Συνέντευξη (ἀπομαγνητοφωνημένη) γιά τόν νέο Ἅγιο τῆς Ἐκκλησίας, τόν Μητροπολίτη Ἐδέσσης Καλλίνικο στό Πρακτορεῖο Ἐκκλησιαστικῶν Εἰδήσεων Orhtodox Agency (24 Ἰουνίου 2020)

Δεῖτε τό video

Δημοσιογράφος: Νά καλωσορίσουμε στό πρακτορεῖο ἐκκλησιαστικῶν εἰδήσεων «Ὀρθοδοξία» τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεο. Σεβασμιώτατε, εὐχαριστοῦμε πού εἶστε μαζί μας σήμερα.

Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ἱερόθεος: Και ἐγώ εὐχαριστῶ γιά τήν πρόσκληση τήν ὁποία μοῦ κάνατε.

Δημ. Ἀφορμή τῆς σημερινῆς μας συζήτησης θά εἶναι ἡ ἀπόφαση τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου μέ πρόταση τοῦ Παναγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου ὕστερα ἀπό τεκμηριωμένη εἰσήγηση τῆς Κανονικῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἡ ὁποία κατέταξε χθές στό ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας τόν μακαριστό Μητροπολίτη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας, κυρό Καλλίνικο, τοῦ ὁποίου πνευματικό ἀνάστημα ἤσασταν. Θά θέλαμε ἕνα πρῶτο σχόλιο γι’ αὐτό, Σεβασμιώτατε.

Ν.Ι. Ναί, πρῶτα-πρῶτα θέλω νά πῶ εἶναι μία ὑπόθεση χαρᾶς γιά ὅλη τήν Ἐκκλησία, χαίρεται ὁλόκληρη ἡ Ἐκκλησία γι’ αὐτό τό γεγονός, γιά κάθε ἁγιοκατάταξη, ἀλλά καί γιά τήν συγκεκριμένη τήν ὁποία ἐδῶ ἔχουμε. Πρέπει νά ξέρουμε ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, δέν εἶναι μία ὀργάνωση, εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ καί κοινωνία θεώσεως, εἶναι ἐργαστήριο τῆς ἁγιότητος. Παραμένουμε μέσα στήν Ἐκκλησία μέ τά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας καί μέ τήν ἄσκηση γιά νά φτάσουμε στήν ἁγιότητα, ἀπό τό κατ’ εἰκόνα νά φτάσουμε στό καθ’ ὁμοίωση. Ὁπότε, ὅταν ἕνας ἄνθρωπος ἁγιάζη, ἑνώνεται μέ τόν Χριστό, αὐτό σημαίνει ἁγιάζει, καί μάλιστα κάνει θαύματα καί ἑπομένως ὑπάρχει συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας ὅτι δέν πρόκειται ἁπλῶς γιά ἕναν καλό ἄνθρωπο, ἀλλά γιά ἕνα ζωντανό μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, οὔτε ἁπλῶς μιᾶς Ἐκκλησίας ἡ ὁποία εἶναι ἁπλῶς ἕνα σωματεῖο, ἡ Ἐκκλησία δέν εἶναι σωματεῖο, ἀλλά εἶναι τό Θεανθρώπινο Σῶμα. Ἄρα, αὐτό εἶναι ὑπόθεση χαρᾶς γιά ὅλη τήν Ἐκκλησία καί φυσικά εἶναι ὑπόθεση χαρᾶς καί γι’ αὐτούς οἱ ὁποῖοι γνώρισαν αὐτόν τόν συγκεκριμένο Ἅγιο.

Δημ. Ἕνας ἀπό αὐτούς, Σεβασμιώτατε, ἤσασταν καί ἐσεῖς. Πότε τοποθετεῖται ἡ γνωριμία σας μαζί του;

Ν.Ι. Τόν γνωρίζω ἀπό τά παιδικά μου χρόνια. Τελείωσα τό γυμνάσιο στό Ἀγρίνιο καί ἐκεῖνος ἦταν ἐκεῖ Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας καί ἐπειδή παρέμενα σέ ἕνα οἰκοτροφεῖο στό Ἀγρίνιο, ἐρχόταν συχνά ὁ Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως. Τότε ἦταν νέος στήν ἡλικία, μπορεῖτε νά φανταστεῖτε περίπου στά 35-40 χρόνια του καί εἴχαμε ἀποκτήσει μία ἐπικοινωνία. Μᾶς ἔκανε μεγάλη ἐντύπωση ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο μᾶς μιλοῦσε, μέ τό εὐχάριστο τοῦ χαρακτῆρος του. Δέν ἔμοιαζε καθόλου μέ ἄλλους Κληρικούς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ἀλλά ἦταν εὐχάριστος καί ἑπομένως ἦταν πάρα πολύ καί ἐπικοινωνιακός καί ἀσκητής, ἀσκητικότατος. Στήν συνέχεια, ὅταν ἐξελέγη Μητροπολίτης Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας ἐγώ ἤμουν τότε, τό 1967, τριτοετής φοιτητής τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκης, πῆγα νά τόν συγχαρῶ καί φυσικά, ὅπως καταλαβαίνετε, μέ παρεκάλεσε, ὅταν τελειώσω τό Πανεπιστήμιο, νά πάω κοντά του, ὅπερ καί ἐγένετο. Καί ἔτσι πῆγα ἀπό τό 1969 στήν Ἔδεσσα. 

Παρέμενα μέσα στό Ἐπισκοπεῖο 2,5 χρόνια περίπου ὡς λαϊκός ἱεροκήρυξ καί μετά χειροτονήθηκα ἀπό ἐκεῖνον, ἔγινα κατ’ ἀρχάς μοναχός, στήν συνέχεια Διάκονος, μετά Πρεσβύτερος, μετά χειροθετήθηκα Ἀρχιμανδρίτης καί παρέμεινα μέσα στό Ἐπισκοπεῖο, 15 ὁλόκληρα χρόνια, ἐγώ καί ἐκεῖνος. Θά μποροῦσα νά πῶ ὅτι ἤμουν τό μοναδικό πνευματικό του παιδί, μέ αὐτήν τήν στενή ἔννοια τοῦ ὅρου, ἀφοῦ παρέμενα μέσα στήν Μητρόπολη, εἴχαμε κοινό πρόγραμμα στήν τράπεζα, εἴχαμε προσευχή πρωΐ καί βράδυ. Ἦταν πάρα πολύ ἁπλός καί ὅταν στρώναμε τό τραπέζι, βοηθοῦσε καί ἐκεῖνος ἤ ὅταν ἐγώ ἔπλενα τά πιάτα ἐρχόταν δίπλα μου, καθάριζε, σκούπιζε τά πιάτα ἤ τά πηρούνια καί συζητούσαμε διάφορα θέματα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως. Τό ἀπόγευμα πολλές φορές μέ παρακαλοῦσε νά βγοῦμε κάποια βόλτα γιά νά ξεκουραστῆ, νά πάη στό νοσοκομεῖο, νά πάη σέ κάποιο σπίτι νά πῆ χρόνια πολλά καί τά λοιπά, καί ἤμουνα πάρα πολύ κοντά του, 15 χρόνια.

Ἀλλά ἐκεῖ πού τόν ἔζησα κυριολεκτικά στό βάθος τῆς καρδιᾶς του ἦταν ὅταν ἀρρώστησε, 7 μῆνες. Πῆγα μαζί του στό Λονδίνο, εἶχε ὄγκο στόν ἐγκέφαλο (γλοίωμα), καί μετά στά νοσοκομεῖα τῶν Ἀθηνῶν, καί παρέμεινα κοντά του γιά ἑπτά μῆνες νά κάνω τόν νοσοκόμο του, νά τόν παρηγορῶ μέχρι πού ἔφυγε ἡ ψυχή του ἀπό τό σῶμα. Ἤμουν ἀκριβῶς ἐκείνη τήν στιγμή καί τρόπον τινά τοῦ ἔκλεισα τά μάτια.

Δημ. Ἤσασταν δηλαδή ὁ ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος τόν συνόδευε πάντοτε καί παντοῦ. Σεβασμιώτατε, Θά θέλαμε νά μᾶς πεῖτε λίγα λόγια γιά τήν σχέση πού εἶχε ὁ μακαριστός Καλλίνικος μέ τό ποίμνιο τῆς Ἔδεσσας. Τί θυμᾶστε;

Ν.Ι. Τί θυμᾶμαι; Τά πάντα. Ἔχω γράψει τρία βιβλία γι’ αὐτό τό θέμα καί ἔχω συγκεντρώσει ὅλο τό ὑλικό τό ὁποῖο βέβαια ἦταν καί τό ὑλικό τῆς ἐκθέσεως τελικά πού ἔγινε ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο. Εἶχε μία ζωντανή ἐπικοινωνία μέ τούς ἀνθρώπους. Ἦταν ἐξαιρετικός λειτουργός, λειτουργοῦσε κατανυκτικότατα, ἦταν ἐξαιρετικός ἱεροκήρυκας ὁμιλητής, εἶχε μία διαρκῆ ἐπικοινωνία μέ τά παιδιά, μέ τούς νέους, μέ τόν κόσμο, πήγαινε στά σπίτια τους σέ διάφορες ἐκδηλώσεις. Εἶχε ἄμεση ἐπικοινωνία ὄχι μόνο μέ τήν Ἔδεσσα, ἀλλά μέ ὅλη τήν μεγάλη Μητρόπολη τῆς Ἐδέσσης Πέλλης καί Ἀλμωπίας πού περιλαμβάνει τόν Νομό τῆς Πέλλας καί ἐπεκτείνεται ἕνα κομμάτι ἀπό τήν Θεσσαλονίκη καί ἕνα ἄλλο κομμάτι ἀπό τήν Ἠμαθία. Ὁπότε, ἦταν ἕνας ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος πάντα ἤθελε νά λειτουργῆ, ὄχι μόνο κάθε Κυριακή, καί καθημερινές, ἤθελε νά ἔχη ἄμεση ἐπικοινωνία μέ τούς ἀνθρώπους, εἶχε ἕνα προφητικό, θά ἔλεγα, χάρισμα, ὁμιλοῦσε μέ ἕναν τρόπο πού θά μιλοῦσαν οἱ Προφῆτες, «τάδε λέγει Κύριος», καί γι’ αὐτό καί οἱ ἄνθρωποι τόν ἀγάπησαν πάρα πολύ. Πέρασαν 30-35 χρόνια καί ποτέ τό καντήλι δέν ἔσβησε ἀπό τόν τάφο του. Καί τόν ἔβλεπαν οἱ ἄνθρωποι καί μετά τήν κοίμησή του στόν ὕπνο τους. Ὅταν εἶχαν πρόβλημα πήγαιναν στόν τάφο καί ἔγιναν θαύματα. Ὁ ἴδιος ἀκόμη καί ἀπό τότε πού ἦταν Ἱερομόναχος στό Ἀγρίνιο ἔβγαλε δαιμόνια, διάβαζε δαιμονισμένους καί τά δαιμόνια ἔφριτταν, καί θεράπευε ἀνθρώπους. Ἔχουμε, δηλαδή, πάρα πολλά τέτοια γεγονότα, ὅπως λέμε σημεῖα, καί γι’ αὐτό εἶναι καί ἕνας «σημειοφόρος» Ἅγιος.

Δημ. Σεβασμιώτατε, θέλω νά μᾶς δώσετε μία ἄλλη πτυχή τοῦ μακαριστοῦ Καλλινίκου, τοῦ νέου Ἁγίου τῆς Ἐκκλησίας μας, αὐτή τοῦ λειτουργοῦ, πῶς ἦταν στό Θυσιαστήριο;

Ν.Ι. Ἦταν πάρα πολύ προσεκτικός. Πρῶτα-πρῶτα ἑτοιμαζόταν γιά τήν θεία Λειτουργία, δέν σηκωνόταν τό πρωΐ καί πήγαινε ἀμέσως γιά Λειτουργία, ἀλλά ξυπνοῦσε πρωΐ-πρωΐ, ἑτοιμαζόταν, ἔκανε τίς ἀκολουθίες. Δέν ἤθελε στήν Λειτουργία νά μιλᾶ κανείς, οὔτε νά δημιουργῆ θόρυβο, οὔτε νά συνομιλοῦν μεταξύ τους. Καί στεναχωριόταν κάθε φορά καί τό ἐξέφραζε αὐτό. Ἴσως καί μερικοί Κληρικοί μπορεῖ νά εἶχαν δυσαρεστηθῆ γι' αὐτό. Ὅταν ἄκουγε κάποιον Κληρικό νά συμπεριφέρεται ἀνάρμοστα, ἔλεγε «Κύριε ἐλέησον», φώναζε «Κύριε ἐλέησον», σάν νά ἔλεγε, δηλαδή, «τί εἶναι αὐτό πού κάνεις τώρα;». Καί ὅταν λειτουργοῦσε, μᾶς ἔκανε καί ἐμᾶς νά εἴμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί.

Θέλω νά πῶ γενικότερα ἦταν ἕνας Ἅγιος, ὁ ὁποῖος συνέδεε πολύ στενά τό Θυσιαστήριο μέ τό κελλί ἑνός ἀσκητοῦ, θά ἔλεγα, καί μέ τό ἔργο ἑνός ἱεραποστόλου. Αὐτά τά συνέδεε πάρα πολύ στενά. Ἁπλῶς νά σᾶς πῶ ὅτι ἀπό τότε πού τελείωσε ἀπό τόν στρατό, ὅλη τήν διάρκεια πρίν γίνη Μητροπολίτης, κοιμόταν στό Μεσολόγγι σέ ἕνα μικρό δωμάτιο σέ ράντζο, τό ράντζο τοῦ στρατοῦ τό εἶχε καί ὅσο ἦταν ἀκόμη Πρωτοσύγκελλος. Καί αὐτό τό μετέφερε καί στήν Ἔδεσσα καί στό δωμάτιό του ἔβαλε τό ράντζο τοῦ στρατοῦ γιά νά κοιμᾶται, ἀλλά τελευταία στιγμή τά ἀδέρφια του εἶπαν «δέν γίνεται αὐτό», καί ἔβγαλαν τό ράντζο καί τοῦ ἔβγαλαν ἕνα μικρό, ἕνα ἀπέριττο κρεβάτι.

Ἦταν ἕνας ἀσκητής. Ἐγώ τουλάχιστον τόν ἔβλεπα καί τόν συνέδεα μέ ἄλλους ἀσκητές. Ἐπειδή πήγαινα καί στό Ἅγιον Ὄρος, πήγαινα καί στόν ἅγιο Σωφρόνιο τοῦ Ἔσσεξ, ἔβλεπα ὅτι σχηματιζόταν ἕνα τρίγωνο τῶν ἁγιορειτῶν Πατέρων, ὅπως εἶναι ὁ ἅγιος Παΐσιος, ὁ ὁποῖος τόν ἐκτιμοῦσε πολύ καί ὅταν τόν εἶδε, εἶπε «δέν γνώρισα καλύτερο Ἐπίσκοπο μέχρι τώρα», ὁ ἅγιος Ἐφραίμ ὁ Κατουνακιώτης, τόν ὁποῖον ἐγνώριζα, καί ὁ ἅγιος Σωφρόνιος. Ὑπῆρχε ἕνα τρίγωνο μεταξύ Ἁγίου Ὄρους, Γέροντος Σωφρονίου καί ἁγίου Καλλίνικου. Ἐγώ ἔβλεπα πάρα πολλά κοινά στοιχεῖα μεταξύ τους.

Δημ. Αὐτό τό τρίγωνο, Σεβασμιώτατε, αὐτή τή στιγμή βρίσκεται στούς οὐρανούς καί δέεται γιά μᾶς, ἰδιαίτερα σέ μία δύσκολη περίοδο τήν ὁποία διανύουμε τώρα μέ τήν πανδημία.

