Πατριαρχικοί Λόγοι στήν Ρουμανία

Ἀποσπάσματα ἀπὸ τὴν ὁμιλία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου στὴν ἐπίσημη συνεδρίαση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τοῦ Πατριαρχείου Ρουμανίας (28-10-2010), κατὰ τὴν πρόσφατη ἐπίσημη ἐπίσκεψή του στὴν Ρουμανία γιὰ τὸν ἑορτασμὸ τῶν ἐπετείων τῆς Α' Οἰκουμενικῆς Συνόδου καὶ τῆς ἀνακήρυξης τῆς αὐτοκεφαλίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρουμανίας.

* * *

...

Ἡ ἐν Νικαίᾳ τῆς Βιθυνίας ἁγία Α' Οἰκουμενικὴ Σύνοδος, συνεκλήθη, ὡς γνωστόν, διὰ νὰ ἀντιμετωπίση τὴν φρικαλέαν αἵρεσιν καὶ βλασφημίαν τοῦ Ἀρειανισμοῦ. Ἡ περιοχὴ τῆς Βλαχίας εἶχε καὶ αὐτὴ προσβληθῇ ὑπὸ τῆς ἀρειανικὴς λύμης, δύο δὲ ἐπίσκοποι τῆς Βλαχίας, ὁ Οὐρσάκιος καὶ ὁ Οὐάλλης εἶχον προσχωρήσει εἰς τὴν αἵρεσιν καὶ εἶχον καταστῇ λύκοι βαρεῖς ἀντὶ ποιμένων. Ἀλλ’ ὑπῆρχον εὐτυχῶς ἐνταῦθα, ὅπως καὶ εἰς ὅλην τὴν Ἐκκλησίαν, καὶ καλοὶ ποιμένες, ἀγρυπνοῦντες ὑπὲρ τῶν λογικῶν προβάτων τῆς ποίμνης τοῦ Χριστοῦ καὶ ἐχόμενοι στερρῶς τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως. Μεταξὺ τούτων ἦτο καὶ ὁ ἐκ Δακίας Ἐπίσκοπος Θεόφιλος, ὁ ὁποῖος εἶναι εἷς ἐκ τῶν Ἁγίων 318 Θεοφόρων Πατέρων τῆς Α' Οἰκουμενικῆς Συνόδου, συνυπογράψας τὰς ἀποφάσεις αὐτῆς. Ἑπομένως ἡ Ρουμανικὴ Ἐκκλησία ἔχει προσθέτους λόγους διὰ νὰ μιμνήσκεται πανηγυρικῶς τὴν ἀγομένην ἐπέτειον.

