Γεγονὸς καὶ σχόλιο: «Ἀπαιδεία» καὶ «ἀπαιδία»

Ἡ οἰκονομικὴ κρίση ἔφερε στὸ φῶς πολλὰ προβλήματα ποὺ ὑπάρχουν στὴν κοινωνία μας, ὅπως ἡ διαφθορά, ἡ ἀδιαφάνεια, ἡ ὑποβάθμιση τῶν θεσμῶν, ὁ εὐδαιμονιστικὸς τρόπος ζωῆς, ὁ νεοπλουτισμὸς κ.λ.π. Γίνονται πολλὲς ἀναλύσεις γιὰ νὰ ἀντιμετωπισθοῦν τὰ προβλήματα αὐτὰ καὶ οἱ ὑπεύθυνοι γιὰ τὴν ἐπίλυσή τους προσπαθοῦν νὰ βελτιώσουν τοὺς κοινωνικοὺς καὶ κρατικοὺς θεσμοὺς γιὰ τὴν ὑπέρβαση τῆς κρίσης. Κάθε προσπάθεια εἶναι καλὴ καὶ βοηθᾶ στὴν ἀντιμετώπιση τῶν προβλημάτων ποὺ ἀνέκυψαν.

Γίνεται ἀντιληπτὸ ἀπὸ ὅλους ὅτι πρέπει ἀφ' ἑνὸς μὲν νὰ βελτιωθῇ ὁ τρόπος διοργανώσεως τῆς κοινωνίας, νὰ βελτιωθοῦν οἱ κρατικοὶ ὀργανισμοὶ καὶ νὰ ἐπικρατήση ἡ ἀξιοκρατία, ἀλλὰ καὶ νὰ ἀλλάξη ὅλη ἡ νοοτροπία τῶν κατοίκων, ἡ ὁποία δυστυχῶς διέπεται ἀπὸ τὸν ἀτομισμό, τὴν εὐδαιμονία, τὴν χρησιμοθηρία, τὸν ὠφελιμισμὸ κλπ.

Τελευταῖα διάβασα ἕνα ἄρθρο τοῦ γνωστοῦ συγγραφέως Σαράντου Καργάκου μὲ τίτλο «ὁ πιὸ μεγάλος κίνδυνος» (Ἑστία, 14–8-2010), στὸ ὁποῖο κυρίως προσδιορίζεται ὁ κίνδυνος τοῦ δημογραφικοῦ προβλήματος ποὺ μαστίζει τὴν Χώρα μας καὶ αὐτὸ ἔχει καὶ θὰ ἔχη πολλὲς συνέπειες. Σὲ κάποιο σημεῖο τοῦ ἄρθρου ἐπισημαίνεται: «Φθάνει ποὺ ἔχουμε ἀπαιδεία. Τώρα λόγῳ τῆς τηλεοπτικῆς τρομοκρατίας καὶ τῆς πολιτικῆς ἀβελτηρίας θὰ ἔχουμε καὶ ἀπαιδία, δηλαδὴ ἔλλειψη παιδιῶν».

Τὴν «ἀπαιδεία» τὴν βλέπουμε παντοῦ. Δὲν πρόκειται γιὰ τὴν ἔλλειψη τῶν ἀναγκαίων γιὰ τὴν καλὴ λειτουργία τῶν Σχολείων, γιατί αὐτὸ χαρακτηρίζεται ὡς ἐκπαίδευση, ἀλλὰ γιὰ τὴν ἔλλειψη παιδείας μὲ τὴν ὁποῖα ἀντιμετωπίζουμε τὰ προβλήματα τῆς ζωῆς. Ὅλα τὰ θέματα ἔχουν σχέση μὲ τὴν παιδεία. Τελικά, τὸ μέτρο σὲ ὅλα τὰ γεγονότα τῆς ζωῆς μας εἶναι θέμα παιδείας. Ὁ ἄκρατος εὐδαιμονισμός, ἡ ἀτομοκρατία ποὺ λειτουργεῖ σὲ βάρος τῆς κοινωνικότητας, ὁ ὀπορτουνισμός, ἡ ἐξουσιολαγνεία, ἡ ἔλλειψη νοήματος ζωῆς καὶ πολλὰ ἄλλα εἶναι στὴν πραγματικότητα θέμα «ἀπαιδείας». Τὸ νὰ μπορῇ κανεὶς νὰ ἐλέγχη τὶς σκέψεις, τὶς ἐπιθυμίες, τὰ ἔνστικτά του εἶναι θέμα παιδείας.

