Συνέντευξη στὸ «Ἁγιορείτικο Βῆμα»

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

1. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ἡ τρέχουσα περίοδος χαρακτηρίζεται ὡς μία ἀπὸ τὶς χειρότερες τῶν τελευταίων ἐτῶν τόσο ἀπὸ πλευρᾶς διαβίωσης ὅσο καὶ ἠθικῶν ἀξιῶν. Οἰκονομικὴ κρίση, φτώχεια, περικοπές.. μὲ ἀποτέλεσμα χιλιάδες οἰκογένειες νὰ βρίσκωνται σὲ ἀπόγνωση. Πολλοὶ λένε ὅτι τὸ Ἑλληνικὸ κράτος καταρρέει.. Τί θὰ μᾶς σώση ἄραγε;

Ἀπάντηση: Δὲν εἶμαι βέβαιος ὅτι εἶναι ἡ χειρότερη περίοδος τῶν τελευταίων ἐτῶν, γιατί ἐμεῖς οἱ μεγαλύτεροι περάσαμε καὶ ἄλλες δύσκολες περιόδους. Ὅταν ἤμουν στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἡ οἰκογένειά μου βρισκόταν σὲ δεινὴ οἰκονομικὴ κατάσταση. Σπούδασα στὴν Θεολογικὴ Σχολὴ ἐργαζόμενος, γιατί δὲν εἶχα καμμία οἰκονομικὴ βοήθεια ἀπὸ τὸ σπίτι μου. Οἱ γονεῖς μου ἦταν πολὺ καλοὶ Χριστιανοί, μᾶς ἀγαποῦσαν, ἀλλὰ δὲν εἶχαν τὶς οἰκονομικὲς δυνατότητες νὰ μὲ σπουδάσουν. Ὅμως περάσαμε ὅλες αὐτὲς τὶς δυσκολίες καὶ δοξάζω τὸν Θεό. Ἐπίσης, παλαιότεροι καὶ νεώτεροι περάσαμε ἀπὸ πολέμους, κακουχίες, πεῖνα, ἐμφυλίους σπαραγμούς, δικτατορίες κλπ.

Πάντως, ὁ λαός μας ἔχει πολλὲς πνευματικὲς ἀντιστάσεις, ἔχει πίστη στὸν Θεό, ὑπομονή, ξέρει νὰ προσεύχεται, νὰ ἐμπιστεύεται τὴν Ἐκκλησία, νὰ ἐκκλησιάζεται καὶ νὰ ἐλπίζη στὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Τελικά, αὐτὸ ποῦ συνέβη τὰ τελευταῖα χρόνια εἶναι μιὰ ἀποστασία ἀπὸ τὸν Θεό, τὴν Ἐκκλησία, τὶς παραδόσεις, μιὰ ἐκκοσμικευμένη ζωὴ ποῦ συνδέεται μὲ τὴν εὐδαιμονία, τὴν αἰσθησιοκρατία. Μάθαμε νὰ ζοῦμε μὲ εὐμάρεια, γι’ αὐτὸ μᾶς κακοφαίνεται τώρα ποῦ χάσαμε μερικὲς ὑλικὲς ἀπολαύσεις. Ἀλλὰ τελικὰ φαίνεται ὅτι ὅλη αὐτὴ ἡ οἰκονομικὴ εὐμάρεια ἦταν πλασματική, ἦταν μιὰ «φούσκα» ποῦ ἔσπασε, ἦταν μιὰ πλούσια ζωὴ μὲ δανεικά. Αὐτὸ ἦταν λάθος.

Βεβαίως, σήμερα πολλοὶ ὑποφέρουν γιατί ζοὺν στὰ ὅρια τῆς φτώχειας. Τὸ περιγράψατε ὡραῖα στὴν τοποθέτησή σας. Ἡ μείωση τῶν μισθῶν εἶναι ἕνα μεγάλο πρόβλημα, ἀφοῦ οἱ οἰκογενειάρχες δὲν μποροῦν νὰ βοηθήσουν τὰ παιδιά τους στὸ νὰ ζήσουν καὶ νὰ σπουδάσουν. Ὅμως, τὸ μεγαλύτερο πρόβλημα εἶναι ἡ ἀνεργία τῶν νέων ἀνθρώπων. Εἶναι τρομερὸ νὰ εἶσαι νέος, νὰ ἔχης ὄρεξη γιὰ ἐργασία, νὰ ἔχης πτυχία, νὰ εἶσαι ταλαντοῦχος, καὶ νὰ μὴ μπορῇς νὰ ἐργασθῇς!

Αὐτὴν τὴν δύσκολη περίοδο θὰ μᾶς βοηθήση ἡ πίστη στὸν Θεό, ἡ ὑπομονή, ἡ ψυχραιμία καὶ βεβαίως μπορεῖ νὰ μᾶς βοηθήση ἡ Ἐκκλησία, μὲ τὴν ὅλη ζωὴ ποῦ διαθέτει.

