Κύριο θέμα: Προσκεκλημένος σὲ ἕνα εὐσεβῆ λαό. Ἐπίσκεψη στὴν Γεωργία

Τὸ διάστημα ἀπὸ 13 ἕως 16 Ἰουλίου ε.ε. ἐπισκέφθηκα γιὰ πρώτη φορὰ τὴν Γεωργία, καὶ συγκεκριμένα τὴν πρωτεύουσά της Τιφλίδα, ὕστερα ἀπὸ πρόσκληση τοῦ Πρωτοπρεσβύτερου π. Μάξιμου Chanturia, ποὺ προΐσταται στὸν Ἐκδοτικὸ Οἶκο Akhali Ivironi, καὶ μὲ τὴν εὐλογία τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου Γεωργίας κ. Ἠλία Β . Πρέπει νὰ σημειωθῇ ὅτι δὲν εἶναι αὐτόνομος ἐκδοτικὸς οἶκος, ἀλλὰ συνεργάζεται στενὰ μὲ τὸ Πατριαρχεῖο καὶ ἔχει τὴν εὐλογία τοῦ Πατριάρχου.

Ἡ ἐπίσκεψη αὐτὴ στὴν Γεωργία μου δημιούργησε βαθύτατες ἐντυπώσεις ἀπὸ τὴν χώρα καὶ ἀπὸ τοὺς κατοίκους της, ποὺ εἶναι κατὰ πλειοψηφία Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί. Σὲ ὅσα θὰ παρουσιασθοῦν πιὸ κάτω δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ καταγραφοῦν ὅλες οἱ πλούσιες ἐντυπώσεις ἀπὸ τὸ ταξίδι αὐτό, ἀλλὰ εἶναι ἐνδεικτικὰ ἐκείνων ποὺ ἔζησα, μαζὶ μὲ τὸν συνοδεύσαντά με Ἀρχιμ. Καλλίνικο Γεωργᾶτο, Ἱεροκήρυκα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως.

1. Ὁ σκοπὸς τῆς ἐπισκέψεώς μου

Ἡ ἐπισκοπική μου διακονία καὶ τὰ βαρύτατα καθήκοντα τοῦ ἀρχιερατικοῦ ἔργου δὲν μοῦ ἐπιτρέπουν νὰ λαμβάνω ἄδειες καὶ νὰ ταξιδεύω χάριν ἀναψυχῆς ἡ ἐκδρομῶν σὲ διάφορες χῶρες ἡ καὶ ἐντὸς τῆς Ἑλλάδος. Πάντοτε οἱ μετακινήσεις μου γίνονται ὕστερα ἀπὸ αἰτήσεις διαφόρων παραγόντων, κυρίως ἐκκλησιαστικῶν, γιὰ ὁμιλίες, συμμετοχὴ σὲ Συνέδρια καὶ ἄλλες ἐκδηλώσεις, μὲ τὴν σύμφωνη, βέβαια, γνώμη τῶν κατὰ τόπους Ἀρχιερέων καὶ ἄδεια τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Συνήθως οἱ προσκλήσεις γίνονται ἀπὸ Πατριάρχες καὶ Μητροπολῖτες.

Τὸ ἴδιο συνέβη καὶ μὲ τὴν ἐπίσκεψή μου στὴν Γεωργία, ἡ ὁποία ὅμως εἶχε ἀναβληθῇ πολλὲς φορὲς λόγῳ τῶν διαφόρων ποιμαντικῶν μου ὑποχρεώσεων, ἀλλὰ καὶ τῶν δυσχερειῶν ποὺ ὑπάρχουν στὴν Γεωργία. Ὁ ἐκδοτικὸς οἶκος ποὺ προαναφέρθηκε ἐξέδωσε πρὶν ἕνα χρόνο στὴν γεωργιανὴ γλῶσσα, μὲ μετάφραση ἀπὸ τὴν γεωργιανὴ ἑλληνομαθὴ ἐπιστήμονα, κ. Αἰκατερίνα Ντουγασβίλη, τὸ βιβλίο μου Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία.

Τὸ βιβλίο, ποὺ ἐξαντλήθηκε μέσα σὲ ἕνα χρόνο, μελετήθηκε καὶ συζητήθηκε ἀπὸ κληρικούς, θεολόγους, ψυχολόγους, ψυχαναλυτὲς καὶ ψυχιάτρους καὶ πολλοὺς ἐνδιαφερόμενους. Προκάλεσε ἰδιαίτερη ἐντύπωση μεταξὺ ὅλων αὐτῶν καὶ γι' αὐτὸ ἐν ὄψει τῆς δεύτερης ἔκδοσης ὑπῆρξε ἐπιθυμία πολλῶν ἀναγνωστῶν νὰ γνωρίσουν τὸν συγγραφέα καὶ νὰ συζητήσουν μαζί μου κρίσιμα θέματα τὰ ὁποῖα θίγονται στὸ βιβλίο.

Ὕστερα ἀπὸ πολλὲς ἀναβολὲς καὶ τηλεφωνικὲς προσκλήσεις, ἀποφάσισα νὰ ἐπιχειρήσω αὐτὸ τὸ δύσκολο ταξίδι, διότι ἡ ἀπ' εὐθείας μετάβαση δὲν εἶναι εὔκολη καὶ γι' αὐτὸ ἔγινε διὰ μέσου Κωνσταντινουπόλεως.