Οἱ 318 Πατέρες δὲν ἦσαν ἁπλῶς Ἐπίσκοποι ἢ ἱερωμένοι. Ἦσαν ὄντως Θεοφόροι, εἶχον τὸν Χριστὸν ἐνοικοῦντα εἰς τὴν καρδίαν των καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἐπλήρου τὴν ὕπαρξίν των. Εἶχον ὑπερβῇ τὸ στάδιον τῆς καθάρσεως, εἶχον καθυποτάξει τὰ ψεκτὰ πάθη καὶ εἶχον δεχθῇ τὸν θεῖον φωτισμόν, ὁ ὁποῖος τοὺς ἔδιδε τὴν δυνατότητα διακρίσεως τῆς ἀληθείας ἀπὸ τὸ ψεῦδος, τοῦ φωτὸς ἀπὸ τὸ σκότος, τοῦ θείου θελήματος ἀπὸ τὸ θέλημα τοῦ πονηροῦ. Ἐκοσμοῦντο πλουσίως ἀπὸ τὸν καρπὸν τοῦ Πνεύματος «ἐν πάσῃ ἀγαθωσύνη καὶ δικαιοσύνη καὶ ἀληθεία» (Ἐφεσ. 5: 9). Ἦσαν ἤδη θεόπται! Εἰς τοῦτο ἀκριβῶς διέφερον ἀπὸ τὸν Ἄρειον καὶ ὅλους τοὺς αἱρετικούς, οἱ ὁποῖοι προσεπάθουν νὰ θεολογήσουν χωρὶς τὰς προϋποθέσεις τοῦ προσωπικοῦ ἁγιασμοῦ καὶ οὕτως ἐθαλασσομάχουν εἰς τὸ ἔρεβος τῆς πλάνης, βαττολογοῦντες περὶ τῶν Θείων καὶ μὴ θεολογοῦντες. Ὅταν ὁ Μέγας Ἀθανάσιος ὡμίλει, ἐξέφερε λόγον Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ἐνοικοῦσεν ἐν τῇ καρδία του. Διὰ τοῦτο καὶ τὸ «Ὁμοούσιος» δὲν ἦτο ἐφεύρημα ἰδικόν του, ἀλλὰ πληροφορία ἀσφαλὴς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὅταν ὁ Ἅγιος Σπυρίδων ἐθαυματούργει διὰ τῆς κεράμου, ὁ ἴδιος ὁ Τριαδικὸς Θεὸς ἐνήργει. Ὅταν ὁ Ἅγιος Νικόλαος ἐξίστατο κατὰ τῆς βλασφημίας καὶ σκληρύνσεως τοῦ Ἀρείου μαχητικῶς, ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς ἐχειρίζετο τὸ φραγγέλιον τῆς ἀπαθοῦς ὀργῆς τοῦ Ἐπισκόπου Του. Εἰς τὰ πρόσωπα, λοιπόν, τῶν συγκροτησάντων τὴν ἁγιωτάτην ἐκείνην Σύνοδον Πατέρων, ἔχομεν τὸ διαχρονικὸν ὑπόδειγμα τῆς ἀσφαλοῦς Θεολογίας καὶ τὸ τίμιον ἀρχέτυπον τοῦ γνησίου Πατρὸς καὶ Διδασκάλου.

Ἡ ἁγία Α' Οἰκουμενικὴ Σύνοδος κατήρτισεν, ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, τὸ πρῶτον Σύμβολον Πίστεως, τὸ ὁποῖον συνεπλήρωσε μετὰ ταῦτα διὰ τῶν πέντε τελευταίων ἄρθρων ἡ ἐν Κωνσταντινουπόλει ἁγία Β' Οἰκουμενικὴ Σύνοδος τοῦ 381. Ἀμφότεραι αἱ ἅγιαι Σύνοδοι ὑπηρέτησαν τὴν ἱερωτέραν καὶ ὑψηλοτέραν ὑπόθεσιν εἰς τὴν ζωὴν τῶν Χριστιανῶν, ἡ ὁποία δὲν εἶναι ἄλλη ἀπὸ τὴν ἑνότητα, τὴν ὁμόνοιαν καὶ τὴν εἰρήνην τῆς Ἐκκλησίας. Διὰ τῆς δογματικῆς των ἀποφάνσεως, ἡ ὁποία συνοπτικῶς ἀποκρυσταλλοῦται εἰς τὸ ἱερὸν Σύμβολον, διεζωγράφησαν τὰ «ἐσκαμμένα» τοῦ ὀρθοδόξου πιστεύματος, πᾶσα ὑπέρβασις τῶν ὁποίων θέτει τὸν τολμητίαν ἐκτὸς τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας. Εἰς τὸ Φανάριον, εἰς τὴν παλαιὰν αἴθουσαν συνεδριῶν τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἁγίας καὶ Ἱερᾶς Συνόδου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, μεταξὺ ἄλλων εἰκονογραφικῶν θεμάτων, εὑρίσκεται γραμμένον καλλιτεχνικῶς ἐπὶ τῶν τεσσάρων τοίχων τὸ Σύμβολον Νικαίας-Κωνσταντινουπόλεως, ὑποδηλοῦν σαφέστατα ὡς πύρινος κύκλος τὰ ἱερὰ ταῦτα «ἐσκαμμένα», τὰ ὁποῖα οὐδεὶς δύναται νὰ ἀγνοήση ἢ νὰ ὑπερβῇ. Ἤρκεσε, πολὺ ἀργότερον, ἡ προσθήκη εἰς τὸ Σύμβολον μιᾶς καὶ μόνης λέξεως, τοῦ γνωστοῦ Filioque, διὰ νὰ δημιουργηθοῦν νέαι κακοδοξίαι καὶ σχίσματα καὶ αἱρέσεις, αἱ ὁποῖαι κρατοῦν μέχρι σήμερον τὸν Δυτικὸν Χριστιανισμὸν μακρὰν τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολῆς.

