Θεολογικὸ Συνέδριο Μεταπτυχιακῶν Φοιτητῶν: Χαιρετισμός Ἀβύδου κ. Κυρίλλου - Ἑλένης Χριστινάκη

Χαιρετισμὸς τοῦ Ἐπισκόπού Ἀβύδου κ. Κυρίλλου  (Κατερέλλου)

Προέδρου τοῦ Τμήματος Κοινωνικῆς Θεολογίας

...Σὲ ἕνα ἀπολογητικὸ κείμενο τοῦ 2ου αἰῶνα ὁ Θεόφιλος Ἀντιοχείας ἐρωτᾶ καὶ ταυτόχρονα προκαλεῖ τὸν ἀποδέκτη τοῦ κειμένου αὐτοῦ λέγοντάς του: «Δεῖξε μου τὸν ἄνθρωπό σου γιὰ νὰ σοῦ μιλήσω γιὰ τὸν Θεό σου». Ἡ ἁπλὴ αὐτὴ ἐπισήμανση τοῦ Θεόφιλου ὑποδηλώνει τὴν προφανῆ ἀλήθεια ὅτι οἱ θρησκευτικὲς ἀντιλήψεις διαμορφώνουν ἀναπόφευκτα ἕνα σύνθετο σύνολο ἀπὸ γνώσεις, πεποιθήσεις, τέχνες, ἤθη, νόμους, ἔθιμα ποὺ ὅλα αὐτὰ προσδιορίζουν τὴν ἀνθρώπινη δραστηριότητα καὶ τὴν συμμετοχὴ τῶν ἀνθρώπων στὴν ἱστορικὴ δημιουργία.

Εἶναι κοινὸς τόπος γιὰ ὅλους ἐμᾶς ποὺ βρισκόμαστε σήμερα ἐδῶ νὰ ἀναφέρουμε ὅτι μέσα στὸ χῶρο τῆς Ἐκκλησίας, ὅπου ἡ φθαρτότητα, ἡ ματαιότητα καὶ ἡ θνητότητα ὑπερβαίνεται, ἀλλὰ ὅπου ἡ ποικιλία τῶν χαρισμάτων διακρίνεται χωρὶς κανένα ἀπὸ τὰ χαρίσματα νὰ εἶναι ἀτομικὸ καὶ ἰδιόκτητο νὰ ἀναφέρουμε ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία πάντοτε στὴν διελκυστίνδα της μέσα στὸν κόσμο παρήγαγε ἕναν τεράστιο καὶ λαμπρὸ πολιτισμὸ ποὺ πέρα ἀπὸ τοῦ τομεῖς ποὺ προαναφέρθηκαν ἀφορᾶ καὶ τὴν μουσική, τὴν ποίηση, τὴν ζωγραφική, τὴν ἀρχιτεκτονική, τὴ γραμματεία, τὴ γλῶσσα, ἀφορᾶ δηλαδὴ ὅλες τὶς πτυχὲς τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς, ὁλόκληρη τὴν ἀνθρώπινη ζωή.

Μετέχοντας κανεὶς σὲ ἕνα συνέδριο μὲ θέμα: «Ἐκκλησία καὶ Πολιτισμὸς» ἀναμφίβολα θὰ βοηθηθῇ νὰ κατανοήση καὶ νὰ συνειδητοποιήση τὸ ὕψος καὶ τὸ βάθος τῆς πολιτισμικῆς μας παρακαταθήκης, μιᾶς ἀνεκτίμητης κληρονομιᾶς ποὺ ἀποτελεῖ τὴν ὑπαρξιακὴ κατάσταση τῶν Πατέρων μας, τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, τῶν Διδασκάλων, τῶν Μοναχῶν, τῶν Ἀσκητῶν, τῶν Κληρικῶν, τῶν θεολόγων, ὅλου τοῦ πιστοῦ λαοῦ μέσα στὸ θησαυρὸ τῆς πνευματικότητάς του καὶ μέσα στὸ βίωμα καὶ στὴν ἐμπειρία τοῦ ἀποκεκαλυμμένου Θεοῦ, ποὺ προσλαμβάνει τὴν ἀνθρώπινη φύση γιὰ νὰ τὴν ἀνακαινίση καὶ νὰ τὴν μεταμορφώση. Γιὰ ὅλους αὐτοὺς εἶναι ἀληθὲς καὶ ἀναμφισβήτητο ὅτι γιὰ νὰ σωθῇ τὸ ἐφήμερο, τὸ κτιστὸ καὶ τὸ φθαρτὸ ἀγκυροβολοῦμε στὸ αἰώνιο, τὸ ἄκτιστο καὶ τὸ ἄφθαρτο.