2. Γενικὰ γιὰ τὴν Γεωργία

Οἱ περισσότεροι ἀπὸ μᾶς ἔχουμε κάποιες συγκεχυμένες πληροφορίες ἡ καὶ καθόλου γύρω ἀπὸ τὴν χώρα αὐτή. Γνωρίζουμε ὅτι ἀνῆκε στὴν Σοβιετικὴ Ἕνωση καὶ τὸ 1991, ὕστερα ἀπὸ τὴν διάλυση τῆς τελευταίας, ἔγινε ἀνεξάρτητο κράτος. Ἐπίσης ἔχουμε κάποιες ἀμυδρὲς ἀναμνήσεις ἀπὸ τὴν ἱστορία ποὺ μαθαίναμε στὸ σχολεῖο γιὰ τὴν χώρα, ἀλλὰ ὅταν κανείς την ἐπισκέπτεται καὶ ἔρχεται σὲ ἐπικοινωνία μὲ τὴν ἱστορία καὶ τὸν λαό της, τότε ἀποκτᾶ προσωπικὴ γνώση. Ἄλλωστε, πάντοτε διαφέρουν οἱ γνώσεις ποὺ προέρχονται ἀπὸ πληροφορίες τρίτων καὶ ἀναγνώσεις βιβλίων, ἀπὸ τὶς γνώσεις ἐκεῖνες ποὺ ἀποκτᾶ κανεὶς μὲ τὴν δική του προσωπικὴ ἀναζήτηση καὶ ἐμπειρία.

Ὅταν ἐπισκέπτεται κανεὶς τὸ Μουσεῖο Τέχνης της Τιφλίδος, πρωτεύουσας τῆς χώρας, καθὼς ἐπίσης καὶ τὴν βιβλιοθήκη τῶν σπανίων χειρογράφων μεγάλης ἀξίας, τότε μπορεῖ μέσα σὲ λίγο χρόνο νὰ γνωρίση τὴν διαχρονικὴ ἱστορία τῆς χώρας καὶ τὸν πολιτισμό της.

Διαπιστώνει ὅτι εἶναι μιὰ περιοχὴ μὲ ἀρχαία ἱστορία, ὅπου ὑπάρχουν ἀνασκαφικὰ εὑρήματα ἀπὸ τὸν 11ο αἰ. π.Χ., καὶ ὅτι ἔχει δεχθῇ διάφορες ἐπιρροές, ἤτοι περσικές, ἑλληνικές, ρωμαϊκές-βυζαντινές, ἀραβικές, ὀθωμανικὲς καὶ ρωσικές. Αὐτὸ τὸ βλέπει κανεὶς καὶ στὰ ἐκθέματα τοῦ Μουσείου.

Ἔχουν μεγάλο ἐνδιαφέρον οἱ σχέσεις τῆς περιοχῆς μὲ τὴν ἀρχαία Ἑλλάδα, ὅπως φαίνεται καὶ στὰ ἐκθέματα. Γνωστὸς εἶναι ὁ μῦθος, σύμφωνα μὲ τὸν ὁποῖο τὸ ἱερὸ κριάρι τοῦ Δία μὲ τὸ χρυσόμαλλο δέρας ἅρπαξε τὰ δύο ἀδέλφια, τὸν Φρίξο καὶ τὴν Ἕλλη, γιὰ νὰ τὰ γλυτώση ἀπὸ τὴν μητριά τους. Στὸ μακρινὸ ταξίδι ποὺ τὰ ὁδήγησε τρέχοντας, ἡ Ἕλλη ἔπεσε στὴν θάλασσα, ποὺ ἔκτοτε ὀνομάστηκε Ἑλλήσποντος, ἐνῷ ὁ Φρίξος ἔφθασε στὴν Κολχίδα. Ἐκεῖ θυσίασε τὸ κριάρι στὸν Δία καὶ χάρισε τὸ χρυσόμαλλο δέρας στὸν βασιλιᾶ της Κολχίδας. Αὐτὸς διέταξε νὰ τὸ κρεμάσουν ἀπὸ μιὰ δρῦ σὲ ἕνα ἱερὸ ἄλσος. Τὸ μαγικὸ δέρας τὸ φυλοῦσε ἕνας δράκοντας ποὺ δὲν κοιμόταν ποτὲ καὶ κανένας δὲν τολμοῦσε νὰ τὸν πλησιάση. Ὁ Ἰάσονας διατάχθηκε ἀπὸ τὸν βασιλιᾶ της Ἰωλκοῦ νὰ βρῇ τὸ χρυσόμαλλο δέρας καὶ νὰ τὸ φέρη στὴν Ἑλλάδα, καὶ ἔτσι ἔγινε ἡ Ἀργοναυτικὴ Ἐκστρατεία. Βεβαίως, ὁ μῦθος εἶναι συμβολικὸς καὶ δείχνει τὴν ἐπικοινωνία τῆς Ἑλλάδος μὲ τὴν περιοχὴ σὲ πολλοὺς τομεῖς.

Πάντως, ἀπὸ τὸν ἀρχαῖο Στράβωνα ὀνομάζεται ἡ περιοχὴ Κολχίδα, Ἰβηρία καὶ ἀργότερα Γεωργία. Ἀπὸ διάφορες πληροφορίες-μαρτυρίες γνωρίζουμε ὅτι ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τῆς 3ης χιλιετίας π.Χ. κατοικεῖτο ὁ Καύκασος καὶ ἀπὸ τὴν 2η χιλιετία ἡ κεντρικὴ Γεωργία. Στὴν Κολχίδα εἶχαν ἱδρυθῇ ἀποικίες ἀπὸ Ἕλληνες τῆς Μιλήτου ἀπὸ τὸν 6ο αἰ. π.Χ. Ὁ Ἡρόδοτος ἀποκαλεῖ τοὺς κατοίκους τῆς χώρας Σασπείρους, ἐνῷ ἄλλες ἀρχαῖες πηγές τους ὀνομάζουν Σαπείρους, καὶ θεωροῦνται ἀπὸ τὶς ὡραιότερες φυλὲς τοῦ κόσμου. Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες θεωροῦσαν ὅτι ἡ περιοχὴ τοῦ Καυκάσου ἦταν ὁ τόπος τοῦ μυθικοῦ μαρτυρίου τοῦ Προμηθέως.