Ἐπίσης, στὴν σύγχρονη κοινωνία βλέπουμε καὶ τὴν «ἀπαιδία», δηλαδὴ τὴν ἔλλειψη παιδιῶν ἡ ὁποία συνδέεται μὲ τὰ προηγούμενα. Τὸ δημογραφικὸ πρόβλημα εἶναι τεράστιο, καὶ ἡ ἀντιμετώπισή του ἀπὸ τὴν Πολιτεία δὲν εἶναι ἡ πρέπουσα. Συνεχῶς μειώνεται ὁ δείκτης γονιμότητος ἀνὰ γυναῖκα, πρᾶγμα τὸ ὁποῖο σημαίνει ὅτι δὲν ἀνανεώνεται ὁ πληθυσμός, ποὺ γηράσκει. Καὶ καθὼς τὸ προσδόκιμο ὅριο ζωῆς αὐξάνεται, δημιουργοῦνται προβλήματα στὴν ἀσφάλιση καὶ τὴν ὑγειονομικὴ περίθαλψη μὲ συνέπεια νὰ ἐπιβαρύνωνται ὅλα τὰ Ταμεῖα. Ἡ αὔξηση τοῦ ἀριθμοῦ τῶν συνταξιούχων σὲ σχέση μὲ τὸν ἀριθμὸ τῶν ἐργαζόμενων ἐπιβαρύνει τελικὰ ὁλόκληρη τὴν κοινωνία.

Ὁ Σαράντης Καργάκος ὑπενθυμίζει ὅτι ὁ ἱστορικὸς Πολύβιος ἐπισήμανε ὅτι «τὰ αἴτια τῆς παρακμῆς τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος», μεταξὺ τῶν ἄλλων ἦταν ἡ «ροπὴ τῶν νέων πρὸς τὴν καλοπέραση καὶ τὴν ὀκνηρία ὡς πρὸς σύναψη γάμου», ὅπως καὶ ἡ ἀδιαφορία γιὰ τὴν ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν. «Ἔτι δὲ καὶ ραθυμίαν ἐκτεταμένην καὶ μὴ βουλομένην μήτε γαμεῖν μὴτ’ ἂν γήμωσι τὰ γενόμενα τέκνα τρέφειν». Παρατηρεῖ δὲ ὅτι «ἔτσι ἦλθε ἡ ὑποταγὴ στοὺς Ρωμαίους» καὶ αὐτὴ ἔφερε καὶ τὸν «περαιτέρω πληθυσμιακὸ μαρασμό». «Ἀπαιδία καὶ συλλήβδην ὀλιγανθρωπία».

Ὁ συγγραφέας παρατηρεῖ ὅτι, ὅταν στὴν τηλεόραση γίνεται συνεχῶς λόγος γιὰ τὶς συνέπειες τῆς κρίσης ποὺ πρόκειται νὰ ἔλθουν, τότε στοὺς νέους δημιουργεῖται ἀτολμία γιὰ γάμο καὶ βεβαίως γιὰ γέννηση παιδιῶν. «Ποιός νέος ἢ νέα τολμᾶ νὰ προχωρήσει εἰς γάμου κοινωνίαν καὶ ποιό ζευγάρι προτίθεται νὰ τεκνοποιήσει, ὅταν δὲν γνωρίζει "τί τέξεται ἡ ἐπιοῦσα"; Κατ’ ἐμέ, ὁ περιορισμὸς τῶν γάμων καὶ ἡ ἀτολμία τῶν νέων νὰ φέρουν στὸν κόσμο παιδιὰ εἶναι ὁ σοβαρώτερος κίνδυνος γιὰ τὴν χώρα μας».

Ἡ κρίση, λοιπόν, δὲν εἶναι τόσο οἰκονομική, ὅσο πνευματικὴ καί, ἐκτὸς τῶν ἄλλων, συνδέεται μὲ τὴν «ἀπαιδεία», δηλαδὴ τὴν ἔλλειψη παιδείας καὶ τὴν «ἀπαιδία», ἤτοι τὴν ἔλλειψη παιδιῶν.

Ν.Ι.