Μετέχοντας ὅμως κανεὶς σὲ ἕνα συνέδριο μὲ θέμα: «Ἐκκλησία καὶ Πολιτισμὸς» ὀφείλει παράλληλα νὰ βοηθηθῇ καὶ νὰ κατανοήση ὅτι ἡ Ἐκκλησία σὲ σχέση μὲ τὸν κόσμο βρίσκεται σὲ σχέση ταυτότητας, μὲ τὴν ἔννοια ὅτι προσπαθεῖ νὰ προσλάβη τὸν κόσμο, ἀλλὰ καὶ διάκρισης, γιατί ὁ κόσμος δὲν εἶναι βέβηλος. Εἶναι βεβηλωμένος καὶ παραδεδομένος μὲ τὴ δική μας συνενοχὴ στὸ μηδὲν γοητεύοντας, πλανῶντας καὶ οἰκοδομῶντας ὡς ἀντιδημιουργὸς τὰ δαιμονικὰ θεμέλια τοῦ κόσμου τούτου, ποὺ συντηρεῖ τὴν κακοήθεια τῆς ἱστορίας.

Στὴν ἀρχὴ τοῦ 21ου αἰῶνα, ὅπου οἱ θεοὶ φαίνεται νὰ ξαναεπιστρέφουν, ὅπου ὁ ἀθεϊσμὸς ἔχασε τὸ πάθος καὶ τὴ ζωτικότητά του ὑποκαθιστάμενος μὲ τὴ θρησκευτικὴ ἀδιαφορία μέσα στὸ διάχυτο ὑπαρξιακὸ κενὸ τῆς ἀπελπισίας καὶ τῆς μοναξιᾶς, μέσα στὸ χάος τῶν πληροφοριῶν ἡ Ἐκκλησία συνεχίζει νὰ ἰσορροπῇ καὶ νὰ ἡμερώνει τοὺς διχασμούς. Ἀνοίγει τὶς πύλες τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς αἰωνιότητας, ἀποτελεῖ κινητήρια δύναμη πολιτιστικῆς ἀνάπτυξης καὶ δημιουργίας.

Οἱ διαπιστώσεις ὅμως αὐτὲς γιὰ ὅσους ἀπὸ ἐμᾶς στὸ σύγχρονο κόσμο γίνονται ἀποδεκτὲς δὲν σημαίνει ὅτι ὁ λόγος γιὰ ἐνδεχόμενη σύγκρουση τῶν πολιτισμῶν, γιὰ κρίση τοῦ δικοῦ μας πολιτισμοῦ ἡ ἀκόμα καὶ γιὰ κρίση τῆς ἴδιας τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἕνας λόγος κενός. Ἡ ἀλαζονεία τῆς δύναμης, ἡ ἀλαζονεία τοῦ κόσμου, ἡ δική μας ἴσως ἀλαζονεία μας στερεῖ τὴ δυνατότητα κοινωνίας καὶ ἐπικοινωνίας μὲ τὴν ἑτερότητα καὶ εἶναι ἔνοχος πολιτιστικῶν ἐκτροπῶν. Ἡ ἱστορία μας γράφει συγκλονιστικὲς ἀνακαλύψεις, ἀλλὰ καὶ ἀσυγχώρητα λάθη προβάλλοντας τὴν ἀνθρώπινη ὕβρη ὡς μέτρο ἀξίας καὶ πολιτισμοῦ κάτω ἀπὸ τὴν κυριαρχία μιᾶς μηχανῆς ποὺ ἰσοπεδώνει τὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο.