Τὸ ὄνομα Γεωργία, κατὰ τὴν παράδοση, προέρχεται ἀπὸ τὶς γεωργικὲς ἀσχολίες τῶν κατοίκων της. Ἀργότερα τὸ ὄνομα τῆς χώρας συνδέθηκε μὲ τὸν ἅγιο Γεώργιο, τὸν ὁποῖο οἱ Γεωργιανοὶ θεωροῦν προστάτη τους, τὸν ἔχουν θέσει στὸ ἐθνόσημό τους καὶ βλέπει κανεὶς παντοῦ τὴν μορφή του. Ἐπίσης, ἡ παράδοση συνδέει τὴν προστασία τοῦ ἁγίου Γεωργίου μὲ τὸ γεγονὸς ὅτι ἦταν ἐξάδελφος τῆς ἰσαποστόλου Νίνας, ποὺ μετέδωσε στὴν Γεωργία τὸν Χριστιανισμὸ ἡ, κατ' ἄλλους, ἐπειδὴ οἱ Γεωργιανοὶ ἐπισκέπτονταν συχνὰ τὴν Παλαιστίνη καὶ τὴν ἰδιαίτερη πατρίδα τοῦ ἁγίου Γεωργίου Λύδδα καὶ τιμοῦσαν κατ' ἐπέκταση τὸν Ἅγιο.

Δύο σημαντικοὶ Ἅγιοι ἀκούγονται συνεχῶς στὶς διηγήσεις τῶν Γεωργιανῶν. Ὁ ἕνας εἶναι ὁ ἅγιος Γεώργιος, ὅπως προαναφέρθηκε, στὸν ὁποῖον ἔχουν ἀφιερώσει πολλὲς ἐκκλησίες καὶ μοναστήρια καὶ μάλιστα, ὅπως μοῦ εἶπαν, μνημονεύουν 365 γεγονότα καὶ θαύματα τοῦ Ἁγίου, ἕνα γιὰ κάθε ἡμέρα, ποὺ δηλώνουν τὴν προστασία του. Ἡ ἄλλη εἶναι ἡ ἁγία Ἰσαπόστολος Νίνα, ἡ ὁποία γεννήθηκε στὴν Καππαδοκία καὶ μετέβη στὴν πόλη Μετσχέτη της Ἰβηρίας-Γεωργίας, στὶς ἀρχὲς τοῦ 4ου αἰώ., κατ' ἄλλους γιατί ἀναζητοῦσε τὸν ἄραφο χιτῶνα τοῦ Κυρίου καὶ κατ' ἄλλους διότι αἰχμαλωτίσθηκε. Ἐκεῖ προσήλκυσε τὴν προσοχὴ καὶ τὸ ἐνδιαφέρον πολλῶν κατοίκων μὲ τὴν ἁγία της ζωὴ καὶ κυρίως μὲ τὴν ἀδιάλειπτη προσευχή, καθὼς ἐπίσης καὶ τῶν βασιλέων τῆς Γεωργίας Μίριαν καὶ Νάνας, ὕστερα ἀπὸ θεραπεία ποὺ ἔκανε μὲ θαῦμα στὴν βασίλισσα. Ἔπεισε δὲ τὸν βασιλέα Μίριαν νὰ ζητήση ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα Μέγα Κωνσταντῖνο νὰ σταλοῦν ὀρθόδοξοι Ἱερεῖς νὰ βαπτίσουν τὸν λαὸ στοὺς ποταμοὺς Κούρα καὶ Ἀράγβι καὶ νὰ θεμελιώσουν ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ἡ ἁγία Νίνα κοιμήθηκε μὲ ὁσιακὸ τέλος τὴν 14η Ἰανουαρίου πιθανότητα τοῦ ἔτους 338 καὶ τὴν ἐνταφίασαν μὲ τιμές. Τὸ σῶμα της παραμένει ἄφθαρτο. Ἔτσι μιὰ ἁγία γυναῖκα συνετέλεσε στὴν ἵδρυση τῆς Ἐκκλησίας της Ἰβηρίας καὶ θεωρεῖται ἰσαπόστολος.

Ἀκόμη καὶ σήμερα ἡ πόλη Μετσχέτη θεωρεῖται ἱερὰ πόλη γιὰ τοὺς Γεωργιανούς. Συμπεριλαμβάνεται στὸν τίτλο τοῦ Πατριάρχου Γεωργίας καὶ ἐκεῖ, στὸν παλαιὸ ναὸ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, γίνονται οἱ χειροτονίες τῶν Μητροπολιτῶν. Σήμερα βλέπει κανεὶς τὸν θαυμάσιο ναὸ ἐπ' ὀνόματι τοῦ Τιμίου Σταυροῦ στὴν κορυφὴ τοῦ λόφου, τὸν μεγαλοπρεπῆ ναὸ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων μέσα στὴν πόλη καὶ τὴν Ἱερὰ γυναικεία Μονὴ μὲ περίπου 30 μοναχές. Στὴν μνήμη τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων γίνεται μεγάλη πανήγυρη καὶ ὁ Πατριάρχης καθόρισε κάθε χρόνο αὐτὴν τὴν ἡμέρα νὰ γίνονται ὁμαδικὲς βαπτίσεις τῶν τρίτων παιδιῶν κάθε ζεύγους, μὲ ἀνάδοχο τὸν ἴδιο, στὸ ποτάμι Κύρα, ποὺ διασχίζει τὴν χώρα καὶ διαρρέει την Μιτσχέτη καὶ τὴν Τιφλίδα. Φέτος τὴν ἡμέρα ποὺ πῆγα στὴν Τιφλίδα, ἑορτὴ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων μὲ τὸ παλαιὸ ἑορτολόγιο, ἔγιναν βαπτίσεις 400 παιδιῶν.