Ν.Ι. Φυσικά καί δέεται καί προηγουμένως δεόταν καί τώρα πολύ περισσότερο θά ἔχη αὐτή τήν εὐλογία νά ἀκούη τίς προσευχές τῶν ἀνθρώπων καί νά προσεύχεται στόν Θεό γιά μᾶς. Θέλω νά πῶ καί κάτι ἄλλο. Συνδεόταν συγγενικά, καρδιακά μέ τό Ἅγιον Ὄρος, ὄχι μόνο τό ὅτι πήγαινε στό Ἅγιον Ὄρος. Ὁ ἴδιος ἔλεγε ὅτι «ἐγώ δέν εἶμαι Ἁγιορείτης ἀπό τήν μοναχική κουρά, ἀλλά εἶμαι Ἁγιορείτης κατά τήν καρδία». Ἦταν πραγματικά Ἁγιορείτης κατά τήν καρδία, ζοῦσε ἁγιορείτικα. Καί ἐκεῖνο πού εἶδα ἐγώ κοντά του εἶναι ὅτι συνέδεε πάρα πολύ στενά τήν ἀγάπη μέ τήν ἐλευθερία. Δηλαδή, ἀγαποῦσε πάρα πολύ, καί ἐμένα μέ ἀγαποῦσε πάρα πολύ καί τούς ἄλλους, καί δέν δέσμευε καθόλου τήν ἐλευθερία μας. Ὁ π. Θεόκλητος ὁ Διονυσιάτης κάποτε πού τόν γνώρισε, μοῦ εἶπε «ὁ Ἐπίσκοπός σου, ὁ Ἐδέσσης Καλλίνικος, ἀντέχει σέ μοναχικά κριτήρια». Καί μοῦ εἶπε, εἶναι καλοί Ἐπίσκοποι, ἀλλά δέν ἀντέχουν ὅλοι σέ μοναχικά κριτήρια. Κάποτε, ὅταν πῆγα στά Καρούλια, στόν Στέφανο τόν Καρουλιώτη πού ἔχει κοιμηθῆ τώρα, ἕναν Σέρβο Μοναχό, ὁ ὁποῖος ὅταν τοῦ εἶπα ὅτι εἶμαι ἀπό τήν Ἔδεσσα καί ἔχω Γέροντα τόν Μητροπολίτη Ἐδέσσης, εἶπε: «Τό εἶδα στή Δάφνη, αὐτό τό ἐπίσκοπο εἶναι ἅγιο». Λέω, «γιατί;». Εἶπε: «Εἶδα Ἅγιο Πνεῦμα πάνω στό κεφάλι του». Καί οἱ ἁγιορεῖτες τόν ἐκτιμοῦσαν ἀφάνταστα καί ἐκεῖνος ἀγαποῦσε πάρα πολύ τό Ἅγιον Ὄρος. Συνέδεε, λοιπόν, αὐτήν τήν μεγάλη ἀγάπη, αὐτό πού ἔλεγε ὁ ἅγιος Παΐσιος ἀρχοντιά, ἀρχοντική ἀγάπη μέ τήν ἐλευθερία, αὐτό πού ἔλεγε πάλι ὁ ἅγιος Παΐσιος τό φιλότιμο.

Δημ. Σεβασμιώτατε, περιγράφετε τήν ὅλη χαρισματική προσωπικότητα τοῦ μακαριστοῦ πνευματικοῦ σας καί Ἁγίου τῆς Ἐκκλησίας μας πλέον μέσα σέ τρία κείμενα, τόν χειροτονητήριο λόγο του, τόν ἐνθρονιστήριο λόγο του καί τέλος τήν διαθήκη του. Μπορεῖτε νά μᾶς συνοψίσετε λίγο αὐτά τά τρία κείμενα;

Ν.Ι. Ναί, νομίζω καλά τά συλλάβετε αὐτά, γιατί, ὅταν διαβάση κανείς τά τρία αὐτά κείμενα, καταλαβαίνει ὄχι μόνο ποιός ἦταν ὁ ἅγιος Καλλίνικος, ἀλλά καταλαβαίνει καί ποιό εἶναι τό ἦθος ἑνός Ὀρθοδόξου Ἐπισκόπου. Στόν μέν λόγο τῆς χειροτονίας του μίλησε πάρα πολύ ὡς ἀσκητής. Ἔλεγε ὅτι, οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ἔφευγαν μακριά καί δέν δέχονταν τό χάρισμα αὐτό τῆς ἀρχιερωσύνης, τί νά πῶ ἐγώ ὁ ἀνάξιος... Γι’ αὐτό καί παρεκάλεσε τόν χειροτονήσαντα Ἀρχιερέα καί εἶπε νά παρακαλέση τόν Θεό νά ἀνάψη μέσα του μία πυρκαγιά ἀγάπης γιά τόν Θεό.

Στόν ἐνθρονιστήριο λόγο του ἐκεῖνο πού εἶναι σημαντικό εἶναι ὅτι ἔδειξε ὅλη τήν ἀγάπη του, ἀλλά κυρίως ἐκεῖνο πού φαινόταν εἶναι ὅτι ἔλεγε ὅτι αὐτήν τήν στιγμή πού ἀνεβαίνω ἐπάνω στό σταυρό –περίπου, δέν εἶναι ἔτσι ἀκριβῶς τά λόγια, ἀλλά σᾶς λέω τό περιεχόμενο– αἰσθανόταν ὅτι ἀνέβαινε πάνω στό θρόνο καί ταυτόχρονα ἀνέβαινε στόν σταυρό. Αἰσθανόταν δηλαδή τήν ἀρχιερατική διακονία του ὡς σταυρική διακονία, δέν θεωροῦσε τόν ἀρχιερατικό θρόνο ὡς θρόνο ἐξουσίας, δυνάμεως, δόξας ἐξωτερικῆς, ἀλλά ὡς μιᾶς θυσίας, προσφορᾶς, ὡς σταυρό. Εἶναι αὐτό πού ἔλεγε ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος Μπραντσιανίνωφ ὅτι «ὁ σταυρός εἶναι ἡ καθέδρα τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας». Καί τήν ὥρα ἐκείνη πού γίνεται ἡ ἐνθρόνιση –καί ξέρουμε ὅτι ἡ ἐνθρόνιση εἶναι μία πανηγυρική ἡμέρα– ἐκεῖνος παρακαλοῦσε καί ἔλεγε, παρακαλῶ τόν Θεό, προσευχηθεῖτε καί ἐσεῖς, ὥστε νά δώσω καλή ἀπολογία, ὅταν θά βρεθῶ γυμνός καί τρέμων ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, καλή ἀπολογία τοῦ ἔργου τό ὁποῖο ἀναλαμβάνω. Τό νά σκέφτεται κανείς τήν ἀρχιερωσύνη ὡς σταυρό καί σέ τέτοιες λαμπρές μέρες νά λέη ὅτι φοβοῦμαι καί τρέμω γιά τήν ἀπολογία πού θά δώσω ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, δείχνει ἕναν Ἐπίσκοπο μέ ἦθος. Καί τέλος στήν διαθήκη του.

Τήν διαθήκη δέν τήν ἔγραψε, τήν ὑπαγόρευσε. Ὅταν τοῦ εἶπαν ὅτι ἔχει ὄγκο στόν ἐγκέφαλο καί πρέπει νά πάη στό Λονδίνο, τό πρῶτο πού ἔκανε πῆγε καί ἐξομολογήθηκε, ἔκανε μία γενική ἐξομολόγηση στόν π. Ἀγαθάγγελο Μιχαηλίδη τόν Ἀρχιμανδρίτη, ὁ ὁποῖος ἦταν καί ὁ Γέροντας τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Πρεβέζης Μελετίου καί τοῦ νῦν Μητροπολίτου Σπάρτης Εὐσταθίου –καί ὁ ὁποῖος πατήρ Ἀγαθάγγελος ἐκοιμήθη. Ἐξομολογήθηκε σέ ἐκεῖνον γιά ὅλη του τήν ζωή, ὥστε λέει νά πάη ἕτοιμος γιά νά κάνη τήν ἐγχείρηση. Καί ἀμέσως μετά πῆγε στόν π. Ἐπιφάνιο Θεοδωρόπουλο, μέ τόν ὁποῖο ἦταν προσωπικοί φίλοι, πολύ προσωπικοί φίλοι κάθε μέρα μιλοῦσαν δυό-τρεῖς φορές στό τηλέφωνο. Καί ἐκεῖνος εἶχε ἕνα πνευματικό του παιδί πού ἦταν συμβολαιογράφος καί τοῦ ὑπαγόρευσε τήν διαθήκη. Ὅταν διαβάση κανείς αὐτήν τήν διαθήκη, πού εἶναι πολύ ἁπλή, λέει, «χρήματα δέν ἔχω, ἀκίνητα δέν ἔχω», χρήματα δέν ἔχω καθόλου –ἦταν πάμπτωχος– καί ἁπλῶς μερικά ἄμφια τά ἔδινε στά πνευματικά του παιδιά. Στό τέλος κατέληγε: «Ζητῶ συγχώρηση ἀπό ὅσους τυχόν ἔβλαψα καί ἐγώ συγχωρῶ ὅσους τυχόν μέ ἔβλαψαν», καί παρακαλεῖ τούς συνεπισκόπους του νά στείλουν Ἐπίσκοπο γιά νά διορθώση τά ἐλλείποντα καί νά κάνη τήν Μητρόπολη παράδεισο. Καί στό τέλος ἔλεγε: «Τό ἔλεος τοῦ Κυρίου ἄς συνοδεύει τήν ψυχή μου ἀπό τήν ἐκ τοῦ ματαίου τούτου κόσμου ἀναχώρησιν». Δηλαδή, ἦταν ἕνας Ἐπίσκοπος πού ἔχει βαθυτάτη αἴσθηση τῆς ἀποστολῆς του.

Ἄρα, λοιπόν, ἔχουμε ἕναν Ἐπίσκοπο ὁ ὁποῖος γνωρίζει τί εἶναι ὁ Ἐπίσκοπος, ποιά εἶναι ἡ ἀποστολή τοῦ Ἐπισκόπου, ὁ ὁποῖος γνωρίζει ὅτι ὁ Ἐπίσκοπος ἀνεβαίνει στόν σταυρό, ἡ ἀρχιερωσύνη εἶναι σταυρική ζωή, εἶναι θυσιαστική ἀγάπη, ἀγάπη γιά τόν Θεό καί ἀγάπη γιά τούς ἀνθρώπους. Ἕνας Ἐπίσκοπος, ὁ ὁποῖος ξέρει ὅτι θά λογοδοτήση κατά τήν ἡμέρα τῆς Κρίσεως, ἀλλά, βεβαίως, καί ὅταν ἡ ψυχή ἐξέλθη ἀπό τό σῶμα. Γι’ αὐτό ζητᾶ τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ νά τόν συνοδεύη στήν «ἐκ τοῦ ματαίου τούτου κόσμου ἀναχώρησιν», ὅπως ἔλεγε.

Δημ. Σεβασμιώτατε, σέ διάστημα λίγων μηνῶν ἁγιοκατατάχθηκαν δύο πρόσωπα μέ τά ὁποῖα συνδεόσασταν, ὁ ἅγιος Σωφρόνιος τοῦ Ἔσσεξ καί χθές ὁ ἅγιος Καλλίνικος, Μητροπολίτης Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας. Πῶς αἰσθάνεστε γιά τό γεγονός αὐτό, γιά νά κλείσουμε αὐτή τή συζήτησή μας. Εἶστε ἕνας ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος ἔχει γράψει γι’ αὐτές τίς δύο προσωπικότητες, τίς ἔχετε ἀναδείξει θά λέγαμε, ἔχετε συγκεντρώσει τόν πνευματικό τους πλοῦτο.

Ν.Ι. Ναί, καί ὄχι μόνο γι’ αὐτούς. Συνδεόμουν πάρα πολύ στενά μέ τόν ἅγιο Παΐσιο, συνδεόμουν πάρα πολύ μέ τόν ἅγιο Ἐφραίμ Κατουνακιώτη, μέ τόν ὁποῖο εἶχα ἕναν διάλογο γιά θέματα καρδιακῆς προσευχῆς, μέ τόν ἅγιο Παΐσιο πού πήγαινα τακτικά στό Ἅγιο Ὄρος καί εἶχα μία τακτική ἐπικοινωνία, καί σέ δύσκολες στιγμές τῆς ζωῆς μου ἐκεῖνος ἔδειξε πολύ μεγάλη ἀγάπη καί φροντίδα γιά μένα. Καί φυσικά μέ τόν ἅγιο Σωφρόνιο. Μέ τόν ἅγιο Σωφρόνιο συνδεόμουν μέ τήν εὐλογία τοῦ Γέροντός μου, τοῦ Καλλινίκου. Ὅταν τοῦ εἶπα ὅτι θέλω νά πάω νά συναντήσω τόν ἅγιο Σωφρόνιο. «Βεβαίως», μοῦ εἶπε. Καί ὅταν πήγαινα στό Ἅγιον Ὄρος, μοῦ ἔλεγε: «Νά πᾶς, νά ὠφελεῖσαι». Καί ὅταν ἐπέστρεφα εἴτε ἀπό τόν Γέροντα Σωφρονιο εἴτε ἀπό τόν ἅγιο Παΐσιο καί ἀπό πατέρες τοῦ Ἁγίου Ὄρους, μοῦ ἔλεγε: «Πές μου καί ἐμένα τί σοῦ εἶπαν αὐτοί γιά νά ὠφεληθῶ καί ἐγώ». Ἐνῶ ἦταν Γέροντάς μου, ἦταν πνευματικός μου πατέρας, ὁ κατ’ ἐξοχήν Γέροντάς μου, ἐν τούτοις ὅμως μέ ἄφηνε ἐντελῶς ἐλεύθερο. Δέν ἦταν σάν κάποιους Γέροντες οἱ ὁποῖοι κρατᾶνε τά πνευματικά παιδιά τους μόνο στόν ἑαυτό τους. Ἐκεῖνος μοῦ ἔδινε πλήρη ἐλευθερία. Καί ὅταν ἐπέστρεφα ἀπό τίς «ἀποδημίες» μου, τότε ἐκεῖνος ρωτοῦσε: «Πές μου, τί σοῦ εἶπε ὁ ἅγιος Παΐσιος γιά νά ὠφεληθῶ καί ἐγώ. Τί σοῦ εἶπε ὁ ἅγιος Σωφρόνιος γιά νά ὠφεληθῶ καί ἐγώ;». Καί ἐνῶ ἔμενα μέσα στήν Μητρόπολη μαζί μέ ἐκεῖνον 15 χρόνια, ὅμως κάθε χρόνο, ἕνα μήνα, μοῦ ἔδινε τήν ἄδεια καί πήγαινα στήν Μονή τοῦ Essex γιά νά ὠφελοῦμαι ἀπό τόν ἅγιο Σωφρόνιο. Αἰσθάνομαι πολύ μεγάλη χαρά γι’ αὐτό τό γεγονός, πρῶτα-πρῶτα γιατί πλούτισε ἡ Ἐκκλησία, πλούτισε τό ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας. Βεβαίως, ἡ Ἐκκλησία ἔχει πάρα πολλούς ἁγίους, ἀλλά ἐδῶ εἶναι τό ἐπίσημο ἁγιολόγιο καί χρωστοῦμε εὐγνωμοσύνη στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο γι’ αὐτήν τήν μεγάλη δωρεά. Καί τόν ἅγιο Ἰωσήφ τόν Ἡσυχαστή, τόν ὁποῖο ἐμμέσως γνώρισα μέσα ἀπό τά πνευματικά του παιδιά καί χρωστᾶμε πολύ μεγάλη εὐγνωμοσύνη γι’ αὐτό, αἰσθάνομαι πολύ μεγάλη χαρά. Ἀλλά βέβαια καταλαβαίνετε ὅτι αὐτό δέν μᾶς δίνει τό δικαίωμα νά ἔχουμε μέσα μας αὐτοδικαίωση καί αὐτάρκεια, δηλαδή νά λέμε εἶχα ἅγιο πνευματικό πατέρα. Ναί, εἶχα ἅγιο πνευματικό πατέρα, δῶρο τοῦ Θεοῦ, ἀλλά αὐτό μπορεῖ νά εἶναι εἰς βάρος μου.

Δημ. Δέν μᾶς ἀπαλλάσσει δηλαδή τῶν πνευματικῶν εὐθυνῶν, αὐτό ἐννοεῖτε.