Ὅσο δύσκολη καὶ ἐπίπονη ἦταν ἡ μετάβαση τῆς ἀλήθειας τοῦ Χριστοῦ ἀπὸ τὰ Ἱεροσόλυμα πρὸς τὴν Ἀθήνα καὶ τὴ Ρώμη, ἄλλο τόσο, ἴσως καὶ περισσότερο, θὰ εἶναι δύσκολη ἡ μετάβασή της ἀπὸ τὸ κατὰ παράδοση μεσογειακὸ καὶ εὐρύτερο εὐρωπαϊκὸ φυτώριο πρὸς μιὰ πολιτισμικὴ παγκόσμια κοινότητα, ποὺ ἀποτελεῖ πλέον μιὰ γειτονιὰ καὶ εἴτε τὸ θέλουμε εἴτε δὲν τὸ θέλουμε, εἴτε τὸ καταλαβαίνουμε εἴτε δὲν τὸ καταλαβαίνουμε, βρίσκεται δίπλα μας.

Ἐὰν σκεφτοῦμε ὅτι οἱ Πατέρες μας χρησιμοποίησαν δομὲς τοῦ ἑλληνικοῦ πνεύματος γιὰ νὰ ἐκφράσουν τὴ ζωτικότητα καὶ τὴ γνησιότητα τῆς διδασκαλίας τῆς Ἐκκλησίας, τότε ἴσως αἰσθανθοῦμε τὴν ἀνάγκη νὰ ὁδηγηθοῦμε στὴ χρήση μιᾶς νέας πολιτιστικῆς γλώσσας ποὺ θὰ καθιστᾶ δυνατὴ τὴν ἐπικοινωνία μὲ ἑτερογενεῖς πολιτισμούς. Δὲν εἶναι ἴσως τυχαία ἡ ἀδυναμία τῆς χριστιανικῆς ἱεραποστολῆς σὲ μεγάλες χῶρες τῆς Ἄπω Ἀνατολῆς μὲ ἰσχυρὴ πολιτιστικὴ ταυτότητα.

Τὸ θέμα τοῦ συνεδρίου παρουσιάζει πολλὲς πτυχὲς ἱκανὲς νὰ καταδείξουν ὅτι ἡ πολιτιστική μας ταυτότητα δὲν εἶναι μουσειακὸ ἀπολίθωμα, ἀλλὰ εἶναι ὁ Χριστὸς ποὺ ποιεῖ τὰ πάντα καινά, τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆ καὶ ποὺ καλεῖ τὸν καθένα ἀπὸ μᾶς νὰ περιπατήσωμεν ἐν καινότητι ζωῆς καὶ ἐν καινότητι πνεύματος.

Ἀξίζουν θερμὰ συγχαρητήρια στοὺς Μεταπτυχιακοὺς φοιτητὲς τοῦ Τμήματος Κοινωνικῆς Θεολογίας, ποὺ ἔλαβαν τὴν πρωτοβουλία γιὰ τὴν διεξαγωγὴ αὐτοῦ τοῦ συνεδρίου. Θερμὲς εὐχαριστίες σὲ ὅσους καθ’ οἱονδήποτε τρόπο στήριξαν αὐτὴ τὴν πρωτοβουλία θεολογικοῦ προβληματισμοῦ. Οἱ εἰσηγήσεις ποὺ θὰ ἀκολουθήσουν εἴτε ἀπὸ ἐκλεκτοὺς πανεπιστημιακοὺς συναδέλφους, εἴτε ἀπὸ τοὺς ἴδιους τοὺς φοιτητές, στοὺς ὁποίους εἴμαστε εὐγνώμονες, θὰ ὁδηγήσουν ἀδιαμφισβήτητα σὲ ἕνα γόνιμο καὶ παραγωγικὸ διάλογο.

