Κύριο θέμα: Πανηγύρι ἀπό τήν Κάθοδο στόν Ἅδη ὡς τήν Ἀνάσταση - Πάσχα 1997 στήν Ναύπακτο

Ὅλες τίς ἡμέρες τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, ὁ λαός ζῆ τήν πορεία πρός τό πάθος, ἀλλάζει ρυθμό ζωῆς, κάποιοι πού σκέφτονται βαθύτερά τα πράγματα, προσέρχονται στήν ἐξομολόγηση καί προσπαθοῦν νά ρυθμίσουν τή ζωή τούς σύμφωνα μέ τό πνεῦμα τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος “ὑπέρ ἠμῶν ἀπέθανε”. Βέβαια, ἐνῶ οἱ Ἱεροί Ναοί εἶναι συνήθως γεμάτοι κατά τήν διάρκεια τῆς Μ. Ἑβδομάδος, δέν παρουσιάζουν τό ἀνάλογο φαινόμενο κατά τήν ἀναστάσιμη θεία Λειτουργία.

Φέτος ὁ Σεβ. Μητροπολίτης μᾶς κ. Ἱερόθεος μέ μήνυμά του, πού διαβάστηκε τό βράδυ τοῦ Μ. Σαββάτου πρίν ἀπό τό “Δεῦτε λάβετε φώς”, προέτρεψε τούς πιστούς, μετά τήν ἔναρξη τοῦ ὄρθρου τῆς Ἀναστάσεως - τήν τελετή πού γίνεται ἔξω ἀπό τούς Ι. Ναούς - νά ἐπιστρέψουν στήν Ἐκκλησία καί νά συμμετάσχουν στόν ὄρθρο καί τήν ἀναστάσιμη θ. Λειτουργία, κατά τήν ὁποία διαβάζεται καί ὁ περίφημος κατηχητικός λόγος τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Ἡ προτροπή τοῦ Σεβασμιωτάτου βρῆκε ἀνταπόκριση σέ πολλούς.

Τό πανηγύρι τοῦ Πάσχα συνεχίζεται μετά τό Ναό στίς αὐλές, στά σπίτια καί στίς ἐξοχές. Τό ψήσιμο τοῦ ὀβελία, ἔθιμο πού ζῆ κυρίως στή Ρούμελη, παραπέμπει στίς ἐποχές τῶν κλεφτῶν καί τῶν ἁρματολῶν, ἀλλά καί σέ σύμβολα μέ βαθύ θεολογικό περιεχόμενο. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος μιλώντας γιά τόν ἀμνό τοῦ πάσχα, λέει: “Δέ μαγειρεύεται ἀλλά προσφέρεται ψητός, γιά νά μήν ἔχη ὁ λόγος μᾶς τίποτε τό ρευστό καί εὐδιάλυτο, ἀλλά νά εἶναι καλοστημένος καί σταθερός καί δοκιμασμένος ἀπό τή καθαρτική φωτιά, καί ἐλεύθερος ἀπό κάθε τί τό γήινο καί ἀπέριττος• καί νά βοηθιόμαστε ἀπό τά καλά κάρβουνα, πού ἀνάβονται ἀπό ἐκεῖνον πού ἦλθε νά βάλη φωτιά στή γῆ, τή φωτιά πού κατακαίει τίς πονηρές συνήθειες... Ὅσο λοιπόν μέρος τοῦ λόγου εἶναι σαρκῶδες καί φαγώσιμο, θά φαγωθῆ καί θά καταναλωθῆ μαζί μέ τά ἐντόσθια καί τά κρυφά μέρη τοῦ νοῦ καί θά παραδοθῆ σέ πνευματική χώνεψη μέχρι τό κεφάλι καί μέχρι τά πόδια, μέχρι δηλαδή τίς πρῶτες ἐνατενίσεις τῆς θεότητας καί τίς τελευταῖες σκέψεις περί τῆς σαρκώσεως”.

Βέβαια, πρίν ἀπό τά περί τόν ὀβελία, ἡ Ναύπακτος ζῆ μέ ἰδιαίτερο τρόπο τήν Μ. Παρασκευή. Ἡ κάθοδος τοῦ Χριστοῦ στό ἅδη συνέτριψε τά κλεῖθρα τοῦ θανάτου καί ἔφερε τό φῶς τῆς ζωῆς στούς ἀπ’ αἰῶνος δεσμίους του. Γι’ αὐτό τό βράδυ τῆς Μ. Παρασκευῆς στό λιμάνι τῆς Ναυπάκτου ἀναμμένοι δαυλοί διέλυαν τό σκοτάδι, ἐνῶ ἕνας αἰωρούμενος φωτεινός σταυρός στήν μπούκα τοῦ λιμανιοῦ ἔδινε τό νόημα τῆς γιορτῆς• “διά τοῦ σταυροῦ χαρά ἐν ὄλω τῷ κόσμω”. Μόλις οἱ ἐπιτάφιοί του ἁγίου Δημητρίου καί τῆς ἁγίας Παρασκευῆς, πού συναντήθηκαν στήν πλατεία, πέρασαν μπροστά ἀπ’ τό λιμάνι, ὁ οὐρανός φωτίσθηκε ἀπό φωτοβολίδες καί πυροτεχνήματα. Ὁ κρότος τούς θύμιζε τή συντριβή τῶν θυρῶν τοῦ ἅδη καί τό φῶς προμήνυε τήν Ἀνάσταση.