Ν.Ι. Βεβαίως, διότι λέει ἐκεῖ ἡ Ἁγία Γραφή ὅτι «ὁ γνούς καί μή ποιήσας δαρήσεται πολλάς». Καί μάλιστα αὐξάνονται, θά ἔλεγα, οἱ ὑπευθυνότητες καί τά καθήκοντά μας ἀπέναντι στόν Θεό καί στούς ἄλλους. Αὐτές τίς ἡμέρες, χθές καί σήμερα, μοῦ ἔλεγαν μερικοί: «Τί τυχερός πού γνωρίζεις τόσους ἁγίους καί ἰδιαιτέρως τόν ἅγιο Καλλινίκο πού ἤσασταν μαζί, τό μοναδικό του παιδί, τό μοναχοπαίδι του», μέ τήν στενή ἔννοια τοῦ ὅρου. Ἀπαντοῦσα: «Αὐτό εἶναι δωρεά τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ὅταν ὁ Θεός δίνη ἕνα δῶρο, πρέπει ἀπέναντι σ’ αὐτό τό δῶρο νά στεκόμαστε μέ καλό τρόπο, γιατί ἀλλιῶς τά πνευματικά δῶρα ἤ τά πνευματικά λάθη πληρώνονται πολύ ἀκριβά». Καί σέ αὐτούς πού μοῦ ἔλεγαν: «Τί μεγάλη εὐλογία νά ζῆς μέ ἕναν ἅγιο», ἀπαντοῦσα: «Δέν ἦταν τόσο εὐλογία, ἦταν καί σταυρός, γιατί ἔπρεπε νά σηκώσω καί ἐγώ τόν δικό μου σταυρό κοντά σ’ αὐτόν». Καί ἐγώ τουλάχιστον ἔλεγα διά πρεσβειῶν καί ἐκείνου καί ἄλλων τουλάχιστον νά σωθοῦμε, τουλάχιστον ὁ Θεός νά στείλη τό ἔλεός του καί νά μᾶς κρίνη μέ ἐπιείκεια.

Δημ. Κάτι τελευταῖο, Σεβασμιώτατε, πρακτικό γιά τούς τηλεθεατές μας πού μᾶς ἀκοῦν. Ἔχετε γράψει τρία βιβλία γιά τόν μακαριστό πνευματικό σας, τόν ἅγιο Καλλίνικο, σκέφτεστε αὐτά τά βιβλία νά τά συνοψίσετε πλέον, νά προβεῖτε σέ μία καινούργια ἔκδοση μέ τήν εὐκαιρία τῆς ἁγιοκατατάξεως;

Ν.Ι. Τό τρίτο βιβλίο, «Καλλίνικος, Μητροπολίτης Ἐδέσσης μιά "ὁσία μορφή"», ἔχει ἐξαντληθῆ καί ἔπρεπε νά τό ξαναεκδώσω. Καί μπορεῖ νά σᾶς φαίνεται παράδοξο, ἀλλά χθές εἶχα αὐτό τό ἔργο, ἀπό τό πρωΐ ξεκίνησα νά ἐπιμεληθῶ αὐτό τό ἔργο καί ὅταν ὁλοκληρώθηκε ἡ διόρθωση καί νά προσθέσω μερικά ἄλλα κείμενα, ἦρθε ἡ ἀπόφαση τῆς ἁγιοκατατάξεως. Ἄρα, λοιπόν, τό ἔχω δεῖ, τό ἔχω ὁλοκληρώσει, εἶναι ἕτοιμο γιά νά ἐκδοθῆ, ἕνα τρόπον τινά συνοπτικό βιβλίο γιά νά καταλάβουν ὅλοι τί μεγάλη μορφή εἶναι ὁ ἅγιος Καλλίνικος. Καί γιά νά ὁλοκληρώσω, θά ἔλεγα ὅτι ὁ ἅγιος Καλλίνικος ἦταν πάρα πολύ ἐκφραστικός ἄνθρωπος. Εἶχε μερικές φράσεις πού ἦταν πάρα πολύ σημαντικές.

Πρῶτον, ἄς ποῦμε, μία φράση τήν ὁποία ἔλεγε ὅταν ἄκουγε ἕνα γεγονός. Ἔλεγε «δυνάμει τοῦ νόμου». Ὅταν γράφη κανείς ἕνα ἔγγραφο, λέει «δυνάμει τοῦ νόμου τάδε». Κάποιος τόν ρώτησε τί θά πῆ «δυνάμει τοῦ νόμου;», καί ἐκεῖνος ἀπαντοῦσε: «Δυνάμει τοῦ νόμου τοῦ πνευματικοῦ». Ἔλεγε ὅτι ὑπάρχει γιά ὅλα τά θέματα ἕνας πνευματικός νόμος. Δηλαδή τό πῶς συμπεριφέρεται κανείς ἀπέναντι στό Θεό, ἀπέναντι στήν Ἐκκλησία, ὑπάρχει ἕνας πνευματικός νόμος. Ἕνα αὐτό.

Δεύτερον, ὅταν εἶχε κάποια δυσκολία, συνήθως δέν ἀπαντοῦσε, συνήθως ἔκανε ὑπομονή. Ὅταν εἶχε κάποια συκοφαντία, ὅταν τόν συκοφαντοῦσαν, ἐκεῖνος ἔκανε ὑπομονή, ἁπλῶς ἔλεγε: «Θά λαλήση ὁ οὐρανός». Τά ἄφηνε ὅλα στόν Θεό. Καί χθές «ἐλάλησε ὁ οὐρανός». Δηλαδή, ἡ πρώτη φράση ἡ ὁποία ἦρθε στό νοῦ μου χθές μόλις ἄκουσα γιά τήν ἁγιοκατάταξή του, εἶπα: «ἐλάλησε ὁ οὐρανός». Καί ἐπίσης ἕνα ἄλλο πού ἔλεγε, ἰδίως ὅταν ἦταν ἄρρωστος, ἦταν: «Ἄς ἤμουν ἅγιος καί ἄς ἤμουν μέ ἕνα πόδι ἤ μέ ἕνα μάτι», δηλαδή ποθοῦσε τήν ἁγιότητα. Τό τελευταῖο διάστημα ἐκεῖνος αὐτό νοσταλγοῦσε. «Δέν πειράζει, ἄς ἤμουνα ἅγιος καί ἄς ἤμουν καί τυφλός», πού ἔδειχνε τόν μεγάλο πόθο τόν ὁποῖον εἶχε γιά τήν ἁγιότητα.

Δημ. Σεβασμιώτατε, στό σημεῖο αὐτό νά σᾶς εὐχαριστήσουμε γιά τήν παρουσία σας στό πρακτορεῖο μας καί γιά τήν ἐνδιαφέρουσα συζήτηση καί τή μαρτυρία τῶν ἐμπειριῶν σας ἀπό τόν νέο ἅγιο τῆς Ἐκκλησίας μας, τόν μακαριστό Μητροπολίτη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας κυρό Καλλίνικο. Νά εἶστε καλά.

Ν.Ι. Ἐγώ εὐχαριστῶ πάρα πολύ καί νά ἔχουμε τίς πρεσβεῖες του.

Δημ. Νά εἶστε καλά. Τήν εὐχή σας.–

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

(Δημοσιεύθηκε στὴν Ἐφημερίδα «Πολιτεία Αἰτωλοακαρνάνων»)

Κάθε χρόνο αὐτὲς τὶς ἡμέρες προετοιμαζόμαστε νὰ ἑορτάσουμε τὴν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ, τὸ μεγάλο αὐτὸ γεγονὸς μέσα στὴν παγκόσμια ἱστορία καὶ στὴν ζωὴ τῶν ἀνθρώπων ποὺ δημιούργησε μιὰ «νέα πνευματικὴ τάξη πραγμάτων», ποὺ ἔδωσε τὴν δυνατότητα στοὺς ἀνθρώπους νὰ ἀναγεννηθοῦν, νὰ ἀποκτήσουν νόημα ζωῆς καὶ ὕπαρξης, ποὺ δημιούργησε ἀκόμη ἕναν πολιτισμὸ προσανατολισμένο στοὺς καρποὺς τῆς θεώσεως.

Ἔτσι, ἡ ἐτήσια ἑορτὴ τῶν Χριστουγέννων μας δίνει τὴν εὐκαιρία νὰ σταθοῦμε προσωπικὰ στὸ βαθὺ νόημα τῆς ἑορτῆς καὶ νὰ νοηματοδοτήσουμε τὴν ζωή μας. Ἂν δὲν τὸ κάνουμε αὐτὸ καὶ σταθοῦμε μόνον στὸν ἐξωτερικὸ ἑορτασμὸ καὶ ταυτίσουμε τὴν συμμετοχή μας στὴν ἑορτὴ μὲ τὰ λαμπερὰ λαμπιόνια, τὶς ἐκδρομές, τὴν ἀπόλαυση τῶν φαγητῶν, τὰ δῶρα, τὴν ἀγορὰ νέων πραγμάτων, τότε θὰ ἀφήσουμε τὴν ὕπαρξή μας πεινασμένη καὶ ἀνικανοποίητη καὶ μιὰ τέτοια ἀνικανοποίητη ὕπαρξη θὰ εἶναι ἐπιθετικὴ καὶ βίαιη, θὰ αἰσθάνεται τὸν πλησίον ὡς ἀπειλή της, ὡς κόλαση, ὅπως ἔλεγε ὁ Σάρτρ: «οἱ ἄλλοι εἶναι ἡ κόλασή μου». Μιὰ τέτοια κατάσταση εἶναι γνωστὴ στὴν ψυχολογία ὡς «κατάθλιψη τῶν ἑορτῶν».

Ὁ μέγας φιλόσοφος Χάϊντεγκερ γράφει ὅτι οἱ ἄνθρωποι λειτουργοῦμε μὲ δύο τρόπους ὕπαρξης, δηλαδὴ «τὸν καθημερινὸ τρόπο ὕπαρξης», κατὰ τὸν ὁποῖο μᾶς περισποῦν καὶ μᾶς ἀναλώνουν τὰ πράγματα ποὺ μᾶς περιβάλλουν, καὶ τὸν «ὀντολογικὸ τρόπο ὕπαρξης», κατὰ τὸν ὁποῖον ἡ προσοχή μας εἶναι στραμμένη στὴν ἴδια τήν ὕπαρξή μας καὶ ὄχι στὰ πράγματα. Ὑπάρχουν δὲ μερικὰ γεγονότα στὴν ζωή μας, τὰ ὁποῖα μᾶς ἀποσποῦν ἀπὸ τὸν «καθημερινὸ τρόπο ὕπαρξης» καὶ μᾶς ὁδηγοῦν στὸν «ὀντολογικὸ τρόπο ὕπαρξης». Σὲ αὐτὸν τὸν σκοπὸ ἀποβλέπουν καὶ οἱ ἑορτὲς τῶν Χριστουγέννων.

Δὲν πρέπει νὰ μᾶς σκανδαλίζουν οἱ ἀστοχίες Κληρικῶν, λαϊκῶν ἡ καὶ μοναχῶν, γιατί τὴν Ἐκκλησία τὴν καθορίζει ὁ Χριστός, ἡ Παναγία καὶ οἱ Ἅγιοι καὶ ὄχι τὰ ἀρρωστημένα μέλη της. Οἱ ἁμαρτίες τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας δὲν μποροῦν νὰ ἀποπροσανατολίσουν τὴν σκέψη μας ἀπὸ τὶς ἀλήθειες ποὺ ἀποκάλυψε ὁ Χριστὸς καὶ βίωσαν ὅλοι οἱ ἅγιοι διὰ μέσου τῶν αἰώνων, ὅπως περιγράφεται στὴν Ἁγία Γραφή, στὰ μεγαλειώδη τροπάρια ποὺ ψάλλουμε αὐτὲς τὶς ἡμέρες, στὰ ἔργα τῶν Πατέρων καὶ στὰ ἱερὰ Συναξάρια τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας. Τὸ μεγαλύτερο σκάνδαλο στὴν ἱστορία εἶναι ὅτι ὁ Θεός μας ἀγαπᾶ, παρὰ τὰ λάθη μας.

Ἡ πραγματικὴ ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας δὲν εἶναι τὰ διάφορα καθημερινὰ γεγονότα καὶ τὰ λάθη τῶν Κληρικῶν, λαϊκῶν καὶ μοναχῶν, ἀλλὰ ἡ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν Ἁγίων. Σὲ αὐτὴν τὴν ἱστορία πρέπει νὰ εἰσερχόμαστε καὶ νὰ ἀναβαπτιζόμαστε. Πρόκειται γιὰ ἕναν χορὸ ἑορταζόντων. Μακάρι νὰ συμμετάσχουμε σὲ αὐτὲς τὶς ὑπαρξιακὲς χαρὲς καὶ ἑορτές.

Συνέντευξη τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου γιά τήν εὕρεση Ἱερέων στόν Σωτήριο Λέτσιο,

γιά τήν Ἐφημερίδα «Ὀρθόδοξη Ἀλήθεια»

1. Ἐρώτηση: Προσφάτως ἐκφράσατε τόν προβληματισμό σας γιά τήν ἔλλειψη Κληρικῶν καί ἐξεδώσατε μιά Ἐγκύκλιο. Ποιά εἶναι σέ γενικές γραμμές τά βασικά σημεῖα αὐτῆς τῆς Ἐγκυκλίου;

Ἀπάντηση: Πράγματι, ἐξέδωσα μιά Ἐγκύκλιο, ἡ ὁποία ἀναγνώσθηκε σέ ὅλους τούς Ἱερούς Ναούς τῆς Μητροπόλεώς μας γιά τήν ἀναζήτηση Ἱερέων. Τά βασικά σημεῖα τῆς Ἐγκυκλίου εἶναι ὅτι ἡ Ὀρεινή Ναυπακτία ἐρημώνει ἀπό ἀνθρώπους, οἱ Χριστιανοί πού ἐπισκέπτονται τά χωριά τους γιά διαφόρους λόγους δέν βρίσκουν Ἱερεῖς, οἱ ὑπάρχοντες ἡλικιωμένοι Ἱερεῖς συνταξιοδοτοῦνται, δέν ὑπάρχουν νέοι μέ τόν πόθο τῆς Ἱερωσύνης, καί γι’ αὐτό ἀπηύθυνα ἔκκληση νά ἀνταποκριθοῦν ὅσοι ἔχουν τά κατάλληλα πνευματικά, κανονικά καί νόμιμα προσόντα γιά νά ἱερωθοῦν. Ἡ Ἐγκύκλιος αὐτή ἐγράφη, μεταξύ τῶν ἄλλων ἐνεργειῶν μου, γιά τήν ἀναζήτηση τῶν καταλλήλων ὑποψηφίων γιά τήν Ἱερωσύνη, γιά τήν μικρή ὀρεινή Μητρόπολή μας.

2. Ἐρώτηση: Στήν Μητρόπολη Ναυπάκτου, ἀλλά καί στά ὑπόλοιπα μέρη τοῦ Νομοῦ Αἰτωλοακαρνανίας, πόσο σοβαρό εἶναι τό πρόβλημα αὐτό; Συνολικά πόσοι Ἱερεῖς εἶναι ἐν ἐνεργείᾳ στήν Μητρόπολή σας καί πόσες κενές θέσεις ὑπάρχουν;

Ἀπάντηση: Μπορῶ νά ἀπαντήσω γιά τήν Ἱερά Μητρόπολή μου, γιατί στόν Νομό Αἰτωλοακαρνανίας ὑπάρχουν δύο Μητροπόλεις. Τό πρόβλημα εἶναι σοβαρό γιά τήν Ὀρεινή Ναυπακτία, διότι ὅλη ἡ περιοχή ἔχει ἐρημώσει ἀπό ἀνθρώπους καί σέ πολλά χωριά χρειάζονται Ἱερεῖς μόνον γιά τά Χριστούγεννα, τό Πάσχα καί μερικές ἡμέρες τό Δεκαπενταύγουστο. Αὐτόν τόν καιρό ἡ Μητρόπολή μας ἔχει 55 Ἱερεῖς καί 3 Διακόνους, καί οἱ ὀργανικές θέσεις εἶναι 66 Ἱερέων καί 4 Διακόνων. Ὅμως, εἶναι 95 Ἐνοριακοί Ναοί σέ ἔρημα χωριά ἀπό ἀνθρώπους πού πρέπει νά λειτουργηθοῦν μερικές ἡμέρες τόν χρόνο. Καταλαβαίνετε ὅτι τό πρόβλημα κυρίως εἶναι ἐποχιακό.