Θερμὲς εὐχαριστίες στὸ Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ. Ἰερόθεο, ἕναν διακεκριμένο Ἱεράρχη τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, γιὰ τὸ ἦθος καὶ τὴν παιδεία του, γιατί ἦρθε συνεργὸς στὴν προσπάθεια τῶν φοιτητῶν μας. Θερμὲς εὐχαριστίες στὶς τοπικὲς ἀρχὲς καὶ σὲ ὅλους ἐσᾶς ποὺ μᾶς τιμᾶτε μὲ τὴν παρουσία σας.

Εὔχομαι τὰ ἀποτελέσματα τοῦ συνεδρίου νὰ εἶναι καρποὶ δημιουργικοί, γόνιμοι, παραγωγικοὶ στὸν ἀγῶνα τοῦ καθενός μας στὸ στίβο τῆς ζωῆς.

Εὐχαριστῶ πολύ!

Χαιρετισμὸς τῆς κ. Ἑλένης Χριστινάκη

Κοσμήτορος τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν

...Εἶναι πράγματι μεγάλη συγκίνηση καὶ περηφάνια ποὺ ἐπὶ προεδρίας μου, πραγματοποιήθηκέ το Α Θεολογικὸ Συνέδριο τῶν Μεταπτυχιακῶν Φοιτητῶν τοῦ Τμήματος Κοινωνικῆς Θεολογίας μὲ θέμα: «Ἐκκλησία καὶ Κοινωνία».

Καὶ ἐπὶ κοσμητείας μου πραγματοποιεῖται τὸ Β Θεολογικὸ Συνέδριο τῶν Μεταπτυχιακῶν μας Φοιτητῶν μὲ θέμα «Ἐκκλησία καὶ πολιτισμός». Χαίρομαι ἰδιαιτέρως ποὺ συνταντώμεθα γιὰ δεύτερη φορὰ γιὰ νὰ ἐκφράσουμε μέσῳ εἰσηγήσεων καὶ γόνιμου διαλόγου τὶς θέσεις μας γιὰ τὴ σημαντικὴ σχέση Ἐκκλησίας καὶ πολιτισμοῦ. Τὰ συνέδρια ἐξάλλου τῶν Μεταπτυχιακῶν Φοιτητῶν εἶναι σημαντικά, καθὼς δίδουν τὴν εὐκαιρία στοὺς Φοιτητὲς καὶ Καθηγητὲς νὰ ἀνταλλάξουν ἀπόψεις, νὰ συζητήσουν ἐπίκαιρα προβλήματα καὶ νὰ καλλιεργήσουν τὴν ἐπιστήμη τῆς Θεολογίας.

Ἐπιπροσθέτως θὰ ἤθελα νὰ εὐχαριστήσω τὸν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ναυπάκτου γιὰ τὴ φιλοξενία ποὺ παρέχει στοὺς συνέδρους καὶ νὰ τὸν συγχαρῶ γιὰ τὴν ἄψογη διοργάνωση.

Ἐπιπλέον, μὲ τὴν ἰδιότητα τῆς Κοσμήτορος θὰ ἤθελα νὰ μεταφέρω τὶς εὐχὲς καὶ τοὺς χαιρετισμοὺς ὅλων τῶν συναδέλφων ποὺ γιὰ λόγους ἀνωτέρας βίας δὲν δύνανται νὰ παραστοῦν.

Τὸ φετινὸ θέμα «Ἐκκλησία καὶ Πολιτισμὸς» εἶναι ἐνδιαφέρον καὶ ἐπίκαιρο. Ἂν καὶ ἀναφέρεται σὲ μία διαχρονικὴ σχέση, εἶναι ἐπιτακτικὴ ἡ ἀνάγκη γιὰ ἐπικαιροποίησή του, καθὼς ἡ Ἑλληνικὴ κοινωνία, ὅπως ὅλοι διαπιστώνουμε, ἀποξενώνεται ὅλο καὶ περισσότερο ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, καὶ τὸ θρησκευτικὸ συναίσθημα ἀτονεῖ.

