Γεγονὸς καὶ σχόλιο: Ἠθικολογία καὶ ἐγκληματολογία

Ἡ τηλεόραση εἶναι μιὰ κοινωνικὴ πραγματικότητα ποὺ δὲν εἶναι εὔκολο κανεὶς νὰ τὴν ἀρνηθῇ καὶ νὰ τὴν ὑποτιμήση. Οἱ ἄνθρωποι, κυρίως οἱ μοναχικοί, περνοῦν πολλὲς ὧρες μπροστὰ στὶς ὀθόνες καὶ παρακολουθοῦν τὰ προγράμματα καὶ αἰσθάνονται μιὰ κοινωνικὴ συντροφιά. Μαθαίνουν τὰ γεγονότα ποὺ γίνονται στὸν πλανήτη, ἀλλὰ συγχρόνως ψυχαγωγοῦνται μὲ τοὺς τρόπους ποὺ ἐπιλέγουν ὅσοι καταρτίζουν τὰ προγράμματα τῶν τηλεοπτικῶν σταθμῶν.

Μὲ ἀφορμὴ διάφορα γεγονότα, ὅπως τελευταῖα τοῦ νέου ἐκείνου ἀνθρώπου ποὺ πυροβόλησε συμμαθητές του καὶ στὴν συνέχεια αὐτοπυροβολήθηκε, παρατήρησα ὅτι ὅλοι οἱ σχολιαστὲς στὶς εἰδήσεις ἔκριναν καὶ κατέκριναν τὴν οἰκογένεια, τοὺς δασκάλους, τὴν κοινωνία ποὺ παρεκίνησαν τὸν νέο αὐτὸν σὲ μιὰ τέτοια ἀποτρόπαια πράξη. Γενικά, σὲ τέτοιες περιπτώσεις λέγονται διάφορες σκέψεις, ἀκούγονται ἀκόμη καὶ γνῶμες εἰδικῶν ψυχολόγων γιὰ νὰ χαρακτηρίσουν καὶ νὰ ἑρμηνεύσουν τέτοια γεγονότα, μέσα στὴν προληπτικὴ προοπτική.

Παρατηρῶ, ὅμως, ὅτι σχεδὸν σὲ ὅλους τοὺς τηλεοπτικοὺς σταθμούς, κατὰ τὴν ὥρα τῶν εἰδήσεων συνήθως ἠθικολογοῦν, κρίνουν τα κακῶς κείμενα στὴν πολιτική, τὴν κοινωνία, τὴν οἰκογένεια, τὴν Ἐκκλησία, ἐπιχειροῦν νὰ περιφρουρήσουν ἕνα ἠθικὸ πλαίσιο στὴν κοινωνία, ἀλλὰ ὅλο τὸ ἄλλο πρόγραμμα κάνει τὸ ἐντελῶς ἀντίθετο, προωθεῖ τοὺς ἀνθρώπους –κυρίως τοὺς νέους– σὲ παραβατικὲς ἐνέργειες. Ἔτσι, λίγα λεπτὰ τὴν ἡμέρα οἱ ἄνθρωποι τῶν τηλεοράσεων ἠθικολογοῦν, ἀλλὰ ὅλη τὴν ἄλλη ὥρα «ἐγκληματολογοῦν».

Πὼς μπορεῖ κανεὶς νὰ μὴ καταλήξη σὲ αὐτὸ τὸ συμπέρασμα, ὅταν βλέπη νὰ προβάλλονται στὶς ὀθόνες βίαιες σκηνές, φόνοι, βιασμοί, ποικίλες ἀναρχικὲς ἐνέργειες καὶ χωρὶς ἴσως νὰ τὸ ἐπιδιώκουν, ὠθοῦν κυρίως τοὺς νέους στὴν μίμηση αὐτῶν τῶν παραδειγμάτων; Πὼς μπορεῖ νὰ μὴ σχηματίση κανεὶς τέτοια ἀντίληψη, ὅταν τὸ πρότυπο ποὺ προβάλλεται ἀπὸ τὶς τηλεοράσεις εἶναι μιὰ εὐδαιμονιστική, ἡδονιστικὴ καὶ εὐκόλου πλουτισμοῦ ζωή; Πὼς μπορεῖ κανεὶς νὰ μὴ στενοχωρηθῇ, ὅταν γκρεμίζονται μὲ ποικίλους τρόπους ἀκόμη καὶ θεσμοὶ ποὺ μποροῦν νὰ διαφυλάξουν καὶ νὰ προφυλάξουν τοὺς ἀνθρώπους, νὰ λειτουργήσουν δηλαδὴ ὡς Προμηθεῖς;

Ἔτσι, παρατηρῶ νὰ ἐπικρατῆ ἕνα εἶδος τηλεοπτικῆς «σχιζοφρένειας», ἀφοῦ ἀπὸ τὴν μιὰ μεριὰ ὑπάρχει ἔντονη ἠθικολογία καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη παρατηρεῖται ἡ παρότρυνση, ἔστω καὶ ἐμμέσως, τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὴν βία , τὴν ἡδονή, τὴν εὐδαιμονία.

Εἶναι σίγουρο ὅτι ἡ τηλεόραση διαμορφώνει συνειδήσεις καὶ συμπεριφορές, προσφέρει ἕναν ἄλλον τρόπο ζωῆς, στὸν ὁποῖο τὰ πάντα μποροῦν νὰ καρποφορήσουν. Γι’ αὐτὸ καὶ διάφοροι ἀναλυτὲς κάνουν λόγο γιὰ «τηλεοπτικὸ παραλογισμό», γιὰ «τηλεοπτικὸ λαθρεμπόριο τῆς ἀνίας».

Πάντως, οἱ ἄνθρωποι τῆς τηλοψίας δὲν μποροῦν νὰ ἠθικολογοῦν κατὰ τὶς εἰδήσεις, ὅταν συμβαίνη κάποιο ἀποτρόπαιο ἔγκλημα, καὶ στὸ ὑπόλοιπο μέρος τοῦ προγράμματος νὰ προωθοῦν τὸ ἔγκλημα καὶ νὰ ὑποδεικνύουν τοὺς τρόπους νὰ ἀποφεύγουν οἱ ἄνθρωποι τὴν σύλληψη ἡ τοὐλάχιστον νὰ παρουσιάζουν ἐγκληματικὲς καὶ παραβατικὲς πράξεις μὲ τρόπο μάλιστα παραστατικὸ καὶ ἐκφραστικό.

Ν.Ι.