3. Ἐρώτηση: Ἔχετε μιά γενικότερη εἰκόνα γιά τό ποιά κατάσταση ἐπικρατεῖ στόν τομέα αὐτό σέ ὅλη τήν Ἑλλάδα;

Ἀπάντηση: Ἀπό συζητήσεις πού ἔχω μέ ἄλλους Μητροπολίτες πού ποιμαίνουν κυρίως ἐπαρχιακές Μητροπόλεις ὑπάρχει τό ἴδιο πρόβλημα. Τά χωριά ἐρημώνουν, ἀλλά οἱ Χριστιανοί τά ἐπισκέπτονται μερικές φορές τόν χρόνο καί θέλουν νά τελέσουν θεία Λειτουργία καί ἱερά Μνημόσυνα τῶν συγγενῶν τους. Αὐτό δημιουργεῖ μεγάλο πρόβλημα. Οἱ πόλεις καί οἱ κωμοπόλεις κατά βάση ἐξυπηρετοῦνται, τό πρόβλημα εἶναι στίς ἐρημωμένες περιοχές.

4. Ἐρώτηση: Ποιές εἶναι οἱ αἰτίες γιά τό ὅτι οἱ νέοι ἄνθρωποι δέν στρέφονται σήμερα πρός τήν Ἱερωσύνη;

Ἀπάντηση: Τό πρόβλημα εἶναι γενικό, διότι οἱ νέοι δέν ἔχουν μεγάλη σχέση μέ τήν ἐκκλησιαστική ζωή. Προβλήματα ἔχουν καί οἱ Ἐκκλησιαστικές Σχολές πού κλείνουν, ἀλλά καί οἱ Θεολογικές Σχολές. Οἱ ἀστικές Μητροπόλεις, ἐπειδή ἀναλογικά ἔχουν μεγαλύτερο πληθυσμό καί οἱ Ἐνορίες εἶναι πιό λίγες καί ὀργανωμένες, ἔχουν λιγότερα προβλήματα καλύψεως τῶν ὀργανικῶν θέσεων. Ἐμεῖς πού ἔχουμε μικρές Μητροπόλεις ἔχουμε μεγαλύτερα προβλήματα. Πολλές εἶναι οἱ αἰτίες πού οἱ νέοι δέν ἐπιθυμοῦν νά ἱερωθοῦν. Μεταξύ αὐτῶν εἶναι ἡ ἔλλειψη πόθου γιά τήν Ἱερωσύνη, ἡ κρίση πνευματικῆς προσφορᾶς, τό κοσμικό φρόνημα, φόβος ἔναντι τῆς ἀπαιτήσεως τῆς κοινωνίας ἀπό τούς Κληρικούς, τά οἰκονομικά προβλήματα, ἡ δυσκολία εὕρεσης γυναικῶν πού νά θέλουν οἱ σύζυγοί τους νά ἱερωθοῦν κ.ἄ. Πολλά εἶναι τά αἴτια. Νά σκεφθῆτε ὅτι στήν Μητρόπολή μας ἕνας Κληρικός δέν μπορεῖ νά μένη σέ μιά ὀρεινή ἐνορία, διότι εἶναι ἔρημη περιοχή καί γιά νά τήν ἐξυπηρετῆ πρέπει νά διανύη πολλά χιλιόμετρα, καταναλώνοντας ἕνα μέρος τοῦ μικροῦ μισθοῦ του, ἄρα ἔχει οἰκονομικές ζημίες. Σήμερα, γιά νά εἶναι κάποιος Ἱερεύς πρέπει νά ἔχη ἱεραποστολικό φρόνημα καί νά κάνη πολλές θυσίες!

5. Ἐρώτηση: Τό πρόβλημα αὐτό ἔχει ἀπασχολήσει στόν βαθμό πού θά ἔπρεπε τήν Ἑλλαδική Ἐκκλησία;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἱερά Σύνοδος ἔχει θεσπίσει μιά ἑβδομάδα ἱερατικῶν κλήσεων, ἀποστέλλεται μιά Ἐγκύκλιος πού διαβάζεται στούς Ἱερούς Ναούς, οἱ Μητροπολίτες παρακαλοῦν, παρακινοῦν, ἀλλά τελικά τό θέμα ἐπιλύεται σέ προσωπικό ἐπίπεδο. Γι’ αὐτό, ὅταν σέ κάποια Ἐνορία γίνεται μιά καλή ποιμαντική προσπάθεια, παρατηρεῖται μιά νεανική δραστηριότητα, καί συνήθως ἐμφανίζονται ἱερατικές κλήσεις. Ὅπως σέ ὅλα τά θέματα, ἔτσι καί σέ αὐτό πρέπει νά ὑπάρξουν πρότυπα καλῶν Ἱερέων πού θά ἐργάζονται θυσιαστικά καί θά ἐμπνέουν τούς νέους.

6. Ἐρώτηση: Θά θέλατε νά διατυπώσετε κάποιες προτάσεις γιά τήν προσέλκυση νέων στήν Ἱερωσύνη; Θά πρέπει νά δοθοῦν κάποια κίνητρα;

Ἀπάντηση: Ἀπό ὅσα εἶπα προηγουμένως ἐντοπίστηκαν τά αἴτια ἐλλείψεων Κληρικῶν, ἀλλά καί διατυπώθηκαν κάποιες προτάσεις γιά εὕρεση ὑποψηφίων γιά τήν Ἱερωσύνη. Γενικά, χρειάζεται ζῆλος γιά τήν ἐκκλησιαστική ζωή καί τήν ἱερατική προσφορά. Γιά νά γίνη κάποιος Κληρικός, χρειάζεται ἀγάπη γιά τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους, φυσικά καί ἀγάπη γιά τήν Ἐκκλησία. Ὁπωσδήποτε πρέπει νά ἔχουν τά ἀπαραίτητα κανονικά καί πνευματικά προσόντα. Τά ἄλλα κίνητρα, ἄν καί ἀπαραίτητα, εἶναι δευτερεύοντα. Δέν τρέφω αὐταπάτες ὅτι θά λυθῆ τό θέμα αὐτό, ἀφοῦ γιά τίς μικρές Μητροπόλεις, στίς ὁποῖες οἱ συνθῆκες εἶναι δύσκολες, ἡ ἔλλειψη Κληρικῶν δέν μπορεῖ εὔκολα νά ξεπεραστῆ. Ἐκτός καί ἄν δέν γίνουν οἱ σωστές ἐπιλογές γιά τήν εὕρεσή τους, ὁπότε τό πρόβλημα τῶν ἀκατάλληλων Κληρικῶν θά εἶναι μεγαλύτερο πρόβλημα ἀπό τήν ἔλλειψη Κληρικῶν. Γιατί συνήθως οἱ ἀκατάλληλοι Κληρικοί δημιουργοῦν πολύ περισσότερα προβλήματα στήν Ἐκκλησία.

τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Συνέντευξη στην Παρασκευή Βονάτσου του newsbomb.gr

1. Μήπως τά Μ.Μ.Ε., ὑποσυνείδητα, φρενάρουν τό δικαίωμα στή θρησκευτική ἐλευθερία; Μήπως δηλαδή παρουσιάζονται ὡς ἀναχρονιστικές, ἐπιλογές ὅπως τό νά ἐκκλησιάζεται κανείς ἤ νά δηλώνει ξεκάθαρα ὅτι πιστεύει καί ὅτι εἶναι χριστιανός ὀρθόδοξος;

Κατ’ ἀρχήν θέλω νά πῶ ὅτι πρέπει νά σεβόμαστε τά δικαιώματα τῶν ἀνθρώπων καί τίς θρησκευτικές τους ἐλευθερίες, ὅταν βεβαίως δέν κατα-στρατηγεῖται ἡ ἑνότητα τῆς κοινωνίας καί τῶν συνανθρώπων μας. Σέ σχέση μέ τήν στάση τῶν Μ.Μ.Ε. ἔναντι τοῦ δικαιώματος τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας νομίζω ὅτι ἡ πλειονότητα τῶν Μ.Μ.Ε. ἴσως δέν ἔχει πρόθεση νά ὑπονομεύση τό δικαίωμα τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας, ἀλλά ἐπιδιώκει νά ἐκφράση τίς ἀπαιτήσεις τῆς πλειοψηφίας τῶν ἀνθρώπων πού δέν θρησκεύονται ἤ ἴσως δέν θέλει νά προβάλλη τά ποικιλόμορφα θρησκευτικά μορφώματα. Πάντως, ἀπαιτεῖται ὡριμότητα ὥστε ὁ ἄνθρωπος νά συνδυάζη τά δικαιώματα μέ τά καθήκοντα, τήν ἐλευθερία μέ τήν αὐτοδέσμευση, τήν θρησκεία μέ τήν κοινωνία, νά συντονίζεται ἡ ἑνότητα τοῦ συνόλου τῆς κοινωνίας μέ τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν ἑνότητα τοῦ συνόλου.

2. Ὑπάρχει τάση ἀποχριστιανισμοῦ στά ΜΜΕ καί ἀμφισβήτηση τοῦ ρόλου τῆς Ἐκκλησίας; (παρουσιάζονται μήπως πολύ περισσότερο τά σκάνδαλα ἤ τά εὐτράπελα καί ἐκλείπει τό πνευματικό στοιχεῖο;)

Τά Μ.Μ.Ε. εἶναι ἐργαλεῖα τά ὁποῖα προβάλλουν τίς ἐπιλογές –θετικές ἤ ἀρνητικές– αὐτῶν πού τά διευθύνουν. Γενικά ὑπάρχει στήν κοινωνία μας μιά τάση ἀποχριστιανοποίησης καί μιά προβολή ἑνός ἄλλου δυτικοῦ πολιτιστικοῦ προτύπου, καί αὐτό ἐπηρεάζει καί τούς ἀνθρώπους πού ἐργάζονται στά Μ.Μ.Ε. Ἀπό μερικούς ὑπάρχει καί ἀμφισβήτηση τοῦ ρόλου τῆς Ἐκκλησίας. Ἐπίσης προβάλλονται περισσότερο τά ἀρνητικά πού ὑπάρχουν καί μέσα στήν Ἐκκλησία, μέσα στήν προοπτική πού ὑφίσταται ὅτι εἴδηση εἶναι ἡ κακή εἴδηση. Μέ ἐνοχλεῖ, ὅμως, τό γεγονός ὅτι μερικοί ἀντί νά προβάλλουν τά γεγονότα, τά παραποιοῦν ἐσκεμμένως, καθώς ἐπίσης μερικοί ἄλλοι εἶναι «μονομανεῖς» μέ ἱερά καί ἀξιοσέβατα πρόσωπα, ἴσως γιατί «πουλάει» τό θέμα.

3. Τό τελευταῖο διάστημα δημιουργοῦνται σελίδες στά μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης μέ χριστιανικό περιεχόμενο, οἱ ὁποῖες ἀναπαράγονται ἀπό τά προσωπικά προφίλ πολλῶν χρηστῶν. Πιστεύετε ὅτι μπορεῖ νά συνεισφέρουν θετικά πρός τήν κατεύθυνση τῆς ἐνίσχυσης τοῦ θρησκευτικοῦ συναισθήματος; Εἶναι ἕνας -μοντέρνος- τρόπος ἄσκησης τοῦ δικαιώματος τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας;

Ὅταν παρατηρεῖται κενό στήν ἐνημέρωση πάνω σέ ἐκκλησιαστικά θέματα ἀπό τά γενικά καί σοβαρά ΜΜΕ, τότε ἐμφανίζονται διάφοροι ἄνθρωποι πού θέλουν νά ἀναπληρώσουν αὐτό τό κενό, δημιουργώντας δικά τους μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης. Μερικοί ἀπό αὐτούς κάνουν καλά τήν δουλειά τους, μέ σοβαρότητα καί ὑπευθυνότητα. Ἄλλοι ὅμως δημιουργοῦν προβλήματα στήν Ἐκκλησία μέ τήν ἐπιθετικότητα, τόν ὑπερβάλλοντα ζῆλο, τίς ἐμμονές τους, ἀκόμη καί τήν σκοπιμότητα. Ἡ λεγόμενη θρησκευτική ἐλευθερία δέν μπορεῖ νά ἐκφράζεται ἀνεξέλεγκτα. Σκέπτομαι πολλές φορές ὅτι εἶναι καλύτερα νά ἀδιαφορῆ κανείς γιά ἐκκλησιαστικά ζητήματα πού δέν τά γνωρίζει, παρά νά ἐνδιαφέρεται μέ ἰδιοτέλεια καί σκοπιμότητα.

4. Μπορεῖ ἡ ἐνίσχυση τοῦ κοινωνικοῦ ἔργου τῆς Ἐκκλησίας, π.χ. τά συσσίτια, ἡ ἀρωγή πρός τίς εὐπαθεῖς κοινωνικά ὁμάδες, νά «συσπειρώσει» τούς πιστούς;

Τό κοινωνικό καί φιλανθρωπικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὑποχρέωση τῆς Ἐκκλησίας πρός τούς ἀνθρώπους πού ἔχουν ἀνάγκη καί σέ αὐτούς συγκαταλέγονται καί ἐκεῖνοι πού εἶναι ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ἐκκλησία βοηθᾶ ὅλους τούς ἀνθρώπους, πού εἶναι δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Ὅμως, αὐτό τό σημαντικό ἔργο δέν πρέπει νά χρησιμοποιεῖται γιά συσπείρωση ἀνθρώπων γιά νά γίνουν ὀπαδοί. Τό ἀκόμη χειρότερο πράγμα εἶναι νά χρησιμοποιῆ κανείς τήν φιλανθρωπία γιά νά καταδυναστεύη τόν ἄνθρωπο καί νά καταργῆ τήν προσωπική καί θρησκευτική ἐλευθερία του.

5. Μήπως, μετά τά «ἀνοίγματα» πού ἐπιχειρήθηκαν τά τελευταῖα χρόνια, περνάει καί πάλι περίοδο ἐσωστρέφειας ἡ Ἐκκλησία; Μπορεῖ νά συνδυαστεῖ ἡ πνευματικότητα μέ μιά ἐκκλησία περισσότερη «ἀνοιχτή»;

 Ἡ Ἐκκλησία ἐκφράζεται στόν ἱστορικό καί κοινωνικό χῶρο μέ τά διάφορα πρόσωπα πού κάθε φορά τήν ἐκπροσωποῦν. Καθένας ἔχει τά ἰδιαίτερα χαρίσματά του τά ὁποῖα ἐπηρεάζουν καί τόν τρόπο τῆς ποιμαντικῆς του διακονίας. Ἀλλά αὐτό πού λέμε Ἐκκλησία δέν ταυτίζεται μέ τούς Κληρικούς, μέ αὐτό πού φαίνεται, ἀφοῦ στήν Ἐκκλησία ὑπάρχει καί αὐτό πού δέν φαίνεται. Καί στό ἀνθρώπινο σῶμα ὑπάρχουν πολλές λειτουργίες καί ὄργανα πού δέν φαίνονται, ἀλλά συντελοῦν στήν ὑγεία ἤ τήν ἀσθένεια τοῦ σώματος. Ἔτσι, ὅπου ὑπάρχει πνευματική ὑγεία καί ὡριμότητα ἐκεῖ συνδυάζεται ἡ πνευματικότητα μέ τήν κοινωνική προσφορά, ἐναρμονίζεται ἡ ἐσωτερική ζωή μέ τήν ἐξωτερική δραστηριότητα, διαφορετικά ἐπικρατεῖ ἀρρώστεια.–

Συνέντευξη Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου στήν δημοσιογράφο Μαρία Παπουτσάκη (22-8-2000)

Μία ἀπό τίς συνεντεύξεις πού ἔδωσε ὁ Μητροπολίτης μας σέ δημοσιογράφους, λόγω τῆς ὑπεύθυνης θέσης του στόν χειρισμό τοῦ θέματος τῶν ταυτοτήτων, ἀναδημοσιεύει ἡ Ἐφημερίδα μας ἀπό τήν “Κυριακάτικη Ἐλευθεροτυπία” τῆς 27ης Αὐγούστου 2000. Ἡ συνέντευξη δημοσιεύεται ἐδῶ ὁλόκληρη, χωρίς τίς περικοπές πού ἔγιναν –ἴσως λόγω ἐλλείψεως χώρου– ἀπό τήν ὡς ἄνω Ἐφημερίδα.