Ὡς εὐφυῶς παρετήρησε σύγχρονος Θεολόγος, τὸ Σύμβολον εἶναι μία πνευματικὴ σημαία, καὶ αἱ σημαῖαι ἔχουν ὡς ἀποστολὴν νὰ ἑνώνουν ὁμόδοξα σύνολα ἀνθρώπων κάτω ἀπὸ κοινὰ ἰδεώδη. Εὑρισκόμεθα, λοιπόν, οἱ εὐσεβῶς εἰς Χριστὸν πιστεύοντες ὑπὸ τὴν σημαίαν τοῦ ἱεροῦ Συμβόλου Νικαίας - Κωνσταντινουπόλεως, τὸ ὁποῖον διασαλπίζει ποῖος εἶναι ὁ ζὼν Θεός, ποία ἡ περὶ ἡμᾶς οἰκονομία του, ποῖα ἡ ἀληθὴς Ἐκκλησία καὶ ποία ἡ ἐλπὶς τῶν πιστευόντων. Εἰς παλαιοτέρας ἐποχὰς τὰ ἐκδιδόμενα ὑπὸ τινων Ἐπαρχιῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου Πιστοποιητικὰ Βαπτίσεως, ἔφερον τετυπωμένον κυκλοτερῶς ὁλόκληρον τὸ Σύμβολον, ὡς πρόχειρον ὑπόμνησιν τῆς σωζούσης θείας ἀληθείας εἰς τὸν βαπτισθέντα. Τοῦτο τὸ ἀκριβὲς καὶ σωτήριον πίστευμα καλούμεθα καὶ εἰς τὰς παρούσας ἡμέρας ἀφ' ἑνὸς μὲν νὰ διακρατήσωμεν ἀδιαλώβητον καὶ ἀνόθευτον ὡς γράμμα, ἀφ' ἑτέρου δὲ νὰ βιώσωμεν ἐν τῇ καθημερινὴ πράξει ἑπόμενοι τοὶς Θεοφόροις Πατράσι καὶ πᾶσι τοὶς ἀνὰ τοὺς αἰῶνας Ἁγίοις.

