Ἐπίκαιροι Σχολιασμοί: Περὶ Πολιτικῆς κηδεύσεως

του Πρωτ. π. Θωμά Βαμβίνη

Η Εκκλησία είναι τόπος ελευθερίας. Κηρύττει την αλήθεια, αλλά δεν εξαναγκάζει κανένα να τη δεχθή, γιατί γνωρίζει ότι η σωτηρία και η αγιότητα δε “δωρίζονται” δια της βίας, δεν παρέχονται μαγικά και εξαναγκαστικά. Με την Εκκλησία συμβαίνει ό,τι με το Θεό, ούτε μας εκβιάζει, ούτε από εμάς εκβιάζεται. Θέτει τους ανθρώπους προ των ευθυνών τους απέναντι στην αλήθεια και σέβεται τις επιλογές τους.

Αυτά λέγονται με αφορμή την πρόθεση της πολιτείας να καθιερώση την πολιτική κηδεία. Η πολιτεία με τον τρόπο αυτό θέλει να εκφράση τη μέριμνά της για την τιμή του σώματος μετά το θάνατό του, χωρίς όμως να συνδέη την τιμή αυτή με κάποια πίστη σε ζωή μετά το θάνατο, ή με την ύπαρξη της ψυχής και τη σχέση της με το σώμα, ή με την αθανασία της υποστάσεως του ανθρώπου, που είναι χάρισμα του Θεού. Όλα αυτά αποτελούν στοιχεία θρησκευτικής πίστης, από τα οποία θέλει να απογυμνώση την προπομπή των νεκρών, προκειμένου να ικανοποιήση όσους τα αρνούνται. Ο ελληνικός λαός, όμως, τον οποίο εκφράζει η Ελληνική πολιτεία, έχει πίστη. Πιστεύει στον Τριαδικό Θεό, τον Οποίο επικαλείται στην αρχή του Συντάγματος, πιστεύει και στον Θεάνθρωπο Χριστό, που νίκησε το θάνατο με την Ανάστασή Του. Έτσι, εν Χριστώ, ο θάνατος για τον Ορθόδοξο Έλληνα είναι κοίμηση, γι’ αυτό οι τεθνεώτες λέγονται κεκοιμημένοι και τα νεκροταφεία κοιμητήρια. Σ’ αυτή την πίστη στηρίζεται και η εξόδιος ακολουθία. Οπότε επιβάλλεται να προσεχθή το εξής λεπτό σημείο: η Ελληνική πολιτεία δεν πρέπει να διαχωρίση τον εαυτό της από την Ορθόδοξη Εκκλησία, ορίζοντας ένα δικό της τρόπο κήδευσης των νεκρών πολιτών της, σε αντιδιαστολή με την εκκλησιαστική τάξη. Η “πολιτική κηδεία” θα πρέπη απλώς να αποτελή μια δυνατότητα “εντίμου ταφής” αυτών που δεν αισθάνονται μέλη της Εκκλησίας και δεν θέλουν να έχουν σχέση μαζί της.

Σε ερώτηση δημοσιογράφου του Ελεύθερου Τύπου σχετική με το θέμα, ο Σεβ. Μητροπολίτης μας κ. Ιερόθεος απάντησε ως εξής:

“Η Εκκλησία μέσα στην ποιμαντική της ευθύνη ενδιαφέρεται ώστε τα μέλη της να ζουν μυστηριακή ζωή, να συμμετέχουν στην λατρεία και να δέχονται τις ευχές της με την εξόδιο ακολουθία.

Όσοι αισθάνονται ότι δεν είναι μέλη της Εκκλησίας έχουν την δυνατότητα και την ελευθερία να επιλέξουν τον τρόπο με τον οποίο θα ζουν και θα κηδεύονται. Επομένως δεν είναι πρόβλημα της Εκκλησίας, αλλά των ανθρώπων που δεν θέλουν να ανήκουν στον χώρο της.

Χρειάζεται όμως από την πολιτεία προσοχή, για να μη δημιουργή θέματα εκεί που δεν υπάρχουν και να μη συντελή στον αποχρωματισμό της κοινωνίας και την αλλοίωση της ετερότητας της παράδοσης του τόπου μας”

Ο θάνατος είναι το πιο κρίσιμο σημείο της ζωής του ανθρώπου. Εκεί συμπυκνώνεται όλη η πείρα που αποκτήθηκε, θετική ή αρνητική, φανερώνεται η ποιότητά μας. Στην αντιμετώπισή του η ύπαρξη ανοίγεται σε αναζητήσεις που την κάνουν δεκτική της ορθόδοξης διδασκαλίας. Η ποιότητα του πολιτισμού μας φαίνεται στην μελέτη και την αντιμετώπιση του θανάτου. Από τα λαϊκά μοιρολόγια, τα δημοτικά τραγούδια, ως την εξόδιο ακολουθία και τον αναστάσιμο κανόνα, φαίνεται ο πόνος, η αντοχή και η ελπίδα του λαού μας, που βλέπει τη ζωή να συνεχίζεται και μετά τον τάφο, περιμένοντας την ανάσταση των σωμάτων.

Η πολιτεία δεν μπορεί να αγνοήση αυτόν τον πολιτισμό θεωρώντας την “εκκλησιαστική κηδεία” ως κάτι άσχετο με τον εαυτό της και την “πολιτική” ως τον δικό της τρόπο προπομπής των νεκρών. Ο σεβασμός της ελευθερίας των λίγων δεν πρέπει να αλλοιώση την ετερότητα της παράδοσης του τόπου μας.