***

1. – Ἔχετε ἀσχοληθεῖ περισσότερο ἀπό ὁποιονδήποτε ἄλλον Ἀρχιερέα μέ τό θέμα τῶν ταυτοτήτων, μιά καί ἦταν δική σας ἡ εἰσήγηση καί στήν συνεδρίαση τῆς Ἱεραρχίας. Κατά τήν μελέτη καί τήν σύνταξή της, λάβατε ὑπ’ ὄψιν σᾶς τίς περί τοῦ ἀντιθέτου ἀπόψεις γιά τό θέμα τοῦ θρησκεύματος καί πῶς τό ἀντιμετωπίσατε;

– Κατ’ ἀρχήν πρέπει νά σᾶς πῶ ὅτι ἡ Εἰδική Συνοδική Ἐπιτροπή ἐπί τῶν ταυτοτήτων, τῆς ὁποίας ἤμουν πρόεδρος, ἐργάσθηκε γιά ἐνάμιση περίπου χρόνο, πρίν ἀνακύψει τό πρόβλημα, μέ ὑπευθυνότητα, νηφαλιότητα καί ψυχραιμία. Δυστυχῶς δέν ἐκτιμήθηκε αὐτό ἀπό τήν πλευρά τῆς Κυβέρνησης. Αὐτή ἡ νηφαλιότητα καί ἡ ψυχραιμία φάνηκε στήν εἰσήγηση πού ἔκανα στήν Ἱεραρχία, ἡ ὁποία συγκλήθηκε τόν περασμένο Ἰούνιο. Βεβαίως, καί ἔλαβα ὑπ’ ὄψη μου καί τίς ἀντίθετες ἀπόψεις πού εἶχαν διατυπωθῆ. Ἀλλά οἱ ἀπόψεις πού κατεγράφησαν στήν εἰσήγησή μου δέν προσέχθηκαν ἀπό τά Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης, πού πρόβαλαν ἄλλες ἀπόψεις. Γιά παράδειγμα θέλω νά σᾶς πῶ ὅτι στό τέλος τῆς εἰσήγησής μου ἔλεγα: “Ἡ ὅλη ἀντιμετώπιση τοῦ θέματος πρέπει νά γίνη μέ ψυχραιμία, νηφαλιότητα, ἤπιους τόνους, ἐπιχειρήματα νομικά καί θεολογικά, σεβασμό τῆς ἐλευθερίας τῶν ἄλλων καί ἀποφυγή κομματικοποιήσεως τοῦ προβλήματος αὐτού”. Ὅμως ἡ ἄρνηση τῆς Κυβερνήσεως νά κάνη διάλογο μέ ἐκπροσώπους τῆς Ἱεραρχίας στό θέμα αὐτό δημιούργησε ἄλλες συνθῆκες.

2. – Δέν φοβάστε τώρα ποῦ ὑλοποιεῖται τό ἐγχείρημα τῆς συλλογῆς ὑπογραφῶν τόν διχασμό τοῦ λαοῦ; Καί μάλιστα τῶν πιστῶν; Ἄλλοι ἀρχιερεῖς –ὑπενθυμίζω τόν Θεσσαλιώτιδος– ἔχουν ὑποστηρίξει ὅτι αὐτό, δηλ. ὁ διχασμός, εἶναι τό μεγαλύτερο πρόβλημα. Πῶς θά τό ἀποφύγετε; Ἔχετε ἀσφαλιστικές δικλεῖδες;

– Πράγματι ὁ διχασμός εἶναι ἀπευκταῖος καί κανείς δέν μπορεῖ νά τόν υἱοθετήση, τήν στιγμή κατά τήν ὁποία ἡ Ἐκκλησία δέν ἐνεργεῖ εὐσεβιστικά, παραταξιακά, ἀλλά ἀπό τήν φύση τῆς εἶναι ἕνας ἑνοποιητικός ὀργανισμός. Ὅμως, ἡ ἔκφραση μιᾶς ἀπόψεως καί ἡ συλλογή ὑπογραφῶν γιά τήν ἐνεργοποίηση τοῦ ἄρθρου 44 τοῦ Συντάγματος, καί μάλιστα ἡ “δημοψηφισματική πρωτοβουλία πολιτών” εἶναι δημοκρατικές διαδικασίες γιά τήν καλύτερη λειτουργία τῆς δημοκρατίας. Ἀλλοίμονο ἄν κάθε κείμενο πού ὑπογράφεται ἀπό μερικούς, πολλούς ἤ λίγους, πνευματικούς ἀνθρώπους, καλλιτέχνες, ἀκαδημαϊκούς, θεωρεῖται ὅτι λειτουργεῖ διχαστικά. Δέν μπορῶ νά δεχθῶ μιά τέτοια ἄποψη. Ἄλλωστε κατά τό ἄρθρο 5 τοῦ Συντάγματος κάθε πολίτης ἔχει τό δικαίωμα “νά συμμετέχη εἰς τήν κοινωνικήν, οἰκονομικήν καί πολιτικήν ζωήν τῆς Χώρας”. Ἅς ἐρευνηθῆ καί τό θέμα μήπως οἱ μονομερεῖς ἀποφάσεις ἦταν διχαστικές. Ἔπειτα, ἀρχή τῆς Δημοκρατίας εἶναι ὁ διάλογος καί ἡ λεγομένη κοινωνική συναίνεση.

3. – Δία μέσω τῶν μητροπόλεων εἴπατε ὅτι θά γίνει ἡ συλλογή. Ἔτσι τηρεῖται ἡ τάξη καί οἱ κανόνες. Ὡστόσο κάποιοι διακρίνουν ὅτι μετατοπίζονται οἱ εὐθύνες.
Ἐν τέλει πόση ἀξία, πρακτική, πιστεύετε ὅτι ἔχουν ἀκόμη καί ἑκατομμύρια ὑπογραφές; Πιστεύετε ὅτι αὐτό θά κάνει τήν Κυβέρνηση νά ἀλλάξει ἄποψη καί θέση;

– Ὅπως γνωρίζετε ἀπό τό ἐκκλησιαστικό ρεπορτάζ πού κάνετε ἐδῶ καί χρόνια, ὑπάρχει ἕνας διαρθρωμένος ἐκκλησιαστικός ὀργανισμός, τόν ὁποῖον δέν μποροῦμε νά παρακάμψουμε. Τήν ποιμαντική στίς Ἱερές Μητροπόλεις ἀσκεῖ ὁ Μητροπολίτης μέ τούς Κληρικούς του, αὐτός ἔχει τήν ὑπευθυνότητα ἀπό τούς Ἱερούς Κανόνας γιά τήν διαποίμανση τοῦ ποιμνίου κάθε Μητροπόλεως. Ἡ Ἱερά Σύνοδος δέν ἀσκεῖ ποιμαντική, ἀλλά εἶναι ἕνα συνοδικό καί διοικητικό ὄργανο. Ἑπομένως στό θέμα αὐτό δέν ὑπάρχει μετατόπιση εὐθυνῶν. Ὅσον ἀφορᾶ στό δεύτερο σκέλος τοῦ ἐρωτήματός σας μπορῶ νά ὑποστηρίξω ὅτι οὐσιαστικά ἐπιδιώκουμε νά δώσουμε τήν δυνατότητα νά ἐκφρασθῆ ἕνα τμῆμα τοῦ λαοῦ, πού ἔχει διαφορετική ἄποψη. Καί εὐτυχῶς πού ἡ Ἱερά Σύνοδος ἀπεφάσισε κάτι τέτοιο, ὅπως ἐπίσης καί τίς λαοσυνάξεις, γιατί ἀνέλαβε ὑπεύθυνα τήν ὑπόθεση αὐτήν καί δέν ἄφησε νά γίνουν διάφορα ἔκτροπα, τά ὁποιά μέ ἄλλες συνθῆκες ἴσως γίνονταν. Ἔχετε σκεφθῆ καί αὐτήν τήν περίπτωση; Πάντως φρονῶ ὅτι ἡ συλλογή ὑπογραφῶν, λίγες ἤ πολλές, θά σηματοδοτήση σημαντικές ἐξελίξεις, βραχυπρόθεσμες καί μακροπρόθεσμες.

4. – Πιστεύετε πῶς ἡ διάρκεια τῶν ἑπτά μηνῶν δέν θά ἐπηρεάση τήν κοινή γνώμη ἀρνητικά; Πέραν τῶν προσδοκιῶν νά φθείρεται ἡ Κυβέρνηση, ἀντιμετωπίσατε τό ἐνδεχόμενο νά φθείρεται καί ἡ Ἐκκλησία σέ ἕναν ρόλο ποῦ δέν τῆς ἀνήκει;

– Ἔχω τήν ἐντύπωση, τουλάχιστον αὐτή εἶναι ἡ προσωπική μου ἄποψη, ὅτι δέν ἔπρεπε νά φθάσουν τά πράγματα ἐκεῖ πού ἔφθασαν. Εἴχαμε ἐπίσημες διαβεβαιώσεις, γραπτές καί προφορικές, ὅτι θά γινόταν διάλογος. Διάλογος ὅμως, γιά λόγους πού ὑποπτεύομαι καί ἐνδεχομένως ἄλλους, δέν ἔγινε. Μερικοί πιστοί Χριστιανοί, οἱ ὁποῖοι σύμφωνα μέ τίς δημοσκοπήσεις ἀνέρχονται περίπου στό 60%, πού ἤθελαν τήν προαιρετική ἀναγραφή τοῦ θρησκεύματος, ἀκόμη καί μιά μεγάλη πολιτιστική ὁμάδα, αἰσθάνθηκε ὅτι “ἐκβιάσθηκε”, καί βέβαια ἡ “πολιτιστική παρενόχληση” δημιουργεῖ μεγάλη πικρία, σύμφωνα μέ μελέτη εἰδικῆς Καθηγήτριας. Τουλάχιστον ἐγώ προσωπικά καί ἄλλοι Ἀρχιερεῖς δέν ἐπιδιώκουμε νά φθαρῆ ἡ Κυβέρνηση, οὔτε βέβαια νά φθαρῆ ἡ Ἐκκλησία. Ἀλλά, δυστυχῶς, τό λέγω μέ εὐθύνη καί πίκρα, ὅτι ὄχι μόνον ἐμένα, ἀλλά καί ἄλλους Κληρικούς, δέν μᾶς βοήθησαν μερικά στελέχη τῆς Κυβέρνησης, μέ τίς μονομερεῖς ἐπιλογές πού ἔκαναν, γιά νά βοηθήσουμε πρός τήν καλύτερη ἐξέλιξη τῶν πραγμάτων. Ὑπάρχει ὅμως ἀκόμη καιρός, ἀρκεῖ νά ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού νά θέλουν νά ἀκούσουν.

5. – Καί τώρα μιά προσωπική ἐρώτηση; Εἶχε γραφεῖ ὅτι ἐσεῖς προσωπικά, πρόσκεισθε στόν Μητροπολίτη Θηβῶν Ἱερώνυμο. Ἡ δέ τωρινή στενή συνεργασία σας μέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο ἔχει νά κάνη μέ προβλήματα ποῦ μπορεῖ νά ἀντιμετωπίζετε στήν Μητρόπολή σας; Τί ἀπαντᾶτε σ’ αὐτό;

– Εἶμαι Ἐπίσκοπός της Ἐκκλησίας καί ἀνήκω στόν Χριστό, δέχομαι τούς ἐκκλησιαστικούς θεσμούς, ἀποδέχομαι τό συνοδικό σύστημα τῆς Ἐκκλησίας. Δέν ἀνήκω σέ πρόσωπα καί ὀργανώσεις, οὔτε βέβαια καί ὁ Μητροπολίτης Θηβῶν κ. Ἱερώνυμος πού ἀναφέρατε, ἐπιδιώκει ἐξαρτήσεις καί ὁμαδοποιήσεις, καί τό ἀπέδειξε ἐμπράκτως. Μέσα στήν Ἐκκλησία δέν ὑπάρχουν “χωροδεσποτικές ἑξαρτήσεις”. Σέβομαι ὅλους τους Ἀρχιερεῖς, εἰδικῶς, ἀφοῦ τόν μνημονεύσατε, σέβομαι τόν Μητροπολίτη Θηβῶν κ. Ἱερώνυμο, πού τόν γνωρίζω ἀπό χρόνια καί τοῦ εἶμαι εὐγνώμων, ἐπίσης σέβομαι καί τόν Μητροπολίτη Ἰωαννίνων κ. Θεοκλητό, ὁ ὁποῖος μέ τιμᾶ μέ τήν ἐπικοινωνία πού ἔχω μαζί του καί τόν εὐγνωμονῶ γιά πολλά. Ἀλλά οὔτε ὁ πρῶτος οὔτε ὁ δεύτερος δεσμεύουν τήν ἐλευθερία τῶν ἄλλων καί φυσικά τήν δική μου. Εἶναι ὑπεύθυνοι ἐκκλησιαστικοί ἄνδρες καί τό ἐκτιμῶ αὐτό πάρα πολύ. Πιστεύω ἀπόλυτα ὅτι ἐπ’ οὐδενί λόγω μέσα στήν Ἐκκλησία πρέπει νά ὑπάρχη ἀντιπολίτευση καί συμπολίτευση. Ἔχουμε χρέος νά βοηθήσουμε τόν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Χριστόδουλο στό δύσκολο ἔργο του. Πάντως, ὡς Πρόεδρος τῶν διαφόρων Ἐπιτροπῶν, ἐξέφρασα τίς ἀπόψεις μου γιά διάφορες πλευρές τοῦ θέματος, ὅμως ἀπό ἐκεῖ καί πέρα σέβομαι τό συνοδικό σύστημα τῆς Ἐκκλησίας. Καί ἡ στάση μου αὐτή δέν ἔχει καμμία ἀπολύτως σχέση μέ τά κανονικά καί ἐκκλησιολογικά προβλήματα πού ἀντιμετωπίζω στήν Μητρόπολή μου, καί τά ὁποῖα ἀντιμετώπισαν ὅλοι οἱ προκάτοχοί μου Μητροπολίτες, ἐδῶ καί 30 περίπου χρόνια, καί τά ὁποῖα πρέπει νά λυθοῦν κατά τόν κανονικό τρόπο.

6. – Ποιά εἶναι ἡ γνώμη σας καί γιά τό δεύτερο θέμα τῶν θρησκευτικῶν, πού μόλις τά δύο τελευταῖα χρόνια εἶχαν μπεῖ στήν διαδικασία τῶν πανελληνίων ἐξετάσεων καί τώρα πιθανόν θά καταργηθοῦν ἀπό αὐτήν καί μόνο τήν διαδικασία;

– Γιά τό θέμα αὐτό ὑπάρχει εἰδική Ἐπιτροπή, ἡ ὁποία θά ἀποφασίση σχετικά καί θά ἐνεργήση ἀνάλογα. Ἐκεῖνο πού θέλω νά πῶ εἶναι ὅτι μέ προβλημάτισε ἡ αἰτιολογία, ὅτι τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν εἶναι βιωματικό καί ὄχι γνωσιολογικό μάθημα, πράγμα τό ὁποῖο δέν ἀποδέχομαι. Γιατί ποτέ ἕνα μάθημα δέν εἶναι βιωματικό, εἶναι μάθημα, καί ἡ πίστη κινεῖται σέ ἄλλο χῶρο. Μιά τέτοια ἀντίληψη θά ἔχει ἄλλες συνέπειες γιά τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν, πού ἀπεύχομαι. Πάντως μέ χαρά τό λέω ὅτι ἐπισήμως μέ διαβεβαίωσαν ὅτι αὐτή ἡ αἰτιολογία δέν ἐκφράζει τόν Ὑπουργό Παιδείας καί Θρησκευμάτων κ. Πέτρο Εὐθυμίου, τόν ὁποῖον ἀπό χρόνια γνωρίζω καί ἐκτιμῶ.