Οἱ Γεωργιανοὶ ἐπισκέπτονταν κατὰ μεγάλες ὁμάδες τὰ Ἱεροσόλυμα καὶ ἔχουν τόση εὐλάβεια στὴν πόλη αὐτή, ὥστε ὀνομάτισαν μερικοὺς τόπους τῆς χώρας τους μὲ τὰ ὀνόματα τῶν ἱερῶν προσκυνημάτων, ὅπως Βηθανία, Ἱερουσαλὴμ κλπ., καὶ κατασκεύασαν ἕνα μικρὸ ὁμοίωμα τοῦ Παναγίου Τάφου.

Ἡ Γεωργία (Ἰβηρία) διακρίθηκε στὸ παρελθὸν γιὰ τὸν μοναχισμό της, καὶ μάλιστα στὴν περιοχή του Καυκάσου ὑπῆρξαν ἐρημῖτες μοναχοὶ ποὺ ἐξάσκησαν τὴν προσευχή. Στὴν Ἰβηρία ἀναπτύχθηκε σημαντικὴ μοναχικὴ παράδοση ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ 6ου αἰῶνος μὲ τὴν ἄφιξη δεκατριῶν Πατέρων τῆς Συρίας. Εἶναι δὲ γνωστὸν ὅτι ἡ ἵδρυση ἡ καὶ ἡ αὔξηση τῆς Ἱερᾶς Μονῆς των Ἰβήρων τοῦ Ἁγίου Ὅρους, συνδέεται μὲ τὸν Ἴβηρα Ἰωάννη Τορνίκιο.

Τὸ 1921 ἡ περιοχὴ ὀνομάσθηκε Σοσιαλιστικὴ Ὁμόσπονδη Σοβιετικὴ Δημοκρατίας τῆς Γεωργίας καὶ τὸ ἑπόμενο ἔτος, 1922 ,ἐνσωματώθηκε στὴν Σοβιετικὴ Ἕνωση ὡς τμῆμα τῆς Ὁμόσπονδης Σοβιετικῆς Δημοκρατίας της Ὑπερκαυκασίας. Τὸ 1991 ἔγινε ἀνεξάρτητο κράτος.

Σήμερα κατοικεῖται ἀπὸ τεσσεράμιση περίπου ἑκατομμύρια κατοίκους, στὴν δὲ πανέμορφη πρωτεύουσά της Τιφλίδα, ποὺ εἶναι οἰκοδομημένη σὲ λόφους, πνιγμένη στὸ πράσινο καὶ ἁπλωμένη στὶς ὄχθες τοῦ μεγάλου ποταμοῦ Κύρα, κατοικοῦν περίπου ἕνα ἑκατομμύριο ἄνθρωποι. Ἡ σημαία τοῦ κράτους ἀποτελεῖται ἀπὸ πέντε σταυρούς, τέσσερεις μικροὺς στὰ ἄκρα καὶ ἕναν μεγαλύτερο στὸ μέσον.

Γνωρίζουμε ὅτι πρὶν ἕνα χρόνο ἡ Γεωργία βρισκόταν σὲ ἐμπόλεμη κατάσταση μὲ τὴν Ρωσία. Μάλιστα, αὐτὸν τὸν καιρὸ ποὺ βρισκόμουν στὴν Γεωργία ὁ Ρῶσος Πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ πραγματοποιοῦσε τὴν πρώτη ἐπίσκεψή του στὴν Νότια Ὀσετία καὶ μιὰ μέρα μετά, στὸ γεωργιανὸ λιμάνι Μπατούμι εἶχε ἀγκυροβολήσει ἕνα ἀμερικανικὸ ἀντιτορπιλικὸ γιὰ νὰ κάνη γιὰ πρώτη φορὰ μετὰ τὴν κρίση τοῦ περασμένου ἔτους κοινὲς ναυτικὲς ἀσκήσεις μὲ τὴν γεωργιανὴ ἀκτοφυλακή. Λίγες ὧρες μετὰ ὁ Ρῶσος Πρόεδρος παρακολούθησε ἀσκήσεις μαχητικῶν ἀεροσκαφῶν τῆς ρωσικῆς ἀεροπορίας πάνω ἀπὸ τὸ λιμάνι Νοβοροσὶσκ τῆς Μαύρης Θάλασσας (Κόσμος τοῦ Ἐπενδυτῆ, Σάββατο 18 Ἰουλίου 2009).

Φαίνεται ὅτι ἡ στρατηγικὴ σημασία τῆς Γεωργίας εἶναι μεγάλη λόγῳ τῆς ὀροσειρᾶς του Καυκάσου, ἀπὸ τὴν ὁποία ἐλέγχεται ἡ Μαύρη Θάλασσα, τοῦ αὐτοκινητόδρομου ποὺ διέρχεται ἀπὸ τὴν Γεωργία καὶ συνδέει τὴν Εὐρώπη μὲ τὴν Ἀσία καὶ τοῦ ἀγωγοῦ πετρελαίου ποὺ διέρχεται ἐπίσης ἀπὸ τὴν Γεωργία.

3. Τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Γεωργίας

Στὴν Γεωργία (Ἰβηρία) κήρυξε τὸ Εὐαγγέλιο ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας ὁ Πρωτόκλητος. Ἀρχὲς τοῦ 4ου αἰῶνος ἐργάσθηκε ἱεραποστολικά, ὅπως προαναφέρθηκε, ἡ ἁγία Νίνα. Τὸν 5ο αἰ. τὸ Πατριαρχεῖο Ἀντιοχείας, στὸ ὁποῖο ὑπαγόταν ἐκκλησιαστικὰ ἡ περιοχή, ἀναγνώρισε τὴν Ἐκκλησία τῆς Γεωργίας ὡς αὐτοκέφαλη, ἀλλὰ τὸ αὐτοκέφαλο καταργήθηκε ἀπὸ τὸν Τσάρο τῆς Ρωσίας τὸ 1811 καὶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Γεωργίας προσαρτήθηκε στὴν Ἐκκλησία τῆς Μόσχας.

Τὸ 1917 ἀπέκτησε ἐκ νέου τὴν αὐτοκεφαλία της. Τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, τὸ 1990 μὲ πρωτοβουλία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου μακαριστοῦ Δημητρίου, ἀνεκήρυξε Αὐτοκέφαλη τὴν Ἐκκλησία τῆς Γεωργίας καὶ ἐξέδωσε Πατριαρχικὸ καὶ Συνοδικὸ Τόμο. Ὁ σημερινὸς Πατριάρχης τῆς Ἐκκλησίας τῆς Γεωργίας κ. Ἠλίας Β φέρει τὸν τίτλο τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Μετσχέτης καὶ Τιφλίδος καὶ Καθολικοῦ Πατριάρχου Πάσης Γεωργίας.

Εἶχα τὴν ἐξαιρετικὴ εὐλογία νὰ ἐπισκεφθῶ τὸν Μακαριώτατο Πατριάρχη Γεωργίας κ. Ἠλία στὸ Πατριαρχεῖο, σὲ μιὰ δύσκολη γι' αὐτὸν ἡμέρα, καὶ ἐξετίμησα τὴν προσωπικότητά του. Μᾶς δέχθηκε μὲ πολλὴ εὐγένεια καὶ καλωσύνη, διέκρινα τὰ ἰδιαίτερα χαρίσματά του, ὅπως τῆς ἁπλότητος, τῆς ταπεινότητος καὶ τῆς συνέσεώς του.

Ὁ Μακαριώτατος Πατριάρχης εἶναι μιὰ σημαντικὴ προσωπικότητα ὄχι μόνον τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ τῆς χώρας. Ἐνθρονίσθηκε ὡς Πατριάρχης τὴν 25η Δεκεμβρίου 1977 καὶ ἀπὸ τότε γιὰ 32 χρόνια ἀσκεῖ τὰ καθήκοντά του μὲ σύνεση καὶ ἀγάπη γιὰ τὸ ποίμνιό του. Ἀναμόρφωσε τὴν Ἐκκλησία τῆς Γεωργίας, ἐξέλεξε νέους μητροπολίτας, ἀρχιεπισκόπους καὶ ἐπισκόπους, ἀνοικοδόμησε ἱεροὺς ναούς, ἵδρυσε νέες Ἱερὲς μονὲς καὶ τὸ κυριότερο, ἐπὶ τῶν ἡμερῶν του χειροτονήθηκαν νέοι Κληρικοὶ καὶ πολλοὶ νέοι ἐνδύθηκαν τὸ μοναχικὸ σχῆμα. Πρόσφατα, μὲ ἐνέργειές του ἀνοικοδομήθηκε λαμπρότατος καὶ ὑπερμεγέθης καθεδρικὸς ναὸς τῆς Ἁγίας Τριάδος στὸ κέντρο της Τιφλίδος. Εἶναι κτισμένος σὲ διαφορετικὰ ἐπίπεδα καὶ περιλαμβάνει αἴθουσες καὶ πολλοὺς βοηθητικοὺς χώρους γιὰ τὸ ποιμαντικὸ ἔργο τῆς Ἐκκλησίας. Ἔχει δὲ ὕψος 71 μέτρα.

Διεπίστωσα ὅτι ὁ Πατριάρχης Γεωργίας ἔχει καθολικὴ ἀποδοχὴ ἀπὸ τὸν λαό, τὸν σέβονται καὶ τὸν τιμοῦν ὅλοι. Λόγῳ τοῦ σεβασμοῦ τοῦ λαοῦ, ἀλλὰ καὶ τῶν ποικίλων χαρισμάτων ποὺ διαθέτει, παίζει ἕνα ρυθμιστικὸ ρόλο μεταξὺ τοῦ Προέδρου τῆς χώρας καὶ τῆς ἀντιπολίτευσης, γι' αὐτὸ καὶ κατὰ καιροὺς καὶ οἱ δύο αὐτοὶ πολιτειακοὶ παράγοντες ζητοῦν τὶς συμβουλές του. Στὸν πόλεμο μὲ τὴν Ρωσία πρὶν ἕνα χρόνο, ποὺ ἔγινε κυρίως στὴν περιοχή της Ὀσετίας, ἡ Ἐκκλησία τῆς Γεωργίας, διὰ τῶν κληρικῶν της, ἔπαιξε σπουδαῖο καὶ θετικὸ ρόλο, ἀφοῦ οἱ Ρῶσοι ἐπέτρεπαν μόνο στοὺς κληρικοὺς νὰ εἰσέρχονται στὴν ἐμπόλεμη περιοχὴ γιὰ νὰ μοιράζουν ρουχισμὸ καὶ τρόφιμα καὶ νὰ περισυλλέγουν τραυματίες. Οἱ δὲ Ρῶσοι, προκειμένου νὰ γίνουν οἱ ἀπαραίτητες διαπραγματεύσεις μὲ τοὺς Γεωργιανοὺς γιὰ τὴν ἐπίλυση τῶν προβλημάτων ποὺ ἀνεφύησαν, ἀνεγνώρισαν τὸν Πατριάρχη τῆς Γεωργίας ὡς διαπραγματευτῇ.