2. Ἐρώτηση: Ἀκούγεται κατὰ καιροὺς ὅτι ἡ Ἐκκλησία δὲν στάθηκε στὸ ὕψος τῶν περιστάσεων προκειμένου νὰ δώση ἕνα χέρι βοηθείας στοὺς ἀναξιοπαθοῦντες ποῦ σήμερα αὐξάνονται ραγδαία λόγῳ κρίσης. Δεδομένου ὅτι ὁ φτωχὸς δὲν ἔχει ἀνάγκη μόνο τὸ φαγητό. Τί λέτε;

Ἀπάντηση: Αὐτὸ δὲν εἶναι σωστό, ἔστω καὶ ἂν λέγεται ἀπὸ μερικούς. Ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν ὅλη ὀργανωτικὴ διάρθρωσή της λειτουργεῖ ὡς θεραπευτικὴ Κοινότητα ποῦ ἐνδιαφέρεται γιὰ τὴν πνευματικὴ καὶ ψυχικὴ ὑγεία τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὶς οἰκονομικὲς ἀνάγκες τους. Εἶναι ὁ μεγαλύτερος φιλανθρωπικός-προνοιακὸς φορέας τῆς Χώρας μας. Ἀπὸ διάφορα βιβλία ποῦ ἐκδόθηκαν, ἀλλὰ καὶ στοιχεῖα ποῦ ἔχει ἡ Ἱερὰ Σύνοδος στὴν διάθεσή της, φαίνεται ὅτι ἡ Ἐκκλησία διαθέτει περίπου ἑπτακόσια πενῆντα (750) Ἱδρύματα ποῦ προσφέρουν βοήθεια στὸν λαὸ καὶ πέρυσι ξοδεύθηκε τὸ φανερὸ καὶ καταγεγραμμένο ποσὸ τῶν ἑκατὸ ἑκατομμυρίων εὐρὼ γιὰ ἔργα πρόνοιας καὶ φιλανθρωπίας. Καὶ αὐτὸ πρέπει νὰ αὐξηθῇ στὶς ἡμέρες μας γιὰ νὰ βοηθήσουμε ἀκόμη περισσότερο τοὺς ἀνθρώπους.

Αὐτὸ βέβαια τὸ φιλανθρωπικὸ ἔργο πρέπει νὰ τὸ δοῦμε μέσα ἀπὸ δύο προϋποθέσεις.

Ἡ μία ὅτι ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι «Ὑπουργεῖο Κοινωνικῆς Πρόνοιας», δὲν εἶναι αὐτὸς ὁ πρῶτος καὶ ἀποκλειστικὸς σκοπός της. Τὸ Κράτος, κατὰ λόγο δικαιοσύνης, εἶναι ἁρμόδιο νὰ ἐνδιαφέρεται γιὰ τὶς οἰκονομικὲς ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων καὶ κακῶς ποῦ δὲν τὸ κάνει ὅπως πρέπει. Οἱ ἄνθρωποι δὲν θέλουν ἐλεημοσύνη, ἀλλὰ δικαιοσύνη, θέλουν δουλειὰ γιὰ νὰ βγάζουν τὸν ἐπιούσιο ἄρτο μὲ τὸν ἱδρῶτα τους. Δὲν εἶναι δυνατὸν τὸ Κράτος νὰ ἀπεκδύεται τὶς εὐθύνες του καὶ νὰ τὰ φορτώνη σὲ ἄλλους Ὀργανισμοὺς καὶ στὴν Ἐκκλησία.

