Ἐκδήλωση γιὰ τὸ φιλανθρωπικό-κοινωνικὸ ἔργο: Ἡ ὀργανωτικὴ μορφὴ τῶν Συνδέσμων Ἀγάπης

Πρωτοπρεσβυτέρου π. Θωμᾶ Βαμβίνη

(Σύνοψη ὁμιλίας στὴν ἐκδήλωση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως γιὰ τὸ φιλανθρωπικὸ καὶ κοινωνικὸ ἔργο, 21-3-2010)

Μέσα στὴν ἑλληνικὴ κοινωνία ὑπάρχουν καὶ λειτουργοῦν πολλοὶ σύνδεσμοι μὲ ποικίλους στόχους καὶ ἔπιδιώξέίς. Ὑπάρχουν σύνδεσμοι φιλάθλων, σύνδεσμοι βιομηχάνων, σύνδεσμοι ἀξιωματικῶν, ἀλλὰ καὶ σύνδεσμοι διακρατικῆς φιλίας, ὅπως ἑλληνοτουρκικῆς, ἑλληνορωσικῆς ἢ ἑλληνογερμανικῆς φιλίας. Οἱ Σύνδεσμοι Ἀγάπης τῶν Ἐνοριῶν τῆς Ναυπάκτου σὲ τί διαφέρουν ὀργανωτικὰ ἀπὸ ὅλους αὐτοὺς τοὺς συνδέσμους; Γιὰ νὰ δῆ κανεὶς τὴν διαφορὰ πρέπει πρῶτα νὰ ἀνατρέξη στὴν προέλευση τοῦ ὀνόματος. Οἱ λέξεις τοῦ ὀνόματος –Σύνδεσμοι Ἀγάπης– δὲν ἔχουν ληφθῇ ἀπὸ τὴν συνήθη κοσμικὴ πρακτική. Ἔχουν ληφθῇ ἀπὸ τὸν ἀπ. Παῦλο, φορτισμένες μὲ πνευματικὸ καὶ ἐκκλησιολογικὸ περιεχόμενο.

Στὴν πρὸς Κολασσαεῖς ἐπιστολὴ ἡ ἀγάπη χαρακτηρίζεται σύνδεσμος τελειότητος. «Ἐνδύσασθε οὔν, ὡς ἐκλεκτοὶ τοῦ Θεοῦ ἅγιοι καὶ ἠγαπημένοι, σπλάγχνα οἰκτιρμοῦ, χρηστότητα, ταπεινοφροσύνην, πραότητα, μακροθυμίαν... ἐπὶ πᾶσι δὲ τούτοις τὴν ἀγάπην, ἥτις ἐστὶ σύνδεσμος τῆς τελειότητος». (Κόλ. 3, 12-14). Στὴν πρὸς Ἐφεσίους ἐπιστολὴ ἡ ἀνοχὴ τῶν ἄλλων μὲ ἀγάπη, συνδέεται μὲ τὴν φροντίδα νὰ φυλάξουμε τὴν ἑνότητα ποὺ χαρίζει τὸ Ἅγιο Πνεῦμα μὲ τὸν σύνδεσμο τῆς εἰρήνης. «...ἀνεχόμενοι ἀλλήλων ἐν ἀγάπῃ, σπουδάζοντες τηρεῖν τὴν ἑνότητα τοῦ Πνεύματος ἐν τὼ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης». (Ἐφεσ. 4, 3). Αὐτὸν τὸν «σύνδεσμο τῆς εἰρήνης» τὸν ὀνομάζει ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης «σύνδεσμο ἀγάπης», ποὺ εἶναι ἡ προϋπόθεση γιὰ νὰ διατηρηθοῦμε ὡς μέλη τῆς Ἐκκλησίας στὴν ἑνότητα ποὺ μᾶς χαρίζει τὸ Ἅγιο Πνεῦμα.