Ὅταν ἐπισκέφθηκα τὸν Καθεδρικὸ ναό, μοῦ ἔδειξαν εἰκόνα τῆς Ἁγίας Τριάδος ποὺ ἁγιογράφησε ὁ ἴδιος ὁ Πατριάρχης καὶ συναντήθηκα μὲ νέους τῆς χορωδίας τοῦ ναοῦ, οἱ ὁποῖοι μοῦ ἔψαλαν ὕμνους τῆς θείας Λειτουργίας, ποὺ μελοποίησε ὁ Πατριάρχης. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι, ἐκτὸς τῶν ἄλλων, εἶναι καὶ ἁγιογράφος καὶ γνώστης τῆς γεωργιανῆς μουσικῆς.

Ἡ ἡλικία του –76 ἐτῶν– καὶ τὰ βάρη τῆς πατριαρχικῆς διακονίας εἶναι ἔκδηλα καὶ τὸν τελευταῖο καιρὸ τὸν ἀπασχολοῦν προβλήματα ὑγείας, ἀλλὰ ἔχει τὸ μεγάλο προνόμιο γιὰ ἕναν ἐκκλησιαστικὸ ἡγέτη νὰ ἐλκύη τὴν ἀγάπη καὶ τὸν σεβασμὸ τοῦ ποιμνίου του, τὸ ὁποῖο ἀναγνωρίζει τὶς προσπάθειές του γιὰ τὴν εἰρήνη, τὴν εὐημερία καὶ τὴν ἐκκλησιαστικὴ προκοπὴ τοῦ Πατριαρχείου.

Θεωρῶ εἰδικὴ εὐλογία τὸ ὅτι ἀξιώθηκα νὰ τὸν γνωρίσω, νὰ ἀνταλλάξουμε ἀπόψεις, νὰ λάβω τὴν εὐχή του καὶ νὰ ἀκούσω τὴν γνώμη του γιὰ τὸ βιβλίο μου, ποὺ εἶχε διαβάσει στὴν γεωργιανὴ γλῶσσα.

4. Ὁμιλία καὶ συζητήσεις

Ὅπως ἀναφέρθηκε, ὁ σκοπὸς τῆς μεταβάσεώς μου στὴν Γεωργία ἦταν νὰ ὁμιλήσω σὲ εἰδικὴ ἐκδήλωση, ποὺ διοργάνωσε ὁ ἐκδοτικὸς οἶκος Akhali Ivironi, καὶ νὰ ἀναφερθῶ στὸν σκοπὸ τῆς συγγραφῆς τοῦ βιβλίου Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία καὶ στὸ περιεχόμενό του.

Στὴν συνάντηση ποὺ πραγματοποιήθηκε σὲ μιὰ θαυμάσια αἴθουσα κάτω ἀπὸ τὸν Καθεδρικὸ ναὸ τῆς Ἁγίας Τριάδος παρευρέθηκαν ἐπίσκοποι, κληρικοί, ἡγούμενοι καὶ ἠγουμένισσες, μοναχοὶ καὶ πολὺς κόσμος, περίπου 300 ἄτομα, παρὰ τὴν «νεκρὴ» περίοδο γιὰ τὰ Πανεπιστήμια καὶ τὴν Θεολογικὴ Ἀκαδημία. Σὲ διαφορετικὴ περίοδο, ὅπως μᾶς εἶπαν, ὁ ἀριθμὸς τῶν ἀκροατῶν θὰ ἦταν πολλαπλάσιος.

Τὸ σημαντικὸ εἶναι ὅτι ἡ πλειοψηφία τοῦ ἀκροατηρίου ἦταν νέοι ἄνθρωποι καὶ ἐπιστήμονες, μεταξὺ τῶν ὁποίων κυριαρχοῦσαν οἱ ψυχολόγοι, οἱ ψυχίατροι, οἱ ψυχαναλυτὲς καὶ γενικὰ οἱ ἰατροί. Εἶχαν μελετήσει τὸ βιβλίο, ἔδειξαν ἐνδιαφέρον καὶ ἤθελαν νὰ συζητήσουν μαζί μου διάφορα θέματα σχέσεων Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ ψυχολογίας καὶ ψυχιατρικῆς. Ἀπ' ὅ,τι φάνηκε οἱ ψυχολόγοι καὶ ψυχίατροι τῆς Γεωργίας εἶναι θετικοὶ ὡς πρὸς τὴν Ἐκκλησία καὶ συνεργάζονται μὲ τοὺς πνευματικοὺς πατέρας γιὰ νὰ βοηθηθοῦν στὸ ἔργο τους.

Ἀνέπτυξα τὸ θέμα μου σὲ πέντε βασικὰ σημεῖα: –Ἡ αἰτία συγγραφῆς τοῦ βιβλίου, –Ὁ τίτλος (Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία) καὶ ὁ ὑπότιτλος (Πατερικὴ θεραπευτικὴ ἀγωγὴ) τοῦ βιβλίου, –Οἱ συζητήσεις γιὰ τὸ περιεχόμενο τοῦ βιβλίου, –Ἡ «Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία» ἀπὸ ψυχολογικῆς πλευρᾶς, –Βασικὰ σημεῖα τῆς ὀρθοδόξου θεραπευτικῆς ἀγωγῆς.