Ἡ ἄλλη προϋπόθεση εἶναι ὅτι ὁ βαθύτερος σκοπὸς τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ πνευματικὴ βοήθεια στὸν λαό. Τὸ εἴπατε πολὺ καλὰ στὴν τοποθέτησή σας. «Ὁ φτωχὸς δὲν ἔχει ἀνάγκη μόνο ἀπὸ φαγητό». Ὁ Χριστὸς εἶπε: «οὐκ ἐπ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος, ἀλλ ἐπὶ παντὶ ρήματι ἐκπορευομένῳ διὰ στόματος Θεοῦ» (Μάτθ. δ', 4). Ἔτσι, ἡ Ἐκκλησία πρέπει νὰ προσφέρη πνευματικὴ τροφὴ στοὺς ἀνθρώπους ποῦ πεινοῦν καὶ διψοῦν γιὰ τὴν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ, τὴν ἐσωτερικὴ εἰρήνη, τὴν πνευματικὴ ἐλευθερία, τὴν ἀπόκτηση νοήματος γιὰ τὴν ζωὴ καὶ τὴν ἀντιμετώπιση τοῦ θανάτου. Εἶναι αὐτὰ τὰ λεγόμενα ὑπαρξιακὰ ἐρωτήματα ποῦ ἀπασχολοῦν τοὺς νέους, τοὺς μεσήλικας καὶ τοὺς ἡλικιωμένους, δηλαδὴ τί εἶναι ἡ ζωή, τί εἶναι ὁ θάνατος, γιατί καὶ πῶς θὰ ζούν, πῶς θὰ πεθάνουν. Σήμερα ἀναπτύσσεται ἡ ὑπαρξιακὴ φιλοσοφία καὶ ἡ ὑπαρξιακὴ ψυχολογία, γιὰ νὰ ἀντιμετωπισθοῦν αὐτὰ τὰ ἐρωτήματα. Ἔτσι, ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν θεολογία της, τὴν λατρεία της καὶ τὴν ποιμαντική της διακονία μπορεῖ νὰ βοηθήση ἀποτελεσματικὰ στὸ θέμα αὐτό, πλούσιους καὶ πτωχούς, ἐργαζομένους καὶ ἀνέργους, ἔχοντες καὶ μὴ ἔχοντες. Ἡ κατάθλιψη καὶ ἡ ἀπελπισία κτυπάει παντοῦ καὶ ὅλες τὶς κατηγορίες τῶν ἀνθρώπων. Ὁ Χριστὸς ἦλθε στὸν κόσμο γιὰ νὰ νικήση τὸν θάνατο, τὸν διάβολο, τὴν ἁμαρτία καὶ αὐτὸ τὸ μήνυμα διακηρύσσει ἡ Ἐκκλησία καὶ αὐτὴν τὴν ζωὴ προσφέρει στοὺς ἀνθρώπους. Ἐπειδή, ὅμως, ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖται ἀπὸ ψυχὴ καὶ σῶμα γι’ αὐτὸ ἡ Ἐκκλησία ἐνδιαφέρεται καὶ γιὰ τὰ δύο, κατὰ κύριο λόγο γιὰ τὰ πνευματικὰ ζητήματα.

Ἐμεῖς, πάντως, πρέπει νὰ μάθουμε νὰ ζητᾶμε ἀπὸ τὸ Κράτος αὐτὸ ποῦ μπορεῖ νὰ μᾶς δώση καὶ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία αὐτὸ ποῦ μπορεῖ νὰ μᾶς προσφέρη, καὶ ὄχι νὰ συγχέουμε τὶς ἁρμοδιότητες, δηλαδὴ νὰ ζητᾶμε ἀπὸ τὸ Κράτος αὐτὸ ποῦ δίνει ἡ Ἐκκλησία καὶ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία αὐτὸ ποῦ πρέπει νὰ λάβουμε ἀπὸ τὸ Κράτος.

3. Ἐρώτηση: Ἡ «κρίση» τῶν ἠθικῶν ἀξιῶν πιστεύετε ὅτι συνέβαλε καθοριστικὰ στὰ πάσης φύσεως προβλήματα ποῦ καλεῖται νὰ ἀντιμετωπίση ὁ Ἕλληνας;

Ἀπάντηση: Φυσικὰ οἱ λεγόμενες «ἠθικὲς ἀξίες» προκάλεσαν τὴν κρίση, γιατί μιὰ ζωὴ χωρὶς «ἠθικὲς ἀξίες» καὶ ἀρχές, καταλήγει στὴν ἀρχὴ «ὁ θάνατός σου ἡ ζωή μου», «δίχως Θεὸ ὅλα ἐπιτρέπονται». Τότε δημιουργεῖται ἕνας ἀμοραλισμός, ἕνας ὀπορτουνισμός, μιὰ ἀπαξίωση τῶν ἄλλων καὶ τελικὰ μιὰ ἀλλοτρίωση δική μας. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος γίνεται αἰχμάλωτος μιᾶς ἰδέας, καὶ μάλιστα φανταστικῆς ἢ ἀπάνθρωπης, τότε θέτει μέσα στὴν ζωή του τὸ σπέρμα τῆς καταστροφῆς. Αὐτὸ ἔδειξε ὁ Ντοστογιέφσκι σὲ ὅλα τὰ ἔργα του. Ὁ ὑπεράνθρωπος τοῦ Νίτσε, ποῦ μεταξὺ τῶν ἄλλων διακατεχόταν ἀπὸ τὴν ἀρχὴ ὅτι «ὁ Θεὸς ἀπέθανε» καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ ἀνελέητου πόθου τῆς ἐξουσίας, τῆς ζωῆς χωρὶς ἠθική, τῆς ἀναλγησίας στὸν πόνο τῶν ἄλλων, ὁδήγησε στὸν τρομερὸ δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο καὶ τὸ τρελλὸ λουτρὸ αἵματος ποῦ χύθηκε σὲ ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα. Κάτω ἀπὸ κάθε τραγωδία κρύβεται μιὰ ἀπάνθρωπη ἰδεολογία, μιὰ κτηνώδης «ἠθική».