Οἱ Σύνδεσμοι Ἀγάπης λοιπὸν δὲν ἐπιδιώκουν κάποια καλῶς ἐννοούμενα συμφέροντα ἢ κάποιους φτηνοὺς ἐγκόσμιους στόχους, ἀλλὰ θέλουν νὰ βοηθήσουν τὰ μέλη τους νὰ γευθοῦν τὴν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ τὴν ἑνότητα ποὺ Αὐτὸ χαρίζει, ὅταν μὲ ἀγάπη ἀνεχόμαστε τοὺς ἄλλους, κυρίως τοὺς φτωχούς, τοὺς μοναχικοὺς καὶ ἀρρώστους μὲ ὅλες τὶς πιθανὲς καὶ δικαιολογημένες ἰδιοτροπίες τους, κατανοῶντας τὴν ἀγάπη ὡς σύνδεσμο τελειότητος, δηλαδὴ ὡς αὐτὴν ποὺ συναρμολογεῖ καὶ συνδέει μεταξύ τους ὅλες τὶς ἀρετές, οἱ ὁποῖες χωρὶς τὴν ἀγάπη εἶναι ἀτελεῖς.

Οἱ Σύνδεσμοι Ἀγάπης ἔχουν ἕνα καθαρὰ ἐκκλησιαστικὸ περιεχόμενο, γι’ αὐτὸ ἄλλωστε στὶς δράσεις τους εἶναι ἀνοιχτοὶ σὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους, ὅπως μπορεῖ καὶ πρέπει νὰ εἶναι κάθε ἀληθινὸς Χριστιανός. Οἱ Σύνδεσμοι Ἀγάπης, λοιπόν, ὀργανωτικὰ εἶναι Εἰδικὲς Ἐνοριακὲς Ἐπιτροπές. Δὲν εἶναι σύλλογοι. Οἱ σύλλογοι ἔχουν μιὰ αὐτονομία, μιὰ ἀνεξαρτησία. Οἱ Σύνδεσμοι Ἀγάπης ὡς Εἰδικὲς Ἐνοριακὲς Ἐπιτροπὲς εἶναι πλήρως ἐνταγμένες μέσα στὴν ζωὴ τῆς Ἐνορίας. Οἱ δράσεις τους δὲν αὐτονομοῦνται ἀπὸ τὶς δραστηριότητες τῆς Ἐνορίας. Δὲν ἀποτελοῦν μιὰ κλειστὴ ὁμάδα ἐνοριτισσῶν μὲ αὐτόνομο ἔργο. Κινοῦνται μέσα στὸ θεσμὸ τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ὁποῖος χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὸ ἱεραρχικὸ καὶ συνοδικὸ πολίτευμα.

Γιὰ νὰ γίνη αὐτὸ κατανοητὸ καὶ γιὰ νὰ γίνη ἀκόμη πιὸ φανερὸς ὁ λόγος δημιουργίας τῶν Συνδέσμων Ἀγάπης, θὰ ἀναφερθοῦμε ἀφ' ἑνὸς μὲν στὴν διαδικασία ἱδρύσεώς τους, ἀφ' ἑτέρου δὲ στὸν σκοπὸ ποὺ θέλουν νὰ ἐπιτελέσουν, καθὼς καὶ στὰ μέλη ποὺ τοὺς συγκροτοῦν, μὲ βάση τὰ καταστατικά τους, διότι ὃλ’ αὐτὰ ἀποτελοῦν στοιχεῖα ποὺ δείχνουν καθαρὰ τὴν διαφοροποίησή τους ἀπὸ κάθε ἄλλης μορφῆς συλλογικὴ ὀργάνωση προσώπων μὲ κοινοὺς στόχους ἢ συμφέροντα.