Τὸ κείμενο τῆς ὁμιλίας δημοσιεύεται στὶς ἑπόμενες σελίδες τοῦ παρόντος τεύχους.

Ἀμέσως μετὰ τὴν ὁμιλία ἔγινε γόνιμη συζήτηση. Τὰ θέματα ποὺ ἐθίγησαν, ὕστερα ἀπὸ ἐρωτήσεις τους, ἦταν σχετικὰ μὲ τὴν διαφορὰ τῆς Ὀρθοδόξου καὶ Λατινικῆς παραδόσεως ὡς πρὸς τὴν θεραπεία, μὲ τὴν δυνατότητα εὕρεσης κατάλληλου πνευματικοῦ πατέρα γιὰ ἐξομολόγηση, μὲ τὴν σχέση μεταξὺ Ὀρθοδόξου θεολογίας καὶ οὐμανιστικῆς ψυχοθεραπείας κ.α.

Ἡ ὁμιλία μαζὶ μὲ τὴν συζήτηση διήρκησε περίπου τρισήμιση ὧρες καὶ μετὰ γιὰ μισὴ περίπου ὥρα ὑπέγραφα τὰ βιβλία ποὺ προσεκόμιζαν πολλοὶ ἀπὸ τοὺς παρόντες. Μὲ συγκίνησε βαθύτητα ἡ δίψα καὶ τὸ ἐνδιαφέρον τῶν νέων αὐτῶν ἀνθρώπων γιὰ θέματα πνευματικῆς ζωῆς.

Ἐπειδὴ εἶχε παρέλθει ἡ ὥρα καὶ ἤθελαν νὰ θέσουν καὶ ἄλλα ἐρωτήματα, προγραμματίσθηκε συνάντηση καὶ τὴν ἑπομένη ἡμέρα. Γιὰ ἄλλες τρεῖς σχεδὸν ὧρες ἔγινε συζήτηση γιὰ διάφορα θέματα, ὅπως γιὰ τὴν λογοθεραπεία τοῦ Βίκτωρ Φράνκλ, γιὰ τὴν μεταμόρφωση τῶν παθῶν, τὴν βοήθεια στοὺς ἀνάπηρους ἀνθρώπους, τὴν συνεργασία μεταξὺ πνευματικῶν καὶ ψυχολόγων, γιὰ τὸ ἂν ἡ Ἐκκλησία δέχεται ὅλες τὶς ἀπόψεις τῆς ψυχανάλυσης, γιὰ τὴν βοήθεια πρὸς τοὺς ναρκομανεῖς, γιὰ τὸ πὼς πρέπει νὰ ἀντιμετωπίζη ὁ πνευματικὸς τὶς πνευματικὲς ἀσθένειες τῶν ἀνθρώπων, γιὰ τὸ ἂν δέχεται ἡ Ἐκκλησία τὴν θεωρία τῆς ἐξέλιξης τῶν εἰδῶν κατὰ τὸν Δαρβίνο, γιὰ τὸ κατὰ πόσον οἱ ἀρρώστιες εἶναι τιμωρία τοῦ Θεοῦ κλπ., ἀκόμη καὶ γιὰ τὴν ἄποψή μου γιὰ τὴν πολιτικὴ κατάσταση τῆς χώρας.

Διέκρινα τὴν μεγάλη δίψα τῶν ἀνθρώπων, ποὺ ἦταν κατὰ πλειοψηφία ἐπιστήμονες. Παρακολούθησαν μὲ μεγάλο ἐνδιαφέρον καὶ παρατηροῦσα ὅτι ὅ,τι λεγόταν ἔμπαινε κατὰ εὐθεῖαν στὴν καρδιά τους. Στὸ τέλος μὲ μεγάλη δυσκολία κατόρθωσα νὰ ἀποσπασθῶ ἀπὸ κοντά τους καὶ νὰ ἐπιστρέψω στὸ ξενοδοχεῖο.

Ἤδη μεταφράζονται στὴν γεωργιανὴ γλῶσσα καὶ ἄλλα βιβλία μου καὶ ἔδειξαν ἐνδιαφέρον νὰ γίνουν τέτοιες παρουσιάσεις καὶ στὸ μέλλον.

Μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς παρουσίας μου στὴν Γεωργία ἐπισκέφθηκα διάφορα Μοναστήρια, καθὼς ἐπίσης ἔδωσα συνέντευξη στὸν τηλεοπτικὸ σταθμὸ τοῦ Πατριαρχείου γύρω ἀπὸ θέματα σχέσεων ψυχολογίας-ψυχανάλυσης-ψυχιατρικῆς καὶ ὀρθόδοξης θεολογίας.

5. Γενικὲς ἐντυπώσεις

Ἐπέστρεψα στὴν Μητρόπολή μου κατάφορτος ἀπὸ τὶς ποικίλες ἐντυπώσεις καὶ τὴν ἀγάπη τοῦ λαοῦ τῆς Γεωργίας στὸν Θεό, τὴν Ἐκκλησία καὶ τὴν πατρίδα τους. Εἶναι ἕνας λαὸς μὲ ὀρθόδοξη καρδιά, ποὺ ὑπέφερε ποικιλοτρόπως παλαιότερα καὶ πρόσφατα, καὶ ξέρει νὰ ὑπομένη καὶ νὰ πιστεύη.