Ὅμως πιστεύω ὅτι γιὰ μᾶς τοὺς Χριστιανοὺς τὰ σύγχρονα προβλήματα δὲν εἶναι θέμα ἠθικῶν ἀξιῶν, ἀλλὰ ἀρνήσεως νὰ τηρήσουμε τὶς ἐντολὲς τοῦ Χριστοῦ, ποῦ ἀναφέρονται στὴν ὀλιγάρκεια, τὴν κατὰ Θεὸν πτωχεία, τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τὸν πλησίον, τὴν ἀποδέσμευση ἀπὸ τὸν μαμωνά. Τελικά, τὸ πρόβλημα ποῦ προέκυψε, καὶ θὰ προκύπτη πάντα, εἶναι ἡ ἔλλειψη ἀσκητικῆς. Στὴν Ἐκκλησία δὲν μιλᾶμε ἁπλῶς γιὰ ἠθική, βάσει μιᾶς φιλοσοφικῆς δεοντολογίας, ἀλλὰ γιὰ ἀσκητική. Ἂν ὅλοι μάθουμε νὰ ἀρκούμαστε στὰ ἀναγκαῖα γιὰ τὴν ζωή μας, ἂν μάθουμε νὰ ἐξαρτοῦμε τὴν ζωή μας ὄχι ἀπὸ τὸ ἔχειν, ἀλλὰ ἀπὸ τὸ εἶναι, ἂν δώσουμε βαρύτητα στὸν ἐσωτερικὸ ἑαυτό μας καὶ λύσουμε τὸ ὑπαρξιακὸ κενό, ποῦ ὑπάρχει μέσα μας, τότε θὰ λύσουμε καὶ πολλὰ ἄλλα ἐξωτερικὰ προβλήματα ποῦ μᾶς ἀπασχολοῦν.

Ἔτσι, ἡ ἀπομάκρυνση ἀπὸ αὐτὲς τὶς βασικὲς ἀρχὲς τῆς Παράδοσής μας μᾶς ὁδήγησαν ἕως ἐδῶ. Τοὐλάχιστον ἅς ἀνακάμψουμε, ἅς μετανοήσουμε, ἅς ἀλλάξουμε νοῦ, δηλαδὴ ἅς στρέψουμε τὸν νοῦ μᾶς στὸν Θεὸ καὶ ἅς ἐπαναλάβουμε τὴν προσευχὴ τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ: «φώτισόν μου τὸ σκότος».

4. Ἐρώτηση: Οἱ ἄνθρωποι ποῦ σᾶς ἐπισκέπτονται τί εἶδος προβλήματα σᾶς θέτουν; Τί τοὺς «βασανίζει» περισσότερο καὶ τί τοὺς νουθετεῖτε νὰ κάνουν;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἐκκλησία, ὅπως πάντα, εἶναι τὸ μόνο καταφύγιο-«αποκούμπι» στὶς εὐχάριστες καὶ δυσάρεστες στιγμὲς τῆς ζωῆς μας. Ἔχουμε ἀπὸ τὰ μικρά μας χρόνια προσωπικὴ σχέση μὲ τὴν Ἐκκλησία. Μοιάζουμε, ὅπως ἔλεγε ἕνας ἁγιορείτης, σὰν τὰ μικρὰ παιδιὰ ποῦ παίζουν ὅλη τὴν ἡμέρα ἔξω ἀπὸ τὸ σπίτι μὲ τὰ χώματα, λερώνονται, ἀλλὰ ὅταν βραδυάζη καὶ τὰ φωνάζει ἡ μητέρα τους, μπαίνουν στὸ σπίτι γιὰ νὰ ἀναπαυθοῦν, νὰ πλυθοῦν, νὰ φάγουν καὶ νὰ ξεκουρασθοῦν. Αὐτὴ εἶναι ἡ Ἐκκλησία μας, εἶναι ἡ μητρικὴ ἀγκαλιὰ ἀκόμη καὶ γιὰ τὰ πιὸ ἀτίθασα παιδιά της, εἶναι ἡ πατρική μας οἰκογένεια, τὸ πατρικό μας σπίτι. Εἶναι ἡ πνευματική μας μήτρα ποῦ μᾶς ζωογονεῖ, ἀρκεῖ νὰ μὴ σπάσουμε τὸν ὀμφάλιο λῶρο ποῦ μᾶς συνδέει μαζί της. Ὅταν ὅλοι μᾶς ἀπογοητεύουν, μᾶς πληγώνουν, μᾶς στενοχωροῦν, ἡ Ἐκκλησία μᾶς ζεσταίνει καὶ μᾶς παρηγορεῖ.

Καὶ σὲ αὐτὲς τὶς δύσκολες ὧρες πολλοὶ ἄνθρωποι ἔρχονται στὰ Γραφεῖα, στοὺς Ναούς. Ἀνοίγουν τὴν καρδιά τους καὶ λένε τὸν πόνο τους. Μερικὲς φορὲς κλαῖνε καὶ διαμαρτύρονται, ὅπως τὰ παιδιὰ ποῦ εἶναι πληγωμένα καὶ ὅταν συναντοῦν τὴν μάνα τους πέφτουν στὴν ἀγκαλιά της καὶ κλαῖνε ἢ ἀκόμη καὶ ξεσποῦν ἐναντίον της, ὡσὰν αὐτὴ νὰ εὐθύνεται γιὰ ὅσα περνοῦν. Καὶ ἐμεῖς, ὅπως ἡ ὑπομονητικὴ μάνα, ἀπευθύνουμε παρακλητικοὺς λόγους, ἀφοῦ τότε ὁ πονεμένος ἄνθρωπος θέλει ἕνα χάδι, ἕναν τρυφερὸ λόγο, μιὰ παρήγορη φωνή, καὶ στὴν συνέχεια τοὺς βοηθᾶμε ὅσο μποροῦμε καὶ στὰ κοινωνικά τους προβλήματα.

