Κύριο ἄρθρο: Μουσουλμᾶνοι καὶ Ρωμηοί

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Δημοσιεύθηκε στὸ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 17-7-2009

Πολλὲς ἀναλύσεις γίνονται γιὰ τὶς σχέσεις καὶ ἀντιπαραθέσεις μεταξὺ τῶν θρησκειῶν, εἰδικότερα μεταξὺ Μουσουλμανισμοῦ καὶ Χριστιανισμοῦ. Μπορεῖ νὰ θίξη κανεὶς πολλὲς πλευρὲς τοῦ θέματος αὐτοῦ, ἀλλὰ στὸ παρὸν ἄρθρο θὰ ἤθελα νὰ ἐντοπίσω τὴν καταλυτικὴ σημασία τοῦ ἐθνικισμοῦ στὴν σύγκρουση μεταξὺ Μουσουλμανισμοῦ καὶ Ρωμηοσύνης.

1. Τὸ Κοράνιο γιὰ τοὺς Ρωμηούς

Τὸ Κοράνιο, ποὺ εἶναι τὸ «ἱερὸ βιβλίο» τοῦ Μουσουλμανισμοῦ, στὸ 30ο κεφάλαιο κάνει λόγο γιὰ τοὺς Ρωμηούς. Γράφεται:

«Τὸ Στάδιο "α-ρΡουμ"-οι Ρωμιοί... Στὸ ὄνομα τοῦ ΑΛΛΑΧ, τοῦ Ἐλεήμονα καὶ Φιλανθρώπου. ΑΛΜ (Ἄλεφ-Λαμ-Μιμ). Νικήθηκαν οἱ Ρωμιοί. Σὲ μιὰ γῆ πολὺ κοντινή. Ἀλλὰ αὐτοὶ καὶ μετὰ τὴν ἧττα τους (αὐτὴ) σύντομα θὰ ξανανικήσουν. Σὲ λίγα χρόνια ὅμως. Μὲ τὸν ΑΛΛΑΧ βρίσκεται ἡ ἀπόφαση καὶ γιὰ (ὅ,τι ἔγινε) στὸ παρελθὸν καὶ γιὰ (ὅ,τι θὰ γίνει) στὸ μέλλον. Θὰ εἶναι ἡ Ἡμέρα ποὺ οἱ Πιστοὶ θὰ χαίρονται, μὲ τὴν βοήθεια τοῦ ΑΛΛΑΧ. Βοηθᾶ ἐκεῖνον ποὺ θέλει. Καὶ εἶναι Παντοδύναμος, Ἐλεήμονας. (Εἶναι) ἡ ὑπόσχεση τοῦ ΑΛΛΑΧ. Ποτὲ ὁ ΑΛΛΑΧ δὲν ἐκτρέπεται ἀπὸ τὴν ὑπόσχεσή Του».

Ὁ Ἀλὺ Νοὺρ στὴν διδακτορική του διατριβὴ μὲ τίτλο «Τὸ Κοράνιον καὶ τὸ Βυζάντιον» ὑποστηρίζει ὅτι ὁ Μωάμεθ ἐδῶ δὲν ἀναφέρεται γενικὰ στοὺς Ἕλληνες, ὅπως μεταφράσθηκε παλαιότερα τὸ κεφάλαιο αὐτὸ σὲ ἄλλη ἔκδοση, ἀλλὰ στοὺς Ρωμηούς. Μελετῶντας τὸ Κοράνιο στὴν ἀραβικὴ γλῶσσα ἰσχυρίζεται ὅτι ἡ ἐπικεφαλίδα τοῦ κεφαλαίου αὐτοῦ δὲν εἶναι «οἱ Ἕλληνες», ἀλλὰ οἱ «Ἀρρούμ», ποὺ ἀποτελεῖται ἀπὸ δύο λέξεις, τὸ Ἀλ ποὺ εἶναι ἄρθρο καὶ τὸ Ρούμ, καὶ δηλώνει τους Ρωμηούς, δηλαδὴ τοὺς Ὀρθοδόξους Χριστιανοὺς τῆς Ρωμαϊκῆς-Βυζαντινὴς Αὐτοκρατορίας.