Τελειώνοντας θέλω νά πῶ ὅτι σέ ὅλα τα ζητήματα ὑπάρχει τρόπος καί χρόνος διαλόγου, ἐκτός καί ἐάν ἡ σύγκρουση Πολιτείας καί Ἐκκλησίας ἐπιβάλλεται ἀπό τίς ἀρχές τῆς “Νέας Τάξης Πραγμάτων”.

Ἀπόψεις γιὰ τὴν ἐκλογὴ νέου Ἀρχιεπισκόπου  - Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Διάφορα δημοσιεύματα σὲ Ἐφημερίδες

"Νέα" τὴν 30-1-2008

Πιστεύω ὅτι ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι κοινωνικὸς θεσμός, δὲν εἶναι μιὰ θρησκεία, δὲν εἶναι φιλοσοφία, δὲν εἶναι κοινωνικὴ ὀργάνωση. Εἶναι ἕνα πνευματικὸ Ἵδρυμα, ἕνα Νοσοκομεῖο, θὰ λέγαμε, ποὺ θεραπεύει τὴν νοσοῦσα προσωπικότητα τοῦ ἀνθρώπου. Θὰ περιμένατε ἀπὸ τὸν "Εὐαγγελισμό", τὸ νοσοκομεῖο, νὰ κάνη ἐξωτερικὴ πολιτική, νὰ κάνη πολιτικὴ γενικότερα; (Ἀπὸ συνέντευξη στὴν ΝΕΤ 105,8).

"Ἐλευθεροτυπία" τὴν 30-1-2008

Πρέπει νὰ δοθῇ προτεραιότητα καὶ σημασία στὸ "πὼς" τῆς ἐκλογῆς. Δηλαδή, τί τρόπους θὰ χρησιμοποιήση κάποιος γιὰ νὰ ἐκλεγῇ. Γιατί ἀπὸ τὸ "πὼς" θὰ ἐξαρτηθῇ τὸ ποιός εἶναι κατάλληλος νὰ ἐκλεγῇ ἀρχιεπίσκοπος», ὑποστηρίζει ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ἰερόθεος ἀναφερόμενος στὴν ἐκλογὴ νέου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν, στὶς 7 Φεβρουαρίου.

Ποιά εἶναι τὰ χαρακτηριστικὰ ποὺ πρέπει νὰ ἔχη ὁ νέος Ἀρχιεπίσκοπος;

«Τὸ πρῶτο εἶναι ὅτι πρέπει νὰ ἔχη ὑπ’ ὄψιν του ὅτι θὰ εἶναι Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν. Πρὶν κάνουμε τὴν ἐκλογὴ Ἀρχιεπισκόπου λησμονοῦμε ὅτι κάνουμε ἐκλογὴ γιὰ νὰ ποιμαίνη τὴν πόλη τῶν Ἀθηνῶν καὶ ἔχουμε στὸν νοῦ μας ὅτι θὰ ἐκλέξουμε ἕναν Πρόεδρο τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. Ἑπομένως, κάνουμε ἐκλογὴ γιὰ Ποιμενάρχη τῆς πόλεως τῶν Ἀθηνῶν, καὶ ἐν συνεχείᾳ αὐτὸς θὰ προεδρεύση στὰ ἀνώτατα ὄργανα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ὁ νέος Ἀρχιεπίσκοπος, εἶναι πολὺ σημαντικὸ νὰ γνωρίζη τὴν θεολογία τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ συγχρόνως τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ἡ θεολογία γίνεται βίωμα στὴν καθημερινὴ ἐποχή. Δὲν εἶναι δυνατὸν ὁ Ἀρχιεπίσκοπος νὰ συμμετέχη σὲ συνεδριάσεις καὶ συνέδρια Θεολόγων, Καθηγητῶν Πανεπιστημίου, καὶ νὰ μειονεκτῇ σημαντικά, ἐπειδὴ δὲν θὰ μπορῇ νὰ ἀρθρώνη θεολογικὸ λόγο καὶ θὰ ψελλίζη ἁπλῶς μερικοὺς κοινωνικοὺς καὶ ἠθικιστικοὺς λόγους.

Τὸ δεύτερο προσὸν ποὺ πρέπει νὰ ἔχη ὁ νέος Ἀρχιεπίσκοπος εἶναι νὰ ἀσκῇ ποιμαντικὴ καὶ ὅταν θὰ πρέπη νὰ διατυπώνη λόγο γι’ αὐτὰ τὰ ζητήματα, θὰ πρέπη νὰ δίνη νόημα στὴν ζωὴ τῶν ἀνθρώπων. Νὰ μὴν ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτικὴ καὶ τὴν ἐξωτερικὴ πολιτικὴ τῆς χώρας. Ὁ λόγος τῆς Ἐκκλησίας διαφέρει σαφῶς ἀπὸ τὸν κοινωνικό, ἠθικὸ καὶ πολιτικὸ λόγο ἑνὸς κρατικοῦ ὀργανισμοῦ. Δηλαδή, δὲν πρέπει νὰ ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτική, ὅπως νοεῖται σήμερα, οὔτε μὲ τὴν ἐξωτερικὴ πολιτικὴ τῆς Ἑλλάδος. Ἡ πατρίδα μας ἔχει κυβέρνηση ποὺ δίνει ἀναφορὰ στὸν λαὸ καὶ ψηφίζεται ἀπὸ τὸν λαό, ἀλλὰ καὶ γνωρίζει τὸ βαθύτερο γίγνεσθαι τῶν διεθνῶν ἐξελίξεων, πρᾶγμα ποὺ ἀγνοοῦν οἱ Κληρικοί, γι’ αὐτὸ δὲν εἶναι ἀναγκαῖο ἡ Ἐκκλησία νὰ ἐνεργοποιήση τὸν ἐθναρχικὸ λόγο, τὸν ὁποῖο οὕτως ἡ ἄλλως ὅταν δὲν ὑπάρχη κυβέρνηση μπορεῖ νὰ ἀσκήση.

Καὶ σὲ σχέση μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο;

Ἡ συνεργασία μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο θὰ πρέπη νὰ εἶναι ἄριστη σὲ ὅλα τὰ ἐπίπεδα, ποὺ σημαίνει ὅτι θὰ ὑπάρξη πλήρης σεβασμὸς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, νὰ περιβάλλουν μὲ ἰδιαίτερο σεβασμὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο καὶ σεβασμὸ στὸν Τόμο τοῦ 1850, τὴν Πατριαρχικὴ Πράξη τοῦ 1928. Ἄλλωστε, ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος εἶναι γνώστης πολλῶν πραγμάτων καὶ ἐκκλησιαστικὸς ἡγέτης καὶ γνωρίζει νὰ τιμᾶ αὐτοὺς ποὺ τιμοῦν τὸν Οἰκουμενικὸ Θρόνο καὶ τὸ συνοδικὸ σύστημα τῆς Ἐκκλησίας.

Καὶ τὸ ζήτημα τῆς λεγόμενης συνοδικότητας;

Θὰ πρέπη ὁ νέος Ἀρχιεπίσκοπος νὰ σέβεται τὸ συνοδικὸ σύστημα τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ σημαίνει ὅτι δὲν θὰ πρέπη νὰ ἐπιβάλλη μηχανισμοὺς ἐπηρεασμοῦ τῆς ψήφου τῶν Ἀρχιερέων. Θὰ εἶναι ὁ πρῶτος μεταξὺ ἴσων. Βεβαίως, μπορεῖ νὰ προτείνη λύσεις, ἀλλὰ ἡ τυχὸν ἐπικράτηση τῆς προτάσεώς του δὲν μπορεῖ νὰ θεωρῆται νίκη ἡ ἡ μὴ ἐπικράτηση, ἧττα.

Ὡς πρόεδρος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου ἔχει μιὰ σημαντικὴ θέση, ἀλλὰ καὶ ἡ ψῆφος τῶν ἄλλων μελῶν τῆς Ἱεραρχίας ἡ τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου πρέπει νὰ ἐκφράζεται ἐλεύθερα καὶ ἀβίαστα, χωρὶς ἔμμεσες ἡ ἄμεσες πιέσεις.

Μπορεῖ κάποιο πρόσωπο νὰ συγκεντρώση ὅλα τὰ χαρίσματα ποὺ περιγράψατε;

Τὸ βάρος πέφτει σὲ ἐμᾶς τοὺς ἐκλέκτορες? πρέπει νὰ θεωρήσουμε τὴν ψῆφο μας ἱερά. Ἡ ψῆφος πρέπει νὰ εἶναι ἀποδεσμευμένη ἀπὸ ἰδιοτέλειες καὶ συμφέροντα, ἀπὸ πάθη καὶ σκοπιμότητες, ἀλλὰ νὰ εἶναι ἐλεύθερη καὶ ἐνταγμένη στὴν ἐκκλησιαστικὴ προοπτική. Ἡ ψῆφος δίνεται μετὰ ἀπὸ προσευχὴ καὶ μὲ ὑπευθυνότητα, ἀναζήτηση γιὰ τὸ ποιός ὑποψήφιος μπορεῖ νὰ ἀνταποκριθῇ θεάρεστα σ’ αὐτὸ τὸ ὑπεύθυνο ἐκκλησιαστικὸ ἔργο. Ψῆφοι ποὺ δίνονται ὕστερα ἀπὸ πιέσεις καὶ ἐκβιασμούς, σκοπιμότητες καὶ δοσοληψίες ἀποδοκιμάζονται ἀπὸ τὸν λαὸ καὶ τὸν Θεό. Συνιστοῦν σοβαρὰ πνευματικὰ λάθη, ποὺ πληρώνονται ἀκριβά.

Αὐτὸ ποὺ λέτε εἶναι αἰχμή...

Βεβαίως, τονίζω μιὰ πραγματικότητα. Ὅταν πᾶμε νὰ ψηφίσουμε δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνα καθῆκον. Προηγεῖται Θεία Λειτουργία, ἀλλὰ φυσικὰ «Σὺν Ἀθηνᾷ καὶ χεῖρα κίνει».

Πόσο διαφορετικὸς πρέπει νὰ εἶναι ὁ ἑπόμενος Ἀρχιεπίσκοπος ἀπὸ τὸν Χριστόδουλο;

Πρέπει νὰ ἔχη τὸ ἀνεπιτήδευτο, πρέπει νὰ εἶναι ὁ ἑαυτός του. Οὔτε νὰ μιμηθῇ τὸν Σεραφεὶμ οὔτε νὰ μιμηθῇ τον Χριστόδουλο, ἡ νὰ ἀποφύγη τὸν Σεραφεὶμ ἡ τον Χριστόδουλο. Θὰ κάνη λάθος. Νὰ ἐπιλέξη καλοὺς συνεργάτες, γιατί τὸν ἡγέτη τὸν ἀνεβάζουν ψηλὰ οἱ καλοὶ συνεργάτες καὶ τὸν ταπεινώνουν οἱ κακοὶ συνεργάτες.

"Νέα" τὴν 30-1-2008

Νὰ εἶναι στοιχεῖο ἐνοποιητικό

ΘΕΛΟΥΜΕ ΕΝΑΝ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟ ποὺ νὰ ἐκφράζη τὸν σκοπὸ τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ νὰ δίνη νόημα ὕπαρξης στοὺς ἀνθρώπους, ποὺ νὰ τοὺς ἐλευθερώνη ἀπὸ τὴν ἐνοχή, τὸν θάνατο καὶ τὸν πόνο. Οἱ ἄνθρωποι σήμερα ἀναζητοῦν ἀπαντήσεις στὰ ὑπαρξιακὰ ἐρωτήματα, Καὶ γι’ αὐτὸ καταλήγουν σὲ ἀνατολικὲς θρησκεῖες καὶ στὴν ψυχανάλυση. Ὅταν ἡ Ἐκκλησία, ἡ ὁποία ἔχει μία τέτοια ὑπαρξιακὴ θεολογία, δὲν τὴν προσφέρη στοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ μιλᾶ ἐπικοινωνιακά, ἠθικιστικά, πολιτικὰ καὶ κοινωνικά, τότε στεναχωροῦμαι βαθύτατα. Πιστεύω ὅτι ἡ Ἐκκλησία πρέπει νὰ βοηθάη τοὺς ἀνθρώπους νὰ ἀντιμετωπίζουν τὶς διαδοχικὲς κρίσεις θανάτου ποὺ περνᾶνε στὴν ζωή τους. Ἀπὸ τὴν γέννηση μέχρι τὸν θάνατο.

Πέρα ἀπ' αὐτό, ὁ νέος Ἀρχιεπίσκοπος πρέπει νὰ εἶναι ἐνοποιητικὸ στοιχεῖο καὶ ὄχι πολωτικό. Νὰ σέβεται τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, τοὺς ἀδελφούς του Ἱεράρχες, καὶ νὰ εἶναι ἐκκλησιοκεντρικὸς καὶ ὄχι ἐθνοκεντρικός. Κατὰ συνέπεια, νὰ μὴν ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτική, ὅπως ἐκφράζεται σήμερα. Οὔτε νὰ ἀναμειγνύεται στὰ πολιτικὰ δρώμενα. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι μιὰ μεγάλη ἀγκαλιὰ ποὺ δίνει θαλπωρὴ σὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους, ποὺ ἀνήκουν σὲ ὁποιοδήποτε κόμμα. Ἡ Ἐκκλησία πρέπει νὰ εἶναι πνευματικὸ Νοσοκομεῖο, ποὺ νὰ θεραπεύη ὅλους τοὺς ἀνθρώπους σὲ ὅποια κατηγορία καὶ πολιτικὴ ἰδεολογία καὶ ἂν ἀνήκουν καὶ ὄχι νὰ μετατρέπεται σέ... ξενοδοχεῖο ὕπνου, φαγητοῦ καὶ κοινωνικῶν ἐκδηλώσεων. Θὰ κάνη καὶ κοινωνικὸ ἔργο, ἀλλὰ ὁ βαθύτερος σκοπός της εἶναι ἡ θεραπεία τῆς νοσούσης προσωπικότητος. Νὰ βοηθάη τὸ πρόσωπο καὶ ὄχι τὸ ἄτομο.–

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου

Ἐν ὄψει ἐκλογῆς, συνέντευξη στὴν Ἐφημερίδα «Ναυπακτία»

(25-1-2008)

Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἔλεγε ὅτι θέλει νὰ κάνη τὴν Ἐκκλησία "μόδα". Ἐσεῖς τί πιστεύετε ὅτι πρέπει νὰ συμβολίζη ἡ Ἐκκλησία σήμερα;

Ἀπάντηση: Δὲν ἔχω ἀκούσει αὐτὴν τὴν φράση, ἀλλὰ ὅτι κυρίως ὁ Ἀρχιεπίσκοπος προσκαλοῦσε τοὺς νέους νὰ ἔλθουν στὴν Ἐκκλησία «ὅπως εἶναι», γιατί ὁ Θεός τους ἀγαπᾶ. Κυρίως ὁμιλοῦσε γιὰ τὸν ἐκσυγχρονισμὸ τῆς Ἐκκλησίας στὸν τρόπο λειτουργία της. Θεωρῶ ὅτι σὲ ὅλους τοὺς θεσμοὺς καὶ στὴν Ἐκκλησία ὑπάρχει διάκριση μεταξὺ παραδόσεως καὶ συντηρήσεως, ὅπως ἔλεγε ὁ ἀείμνηστος Νῖκος Σβορῶνος. Ἡ παράδοση μεταφέρει τὴν ζωὴ τοῦ παρελθόντος στὰ σύγχρονα δεδομένα, ἐνῷ ἡ συντήρηση διατηρεῖ τὸ παλαιὸ καὶ εἶναι ἀναχρονιστική. Προσωπικὰ θεωρῶ ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι καὶ πρέπει νὰ εἶναι μιὰ μεγάλη μητρικὴ ἀγκαλιά, μιὰ οἰκογένεια, ἕνα θεραπευτήριο. Μὲ συγκινεῖ ὁ στίχος τοῦ τραγουδιοῦ ποὺ ἀναφέρεται στὸ Ἅγιον Ὅρος καὶ τὸ προσαρμόζω στὴν Ἐκκλησία: «στ' ἀμπάρια κουβαλάει νάμα, μέλι, κερὶ καὶ λιβάνι, γιὰ τοὺς πεινασμένους τοῦ νάρθηκα, γιὰ τοὺς λαβωμένους τῶν στασιδιῶν».