Βεβαίως, τοὺς συγχρόνους ἀνθρώπους βασανίζει ἡ ἀνεργία καὶ ἡ ἔλλειψη τῶν ἀναγκαίων γιὰ νὰ συντηρήσουν τὴν οἰκογένειά τους. Ἀλλὰ κυρίως τοὺς βασανίζει ἡ ἀδιαφορία τῶν ἄλλων, τῶν ἐχόντων καὶ κατεχόντων, ἡ μὴ χρηστὴ διαχείρηση τῶν κοινῶν γιὰ τὰ ὁποῖα εὐθύνονται, ἡ ἀδράνεια νὰ ἐλέγχουν τὰ οἰκονομικὰ τῆς Χώρας. Ἐρωτοῦν: Γιατί αὐτοὶ ποῦ μᾶς διοικοῦσαν νὰ μὴ φροντίζουν γιὰ τὴν οἰκονομία τῆς Χώρας, γιατί νὰ μὴν εἶναι εἰλικρινεῖς μὲ τὸν λαό, γιατί νὰ ἀφήσουν νὰ ἀδειάσουν τὰ ταμεῖα τοῦ Κράτους; Πῶς εἶναι δυνατὸν τὸ Κράτος νὰ εἰσπράττη φόρους ἀπὸ τὸν λαὸ 54 δισ. εὐρώ, ποῦ οὐσιαστικὰ εἶναι ἀνταποδοτικοί, καὶ ἀπὸ αὐτὰ νὰ δίνη τὰ 47 δισ. εὐρὼ γιὰ τοὺς τόκους ποῦ ὀφείλει, ὁπότε νὰ ζοῦμε μόνο μὲ 7 δισ. εὐρώ; Ποιός εὐθύνεται γι’ αὐτὴν τὴν συμφορά; Γιατί ἄδειασαν τὰ ἀσφαλιστικὰ ταμεῖα; Ποιός εὐθύνεται γι’ αὐτό;

Αὐτὰ καὶ ἄλλα πολλὰ λένε. Ἐμεῖς, πάντως, προσπαθοῦμε νὰ ἀνορθώσουμε τοὺς ἀνθρώπους ψυχολογικὰ καὶ πνευματικά, προσπαθοῦμε νὰ νοηματοδοτήσουμε τὸν βίο τους, νὰ τοὺς κάνουμε νὰ συνειδητοποιήσουν ὅτι οἱ βασικές τους ἀνάγκες εἶναι κυρίως οἱ πνευματικές, αὐτὲς στὴν πραγματικότητα ἀναζητοῦν, ἔστω κι ἂν δὲν τὸ καταλαβαίνουν. Φυσικά, κάνουμε ὅ,τι μποροῦμε γιὰ νὰ τοὺς ἁπαλύνουμε τὸν πόνο ἀπὸ τὴν οἰκονομικὴ ἀνέχεια. Προσπαθοῦμε νὰ διοργανώσουμε τὶς Ἐνορίες καὶ τοὺς «Συνδέσμους Ἀγάπης» γιὰ νὰ βοηθήσουν. Συμβουλεύω τοὺς οἰκογενειάρχες τοὐλάχιστον νὰ μαγειρεύουν μερικὲς μερίδες φαγητοῦ περισσότερο ἀπὸ ὅ,τι ἔκαναν προηγουμένως, γιὰ νὰ τὶς δίνουν σὲ ὅσους ἔχουν ἀνάγκη στὴν γειτονιά τους. Κάτι εἶναι καὶ αὐτό.

5. Ἐρώτηση: Τὸ Τριώδιο εἶναι μιὰ εὐκαιρία γιὰ τὸν Χριστιανὸ νὰ κάνη ἕνα νέο ξεκίνημα στὴν ζωή του;

Ἀπάντηση: Ἔχετε δίκαιο ὅταν ἀναφέρεσθε στὴν περίοδο τοῦ Τριωδίου, μιὰ κατ’ ἐξοχὴν πνευματικὴ περίοδο, περίοδο μετανοίας, προσευχῆς καὶ ἀναθεώρησης πολλῶν πραγμάτων.