Ἐντὸς τῶν κόλπων τῆς Ἐκκλησίας καλλιεργήθηκε ποικιλοτρόπως ἡ πολιτιστικὴ δραστηριότητα.

Ἡ λειτουργικὴ ζωὴ προσέφερε τὶς βάσεις γιὰ τὴν καλλιέργεια τοῦ ποιητικοῦ καὶ τοῦ μουσικοῦ στοιχείου. Ἡ πατερικὴ παράδοση ἐπιδεικνύει μνημεῖα λόγου καὶ σκέψης, ἐνῷ ἡ ἀντιγραφικὴ δραστηριότητα ἐντὸς τῶν μοναστηριῶν διέσωσε πλεῖστα ἀρχαῖα ἔργα. Ἡ ἁγιογραφία ἀποτελεῖ ἐγνωσμένης αἰσθητικῆς πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς, ἐνῷ ἡ ναοδομία ἔθεσε νέες προοπτικὲς στὴν ἀρχιτεκτονική. Ἡ ἴδια, ὅμως, ἡ Ἐκκλησία ἀποτέλεσε πηγὴ ἔμπνευσης καὶ μήτρα ἰδεῶν. Τὸ βιβλικὸ κείμενο παρακίνησε λογοτέχνες καὶ ποιητὲς νὰ συνθέσουν ἔργα ὕψιστης αἰσθητικῆς, ἐνῷ προσέφερε πλοῦτο εἰκόνων στοὺς εἰκαστικοὺς καὶ στοὺς γλύπτες.

Ὁ μαρτυρικὸς βίος τῶν ἁγίων καὶ ἡ ὑποδειγματικὴ ὑπομονὴ σὲ στιγμὲς δοκιμασίας ἔγιναν ἀντικείμενο μελέτης, ἀλλὰ καὶ ἔδωσαν νέο νόημα στὴ ζωὴ ἑκατομμυρίων ἀνθρώπων. Ἡ βυζαντινὴ λιτότητα καὶ ταυτόχρονα αὐστηρὴ μεγαλοπρέπεια ἀποτέλεσε κριτήριο αἰσθητικῆς ποὺ πολλοὶ προσπάθησαν νὰ μιμηθοῦν. Ἐπιπλέον, ἡ συστηματικὴ καλλιέργεια τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσας καὶ ἡ ἀνάγκη γιὰ τὴν ἔκφραση Δογματικῶν ἀληθειῶν πλούτισε περαιτέρω τὸ λεξιλόγιο τόσο τῶν λογίων ὅσο καὶ τῶν ἁπλῶν ἀνθρώπων.

Ἡ ἴδια ἡ Θεολογία ἀποτέλεσε σημαντικὸ παράγοντα γιὰ τὴν ἵδρυση τῶν πρώτων πανεπιστημίων στὴν Εὐρώπη, ὅπου διδάχθηκε μὲ κῦρος μαζὶ μὲ τὴ Φιλοσοφία, τὸ Δίκαιο καὶ ἄλλες ἀνθρωπιστικὲς ἐπιστῆμες. Ταυτόχρονα, κατὰ κοινὴ ὁμολογία, οἱ ὅποιες διαταράξεις στὴν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας ἀποτέλεσαν ἄξονα ἀλλαγῶν στὸ πολιτικό, πολιτιστικὸ καὶ κοινωνικὸ σκηνικὸ τῆς Εὐρώπης. Ἀρκοῦμαι στὸ νὰ ἀναφέρω τὴ γέννηση τοῦ προτεσταντισμοῦ καὶ τὶς σαρωτικὲς ἐπιπτώσεις ποὺ εἶχε στὴ Δύση.

Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία εἶναι, ὡς ἕνα σημεῖο, συνυφασμένη μὲ τὴν πολιτιστικὴ παραγωγὴ τοῦ Βυζαντίου, ἀλλὰ ἐπέζησε τῆς πτώσης αὐτοῦ. Συντήρησε καὶ ἐνίσχυσε τὴν Ἑλληνικὴ ταυτότητα κατὰ τὴν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας, ἐνῷ ἡ παρουσία της ἔγινε αἰσθητὴ κατὰ τὴν περίοδο τῆς ἐπανάστασης, ἀλλὰ καὶ τῆς σύστασης τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους. Ταυτόχρονα δίδαξε τὸ γόνιμο μήνυμα τῆς παγκόσμιας πολιτιστικῆς ἑνότητας. Ἡ χριστιανικὴ πίστη, ὅπου καὶ νὰ εἶναι παροῦσα, ἔχει ἰδιαίτερη πολιτιστικὴ ἐπιρροή, ἀλλὰ καὶ γόνιμο διάλογο μὲ τὸ ἰδιάζον πολιτιστικὸ ὑπόβαθρο κάθε λαοῦ. Ἀποτελεῖ ἰδιαίτερο χαρακτηριστικὸ τοῦ ἑλληνικοῦ τοπίου ἡ παρουσία ἐκκλησιῶν καὶ μοναστηριῶν.

Εἰκόνες διακοσμοῦν σχεδὸν κάθε ἑλληνικὸ σπίτι, ἔνδειξη πίστης καὶ συνάμα πρόδρομος στὴν ἐπαφὴ μὲ τὸ κάλλος. Ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα βρίθει ἰδιωματισμών, ἐκφράσεων καὶ λέξεων ἀπὸ τὴ βιβλικὴ καὶ ἐκκλησιαστικὴ παράδοση, ἐνῷ μέσῳ τῆς λειτουργικῆς πράξης καὶ τῶν ἐκκλησιαστικῶν ὕμνων ἔρχεται σὲ ἐπαφὴ ὁ πιστὸς μὲ ὕψιστης αἰσθητικῆς ἔργα τῆς ἀνθρώπινης διάνοιας. Εἴμαστε, λοιπόν, εὐλογημένοι ποὺ ζοῦμε σὲ μία χώρα στὴν ὁποία ἡ πολιτιστικὴ παρουσία τῆς Ἐκκλησίας εἶναι τόσο ἔντονη, ἀλλὰ καὶ τόσο οἰκεῖα στὸν καθέναν. Γιατί ὅμως τὴν παραμελοῦμε;

Κατὰ κοινὴ ἀποδοχὴ οἱ χρονικοὶ περιορισμοὶ στὴ διδασκαλία τῶν Θρησκευτικῶν, ἀλλὰ καὶ ἡ περιθωριοποίηση καὶ ὁ ὑποβιβασμὸς αὐτῶν συντελεῖ, ὡς ἕνα σημεῖο, στὴν ἀποκρυστάλλωση λανθασμένων ἀπόψεων. Ἀπὸ τὴν ἄλλη, ἡ Ἐκκλησία ἀντιμετωπίζεται ὡς κάτι ἀπόκοσμο, ἀποκομμένο ἀπὸ τὸν κοινωνικὸ διάλογο. Ἡ ἔλλειψη ἐγκύκλιας παιδείας, ἀλλὰ καὶ ὁ ἀγχώδης ρυθμὸς ζωῆς τοῦ σύγχρονου Ἕλληνα συντελοῦν στὴν περαιτέρω παραγνώριση τῆς πολιτιστικῆς προσφορᾶς τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτοὶ εἶναι κάποιοι ἀπὸ τοὺς λόγους γιὰ τοὺς ὁποίους παρατηρεῖται ἡ ἀποξένωση τοῦ Ἕλληνα ἀπὸ τὴ θρησκευτική του παράδοση, τόσο πνευματικὰ ὅσο καὶ πολιτιστικά. Τὰ ἐκκλησιαστικὰ μνημεῖα φθείρονται, ἐνῷ τὸ κράτος στέκεται ἀδρανές.