Λίγο πρίν στήν πλατεία, ὅπου ἡ μικτή χορωδία τῆς Ναυπάκτου ἔψελνε τά ἐγκώμια, ὁ Σεβ. Μητροπολίτης μας κ. Ἱερόθεος σέ σύντομη ὁμιλία τοῦ ἔδωσε τό νόημα τῆς ἑορτῆς. Συγκεκριμένα εἶπε:

“Αυτές τίς ἡμέρες, ὅσο κι ἄν φαίνεται παράδοξο, τίθενται διάφοροι προβληματισμοί. Ἡ συμμετοχή τόσου κόσμου στίς ἐκδηλώσεις αὐτές πιστεύω ὅτι δέν εἶναι μιά ἐπιπόλαια ἐνέργεια, ἀλλά δείχνει μιά ἐσωτερική ὑπαρξιακή ἀναζήτηση. Πιστεύω ἀπόλυτα ὅτι τέτοια γεγονότα ἀπαντοῦν σέ ἔντονα ἐρωτήματα.

Διά μέσου των αἰώνων τό ἀνθρώπινο πνεῦμα ἔθετε πολλά ἐρωτήματα καί προσπαθοῦσε νά δώση ἀπαντήσεις. Τρία τέτοια ἐρωτήματα θά ἤθελα νά παρουσιάσω.

Παλαιότερά τους ἀρχαίους Ἕλληνας ἀπασχολοῦσε τό ἐρώτημα: “τί εἶναι ἡ ζωή”, πού ἦταν συνάρτηση τοῦ ἐρωτήματος τῆς κλασσικῆς μεταφυσικῆς “γιατί νά ὑπάρχουν τά ὄντα καί ὄχι τό τίποτα”. Ἔτσι, μέ μεθοδική σκέψη οἱ φιλόσοφοι ὁδηγοῦντο στό θέμα τοῦ Θεοῦ καί μέσα ἀπό αὐτό προσπαθοῦσαν νά λύσουν ὅλα τα ἀναφυόμενα προβλήματα.

Τούς δυό τελευταίους αἰῶνες τούς ἀνθρώπους ἀπασχολοῦσε ἔντονά το ἀνθρωπολογικό ἐρώτημα: “πῶς θά ζήσω”. Οἱ ἀπαντήσεις ἦταν πολλές. Μία ἀπό αὐτές περικλειόταν στήν φράση “σκέπτομαι, ἄρα ὑπάρχω”. Δηλαδή, περιόριζαν τήν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου στόν ὀρθό λόγο, στήν σκέψη, καί ἔτσι δημιουργήθηκε ὁ λεγόμενος ὀρθολογισμός. Ὅταν οἱ ἐπιστῆμες κλόνισαν αὐτό τό δόγμα, τότε ἡ σκέψη τοῦ ἀνθρώπου προσανατολίστηκε ἀλλοῦ, ἀφοῦ ἐπικράτησε ἡ ἄποψη “καταναλώνω, ἄρα ὑπάρχω”. Ὁ ἄνθρωπος στήν προσπάθειά του νά ξεφύγη ἀπό τήν βασανιστικότητα τῆς ὕπαρξής του ταυτιζόταν μέ τά ἀντικείμενα καί κυρίως μέ τήν μεθυστική ἀπόλαυση πού δημιουργοῦν αὐτά. Ἡ κατανάλωση εἶναι συνάρτηση τοῦ εὐδαιμονισμοῦ καί τοῦ ἡδονισμοῦ.