Οἱ Σύνδεσμοι Ἀγάπης ἱδρύθηκαν μετὰ ἀπὸ προτάσεις τῶν ἐνοριακῶν Ἐκκλησιαστικῶν Συμβουλίων, οἱ ὁποῖες ἐγκρίθηκαν ἀπὸ τὸ Μητροπολιτικὸ Συμβούλιο. Δηλαδή, δὲν ἱδρύθηκαν μετὰ ἀπὸ αἴτηση κάποιων μελῶν τους καὶ ἔγκριση τῆς αἰτήσεώς τους ἀπὸ τὸ Πρωτοδικεῖο, ὅπως ἱδρύονται οἱ διάφοροι σύλλογοι. Οἱ ἐφημέριοι μαζὶ μὲ τοὺς Ἐκκλησιαστικοὺς Συμβούλους, ὕστερα ἀπὸ τὴν ὑπ’ ἀριθμ. 7/21-2-1996 προτρεπτικὴ ἐγκύκλιο τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου, ἀποφάσισαν τὴν ἵδρυσή τους. Ἡ αἴσθηση τῶν ποιμαντικῶν ἀναγκῶν τῆς κάθε Ἐνορίας, ἀλλὰ καὶ ἡ γνώση τῶν δυνατοτήτων τους, ὁδήγησαν τοὺς ὑπεύθυνους Ἱερεῖς στὴν δημιουργία τῶν Συνδέσμων Ἀγάπης.

Στὴν ἐγκύκλιό του ὁ Σεβασμιώτατος, ἀναφερόμενος στὴν ἀνάγκη ἐνεργοποιήσεως τῶν λαϊκῶν, σημείωνε:

«...Ἔχοντες αὐτὰ ὑπ’ ὄψη μας, ὅπως καὶ τὴν παράγραφο 5 τοῦ ἄρθρου 17 τοῦ ὑπ’ ἀριθμ. 8/1979 κανονισμοῦ «περὶ Ἱερῶν Ναῶν καὶ Ἐνοριῶν», ἀποφασίσαμε τὴν ἵδρυση σὲ ὅσες Ἐνορίες εἶναι δυνατόν, κυρίως στίς ’Ἐνορίες τῆς Ναυπάκτου καὶ τοῦ Ἀντιρρίου, «Συνδέσμους Ἀγάπης» ποὺ θὰ ἀποτελοῦνται ἀπὸ γυναῖκες, οἱ ὁποῖες θὰ ἔχουν τὴν Πρόεδρό τους, ὑπὸ τὴν ἐπίβλεψη τοῦ Ἐφημερίου τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ...  Γι’ αὐτὸ θὰ θέλαμε οἱ Ἐφημέριοι τῆς πόλεως Ναυπάκτου καὶ τοῦ Ἀντιρρίου νὰ υἱοθετήσουν πρόθυμα αὐτὴν τὴν ἀπόφασή μας».

Τὴν ἀπόφαση αὐτὴ υἱοθέτησαν ἀμέσως οἱ τρεὶς Ἐνορίες τῆς Ναυπάκτου (Ἁγίου Δημητρίου, Ἁγίας Παρασκευῆς καὶ Ἁγίου Γεωργίου), ἐνῷ σὲ ὀργανωτικὴ διαδικασία βρίσκεται αὐτὸν τὸν καιρὸ καὶ ἡ Ἐνορία τοῦ Ἁγίου Πολυκάρπου Μαμουλάδας.

