Κύριο θέμα: Πανηγύρι από την Κάθοδο στον Άδη ως την Ανάσταση - Πάσχα 1997 στὴν Ναύπακτο

Όλες τις ημέρες της Μ. Εβδομάδος, ο λαός ζη την πορεία προς το πάθος, αλλάζει ρυθμό ζωής, κάποιοι που σκέφτονται βαθύτερα τα πράγματα, προσέρχονται στην εξομολόγηση και προσπαθούν να ρυθμίσουν τη ζωή τους σύμφωνα με το πνεύμα των εντολών του Χριστού, ο οποίος “υπέρ ημών απέθανε”. Βέβαια, ενώ οι Ιεροί Ναοί είναι συνήθως γεμάτοι κατά την διάρκεια της Μ. Εβδομάδος, δεν παρουσιάζουν το ανάλογο φαινόμενο κατά την αναστάσιμη θεία Λειτουργία.

Φέτος ο Σεβ. Μητροπολίτης μας κ. Ιερόθεος με μήνυμά του, που διαβάστηκε το βράδυ του Μ. Σαββάτου πριν από το “Δεύτε λάβετε φώς”, προέτρεψε τους πιστούς, μετά την έναρξη του όρθρου της Αναστάσεως - την τελετή που γίνεται έξω από τους Ι. Ναούς - να επιστρέψουν στην Εκκλησία και να συμμετάσχουν στον όρθρο και την αναστάσιμη θ. Λειτουργία, κατά την οποία διαβάζεται και ο περίφημος κατηχητικός λόγος του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Η προτροπή του Σεβασμιωτάτου βρήκε ανταπόκριση σε πολλούς.

Το πανηγύρι του Πάσχα συνεχίζεται μετά το Ναό στις αυλές, στα σπίτια και στις εξοχές. Το ψήσιμο του οβελία, έθιμο που ζη κυρίως στη Ρούμελη, παραπέμπει στις εποχές των κλεφτών και των αρματολών, αλλά και σε σύμβολα με βαθύ θεολογικό περιεχόμενο. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος μιλώντας για τον αμνό του πάσχα, λέει: “Δε μαγειρεύεται αλλά προσφέρεται ψητός, για να μην έχη ο λόγος μας τίποτε το ρευστό και ευδιάλυτο, αλλά να είναι καλοστημένος και σταθερός και δοκιμασμένος από τη καθαρτική φωτιά, και ελεύθερος από κάθε τι το γήινο και απέριττος· και να βοηθιόμαστε από τα καλά κάρβουνα, που ανάβονται από εκείνον που ήλθε να βάλη φωτιά στη γή, τη φωτιά που κατακαίει τις πονηρές συνήθειες... Όσο λοιπόν μέρος του λόγου είναι σαρκώδες και φαγώσιμο, θα φαγωθή και θα καταναλωθή μαζί με τα εντόσθια και τα κρυφά μέρη του νού και θα παραδοθή σε πνευματική χώνεψη μέχρι το κεφάλι και μέχρι τα πόδια, μέχρι δηλαδή τις πρώτες ενατενίσεις της θεότητας και τις τελευταίες σκέψεις περί της σαρκώσεως”.

Βέβαια, πριν από τα περί τον οβελία, η Ναύπακτος ζη με ιδιαίτερο τρόπο την Μ. Παρασκευή. Η κάθοδος του Χριστού στο άδη συνέτριψε τα κλείθρα του θανάτου και έφερε το φως της ζωής στους απ’ αιώνος δεσμίους του. Γι’ αυτό το βράδυ της Μ. Παρασκευής στο λιμάνι της Ναυπάκτου αναμμένοι δαυλοί διέλυαν το σκοτάδι, ενώ ένας αιωρούμενος φωτεινός σταυρός στην μπούκα του λιμανιού έδινε το νόημα της γιορτής· “διά του σταυρού χαρά εν όλω τω κόσμω”. Μόλις οι επιτάφιοι του αγίου Δημητρίου και της αγίας Παρασκευής, που συναντήθηκαν στην πλατεία, πέρασαν μπροστά απ’ το λιμάνι, ο ουρανός φωτίσθηκε από φωτοβολίδες και πυροτεχνήματα. Ο κρότος τους θύμιζε τη συντριβή των θυρών του άδη και το φως προμήνυε την Ανάσταση.

Λίγο πριν στην πλατεία, όπου η μικτή χορωδία της Ναυπάκτου έψελνε τα εγκώμια, ο Σεβ. Μητροπολίτης μας κ. Ιερόθεος σε σύντομη ομιλία του έδωσε το νόημα της εορτής. Συγκεκριμένα είπε:

“Αυτές τις ημέρες, όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, τίθενται διάφοροι προβληματισμοί. Η συμμετοχή τόσου κόσμου στις εκδηλώσεις αυτές πιστεύω ότι δεν είναι μια επιπόλαια ενέργεια, αλλά δείχνει μια εσωτερική υπαρξιακή αναζήτηση. Πιστεύω απόλυτα ότι τέτοια γεγονότα απαντούν σε έντονα ερωτήματα.

Δια μέσου των αιώνων το ανθρώπινο πνεύμα έθετε πολλά ερωτήματα και προσπαθούσε να δώση απαντήσεις. Τρία τέτοια ερωτήματα θα ήθελα να παρουσιάσω.