Ἐρώτηση: Θὰ βοηθοῦσε πρὸς αὐτὴ τὴν κατεύθυνση ἕνας χωρισμὸς Ἐκκλησίας-Κράτους καὶ ἂν ναί, ὑπὸ ποιές προϋποθέσεις;

Ἀπάντηση: Ἔχω ἐπανειλημμένως τονίσει στὸ παρελθὸν ὅτι ὁ ὅρος «χωρισμὸς Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας» δὲν εἶναι ὀρθός. Ὁ πιὸ σωστὸς χαρακτηρισμὸς εἶναι «ὁριοθέτηση τῶν σχέσεων ἐκκλησιαστικῆς καὶ κρατικῆς διοίκησης». Πράγματι, χρειάζεται κάτι πρὸς τὴν κατεύθυνση αὐτὴ καὶ κυρίως, νομίζω, ὅτι χρειάζεται μιὰ συζήτηση ὥστε ὁ Καταστατικὸς Χάρτης τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἡ Ἐκκλησιαστικὴ Δικαιοσύνη νὰ μὴν εἶναι νόμοι τοῦ Κράτους καὶ γενικὰ ἡ Ἐκκλησία νὰ διοικῆται βάσει τῶν ἱερῶν Κανόνων. Τελικά, ἡ Ἐκκλησία δὲν πρέπει νὰ χάση τὸν βαθύτερο σκοπό της ποὺ εἶναι νὰ θεραπεύη τοὺς ἀνθρώπους καὶ νὰ τοὺς προσφέρη νόημα ζωῆς.

Ἐρώτηση: Ὅσο κι ἂν προσπαθῆ ἡ ἐπίσημη Ἐκκλησία νὰ τὸ κρύψη, ἡ κοῦρσα τῆς διαδοχῆς γιὰ τὸν ἀρχιεπισκοπικὸ θρόνο ἔχει ἀρχίσει. Μάλιστα ἔχει ἀκουστεῖ καὶ τὸ ὄνομά σας μέσα στοὺς ὑποψηφίους διαδόχους. Θὰ σᾶς ἐνδιέφερε νὰ ὑπηρετήσετε τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ μιὰ τέτοια θέση;

Ἀπάντηση: Οἱ ἐξελίξεις γύρω ἀπὸ τὸ θέμα αὐτὸ θὰ γίνουν στὸν κατάλληλο καιρό, ὄχι ὅσο ζῆ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος. Ἡ Ἱεραρχία θὰ ψηφίση αὐτὸν ποὺ νομίζει ὅτι εἶναι κατάλληλος στὴν παροῦσα φάση γιὰ νὰ διευθύνη τὸ πηδάλιο τῆς Ἐκκλησίας. Τὸ θεωρῶ ἀστεῖο καὶ γελοῖο νὰ λέγη κανεὶς ὅτι εἶναι ὑποψήφιος γιὰ Ἀρχιεπίσκοπος. Αὐτὸ εἶναι ἔργο τῶν Ἱεραρχῶν ποὺ προτείνουν. Ἐμένα ἐκεῖνο ποὺ μὲ ἐνδιαφέρει κυρίως εἶναι νὰ ἔχω τὴν συνείδησή μου ἥσυχη ὅτι ἐπιτελῶ τὸ θεολογικὸ καὶ ἐκκλησιαστικό μου ἔργο κάτω ἀπὸ τὴν σκέπη τοῦ Θεοῦ καὶ ἐφαρμόζω τοὺς ὅρους καὶ τοὺς κανόνες τῶν Συνόδων. Ἡ Πρόνοια τοῦ Θεοῦ κατευθύνει τὴν ζωή μας. Καὶ ἐμεῖς πρέπει νὰ ὑποτασσόμαστε σὲ αὐτήν. Δὲν πρέπει νὰ κάνουμε αὐθαίρετα σχέδια καὶ φιλόδοξους προγραμματισμούς. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος γίνεται αἰχμάλωτος μιᾶς ἰδέας, γίνεται τραγικός, γιατί ἂν ἡ ἴδια πραγματοποιηθῇ, θὰ ἀντιληφθῇ ὅτι δὲν ἐξαρτᾶται ἀπὸ αὐτὸ ἡ εὐτυχία καὶ ἡ σωτηρία του, ἂν δὲν πραγματοποιηθῇ, θὰ εἶναι ἀνικανοποίητος. Μὲ χαροποιεῖ ἰδιαίτερα ὅτι εὐλόγησε ὁ Θεὸς νὰ ἐργάζομαι μὲ χαρὰ στὸν χῶρο τῆς Μητροπόλεως ποὺ μὲ ἔστειλε Ἐκεῖνος, διὰ τῆς Ἐκκλησίας, καὶ ὅτι μεταφράζονται τὰ βιβλία μου σὲ πολλὲς γλῶσσες (δεκαεπτὰ μέχρι στιγμῆς) καὶ διαβάζονται σὲ ὅλο τὸν κόσμο.

Ἐρώτηση: Εἴπατε σὲ πρόσφατο χαιρετισμό σας σὲ ἐκδήλωση συλλόγου τῆς πόλης, ὅτι οἱ στόχοι εἶναι αὐτοὶ ποὺ δίνουν στὸν ἄνθρωπο ζωντάνια. Τί στόχους θέτει ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου γιὰ τὸ μέλλον;

Ἀπάντηση: Δὲν κάνω λόγο γιὰ φιλόδοξους στόχους, ἀλλὰ γιὰ νοηματοδότηση τοῦ βίου, γιὰ πνευματικὴ ἔμπνευση. Ἂν ὁ ἄνθρωπος δὲν ἔχη νόημα στὴν ζωή του, τότε εἶναι δυστυχής. Διαρκὴς στόχος μου εἶναι νὰ ἐκτελῶ τὰ ποιμαντικά μου καθήκοντα ὅσο καλύτερα μπορῶ, μὲ ἀνιδιοτέλεια καὶ εἰλικρίνεια, καὶ ὅταν «κλείσω τὰ μάτια μου» νὰ μὲ συνοδεύση τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ δώσω καλὴν ἀπολογία στὸ φοβερὸ βῆμα τοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἄνθρωπος δὲν τελειώνει μὲ τὸν θάνατο, ἀλλὰ τελειοῦται. Ἀλίμονο ἂν ὡς Κληρικοὶ δὲν σκεπτόμαστε τὴν λογοδοσία μας στὸν Ἀρχιποίμενα Χριστό.–

Συνέντευξη στὴν Ἐφημερίδα «Ἐμπρὸς» Ναυπάκτου

(25-1-2008)

Ἐρώτηση: Μὲ τὴν συνέντευξή σας στὴν "Κυριακάτικη Ἐλευθεροτυπία", Σεβασμιώτατε, θέσατε σειρὰ ζητημάτων ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ ἑρμηνευθοῦν καὶ ὡς καταδίκη τῶν πρακτικῶν ποὺ υἱοθετήθηκαν τὰ τελευταῖα χρόνια μὲ Ἀρχιεπίσκοπο τὸν κ. Χριστόδουλο. Ἀναφέρομαι ἰδιαίτερα στὴν θέση σας ὅτι "ὁ ἑκάστοτε Ἀρχιεπίσκοπος δὲν πρέπει νὰ ἐξασκῇ ἐθναρχικὸ λόγο", καθὼς καὶ στὴν ἄποψη πὼς "ἡ Ἐκκλησία δὲν μπορεῖ νὰ λειτουργῇ σὰν κόμμα τῆς δεκαετίας τοῦ '70". Εἶναι ἔτσι;

Ἀπάντηση: Κατ' ἀρχὰς θὰ ἤθελα νὰ πῶ ὅτι ἐκ χαρακτῆρος ἡ θεολογίας δὲν καταδικάζω ἡ κρίνω πρόσωπα, πολὺ δὲ περισσότερο ὅταν αὐτὰ βρίσκωνται σὲ ἀδύναμη θέση. Κυρίως κρίνω θεολογικὰ καὶ ποιμαντικὰ διάφορες πρακτικὲς καὶ νοοτροπίες καὶ μάλιστα κατὰ θετικὸ τρόπο. Αὐτὸ φαίνεται καὶ στὴν πρόσφατη συνέντευξη ποὺ δημοσιεύθηκε στὴν «Ἐλευθεροτυπία». Τὰ ὅσα εἶπα τὰ ἔχω ἀναπτύξει κατὰ καιροὺς σὲ παρεμβάσεις μου στὴν Ἱεραρχία καὶ σὲ ἄρθρα ποὺ δημοσιεύθηκαν σὲ Ἐφημερίδες εὐρείας κυκλοφορίας, ὅταν ὁ Ἀρχιεπίσκοπος εἶχε πλήρεις τὶς δυνάμεις του. Στὴν συνέντευξη αὐτὴ μὲ πολλὴ συντομία περιέγραψα μιὰ τάση ποὺ ἐπικρατεῖ στὴν Ἐκκλησία καὶ τὴν Ἱεραρχία ποὺ ὑποτιμοῦν τὸ ποιμαντικό τους ρόλο καὶ ὑπερτονίζουν τὸν πολιτικό, κοινωνικό, ἐθναρχικὸ καὶ ἔτσι ἀναμειγνύονται σὲ ἀλλότρια ζητήματα, ἔξω ἀπὸ τὴν ἀποστολή τους. Ἡ ἀκόμη ἐγκαταλείπουν τὸ ἱεραρχικὸ καὶ συνοδικὸ πολίτευμα ποὺ προβλέπουν οἱ ἱεροὶ Κανόνες καὶ διοργανώνουν τὴν ζωή τους μὲ βάση τὴν ἐγκοσμιοκρατικὴ καὶ κομματικὴ νοοτροπία. Ἡ Ἐκκλησία δὲν μπορεῖ νὰ ἐκληφθῇ ὡς κόμμα, ἀλλὰ ὡς ἕνα μεγάλο ἄνοιγμα, μιὰ μεγάλη οἰκογένεια, ἕνα μεγάλο θεραπευτήριο. Ἔτσι, ἐν ὄψει Ἀρχιεπισκοπικῶν ἐκλογῶν, δὲν θὰ ἤθελα νὰ ἐπικρατήση ἡ νὰ συνεχισθῇ μιὰ τέτοια τάση, ποὺ συνιστᾶ τὴν λεγομένη ἐκκοσμίκευση.

Ἐρώτηση: Ἐπικαλούμενος τὸν Ἔριχ Φρὸμ ὑποστηρίζετε πὼς κατάλληλος γιὰ τὴν θέση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου εἶναι ἐκεῖνος ποὺ μπορεῖ νὰ διακρίνη «μεταξὺ τοῦ "ἔχειν" τὴν ἐξουσία καὶ τοῦ "εἶναι" ὁ ἴδιος». Ἐπειδὴ τὸ ζήτημα εἶναι γενικότερο καὶ ἀφορᾶ ὅλους ὅσους ἐπιδιώκουν θέσεις ἐξουσίας, μήπως ἡ θέση σας παρὰ εἶναι οὐτοπική; Ἔχετε γνωρίσει πολλοὺς ἱεράρχες ἡ πολιτικοὺς ποὺ μποροῦν νὰ διακρίνουν τὴν διαφορὰ αὐτή;

Ἀπάντηση: Τὸ ἐρώτημά σας θέτει δύο βασικὰ σημεῖα. Τὸ ἕνα ὅτι μιὰ τέτοια θέση εἶναι οὐτοπικὴ καὶ τὸ ἄλλο ἐὰν ὑπάρχουν ἱεράρχες ἡ πολιτικοὶ ποὺ δὲν γνωρίζουν τὴν διαφορὰ μεταξὺ «ἔχειν» καὶ «εἶναι». Ὡς πρὸς τὸ πρῶτο πρέπει νὰ πῶ ὅτι ὁ ὅρος οὐτοπία (οὐ+τόπος) διατυπώθηκε ἀπὸ τὸν Μὸρ στὸ ἔργο του «Οὐτοπία» ποὺ περιγράφει μιὰ ἰδεατὴ πόλη, τὴν Οὐτοπία, καὶ ἐκφράζει μιὰ ἰδεώδη κατάσταση ποὺ συνήθως δὲν ὑπάρχει, δηλώνει τὸ ἐπιθυμητό-ἰδεατὸ ποὺ προσπαθεῖ νὰ ὑπερβῇ τὸ ἐφικτό, τὸ «ἐδῶ καὶ τώρα».

Πολλὲς οὐτοπίες ἐκφράσθηκαν στὴν ἀρχαιότητα, ἡ περισσότερο γνωστὴ εἶναι ἡ Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα. Ὅμως οὐτοπικὲς περιγραφὲς βρίσκουμε καὶ στὸν Ὅμηρο, τὸν Ἡσίοδο, τὸν Πίνδαρο, τὸν Ἀριστοφάνη καὶ ἄλλους. Καὶ ἡ σάτιρα εἶναι μιὰ οὐτοπία, ποὺ καυτηριάζει μιὰ στάσιμη πραγματικότητα, γιὰ νὰ τὴν ὠθήση στὴν ὑπέρβαση. Οἱ ἄνθρωποι πάντα θὰ ὁραματίζωνται ἕναν καλύτερο κόσμο καὶ θὰ ἀγωνίζωνται ἐναντίον τῆς ἀδικίας, τῆς καταπίεσης καὶ τῆς ἀνελευθερίας. Κανένας δὲν μπορεῖ νὰ ἀπαγορεύση στοὺς ἀνθρώπους νὰ σχεδιάζουν, νὰ ὀνειρεύωνται, ἀφοῦ ἡ ἀνθρώπινη φύση ἐπιδιώκει τὴν ὑπέρβασή της, τὴν θεραπεία τῶν κοινωνικῶν ἀδικιῶν καὶ τὸν ὑφιστάμενο ἐκμαυλισμὸ ποὺ γίνεται ἀπὸ τοὺς ἐξουσιαστές. Πάντοτε οἱ οὐτοπικὲς ἐπιδιώξεις ἐπηρεάζουν τὸ κοινωνικὸ καὶ οἰκουμενικὸ γίγνεσθαι, ἀφυπνίζουν τὶς συνειδήσεις καὶ ἀνοίγουν νέες προοπτικές. Ἀλλιῶς θὰ ὑπῆρχε στασιμότητα καὶ φθορά.

Ὡς πρὸς τὸ δεύτερο σημεῖο, πρέπει νὰ παρατηρήσω ὅτι συνάντησα ἐκκλησιαστικοὺς καὶ πολιτικοὺς ἡγέτες, οἱ ὁποῖοι καὶ γνωρίζουν τὴν διαφορὰ μεταξὺ τοῦ «ἔχειν» καὶ τοῦ «εἶναι», ἀλλὰ καὶ εἶναι οἱ ἴδιοι ὥριμοι, δηλαδὴ βιώνουν το «εἶναι» τῆς ἐξουσίας, ἀφοῦ δὲν χρειάζεται «νὰ ἀπειλήσουν, νὰ δωροδοκήσουν». Αὐτὸ δὲν ἐμπνέεται πάντα ἀπὸ θρησκευτικὲς ἀξίες, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ οὐμανιστικές-ἀνθρωπιστικές. Φυσικά, γνώρισα καὶ ἄλλους –τοὺς περισσότερους– ποὺ «ἔχουν» ἐξουσία, δηλαδὴ ἐκλαμβάνουν τὴν ἐξουσία ὡς ἐκμεταλλεύσιμο ὑλικὸ καὶ ὡς θέση ἐπιβολῆς στὴν κοινωνία μὲ ὁποιοδήποτε τρόπο. Ἡ δημοκρατία ἀποτελματώνεται ἀπὸ τέτοιους τύπους ἀνθρώπων.

Προσωπικὰ θέλω νὰ στοχεύω στὶς ὑψηλότερες νότες, νὰ διακρίνομαι ἀπὸ ἔμπνευση. Τοὐλάχιστον θέλω νὰ τὰ ἔχω καλὰ μὲ τὸν ἑαυτό μου, νὰ μὴ συμβιβάζομαι μὲ τοὺς συμβιβασμούς, νὰ ὑπερβαίνω τὸν ἀτομισμὸ ποὺ εἶναι τὸ σαράκι τῆς συγχρόνου κοινωνίας.