Ἔτσι, ἡ ἀνάγνωση τοῦ κεφαλαίου αὐτοῦ στὸ Κοράνιο δηλώνει ὅτι στὶς πολεμικὲς συγκρούσεις μεταξὺ Ρωμηὼν καὶ Περσῶν τῆς περιόδου ἐκείνης, οἱ Πέρσες νίκησαν τοὺς Ρωμηούς, ἀλλὰ ἔπειτα ἀπὸ λίγο θὰ νικήσουν οἱ Ρωμηοὶ τοὺς Πέρσες μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, ὁπότε θὰ χαροῦν οἱ πιστοί, δηλαδὴ οἱ Ἄραβες Μουσουλμᾶνοι. Φαίνεται σαφέστατα μιὰ συμπάθεια τῶν Μουσουλμάνων πρὸς τοὺς Ρωμηούς, διότι εἶναι καὶ οἱ δύο «λαοὶ τῆς Βίβλου».

Αὐτὸ πρέπει νὰ ἐξετασθῇ ἀπὸ τὴν ἄποψη ὅτι οἱ Ἄραβες, ἀλλὰ καὶ ὁ Μωάμεθ, ἀσκοῦσαν τὸ ἐμπόριο μεταξὺ Ρωμηὼν καὶ Περσῶν, διατηροῦσαν τὴν γραμμὴ Συρία-Υεμένη, μεταφέροντας τὰ ἀγαθὰ τῆς Ἀνατολῆς στὸ Βυζάντιο καὶ εἶχαν περισσότερη σχέση μὲ τὴν Ρωμανία-Βυζάντιο. Ἀκόμη, οἱ Μουσουλμᾶνοι Ἄραβες ἔτρεφαν σεβασμὸ στὸν Βυζαντινὸ πολιτισμό, τὸν ὁποῖον προσέλαβαν καὶ τὸν οἰκειοποιήθηκαν σὲ πολλὰ σημεῖα, ἀλλὰ ἔτρεφαν θαυμασμὸ καὶ στὴν Βυζαντινὴ ἐξουσία.

2. Δύο διαφορετικὲς ἑρμηνεῖες

Ἡ Nadia Maria El Cheikl, διδάκτορας τοῦ Χάρβαντ καὶ Καθηγήτρια τοῦ Ἀμερικανικοῦ Πανεπιστημίου της Βηρυττοῦ σὲ σχετικὴ μελέτη της μὲ τίτλο «Τὸ Βυζάντιο θεωρούμενο ἀπὸ τοὺς Ἄραβες», μεταξὺ τῶν ἄλλων ἀναφέρεται στὶς δύο διαφορετικὲς ἑρμηνεῖες τοῦ χωρίου αὐτοῦ τοῦ Κορανίου ποὺ προαναφέρθηκε.

Ἰσχυρίζεται, μὲ ἐπιχειρήματα, ὅτι ἡ ἑρμηνεία ποὺ κυριαρχοῦσε στοὺς Μουσουλμάνους μέχρι τὸν 11ο αἰῶνα γιὰ τὸ 30ο κεφάλαιο τοῦ Κορανίου ἦταν αὐτὴ ποὺ δόθηκε πιὸ πάνω, ὅτι δηλαδὴ νικήθηκαν οἱ Ρωμηοὶ ἀπὸ τοὺς Πέρσες, ἀλλὰ πολὺ σύντομα οἱ Ρωμηοὶ θὰ νικήσουν τοὺς Πέρσες, πρᾶγμα τὸ ὁποῖο θὰ χαροποιήση τοὺς πιστοὺς Μουσουλμάνους. Ὅμως, ἀπὸ τὸν 11ο αἰῶνα καὶ μετὰ διαδιδόταν μιὰ ἐντελῶς ἀντίθετη ἑρμηνεία, ὅτι δηλαδὴ οἱ Ρωμηοὶ νίκησαν τοὺς Πέρσες, ἀλλὰ στὴν συνέχεια οἱ Πέρσες θὰ νικήσουν τους Ρωμηοὺς καὶ ἔτσι οἱ πιστοὶ Μουσουλμᾶνοι θὰ χαροῦν.

Ὁπότε, ἡ πρώτη αὐθεντικὴ ἑρμηνεία εἶναι ὅτι οἱ Μουσουλμᾶνοι εἶναι μὲ τὸ μέρος των Ρωμηῶν, ἐνῷ ἡ δεύτερη μεταγενέστερη ἑρμηνεία εἶναι ὅτι οἱ Μουσουλμᾶνοι εἶναι μὲ τὸ μέρος τῶν Περσῶν. Καὶ οἱ δύο αὐτὲς ἑρμηνεῖες συνυπάρχουν μὲ κυρίαρχη τὴν πρώτη.

Εἶναι ἐνδιαφέρον ὅμως τὸ νὰ δοῦμε πὼς ἐξηγεῖται αὐτὴ ἡ ἀλλαγὴ ἑρμηνείας τοῦ χωρίου αὐτοῦ τοῦ Κορανίου.