***

Ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἐπὶ αἰῶνας ὁλοκλήρους περιέθαλπε φιλοστόργως εἰς τοὺς μητρικοὺς κόλπους τῆς τοὺς πιστοὺς τῶν Παραδουναβίων Χωρῶν, ὡς τέκνα αὐτῆς ἐν Κυρίῳ γνήσια καὶ λίαν ἠγαπημένα, σεβομένη πάντοτε τὴν ἐθνικὴν αὐτῶν αὐτοτέλειαν. Καὶ αὐτὰ ἐπίσης ἐπέδειξαν πρὸς αὐτὴν ἀνάλογον ἀγάπην καὶ σεβασμόν, πολλάκις βαστάσαντα μέρος τοῦ σταυροῦ της. Εἰς καιροὺς δυσχειμέρους οὐδέποτε ὤκνησε τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον νὰ σπεύση εἰς βοήθειαν καὶ συμπαράστασιν τῶν Ρουμάνων, ἰδίως ὅταν στοιχεῖα ξένα πρὸς τὴν Ὀρθοδοξίαν ἐνέσκηπτον σπείροντα ζιζάνια πλάνης καὶ ἑτεροδιδασκαλίας καὶ ἀναστατούντα τὰς τοπικὰς Ἐκκλησίας. Τὰ ὀνόματα τῶν ἐν Ἁγίοις προκατόχων ἡμῶν Οἰκουμενικῶν Πατριαρχῶν Νήφωνος τοῦ Β', Κυρίλλου Ἱερομάρτυρος τοῦ Λουκάρεως, Ἀθανασίου Γ' τοῦ Πατελλάρου, ὡς καὶ τοῦ ἀοιδίμου Ἰερεμίου Β' τοῦ Τρανοῦ, ἔχουν ἀρρήκτως συνδεθῇ μὲ τὴν ἐκκλησιαστικὴν ἱστορίαν τῆς Ρουμανίας, μάλιστα δὲ μὲ τὴν στερέωσιν ἐνταῦθα τῆς Ὀρθοδοξίας εἰς ὥρας ἐξάρσεως τῆς οὐνιτικὴς προπαγάνδας τῶν Ἰησουϊτών. Τὴν πρὸς τὸ χριστεπώνυμον πλήρωμα τῶν Παραδουναβίων Χωρῶν ἰδιαιτέραν ἀγάπην καὶ στοργὴν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ὑπογραμμίζει πάντοτε ἡ δωρεὰ κατὰ τὸν 17ον αἰῶνα τοῦ ἱεροῦ σκηνώματος τῆς Ὁσίας Παρασκευῆς τῆς ἐξ Ἐπιβατῶν τῆς Θράκης εἰς τὸν Ἡγεμόνα Βασίλε Λούπου τῆς Μολδαβίας, τὸ ὁποῖον ἁγιάζει μέχρι σήμερον τὸ Ἰάσιον. Τὼ 1885, ἐπὶ Μητροπολίτου Οὐγγροβλαχίας Καλλινίκου, ὁ ἀοίδιμος Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Ἰωακεὶμ ὁ Δ' καὶ ἡ περὶ αὐτὸν Ἁγία καὶ Ἱερὰ Σύνοδος, οἰκονομοῦντες τὰ ἐκκλησιαστικὰ πράγματα τῆς Ρουμανίας ἐπὶ τὰ βελτίω, καὶ πρὸς διασφάλισιν τοῦ Ὀρθοδόξου πνεύματος ἀπὸ πάσης πολιτειοκρατικὴς ἐννοίας καὶ ἐπηρείας, μετὰ καὶ τὴν παλαιότερον ἐξενεχθεῖσαν «Διαγνώμην» τοῦ ἀοιδίμου προκατόχου ἡμῶν Σωφρονίου τοῦ Γ', ἀνεκήρυξαν τὴν Ἐκκλησίαν τῆς Ρουμανίας Αὐτοκέφαλον, ἐκδόντες ἀνάλογον Πατριαρχικὸν καὶ Συνοδικὸν Τόμον, τοῦ Μητροπολίτου Οὐγγροβλαχίας ἀνυψουμένου εἰς Πριμάτον αὐτῆς. Οὕτως ἡ πολυφίλητος θυγάτηρ ἀνεδείχθη πλέον σεβασμία ἀδελφή, τῆς ἴσης ἀπολαύουσα τιμῆς πρὸς τὰς λοιπὰς Ἀγιωτάτας Αὐτοκεφάλους Ἐκκλησίας. Τοῦτο δὲν ἀπέκοψεν ἀσφαλῶς ποτὲ τὸν ὀμφάλιον λῶρον τῆς ἀγάπης καὶ οὐδόλως ἐμείωσε τὸ ἐν Χριστῷ πνευματικὸν καὶ κανονικὸν ἐνδιαφέρον τῆς Κωνσταντινουπόλεως πρὸς τὴν χειραφετηθεῖσαν Ἐκκλησίαν. Εἴμεθα πάντοτε σύσσωμοι καὶ σύναιμοι ἐν Χριστῷ, τῆς αὐτῆς εὐσεβοῦς παραδόσεως καὶ ἱερᾶς κληρονομίας συγκληρονόμοι, «τὴν αὐτὴν ἀγάπην ἔχοντες, σύμψυχοι, τὸ ἕν φρονοῦντες» (Φιλιπ. 2: 2). Ὅταν δὲ ἐπέστη ὁ καιρὸς καὶ τὴν Πατριαρχικὴν ἀξίαν προφρόνως παρεχώρησεν ἡ ποτνία Μήτηρ Ἐκκλησία πρὸς τὴν Ἐκκλησίαν τῆς Ρουμανίας, συνευδοκουσὼν καὶ τῶν λοιπῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, ἐν ἔτει σωτηρίῳ 1925, ἐπὶ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βασιλείου τοῦ Γ', τοῦ Μητροπολίτου Μύρωνος ἀνυψωθέντος εἰς πρῶτον Πατριάρχην Ρουμανίας. Συμπληρουμένων οὕτως ἐφέτος 125 ἐτῶν ἀπὸ τῆς ἀνακηρύξεως τοῦ Αὐτοκεφάλου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρουμανίας καὶ 85 ἐτῶν ἀπὸ τῆς ἀνυψώσεως αὐτῆς εἰς Πατριαρχεῖον, ἀξιοχρέως τιμῶμεν ἀμφοτέρας τὰς εὐτυχεῖς ἐπετείους, ἐν δοξολογίᾳ πολλὴ τοῦ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ. Εὐλαβῶς ἀναπολοῦμεν τὰς σεπτὰς μορφὰς τῶν ὑπουργησάντων εἰς τὴν μεγάλην χαρὰν τοῦ πιστοῦ Ρουμανικοῦ λαοῦ ἀοιδίμων Οἰκουμενικῶν Πατριαρχῶν Ἰωακεὶμ τοῦ Δ' καὶ Βασιλείου τοῦ Γ', αἱ μακάριαι ψυχαὶ τῶν ὁποίων ἀναμφιβόλως, ὡς καὶ αἱ ψυχαὶ τῶν ἀοιδίμων Πατριαρχῶν Ρουμανίας Μύρωνος, Νικοδήμου, Ἰουστινιανοῦ, Ἰουστίνου καὶ Θεοκτίστου, συγχαίρουν σήμερον μετὰ πάντων ἡμῶν.