Μὲ τὴν ἔναρξη τοῦ Τριωδίου ἀρχίζει μιὰ περίοδος ποῦ φθάνει μέχρι τὸ Πάσχα καὶ ἀπὸ ἐκεῖ μέχρι τὴν ἑορτὴ τῶν Ἁγίων Πάντων. Μᾶς δίνεται ἡ δυνατότητα νὰ δοῦμε ὅλη τὴν παγκόσμια ἱστορία, ποῦ ἄρχισε μὲ τὴν δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου, τὴν πτώση του, τὴν ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ, τὴν Σταύρωση καὶ Ἀνάστασή Του, τὴν Πεντηκοστὴ καὶ τὸν ἁγιασμό-θέωση τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτὴ εἶναι στὴν πραγματικότητα ἡ ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία, ἡ ὁποία μᾶς δείχνει πῶς μποροῦμε νὰ εἰσέλθουμε στὸ Ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας καὶ νὰ ἑορτάζουμε καὶ ἐμεῖς προσωπικὰ τὴν ἑορτὴ τῶν Ἁγίων Πάντων.

Αὐτὴ ἡ παγκόσμια καὶ ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία πρέπει νὰ γίνη καὶ προσωπική μας ἱστορία ποῦ ἐκτυλίσσεται στὸν χῶρο τῆς καρδιᾶς, μὲ τὶς πτώσεις καὶ τὶς ἀναστάσεις, μὲ τὶς σταυρώσεις καὶ τὶς ἀπαρνήσεις, μὲ τὰ πάθη καὶ τὴν θεραπεία τους, μὲ τὴν προδοσία καὶ τὴν ἀγάπη τοῦ Νυμφίου, μὲ τὴν κάθοδο στὸν Ἅδη καὶ τὴν ἔγερση ἀπὸ τὸ μνῆμα τῆς ἀπελπισίας, μὲ τὴν ἀπόγνωση καὶ τὴν χαρὰ τῆς ἐμφανίσεως τοῦ ἀναστάντος Χριστοῦ, μὲ τὴν ἀναμονὴ καὶ τὴν ἔλευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ πολλὰ ἄλλα.

Αὐτὰ εἶναι τὰ δικά μας πανηγύρια, δηλαδὴ εἶναι ἡ προσπάθεια νὰ βγάζουμε τὶς μάσκες τῆς ὑποκρισίας καὶ νὰ ἀποκτήσουμε τὴν κατὰ Θεὸν ἁπλότητα, τὸ νὰ μεθέξουμε τοῦ μυστηρίου τοῦ Σταυροῦ καὶ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ.

6. Ἐρώτηση: Πῶς σχολιάζετε τὰ ὅσα εἶπε πρόσφατα ὁ Μητροπολίτης Πειραιῶς Σεραφεὶμ περὶ μασωνίας καὶ ἑβραίων;

Ἀπάντηση: Ποτὲ δὲν σχολιάζω ἀπόψεις ἄλλων Ἀρχιερέων, πολὺ δὲ περισσότερο τὶς ἀπόψεις τοῦ Σέβ. Μητροπολίτου Πειραιῶς Σεραφείμ, ὁ ὁποῖος γενικὰ διακρίνεται γιὰ τὸ ὁμολογιακὸ πνεῦμα, τὴν εἰλικρίνεια καὶ τὸν αὐθορμητισμό του.

Πάντως, μοῦ δίνετε τὴν ἀφορμὴ νὰ πὼ τὴν ἄποψή μου γιὰ τὸ γεγονὸς ὅτι πολλοί, μεταξὺ αὐτῶν καὶ ὁ ὁμιλῶν, κάνουν τὴν διάκριση μεταξὺ θρησκείας καὶ Ἐκκλησίας.

Ἡ θρησκεία στηρίζεται στὴν μαγεία, τὴν δεισιδαιμονία καὶ τὸν μυστικισμό. Συνήθως οἱ ἄνθρωποι ποῦ ἀνήκουν σὲ μιὰ θρησκεία πιστεύουν σὲ ἕναν ἰδεατό, ἀνύπαρκτο, φανταστικὸ Θεὸ καὶ οὐσιαστικὰ αὐτὸ εἶναι ἀθεΐα, γιατί ἡ πίστη σὲ ἕναν Θεὸ ποῦ δὲν ὑπάρχει εἶναι ἀθεϊστική. Μιὰ τέτοια πίστη διαστρέφει τὸν διανοητικὸ καὶ νοερὸ κόσμο τῆς ψυχῆς, δημιουργεῖ μίση, ἐχθρότητες, ἀντιπαλότητες καὶ ἐξάπτει τὸν φονταμενταλισμό, τὸν φανατισμό. Πρόκειται γιὰ μιὰ ψυχική, σωματικὴ καὶ κοινωνικὴ διαστροφή.

Ἀντίθετα, ἡ Ἐκκλησία εἶναι μιὰ Κοινότητα ποῦ πιστεύει καὶ λατρεύει ἕναν ζωντανό, ὑπαρκτὸ Θεὸ καὶ οἱ ἄνθρωποι μέσα σὲ αὐτὴν ἀποκτοῦν αἴσθηση τῆς ὑπάρξεώς Του, μὲ τὴν κάθαρση τῆς καρδιᾶς, τὸν φωτισμὸ τοῦ νοῦ καὶ τὴν θέωση. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὴ ἡ ἐν Χριστῷ κοινότητα εἶναι οἰκογένεια ποῦ διατηρεῖ πραγματικὲς σχέσεις μὲ τὸν Θεὸ καὶ τὸν ἄνθρωπο, εἶναι πνευματικὸ θεραπευτήριο ποῦ θεραπεύει τὸν πνευματικὰ ἀσθενῆ ἄνθρωπο.

Στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία διδάσκεται καὶ βιώνεται ἡ ἐμπειρία τῶν Προφητῶν, Ἀποστόλων καὶ Πατέρων καὶ ἡ ἀγωνιστικότητα τῶν μαρτύρων καὶ τῶν ἀσκητῶν. Μάλιστα, οἱ Ἀποστολικοὶ Πατέρες καὶ οἱ Πατέρες τοῦ 4ου αἰῶνος διατύπωσαν τὴν Ἀποκάλυψη τοῦ Χριστοῦ μὲ τὴν ἑβραϊκὴ καὶ ἑλληνικὴ σκέψη, διέσωσαν τὸ καλύτερο ποῦ συνάντησαν σὲ αὐτοὺς τοὺς πολιτισμούς. Ἔτσι, ὁ Χριστιανισμὸς παρουσιάσθηκε στὴν ἱστορία ὡς τὸ «τρίτο γένος», δηλαδὴ δὲν ἔχει οὔτε ἑβραϊκὴ οὔτε ἑλληνικὴ σκέψη, ἀλλὰ κάτι νέο. Ἔτσι, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι ὑπερεθνικὴ καὶ ἐναντίον κάθε ἐθνοφυλετισμοῦ, ὁ ὁποῖος ἔχει καταδικασθῇ ἀπὸ τὴν Σύνοδο τοῦ 1872 στὴν Κωνσταντινούπολη ὡς αἵρεση.

Ὅσοι ἔχουν περάσει μέσα ἀπὸ τὴν λαίλαπα τῶν καταστροφικῶν θρησκειῶν καὶ σεκτῶν καὶ ὅσοι ζοὺν πραγματικὰ μέσα στὴν Ἐκκλησία ὡς κοινότητα, οἰκογένεια καὶ θεραπευτήριο καταλαβαίνουν τὴν διαφορὰ μεταξὺ θρησκείας καὶ Ἐκκλησίας. Δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ τὸ ἐξηγήση αὐτὸ μὲ λογικὰ ἐπιχειρήματα. Ἰσχύει ἡ ἀρχή: «Ἔρχου καὶ ἴδε», «γεύσασθε καὶ ἴδετε ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος», «σχολάσατε καὶ γνῶτε».

Πρέπει δὲ νὰ τονίσω ὅτι, ὅταν διάφορες πολιτικές, οἰκονομικὲς ἢ ἐθνικιστικὲς δυνάμεις ἐκμεταλλεύωνται τὶς θρησκεῖες, τότε ἀναφύονται χειρότερα προβλήματα, βασανίζονται πιὸ πολὺ οἱ ἄνθρωποι καὶ οἱ κοινωνίες. Εἶναι τὸ ἴδιο ὅταν οἱ λεγόμενες «Χριστιανοδημοκρατικὲς ἢ σοσιαλιστικὲς κομματικὲς παρατάξεις» ἐκμεταλλεύωνται τὰ ὄντως ἐπαναστατικὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ καὶ κάνουν τὸν Χριστιανισμὸ ἰδεολογία μὲ πολιτικοὺς σκοπούς, ὁπότε ἀφυδατώνεται ἡ ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ.

Ἔτσι, σεβόμαστε τὶς θρησκεῖες καὶ τὶς λατρεῖες τους, ἔστω κι ἂν δὲν συμφωνοῦμε μὲ αὐτές, ἀλλὰ ἀρνούμαστε τοὺς ποικιλόμορφους καὶ ἐπικίνδυνους «-ἰσμοὺς» ποῦ ἐκμεταλλεύονται πολιτικά, κοινωνικὰ καὶ οἰκονομικὰ τὰ θρησκευτικὰ συναισθήματα τῶν ἀνθρώπων καὶ ἐπιβάλλουν ποικιλώνυμες καὶ ποικιλότροπες δικτατορίες στὸ ὄνομα τοῦ ὁποιουδήποτε Θεοῦ.

7. Ἐρώτηση: Ὁ κόσμος μᾶς ρωτάει συχνά, μορφὲς ὅπως οἱ γέροντες Παΐσιος καὶ Πορφύριος ὑπάρχουν σήμερα;

Ἀπάντηση: Εὐτυχῶς ποῦ γνωρίσαμε τοὺς φωτισμένους ὄντως Γέροντες, τοὺς πατέρες Παΐσιο καὶ Πορφύριο καὶ ἄλλες σύγχρονες πατερικὲς μορφές, ποῦ μᾶς ἔδειξαν τί εἶναι ἡ Ἐκκλησία καὶ πῶς ἀναδεικνύει ὁ Θεός, διὰ τῆς Ἐκκλησίας, τοὺς φίλους Του. Πολλοὶ ἀπὸ μᾶς αἰσθάνθηκαν κοντά τους τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Αὐτοὶ οἱ Γέροντες παρηγόρησαν χιλιάδες ἀνθρώπους καὶ μάλιστα σὲ πολλὲς περιπτώσεις ἀνέπαυσαν τὰ πιὸ ἀτίθασα παιδιὰ τοῦ Θεοῦ. Πρέπει ὅμως νὰ φανοῦμε ἀντάξιοι αὐτῆς τῆς δωρεᾶς.

