τὰ προσκυνήματα καὶ μάλιστα στὸ Πατριαρχεῖο καὶ βεβαίως ἐξ αἰτίας τοῦ Σεβασμιωτάτου ἀξιωθήκαμε νὰ λειτουργήσουμε καὶ νὰ λειτουργηθοῦμε στὸν Πανάγιο Τάφο στὴν ἀγρυπνία τῆς Κυριακῆς.

Ὅλοι σχεδὸν οἱ προσκυνητές, ἐκτὸς ἀπὸ ἕναν, πηγαίναμε γιὰ πρώτη φορὰ στὴν Ἁγία Γῆ. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ συνέβαλε, μαζὶ μὲ ὅλα τὰ παραπάνω, ὥστε οἱ ἐντυπώσεις καὶ οἱ ἀναμνήσεις μας νὰ μείνουν ἀνεξίτηλες. Ὁ καθένας μας κουβαλάει ἀκόμη μέσα του καὶ βλέπει μπροστά του ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ Πανάγια Προσκυνήματα.

Εὐχόμαστε ἡ εὐεργετικὴ αὐτὴ ἀνάμνηση νὰ παραμείνη, ἡ «προσκυνηματική μας θεωρία» νὰ τελεσφορήση καὶ ὁ Θεὸς νὰ ἐνισχύη καὶ νὰ ἀγιάζη τοὺς ἀνθρώπους ἐκείνους ποῦ θυσιάζονται φυλάσσοντας «φυλακὰς νυκτὸς» στὴν Ἁγία Γῆ, ἤτοι τοὺς Φύλακες τοῦ (Παναγίου) Τάφου, γιὰ τοὺς ὁποίους ὁ Σεβασμιώτατος κ. Ἰερόθεος εἶπε τὰ ἑξῆς λόγια, ἀπευθυνόμενος στὸν Σέβ. Μητροπολίτη Ναζαρὲτ κ. Κυριακό:

«Δὲν ὑπάρχει μόνον αὐτὸ τὸ ζωντανὸ παρελθὸν στὸν τόπο αὐτὸν ποῦ τὸ εἴδαμε στὰ ἱερὰ σεβάσματα, ἀλλὰ ὑπάρχει καὶ ἕνα ζωντανὸ παρὸν εἰσθε οἱ ζωντανοὶ μάρτυρες τοῦ Νυμφίου Χριστοῦ, οἱ φίλοι Του, ποῦ παραμένετε ἐδῶ ἀπὸ ἀγάπη στὸν Χριστό, τὴν Ἐκκλησία καὶ τὸ εὐσεβὲς γένος μας καὶ ζεῖτε τὸ μαρτύριο τῆς συνειδήσεως, ποῦ πολλὲς φορὲς μετατρέπεται καὶ γίνεται καὶ μαρτύριο τοῦ αἵματος, τῆς θυσίας καὶ τῆς προσφορᾶς.

Ἐμεῖς σᾶς εὐγνωμονοῦμε γιὰ τὴν παρουσία σας γιατί παραμένετε ἐδῶ. Σᾶς εὐχαριστοῦμε γιὰ τὴν ἀγάπη μὲ τὴν ὁποῖα μᾶς δέχεσθε, ὅλοι οἱ Πατέρες τῆς Ἁγιοταφικῆς Ἀδελφότητος, μὲ πρῶτο καὶ ἡγούμενο τὸν Πατριάρχη μας, ὁ ὁποῖος εἶναι μιὰ προσωπικότητα ποῦ μᾶς καθήλωσε μὲ τὸν τρόπο ποῦ μᾶς μίλησε καὶ τὴν θεολογία τὴν ὁποῖα διαθέτει.

Σᾶς εὐχαριστοῦμε καὶ παρακαλοῦμε τὸν Θεὸ νὰ σᾶς δίνη δυνάμεις νὰ ὑπηρετῆτε αὐτὸν τὸν τόπο καὶ νὰ κρατᾶτε ζωντανὰ τὰ προσκυνήματα αὐτὰ καὶ νὰ μὴ μείνουν ἁπλῶς ἄψυχες πέτρες καὶ ἄψυχα μνημεῖα, ἀλλὰ νὰ ἔχουν τὴν ζωή, ὥστε Χριστὸς νὰ εὐαγγελίζεται εἰς τοὺς αἰῶνας».

Α.Κ.