Ὅπως εἴδαμε ἡ προτρεπτικὴ ἐγκύκλιος τοῦ Σεβασμιωτάτου στηρίζεται στὴν παράγραφο 5 τοῦ ἄρθρου 17 τοῦ ὑπ’ ἀριθμ. 8/1979 κανονισμοῦ «περὶ Ἱερῶν Ναῶν καὶ Ἐνοριῶν». Ἡ παράγραφος αὐτὴ λέει ὅτι «δύναται νὰ ἱδρυθῇ παρ’ ἑκάστη Ἐνορία Εἰδικὴ Ἐνοριακὴ Ἐπιτροπή, ἔργον ἔχουσα τὴν ψυχοπνευματικὴν καὶ ὑλικὴν προαγωγὴν τῆς Ἐνορίας καὶ τῶν μελῶν αὐτῆς».  Ὑπογραμμίζουμε τὶς λέξεις: ψυχοπνευματικὴ καὶ ὑλικὴ προαγωγὴ τῆς Ἐνορίας. Μεσα σ’ αὐτὲς τὶς λέξεις στεγάζεται νομικὰ τὸ φιλανθρωπικό, κοινωνικό, ἀλλὰ καὶ τὸ πολιτιστικὸ ἔργο τῶν Συνδέσμων Ἀγάπης. Σκοπὸς τῶν Συνδέσμων Ἀγάπης, σύμφωνα μὲ τὸ ἄρθρο 2 τοῦ καταστατικοῦ τους εἶναι: «ἡ δραστηριοποίηση τῶν γυναικῶν στὸ ἔργο τῆς Ἐνορίας, στοὺς τομεῖς τῆς πρόνοιας, τοῦ καλλωπισμοῦ τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, τῆς διοργανώσεως ἐκδηλώσεων, ἑορτῶν καὶ ἐκδρομῶν καὶ τῆς μερίμνης τοῦ Ἐνοριακοῦ Κέντρου». Εἶναι λοιπὸν σαφὲς ὅτι οἱ Σύνδεσμοι Ἀγάπης δὲν ἔχουν κάποιους δικούς τους σκοποὺς ποὺ διαφοροποιοῦνται ἀπὸ τὴν ζωὴ τῆς Ἐνορίας. Εἶναι τρόπος ἐνεργοποίησης τῶν γυναικῶν σὲ σημαντικοὺς τομεῖς τοῦ ἐνοριακοῦ ἔργου.

Σύμφωνα μὲ τὸ ἄρθρο 3 τοῦ καταστατικοῦ «Ὁ Σύνδεσμος θεωρεῖ μέλη του ὅλες τὶς γυναῖκες τῆς Ἐνορίας ποὺ συμμετέχουν στὴ ζωή της». Ὅσες γυναῖκες αἰσθάνονται μέλη τῆς Ἐνορίας εἶναι αὐτεπάγγελτα μέλη τοῦ Συνδέσμου Ἀγάπης καὶ μποροῦν νὰ δραστηριοποιηθοῦν σ’ αὐτόν, ἀρκεῖ νὰ τὸ θέλουν. Τὸ μόνο ποὺ χρειάζεται εἶναι νὰ γνωστοποιηθῇ ἡ διάθεσή τους γιὰ δράση, ὥστε νὰ καλοῦνται ὅταν ὑπάρχουν ἔκτατες ἀνάγκες. Οἱ Σύνδεσμοι λοιπὸν δὲν εἶναι σύλλογοι ἐγγεγραμμένων μελῶν. Μέλη τους εἶναι ὅλες οἱ ἐνορίτισσες, χωρὶς καμία διάκριση. Ἡ διαφοροποίηση τῶν Συνδέσμων ἀπὸ τοὺς διαφόρους συλλόγους φαίνεται καὶ στὸν τρόπο διοίκησης. Σύμφωνα μὲ ἄρθρο 4 τοῦ καταστατικοῦ:

«Τὴν Διοίκηση τοῦ Συνδέσμου Ἀγάπης ἀποτελεῖ τὸ Διοικητικὸ Συμβούλιο τὸ ὁποῖο ἀπαρτίζεται ἀπό :

Ἕναν Ἱερέα-Εφημέριο, ὡς Ἐπόπτη, τὸν ὁποῖο διορίζει ὁ Μητροπολίτης,
Ἀπὸ δεκαπέντε (15) Μέλη τὰ ὁποῖα προτείνονται ἀπὸ τὸν Ἐπόπτη Ἐφημέριο τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ καὶ διορίζονται ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη, μετὰ ἀπὸ ἔγκριση τοῦ Μητροπολιτικοῦ Συμβουλίου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου.
Ἡ θητεία τοῦ Δ.Σ. εἶναι τριετής».