Πάντως, ἐφ’ ὅσον ὑπάρχει ὁ Θεὸς καὶ ἡ Ἐκκλησία, ὑπάρχουν πάντα τέτοιες ἅγιες μορφές. Ὅπως εἶπα προηγουμένως, οἱ ἅγιοι εἶναι γεννήματα τῆς Ἐκκλησίας, πέρασαν μέσα ἀπὸ τὸν Σταυρὸ καὶ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, τὴν Πεντηκοστὴ καὶ δίνουν τὴν μαρτυρία τῆς νέας ζωῆς ποῦ ἔφερε στὸν κόσμο ὁ Θεός.

Ἀλλοίμονον ἂν δὲν ὑπάρχουν καὶ σήμερα τέτοιες μορφές. Εἶναι σὰν νὰ θεωροῦμε ὅτι ἔπαυσε νὰ ὑπάρχη ἡ Ἐκκλησία ἢ εἶναι στεῖρα καὶ δὲν γεννᾶ. Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι, ὅταν θὰ παύσουν νὰ ὑπάρχουν ἅγιοι, τότε θὰ γίνη ἡ Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ.

Στὸ Ἅγιον Ὅρος ὑπάρχουν καὶ σήμερα πολλοὶ εὐλογημένοι μοναχοὶ ποῦ δοξάζουν τὸν Θεὸ καὶ δοξάζονται ἀπὸ Αὐτόν. Τὸ Ἅγιον Ὅρος ἐξακολουθεῖ νὰ εἶναι ἕνα μεγάλο φώς, ποῦ, ὅταν τὸ βλέπουν, ὅσοι δὲν διαθέτουν κατάλληλη ὅραση, τυφλώνονται καὶ νομίζουν ὅτι φταῖνε οἱ μοναχοὶ ποῦ μένουν ἐκεῖ. Ἀλλὰ καὶ ἐκτὸς τοῦ Ἁγίου Ὅρους, στὰ Μοναστήρια καὶ τὶς κοινωνίες ὑπάρχουν εὐλογημένα παιδιὰ τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας, ποῦ φωτίζουν ὅσους καταλαβαίνουν καὶ ἔχουν ἀνάγκη.

Τὸ πρόβλημα εἶναι ὅτι δὲν βλέπουμε ἐμεῖς τοὺς ἁγίους, δὲν τοὺς αἰσθανόμαστε, δὲν ὀσφραινόμαστε τὴν παρουσία τους. Αὐτὸ γίνεται γιατί δὲν ἔχουμε ἀναζητήσεις ὑψηλές, δὲν διαθέτουμε πνευματικὲς αἰσθήσεις γιὰ νὰ τοὺς ἀναγνωρίσουμε καὶ νὰ τοὺς ψηλαφήσουμε. Ἐφαρμόζεται καὶ σὲ αὐτὴν τὴν περίπτωση ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ: «Πὰς γὰρ ὁ αἰτῶν λαμβάνει καὶ ὁ ζητῶν εὑρίσκει καὶ τὼ κρούοντι ἀνοιγήσεται» (Μάτθ. ζ', 8). Ὅσοι ἀναζητοῦν πραγματικὰ τὸν Θεὸ καὶ τοὺς Ἁγίους, θὰ τοὺς συναντήσουν ὁπωσδήποτε, μᾶλλον αὐτοὶ οἱ ἴδιοι οἱ σύγχρονοι ἐπιζῶντες ἅγιοι θὰ πᾶνε γιὰ νὰ τοὺς βροὺν καὶ νὰ τοὺς γεμίσουν μὲ τὰ δῶρα τοῦ Θεοῦ. Τέτοιος εἶναι ὁ δικός μας Θεός. Ἔρχεται μυστικά, τοῦ ἀρέσει νὰ ἀνατρέπη ὅλα τὰ λογικὰ προγράμματα, φανερώνει τὴν ἀγάπη Του, δυνατά, ξαφνικὰ καὶ ἐκπληκτικὰ σὲ ὅσους πονοῦν καὶ Τὸν ἀναζητοῦν. Μεθάει νηφάλια αὐτοὺς ποῦ ἀναζητοῦν «τὸν καλὸν οἶνον», τὸ δυνατὸ κρασί.

(Δημοσιεύθηκε στὸ ἠλεκτρονικὸ Περιοδικό –agioritikovima.gr– Φεβρουάριος 2011)