3. Ἡ ἐθνικιστικὴ ἔχθρα

Ὅπως προαναφέρθηκε οἱ Ἄραβες ἐξ ἀρχῆς συνεργάζονταν μὲ τοὺς Ρωμηούς-Βυζαντινούς κυρίως με τὸ ἐμπόριο καὶ προσέλαβαν τὶς πολιτισμικὲς παραδόσεις τους, ἐπηρεάστηκαν ἀπὸ τοὺς Μονοφυσίτες καὶ τοὺς Νεστοριανούς, οἱ ὁποῖοι ζοῦσαν στὰ ἀνατολικὰ σύνορα τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας, ἀλλὰ ἀργότερα οἱ διαθέσεις τους ἄλλαξαν ἔναντι τῶν Ρωμηῶν-Βυζαντινῶν. Πρέπει νὰ ὑπῆρξε ἕνα σημαντικὸ καὶ συνταρακτικὸ γεγονός.

Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, ὅπως τὸ συναντοῦμε καὶ σὲ ἄλλες βιβλιογραφικὲς πηγές, ὑποστήριζε ὅτι ἡ στροφὴ τῶν Ἀράβων ἐναντίον των Ρωμηῶν-Βυζαντινῶν παρατηρήθηκε ὅταν ἡ θρησκεία τοῦ Ἰσλὰμ ἐπεκτάθηκε πρὸς Ἀνατολὰς καὶ ἐξισλαμίσθηκαν οἱ Πέρσες, ποὺ μέχρι τότε ἦταν κυρίως Ζωροάστρες.

Τότε τὸ αἰώνιο μῖσος τῶν Περσῶν ἐναντίον τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων, ὅπως ἐκδηλώθηκε κατὰ τοὺς ἑλληνοπερσικοὺς πολέμους, καὶ ἐναντίον των Ρωμηῶν πέρασε καὶ στὸν Μουσουλμανισμό. Δηλαδή, ὅσο ὁ Μουσουλμανισμὸς παρέμεινε στὴν Ἀραβία, διατηροῦσε μιὰ καλὴ σχέση μὲ τοὺς Βυζαντινούς, μάλιστα δὲ ἐθεωρεῖτο καὶ αἵρεση τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ ὄχι ὡς θρησκεία. Ὅταν, ὅμως, ὁ Μουσουλμανισμὸς διείσδυσε στὴν Περσία, τότε προσέλαβε αὐτὸ τὸ ἐχθρικὸ στοιχεῖο ποὺ διατηροῦσαν οἱ Πέρσες ἐναντίον τῶν Ἑλλήνων, ὁπότε τὸ ἐθνικὸ μῖσος ἔγινε καὶ θρησκευτικό.

Βέβαια, αὐτὴ ἡ ἀλλαγὴ διαθέσεως τῶν Μουσουλμάνων ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν αὐξήθηκε καὶ ἀπὸ τὴν ἀχαρακτήριστη συμπεριφορὰ τῶν δυτικῶν Χριστιανῶν, ποὺ μὲ τοὺς Σταυροφόρους προξένησαν διάφορες καταστροφὲς στὶς περιοχές τους.

Καὶ τὸ γεγονὸς αὐτὸ δείχνει ὅτι οἱ συγκρούσεις μεταξὺ θρησκειῶν πρέπει νὰ ἐξετάζονται καὶ μέσα ἀπὸ τὴν προοπτικὴ τοῦ ἐθνικισμοῦ ἀπὸ ὁπουδήποτε κι ἂν προέρχεται, χωρὶς νὰ εὐθύνονται ἀπόλυτα οἱ θρησκεῖες. Ὁ ἐθνοφυλετισμός, ὅταν ἐπενδύεται μὲ θρησκευτικὰ στοιχεῖα, γίνεται πολὺ ἐπικίνδυνος. Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ ὅταν οἱ διάφορες παγκόσμιες πολιτικὲς καὶ διάφοροι πολιτικοὶ ἀνταγωνισμοὶ χρησιμοποιοῦν τὴν θρησκεία γιὰ τοὺς σκοπούς τους καὶ στὴν συνέχεια τὴν ἐνοχοποιοῦν.

Βεβαίως, εὐθύνονται καὶ οἱ θρησκευτικοὶ ἡγέτες, ὅταν ἐνσυνείδητα ἡ ἀσυνείδητα γίνονται συμμέτοχοι σὲ αὐτὸ τὸ ἐπικίνδυνο «παιχνίδι» γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα.–