Στίς ἡμέρες μᾶς ὅμως ἄλλαξαν πολλά πράγματα, καί κυρίως ἀπό νέους ἀνθρώπους τόσο στήν ἡλικία ὅσο καί στήν νοοτροπία. Σήμερα τούς ἀνθρώπους δέν τούς ἀπασχολεῖ τό ἐρώτημα “τί εἶναι ἡ ζωή” ἤ “πῶς θά ζήσω”, ἀλλά, ὅπως λέγει ἕνας σύγχρονος στοχαστής, τούς ἀπασχολεῖ τό ἐρώτημα “γιατί νά ζῶ, γιατί νά ὑπάρχω”. Ἡ ἔξαρση διαφόρων φαινομένων, ὅπως ἡ βία, ἡ ἀναρχία, ἡ ἐκμετάλλευση, τά ναρκωτικά, πρέπει νά ἀποδοθῆ στό γεγονός ὅτι οἱ ἄνθρωποι δέν βρίσκουν νόημα ζωῆς, οὔτε στόν ὀρθό λόγο, οὔτε στήν ἐπιστημοσύνη, οὔτε στήν κατανάλωση. Παλαιότερα σέ μιά ἐπαναστατική κίνηση εἶχε τεθῆ ἕνα σύνθημα: “ἀρνούμαστε ἕναν κόσμο στόν ὁποῖο ἡ βεβαιότητα νά πεθάνουμε ἀπό τήν πείνα ἀντικαθίσταται ἀπό τόν κίνδυνο νά σβήσουμε ἀπό ἀνία”.

Ἡ σημερινή ἡμέρα, ἡμέρα τῆς Μ. Παρασκευῆς μᾶς δίνει αὐτό τό νόημα ζωῆς, δίνει ἀπάντηση σέ αὐτό τό κρίσιμο ἐρώτημα, τονίζει ὅτι “ἀξίζει νά ζῆ κανείς, γιατί κάποιος μᾶς ἔδωσε ζωή καί νόημα ζωής”. Ὁ Χριστός ἔπαθε, σταυρώθηκε καί ἀναστήθηκε γιά μᾶς. Αὐτός ἄλλαξε ὅλα τα ἱστορικά δεδομένα. Καί αὐτό δέν τό ζοῦμε ἱστορικά καί συναισθηματικά, ἀλλά ἐκκλησιαστικά. Ὁ χῶρος μέσα στήν Ἐκκλησία εἶναι χῶρος ζωῆς, ἐλευθερίας καί ἐλπίδας, ἀρκεῖ νά τόν πλησιάζη κανείς μέ εἰλικρίνεια καί νά μήν στέκεται στά λεγόμενα ἐκκλησιαστικά σκάνδαλα, καί ἀρκεῖ νά συναντήση ἀνθρώπους χωρίς φανατισμούς καί ὑπερβολές.

Γιατί, λοιπόν, νά ζῶ; Ἐπειδή ἡ ζωή ἔχει ἀξία, ἀκριβῶς γιατί τήν ζωοποιεῖ ὁ ἄρχοντας τῆς ζωῆς καί μέσα ἀπό αὐτήν τήν προοπτική ὅλα (ἡ χαρά, ἡ λύπη, οἱ θλίψεις κ.λ.π) ἀποκτοῦν ἄλλο νόημα. Μέ τόν Χριστό, μέσα στήν Ἐκκλησία, ἡ ὕπαρξη παύει νά βιώνη τήν ἀνυπαρξία καί ζῆ τήν συνύπαρξη, ὁ λόγος παύει νά λειτουργῆ ὡς μονόλογος καί γίνεται διάλογος, καί ἡ ζωή παύει νά εἶναι μιά ἁπλή ἐπιβίωση καί γίνεται συμβίωση. Ἔτσι, πράγματι ἀξίζει νά ζῆ κανείς, ὅταν ζῆ ἀληθινά.

Τό μήνυμα, λοιπόν, τῆς σημερινῆς ἡμέρας εἶναι ὅτι μέσα στόν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας μπορεῖ κανείς νά βρῆ νόημα ζωῆς. Αὐτό δείχνουν οἱ ἱερές Ἀκολουθίες, αὐτό δείχνει ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα, αὐτό φανερώνει ἡ Μεγάλη Παρασκευή, αὐτό θά δοῦμε αὔριο πού θά ψάλλουμε τό Χριστός Ἀνέστη.

Εὔχομαι σέ ὅλους σας, νά βιώσετε αὐτήν τήν ἐσωτερική ἐλευθερία, διότι πράγματι τότε θά ἔχει νόημα καί αὐτός ὁ ἑορτασμός τῆς ἑορτῆς τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς καί τῆς Κυριακῆς του Πάσχα. Εὔχομαι Χρόνια Πολλά καί εὐλογημένα. Καλή Ἀνασταση”.

Ὁ Σεβασμιώτατος τό βράδυ τῆς Ἀναστάσεως προεξῆρχε τῆς πανηγύρεως στόν Μητροπολιτικό Ναό τοῦ ἁγίου Δημητρίου, ἐνῶ τόν Ἑσπερινό της Ἀγάπης, συμπαραστατούμενος ἀπό τόν Κλῆρο τῆς πόλεως, τέλεσε στόν Ἱερό Ναό τῆς ἁγίας Παρασκευῆς.

π.Θ.Α.Β.