Παρατήρησα στὰ πρόσωπα καὶ τὰ μάτια αὐτῶν ποὺ συνάντησα μιὰ καθαρότητα καὶ ὅτι ἡ καρδιά τους εἶναι ἀνοικτὴ γιὰ κάθε τι ὀρθόδοξο. Διψοῦν νὰ μάθουν τὴν ὀρθόδοξη διδασκαλία, νὰ ζήσουν τὴν γνήσια πνευματικὴ ζωή. Ἀγαποῦν τὴν Ἐκκλησία καὶ τὸ ἐκδηλώνουν αὐτὸ ποικιλοτρόπως καὶ ἔχουν μιὰ πηγαία εὐλάβεια.

Ἐπίσης παρατηρεῖ κανεὶς τὴν ἀγωνία τους γιὰ τὸ μέλλον τῆς χώρας τους, ἐπειδὴ οἱ γειτονικὲς χῶρες ἐπιδιώκουν νὰ ἀποσπάσουν ἐδάφη ἀπὸ τὴν Γεωργία καὶ νὰ μειωθῇ ἔτσι ἡ ἐδαφική της ἔκταση.

Οἱ Γεωργιανοὶ χαρακτηρίζονται γιὰ τὴν φιλοξενία τους καὶ εἶναι χαρακτηριστικὴ ἡ ὅλη διαδικασία κατὰ τὴν διάρκεια τῶν γευμάτων καὶ τῶν δείπνων. Δὲν ἀρκοῦνται σὲ μιὰ μόνον πρόποση στὴν ἀρχή, ἀλλὰ ὑψώνουν τὸ ποτήριο πολλὲς φορὲς καὶ διαδοχικὰ εὐχαριστοῦν τὸν Θεό, τιμοῦν τὴν Παναγία καὶ τοὺς Ἁγίους, ἐκφράζουν τὴν ἀγάπη τοὺς πρὸς τὴν πατρίδα, τὴν εὐγνωμοσύνη τους στοὺς εὐεργέτες, εὔχονται γιὰ τὴν ὑγεία τῶν παρόντων καὶ γιὰ τὴν ἀνάπαυση τῶν κεκοιμημένων. Θεωροῦν ὅτι μιὰ τέτοια ἐνέργεια δίνει ἰδιαίτερη ἀξία στὸ γεῦμα ἡ στὸ δεῖπνο, τὸ ὁποῖο ἔτσι γίνεται μιὰ «ἱεροτελεστία», καὶ ὑπενθυμίζονται κατὰ κάποιο τρόπο τὰ συμπόσια τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων, ὅπου γίνονταν διάφορες συζητήσεις.

Εὐχαριστῶ τὸν Θεὸ ποὺ μὲ ἀξίωσε νὰ γνωρίσω τὴν ἱστορία, ἀλλὰ κυρίως τοὺς συγχρόνους χριστιανοὺς τῆς Γεωργίας μὲ τὴν τόσο πηγαία καλωσύνη τους. Ἐπίσης θὰ ἤθελα νὰ συγχαρῶ καὶ ἀπὸ τὴν θέση αὐτὴ τὸν ἐκδοτικὸ Οἶκο καὶ τὸν ὑπεύθυνό του π. Μάξιμο, ποὺ ἀνέλαβε τὴν μεγάλη προσπάθεια «ἐπανευαγγελισμοῦ» τοῦ λαοῦ μὲ πολλὲς ὀρθόδοξες ἐκδόσεις. Στὰ λίγα χρόνια λειτουργίας τοῦ Οἴκου ἐκδόθηκαν πατερικὰ κείμενα, ὅπως ἡ Κλῖμαξ τοῦ Ἰωάννου του Σιναΐτου, τὰ ἔργα τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, οἱ πνευματικὲς ὁμιλίες τοῦ ἁγίου Μακαρίου τοῦ Αἰγυπτίου, ἡ Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν Νηπτικῶν, τὰ ἔργα παλαιῶν ἐκκλησιαστικῶν ἱστορικῶν κλπ.

Τὰ ἀνωτέρω ἐγράφησαν γιὰ ἐνημέρωση τῶν ἀναγνωστῶν τῆς ἐφημερίδος μας, ὥστε νὰ δοῦμε καὶ τὴν ἐκκλησιαστικὴ κίνηση ἄλλων ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καὶ ἔτσι ἀφ' ἑνὸς μὲν νὰ δοξάσουμε τὸν Θεὸ γιὰ τὴν οἰκουμενικότητα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀφ' ἑτέρου δὲ νὰ μὴ μᾶς καταλαμβάνη ἀπομονωτισμὸς καὶ ὑπεροψία, καὶ νὰ μὴ διακατεχόμαστε ἀπὸ μερικὲς μίζερες καταστάσεις ποὺ δημιουργοῦν θλίψεις, στενοχώριες καὶ ἐνδεχομένως ἀπογοητεύσεις. Ὁ Θεὸς ἀναδεικνύει σὲ κάθε ἐποχὴ καὶ σὲ κάθε χώρα δικούς Του ἀνθρώπους, ποὺ ἐργάζονται γιὰ τὴν ἐπέκταση τῆς Βασιλείας Του.

Τρεῖς κοπιαστικὲς ἡμέρες στὴν Γεωργία ἦταν ἕνας συμπεπυκνωμένος χρόνος καὶ ἦρθα σὲ ἐπικοινωνία μὲ τὴν ἱστορία τοῦ παρελθόντος καὶ τὴν ζωὴ τοῦ παρόντος τῆς ὀρθοδόξου αὐτῆς χώρας. Δοξάζω τὸν Θεὸ γι' αὐτό.–