Τὰ μέλη τοῦ Δ.Σ. δὲν ἐκλέγονται, ἀλλὰ προτείνονται. Ἀποτελοῦν τὰ πρόσωπα στὰ ὁποῖα ἀναθέτουν οἱ Ἱερεῖς, μὲ τὴν ἔγκριση τοῦ Μητροπολίτου, τὴν δραστηριοποίηση ὅλων τῶν γυναικῶν τῆς Ἐνορίας. Τὸ Δ.Σ. δὲν εἶναι γιὰ νὰ παίρνη μόνο του ἀποφάσεις καὶ νὰ διαχειρίζεται χρήματα καὶ καταστάσεις. Εἶναι ἡ κινητήρια δύναμη γιὰ τὴν ἐνεργοποίηση ὅλων τῶν γυναικῶν τῆς Ἐνορίας, ἀλλὰ καὶ διὰ τῶν γυναικῶν καὶ τῶν ἀνδρῶν.

Τὸ ἄρθρο 12 τοῦ καταστατικοῦ προβλέπει:

«Τὸ Δ.Σ. τοῦ Συνδέσμου Ἀγάπης, γιὰ τὴν συστηματικότερη δράση του, χωρίζει τὴν Ἐνορία σὲ γεωγραφικοὺς τομεῖς, οἱ ὁποῖοι μποροῦν νὰ τροποποιοῦνται ἀνάλογα μὲ τὶς περιστάσεις. Σὲ κάθε τομέα ὁρίζονται δύο μέλη τοῦ Συνδέσμου Ἀγάπης ὡς ὑπεύθυνα τοῦ τομέα. Τὰ μέλη αὐτὰ συνεργάζονται στενὰ μὲ τὸ Δ.Σ.».

Τὰ μέλη αὐτὰ δὲν εἶναι ὑποχρεωτικὰ μέλη τοῦ Δ.Σ.. Εἶναι ἁπλὲς ἐνορίτισσες μὲ ἐνδιαφέρον γιὰ τὶς δραστηριότητες τῆς Ἐνορίας τους, κυρίως στὸν τομέα τῆς πρόνοιας. Ὅλα τὰ παραπάνω δείχνουν τὸν ὀργανωτικὸ χαρακτῆρα τῶν Συνδέσμων Ἀγάπης ὡς ἐνοριακῶν ἐπιτροπῶν, ποὺ τοὺς διαχωρίζει ἀπὸ κάθε μορφὴ κοσμικῆς συλλογικῆς ὀργάνωσης. Ἅς κλείσουμε ὅμως μὲ μιὰ κοινωνιολογικὴ ἀναφορὰ στὰ οἰκονομικὰ τῶν Συνδέσμων Ἀγάπης.

Τὸ ἔργο τῶν Συνδέσμων Ἀγάπης δὲν ἐνισχύεται ἀπὸ τὸ Κράτος ἢ ἄλλους φορεῖς. Στὰ χρόνια τῆς λειτουργίας τους στὴν Ναύπακτο μιὰ φορὰ μόνον ὑπῆρξε κάποια κρατικὴ ὑποστήριξη... Γενικῶς, οἱ Σύνδεσμοι Ἀγάπης στηρίζονται στὰ μέλη τοὺς καὶ τοὺς φίλους τους. Εἶναι μιὰ μορφὴ πολὺ ἐνδιαφέρουσας κοινωνικῆς αὐτοοργάνωσης μέσα στὸ πλαίσιο τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, κάτω ἀπὸ τὸ φῶς τῆς διδασκαλίας τοῦ Χριστοῦ.

Ὁ τρόπος ποὺ ὀργανώθηκαν καὶ λειτουργοῦν εἶναι μιὰ διαρκὴς πρόσκληση νὰ βγαίνουμε καθ’ ἑκάστην –καὶ ὄχι μόνον στὶς παραμονὲς τῶν μεγάλων ἑορτῶν– ἀπὸ τὸν ἀτομισμό μας καὶ νὰ ἐντασσόμαστε ἐνεργὰ στὴν ἐνοριακὴ ἐκκλησιαστικὴ κοινότητα καὶ εὐρύτερα στὴν πολύπαθη κοινωνία, βλέποντας τὶς ἀνάγκες καὶ τὰ παθήματα τῶν διπλανῶν μας, μὲ ἐνεργὸ συμπάθεια καὶ κατὰ τὸ δυνατὸν ἀνιδιοτελῆ ἀγάπη.