Παλαιότερα τους αρχαίους Έλληνας απασχολούσε το ερώτημα: “τί είναι η ζωή”, που ήταν συνάρτηση του ερωτήματος της κλασσικής μεταφυσικής “γιατί να υπάρχουν τα όντα και όχι το τίποτα”. Έτσι, με μεθοδική σκέψη οι φιλόσοφοι οδηγούντο στο θέμα του Θεού και μέσα από αυτό προσπαθούσαν να λύσουν όλα τα αναφυόμενα προβλήματα.

Τους δυο τελευταίους αιώνες τους ανθρώπους απασχολούσε έντονα το ανθρωπολογικό ερώτημα: “πώς θα ζήσω”. Οι απαντήσεις ήταν πολλές. Μία από αυτές περικλειόταν στην φράση “σκέπτομαι, άρα υπάρχω”. Δηλαδή, περιόριζαν την ύπαρξη του ανθρώπου στον ορθό λόγο, στην σκέψη, και έτσι δημιουργήθηκε ο λεγόμενος ορθολογισμός. Όταν οι επιστήμες κλόνισαν αυτό το δόγμα, τότε η σκέψη του ανθρώπου προσανατολίστηκε αλλού, αφού επικράτησε η άποψη “καταναλώνω, άρα υπάρχω”. Ο άνθρωπος στην προσπάθειά του να ξεφύγη από την βασανιστικότητα της ύπαρξής του ταυτιζόταν με τα αντικείμενα και κυρίως με την μεθυστική απόλαυση που δημιουργούν αυτά. Η κατανάλωση είναι συνάρτηση του ευδαιμονισμού και του ηδονισμού.

Στις ημέρες μας όμως άλλαξαν πολλά πράγματα, και κυρίως από νέους ανθρώπους τόσο στην ηλικία όσο και στην νοοτροπία. Σήμερα τους ανθρώπους δεν τους απασχολεί το ερώτημα “τί είναι η ζωή” ή “πώς θα ζήσω”, αλλά, όπως λέγει ένας σύγχρονος στοχαστής, τους απασχολεί το ερώτημα “γιατί να ζώ, γιατί να υπάρχω”. Η έξαρση διαφόρων φαινομένων, όπως η βία, η αναρχία, η εκμετάλλευση, τα ναρκωτικά, πρέπει να αποδοθή στο γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν βρίσκουν νόημα ζωής, ούτε στον ορθό λόγο, ούτε στην επιστημοσύνη, ούτε στην κατανάλωση. Παλαιότερα σε μια επαναστατική κίνηση είχε τεθή ένα σύνθημα: “αρνούμαστε έναν κόσμο στον οποίο η βεβαιότητα να πεθάνουμε από την πείνα αντικαθίσταται από τον κίνδυνο να σβήσουμε από ανία”.

Η σημερινή ημέρα, ημέρα της Μ. Παρασκευής μας δίνει αυτό το νόημα ζωής, δίνει απάντηση σε αυτό το κρίσιμο ερώτημα, τονίζει ότι “αξίζει να ζη κανείς, γιατί κάποιος μας έδωσε ζωή και νόημα ζωής”. Ο Χριστός έπαθε, σταυρώθηκε και αναστήθηκε για μάς. Αυτός άλλαξε όλα τα ιστορικά δεδομένα. Και αυτό δεν το ζούμε ιστορικά και συναισθηματικά, αλλά εκκλησιαστικά. Ο χώρος μέσα στην Εκκλησία είναι χώρος ζωής, ελευθερίας και ελπίδας, αρκεί να τον πλησιάζη κανείς με ειλικρίνεια και να μην στέκεται στα λεγόμενα εκκλησιαστικά σκάνδαλα, και αρκεί να συναντήση ανθρώπους χωρίς φανατισμούς και υπερβολές.

Γιατί, λοιπόν, να ζώ; Επειδή η ζωή έχει αξία, ακριβώς γιατί την ζωοποιεί ο άρχοντας της ζωής και μέσα από αυτήν την προοπτική όλα (η χαρά, η λύπη, οι θλίψεις κ.λ.π) αποκτούν άλλο νόημα. Με τον Χριστό, μέσα στην Εκκλησία, η ύπαρξη παύει να βιώνη την ανυπαρξία και ζη την συνύπαρξη, ο λόγος παύει να λειτουργή ως μονόλογος και γίνεται διάλογος, και η ζωή παύει να είναι μια απλή επιβίωση και γίνεται συμβίωση. Έτσι, πράγματι αξίζει να ζη κανείς, όταν ζη αληθινά.

Το μήνυμα, λοιπόν, της σημερινής ημέρας είναι ότι μέσα στον χώρο της Εκκλησίας μπορεί κανείς να βρη νόημα ζωής. Αυτό δείχνουν οι ιερές Ακολουθίες, αυτό δείχνει η Μεγάλη Εβδομάδα, αυτό φανερώνει η Μεγάλη Παρασκευή, αυτό θα δούμε αύριο που θα ψάλλουμε το Χριστός Ανέστη.

Εύχομαι σε όλους σας, να βιώσετε αυτήν την εσωτερική ελευθερία, διότι πράγματι τότε θα έχει νόημα και αυτός ο εορτασμός της εορτής της Μεγάλης Παρασκευής και της Κυριακής του Πάσχα. Ευχομαι Χρόνια Πολλά και ευλογημένα. Καλή Ανάσταση”.

Ο Σεβασμιώτατος το βράδυ της Αναστάσεως προεξήρχε της πανηγύρεως στον Μητροπολιτικό Ναό του αγίου Δημητρίου, ενώ τον Εσπερινό της Αγάπης, συμπαραστατούμενος από τον Κλήρο της πόλεως, τέλεσε στον Ιερό Ναό της αγίας Παρασκευής.

π.Θ.Α.Β.