***

... Αἱ ἡμέραι ποὺ ἔρχονται εἰς τὸν παγκόσμιον ὁρίζοντα, ἀνθρωπίνως ὁμιλοῦντες, δὲν προμηνύουν εὐδίαν. Ποικίλαι κρίσεις σοβοῦν ἀπ' ἄκρου εἰς ἄκρον τοῦ κόσμου. Ἡ χριστιανικὴ ἡμῶν μαρτυρία πρὸς τὸν ἄνθρωπον σήμερον, εἶπερ ποτὲ καὶ ἄλλοτε, πρέπει νὰ εἶναι ἐκκλησιοκεντρική, συμπαγής, ἰσχυρά, αὐστηρῶς ἐρεισμένη ἐπὶ τὴν πέτραν τῆς ὀρθοδόξου πνευματικῆς παραδόσεως καὶ ἐμπειρίας, διὰ νὰ εἶναι καὶ πειστική. Τὼ συνδέσμῳ λοιπὸν τῆς ἀγάπης συνδεόμενοι πάντοτε, καλούμεθα νὰ χωρήσωμεν εἰς τὰ πρόσω.

Εἴμεθα βέβαιοι ὅτι τὴν προσδοκίαν αὐτὴν συμμερίζεσθε ἐξ ἴσου καὶ ὑμεῖς ἅπαντες. Τὰς ἁγίας εὐχὰς τοῦ Ὁσίου Δημητρίου τοῦ Νέου, προστάτου τοῦ Βουκουρεστίου, μετὰ τῆς μνήμης τοῦ ὁποίου συνεδέθησαν οἱ ἑορτασμοὶ τῶν εὐτυχῶν ἐπετείων ἐπικαλούμενοι ἐπὶ τὸ πλήρωμα ἀμφοτέρων τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν, δεόμεθα ἐκτενῶς Κυρίου Παντοκράτορος: «Κύριε, Κύριε, ἐπίβλεψον ἐξ ουρανοῦ καὶ ἴδε, καὶ ἐπίσκεψαι τὴν ἄμπελον τῆς κατὰ Ρουμανίαν Ἐκκλησίας, καὶ κατάρτισαι αὐτήν, ἥν ἐφύτευσεν ἡ δεξιά Σου»!