Ὡς Κοσμήτωρ θὰ ἤθελα νὰ ἀναφέρω τὸ παράδειγμα τοῦ παλαιότατου ναοῦ της Καπνικαρέας, τὴν ἐπίβλεψη τοῦ ὁποίου ἔχει ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ Ἀθηνῶν.Υπέστη σοβαρὲς ζημιὲς κατὰ τὴ διάνοιξη τῶν στοῶν τοῦ Μετρὸ καὶ μετὰ ἀπὸ πλεῖστες γραφειοκρατικὲς διαδικασίες ἐδόθη ἡ σχετικὴ ἀποζημίωση γιὰ τὴν ἀναστύλωσή του. Ἐνῷ λοιπὸν οἱ ἁγιογραφίες εὑρίσκονται σὲ ἀπελπιστικὴ κατάσταση, ἡ ὅλη ἐπιχείρηση διάσωσης συναντᾶ γραφειοκρατικὰ προσκόμματα καὶ καθυστερήσεις χρονικές.

Ἐπαφίεται σὲ ἐμᾶς, λοιπόν, τοὺς διακόνους τῆς Θεολογίας νὰ ἀφυπνίσουμε τὸν κόσμο, ἀλλὰ καὶ νὰ τὸν ἐνημερώσουμε γιὰ τὸν πολιτιστικὸ πλοῦτο ποὺ καλλιεργήθηκε καὶ καλλιεργεῖται ἐντὸς τῶν κόλπων τῆς Ἐκκλησίας. Εἶναι ὑποχρέωσή μας νὰ ὑπογραμμίσουμε τὸν ἄρρηκτο δεσμὸ μεταξὺ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ πολιτισμοῦ, ὡς ἀγαθοῦ. Ὀφείλουμε νὰ ὑπενθυμίσουμε ὅτι πολλὰ ἀπὸ τὰ μνημεῖα, γραπτὰ καὶ ἀρχιτεκτονικά, πηγάζουν ἢ λαμβάνουν ἔμπνευση ἀπὸ τὴν Ἐκκλησιαστικὴ τέχνη, εἰκονοποιία καὶ παράδοση.

Εὔχομαι, λοιπόν, τὸ παρὸν συνέδριο νὰ ἀποτελέση τὴν ἀφορμὴ γιὰ τὴν κινητοποίηση αὐτὴ καὶ τὰ πορίσματά του νὰ θέσουν τὶς βάσεις γιὰ ἕναν ἐκτεταμένο διάλογο γιὰ τὴν ἐπίλυση τῶν προβλημάτων ποὺ προανέφερα. Τὸ ἴδιο τὸ περιβάλλον στὸ ὁποῖο τελεῖται τὸ συνέδριο προδιαθέτει γιὰ αὐτὲς τὶς ἐνέργειες. Εἶναι γνωστὴ τοῖς πᾶσι ἡ πολιτιστικὴ δραστηριότητα τῆς Μητρόπολης Ναυπάκτου καὶ τὸ πολυποίκιλο, ἐξ ἀπόψεως πολιτιστικῶν ἐπιρροῶν, παρελθόν της.

Κλείνοντας, θὰ ἤθελα νὰ εὐχαριστήσω ὅλους τοὺς συνέδρους γιὰ τὴν παρουσία τους καὶ νὰ συγχαρῶ τὰ παιδιά, τοὺς Μεταπτυχιακούς μας Φοιτητὲς καὶ Φοιτήτριες γιὰ τὶς προσπάθειές τους. Ἀναμένω μὲ μεγάλο ἐνδιαφέρον τὶς εἰσηγήσεις, διότι ἐκτιμῶ τοὺς ὁμιλητές, ἀλλά, πάνω ἀπὸ ὅλα, θεωρῶ ὅτι ὑπεισέρχονται στὴν οὐσία τοῦ θέματος ποὺ μᾶς ἀπασχολεῖ.

Σᾶς εὐχαριστῶ.