Ἐρώτηση: Ἡ διασύνδεση Ἐκκλησίας καὶ Πολιτικῆς ἔχει παράδοση ἐτῶν στὴν χώρα μας. Εἶναι γνωστὸν ἐπίσης ὅτι στό –ὄχι καὶ τόσο ἀπώτερο– παρελθὸν παραεκκλησιαστικὲς ὀργανώσεις καὶ ἀκραία ἐθνικιστικὲς πολιτικὲς ὁμάδες λειτούργησαν ὡς συγκοινωνοῦντα δοχεῖα. Ἡ κατάσταση αὐτὴ μὲ ποιό τρόπο μπορεῖ νὰ ἀλλάξη; Ὁ διαχωρισμὸς Ἐκκλησίας-Κράτους θὰ ἦταν νομίζετε μιὰ καλὴ ἀρχή;

Ἀπάντηση: Μὲ λυπεῖ πολὺ ὅταν οἱ πολιτικές-κομματικὲς τακτικὲς εἰσέρχωνται μέσα στὴν Ἐκκλησία καὶ σὲ κρίσιμες ἱστορικὲς στιγμές. Ὅταν ὑπάρχουν κληρικοὶ ποὺ ἀποβάλλουν τὸ ἐκκλησιαστικὸ ἦθος καὶ προσλαμβάνουν κοσμικὲς νοοτροπίες στενοχωροῦμαι βαθειά. Μὲ τὴν εἴσοδό μας στὸν ἱερατικὸ βαθμὸ μόνοι μᾶς ἀρνηθήκαμε μερικὰ δικαιώματα ποὺ εἴχαμε ὡς πολῖτες. Ὁ λαὸς τὸ λέγει καθαρά: «Ἡ παπᾶς παπᾶς, ἡ ζευγᾶς ζευγᾶς!».

Ἡ ὁριοθέτηση τῶν σχέσεων μεταξὺ Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας, εἶναι ἕνας τρόπος γιὰ νὰ ἀποδεσμευθοῦμε ἀπὸ τέτοιες ἐκκοσμικεύσεις. Τελικά, δὲν πρόκειται γιὰ εὕρεση ἑνὸς τρόπου καὶ ἑνὸς συστήματος, ἀλλὰ γιὰ βελτίωση τοῦ καθενός μας, τοῦ προσώπου. Ἀπαιτεῖται ἀπὸ ὅλους ὅσοι ἀσκοῦμε κάποια ἐξουσία (γονεῖς-δάσκαλοι-δημοσιογράφοι-πολιτικοί-κληρικοὶ) νὰ εἴμαστε καὶ λίγο οὐτοπιστές, νὰ βλέπουμε μακριὰ ἀπὸ τὸ ἐφικτό, νὰ σεβόμαστε τὴν θέση ποὺ ἔχουμε, νὰ θυσιαζόμαστε σὰν λαμπάδες ποὺ καίουν καὶ φωτίζουν. Πρέπει ὁ καθένας μας νὰ ἀποβάλη τον «ὠχαδελφισμό», τὸν συμβιβασμό, τὴν φιλαυτία καὶ νὰ βλέπη ἔξω ἀπὸ τὸν ἑαυτό του, νὰ γίνεται πρόσωπο, μὲ ἐλευθερία καὶ ἀγάπη, ὁπότε θὰ ἐπιδρᾶ καὶ στὸ περιβάλλον του. Ἡ κοινωνικὴ ἀποτελμάτωση θεραπεύεται μὲ οὐτοπικὲς κινήσεις, μὲ «τρέλλες». Ἀναζητοῦνται οὐτοπιστὲς γιὰ νὰ βγοῦμε ἀπὸ τὴν μιζέρια καὶ τὴν διαφθορὰ καὶ νὰ ἀναπνεύσουμε τὸ ὀξυγόνο τῆς ἐλευθερίας. Ἡ ἀπάντηση στὸ ἐρώτημα ποὺ ἔθεσε ὁ Ντοστογιέφσκι «εὐτυχία ἡ ἐλευθερία» ἀσφαλῶς κλείνει πρὸς τὸ δεύτερο (ἐλευθερία), ἔστω καὶ ἂν φαίνεται οὐτοπικό.–

Συνέντευξη στὴν Ἐφημερίδα «Πολιτεία Αἰτωλοακαρνάνων»

(Τρίτη, 5 Φεβρουαρίου)

Ἐρώτηση: Ποιά εἶναι τὰ ἐπιτεύγματα τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου;

Ἀπάντηση: Αὐτὲς τὶς ἡμέρες πολλοὶ ὁμίλησαν γιὰ τὰ θετικὰ καὶ ἀρνητικὰ τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου. Νομίζω ὅτι εἶναι νωρὶς νὰ καταλήξη κανεὶς σὲ συμπεράσματα, ἀλλὰ ὁ ἱστορικός του μέλλοντος, μὲ ψυχραιμία καὶ νηφαλιότητα, θὰ ἀποτιμήση τὴν προσφορά του στὴν Ἐκκλησία καὶ τὴν κοινωνία.

Αὐτὸ ποὺ μπορῶ νὰ πῶ τώρα εἶναι ὅτι τὸ μεγαλύτερο ἔργο του ἦταν αὐτὸ ποὺ ἐκδηλώθηκε κατὰ τὸ διάστημα τῆς ἀσθενείας του καὶ τὴν διαδικασία τοῦ θανάτου του, τότε ποὺ δὲν μιλοῦσε πολύ, ἀλλὰ μιλοῦσε ἡ ὕπαρξή του. Ἀντιμετώπισε τὸν θάνατο μὲ πίστη στὸν Θεὸ καὶ αὐτὸ εἶναι πολὺ σημαντικό, γιατί ἔδωσε κουράγιο σὲ πολλοὺς ὁμοιοπαθεῖς του. Ὁμιλεῖ κανεὶς μὲ τὸν λόγο καὶ τὴν σιωπή. Πολλὲς φορὲς ὁ λόγος τῆς σιωπῆς ἔχει μεγαλύτερη δύναμη ἀπὸ τὸν λόγο τῶν λόγων. Ὁ Χριστὸς δίδασκε, ἀλλὰ καὶ ἔπαθε, σταυρώθηκε. Ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ ἔχει μεγαλύτερη δύναμη, ὅπως καὶ τὸ μαρτύριο τῶν ἁγίων μεταδίδει μηνύματα γιὰ τὸ ποιό εἶναι τὸ νόημα τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου. Ἀκόμη δὲ καὶ ἡ περίοδος τῶν διωγμῶν, τῶν κατακομβῶν καὶ τῶν μαρτυρίων εἶναι ἡ ἐνδοξότερη περίοδος τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὄχι τότε ποὺ ἔγινε ἡ Ἐκκλησία ἐπίσημη θρησκεία τοῦ Κράτους.

Ὁπότε, ἡ σιωπηλὴ καὶ μὲ πίστη ἀντιμετώπιση τῆς διαδικασίας τοῦ θανάτου, δηλαδὴ ἡ «σιωπηλὴ παραίνεση» ἦταν ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα ἐπιτεύγματα τοῦ Ἀρχιεπισκόπου.

Ἐρώτηση: Ποιά πρέπει νὰ εἶναι τὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ νέου Ἀρχιεπισκόπου;

Ἀπάντηση: Μέχρι τώρα δόθηκαν πολλὲς ἀπαντήσεις σὲ αὐτὸ τὸ ἐρώτημα καὶ κάθε ἀπάντηση ἔχει σχέση μὲ τὶς προοπτικὲς καὶ τὶς ἐπιδιώξεις κάθε ἀνθρώπου, δηλαδὴ ὁ καθένας ἀπαντᾶ ἀνάλογα μὲ τὶς προσδοκίες του, ἀλλὰ καὶ τὴν γνώμη ποὺ ἔχει γιὰ τὴν Ἐκκλησία.

Θὰ ἤθελα ὅμως νὰ ἀντιστρέψω τὸ ἐρώτημα: Ὄχι ποιά πρέπει νὰ εἶναι τὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, ἀλλὰ πὼς θέλει ἡ Ἐκκλησία τὸν Ἀρχιεπίσκοπο καὶ γενικὰ τοὺς Κληρικούς της. Συνήθως ἐρωτοῦμε πὼς θέλει ὁ κόσμος τὴν Ἐκκλησία, ἀλλὰ τὸ ἐρώτημα ποὺ πρέπει νὰ τεθῇ εἶναι πὼς ἡ Ἐκκλησία θέλει τοὺς Κληρικούς της.

Ἔτσι, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ κάθε Κληρικὸς πρέπει νὰ ἔχη ὀρθόδοξο φρόνημα καὶ ἐκκλησιαστικὸ ἦθος. Νὰ εἶναι ταπεινός, εὐπροσήγορος καὶ διάφανος στὴν ὑπαρξιακή του ζωὴ καὶ μέσα ἀπὸ αὐτὴν τὴν ὑπαρξιακὴ προοπτικὴ νὰ βοηθᾶ τὸν κόσμο καὶ τὴν κοινωνία. Ὅ,τι κάνει, νὰ εἶναι ἀπόρροια τῆς ἐσωτερικῆς του πληρότητας.

Ἕνα χαρακτηριστικὸ παράδειγμα εἶναι ἡ σύγκριση μεταξὺ τῶν ἀειμνήστων Οἰκουμενικῶν Πατριαρχῶν Ἀθηναγόρου καὶ Δημητρίουη . Ὅταν ἐκοιμήθη ὁ Ἀθηναγόρας ποὺ ἦταν μεγαλοπρεπὴς καὶ ἐπικοινωνιακός, ὅλοι διερωτῶντο ποιός θὰ μποροῦσε νὰ τὸν ἀντικαστήση. Καὶ ὅμως ὁ Δημήτριος μὲ τὴν μεγάλη του ταπείνωση, ἂν καὶ δὲν εἶχε τὰ χαρίσματα τοῦ Ἀθηναγόρα, τὸν ξεπέρασε καὶ ὅπως πολλοὶ ὁμολογοῦν ὑπῆρξε ὁ μεγαλύτερος Πατριάρχης τοῦ 20ου αἰῶνος.

Ἐρώτηση: Σὲ ποιούς τομεῖς πρέπει νὰ δώση βαρύτητα στὴν Ἐκκλησία;

Ἀπάντηση: Συνεχίζοντας τὰ προηγούμενα, θὰ πρέπη νὰ ἀναφέρω τὴν βασικὴ ἀρχὴ τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, ὅτι ἡ Ἐκκλησία δὲν ἔγινε γιὰ νὰ βοηθᾶ τὸν κόσμο, ἀλλὰ ὁ κόσμος δημιουργήθηκε γιὰ νὰ γίνη Ἐκκλησία. Δηλαδή, ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι ἕνας κατεστημένος θεσμός, μιὰ κοινωνικὴ ὀργάνωση, ἀλλὰ τὸ ἀναστημένο Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι τὸ ἔργο της εἶναι δεδομένο, δηλαδὴ νὰ δέχεται τοὺς ἀνθρώπους στοὺς κόλπους της, νὰ τοὺς ἐκκλησιοποιή, ὥστε νὰ μποροῦν μὲ τὴν δύναμη τοῦ Χριστοῦ νὰ ἀντιμετωπίζουν τὰ τρία μεγάλα προβλήματα καὶ τῆς σημερινῆς ἐποχῆς, ποὺ εἶναι καὶ κατὰ τὸν Victor Frankl ἡ ἐνοχή, ὁ πόνος καὶ ὁ θάνατος. Κοινωνικὸ ἔργο κάνουν καὶ οἱ Προτεστάντες, καθὼς ἐπίσης καὶ ἄλλοι οὐμανιστικοὶ ὀργανισμοί. Ἄλλωστε κοινωνιολόγοι, πολιτειολόγοι καὶ διεθνολόγοι ὑπάρχουν πολλοὶ σήμερα καὶ κάνουν καλύτερa τὸ ἔργο τοὺς ἀπὸ ἐμᾶς τοὺς Κληρικούς. Ἐμεῖς πρέπει νὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ τὸ νὰ ἐπιλύουμε τὰ ὑπαρξιακὰ προβλήματα τῶν ἀνθρώπων καὶ νὰ δίνουμε νόημα στὴν ζωὴ καὶ τὸν θάνατο.

Καὶ γιὰ νὰ εἶμαι πρακτικότερος, θὰ ἔλεγα ὅτι οἱ Κληρικοὶ σήμερα θὰ πρέπη νὰ δώσουν βαρύτητα πρῶτα στὴν ὁμολογία τῆς πίστεως καὶ ἔπειτα στὴν ποιμαντικὴ τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος διακρίνεται ἀπὸ τὴν ὑπαρξιακὴ ἀγωνία, τὸν πόνο καὶ τὸν θάνατο. Μέσα ἀπὸ αὐτὴν τὴν προοπτικὴ θὰ πρέπη νὰ ἀναπτύσσουν καὶ τὸ φιλανθρωπικὸ ἔργο. Κάθε ἐνορία πρέπει νὰ γίνη μιὰ «θεραπευτικὴ κοινότητα» προσφέροντας ζωή, παρηγοριά, νόημα καὶ ἐλπίδα.–

Συνέντευξη στὴν δημοσιογράφο Ἄντζυ Σταθάτου (Κυριακὴ 3 Φεβρουαρίου)

(δημοσιεύθηκε στὴν Ἐφημερίδα «Τὸ Θέμα», Κυριακὴ 3-2-2008).

1 Ἐρώτηση: Πὼς θεωρεῖτε τὴν Ἀρχιεπισκοπία Χριστοδούλου;

Ἀπάντηση: Ἡ δεκαετία ποὺ πέρασε ἦταν ἔντονη, ὅπως ἔντονη ἦταν καὶ ἡ προσωπικότητα τοῦ μακαριστοῦ Χριστοδούλου. Ἂν ἀναλύση κανεὶς θεολογικά, ἐκκλησιολογικὰ καὶ κοινωνικὰ τὶς τρεῖς μεγάλες κρίσεις ποὺ πέρασε ἡ Ἐκκλησία (ταυτότητες, Πατριαρχεῖο, σκάνδαλα), τότε θὰ μπορέση νὰ ἐξαγάγη τὰ ἀπαραίτητα συμπεράσματα.

Πρέπει ὅμως νὰ γίνουν μερικὲς διευκρινίσεις. Πρῶτον, ὅτι δὲν πρέπει κανεὶς νὰ σταθῇ στὶς κρίσεις αὐτές, ἀλλὰ νὰ δὴ καὶ τὸ θετικὸ ἔργο τοῦ μακαριστοῦ Χριστοδούλου, ὅπως καὶ τὸ καθ’ ὅλο ἔργο του στὴν Ἐκκλησία, ὡς μοναχοῦ, Πρεσβυτέρου καὶ Μητροπολίτη. Ἦταν ἕνας καλὸς ἄνθρωπος καὶ γιὰ ὅσους ἦταν κοντά του συμπεριφερόταν ὡς πατέρας. Δεύτερον, ὅτι δὲν εὐθύνεται γιὰ ὅλα ὁ μακαριστὸς Ἀρχιεπίσκοπος, γιατί σὲ ὅλες τὶς περιπτώσεις ἐξασφάλιζε τὴν ὁμοφωνία ἡ τὴν πλειοψηφία τῶν Ἱεραρχῶν. Τρίτον, ὅτι ἡ ἀποτίμηση τοῦ ἔργου τοῦ Ἀρχιεπισκόπου πρέπει νὰ γίνη μετὰ ἀπὸ πολλὰ χρόνια καὶ σὲ σχέση μὲ τὸν χριστιανικὸ τρόπο ποὺ τελείωσε τὴν βιολογική του ζωὴ ποὺ γιὰ μένα εἶναι καθοριστικὸ σημεῖο. Ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο ἀντιμετώπισε τὴν ἀσθένεια καὶ τὴν διαδικασία τοῦ θανάτου φανερώνει το «εἶναι» του καὶ ἑρμηνεύει τὸ «φαίνεσθαι».

Ἐγὼ πάντως διατηρῶ καλὲς ἀναμνήσεις ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο, ἐξετίμησα τὸ ἀνεπιτήδευτο τοῦ χαρακτῆρα του, τὴν καλή του διάθεση, κυρίως στὶς ὧρες ποὺ συζητούσαμε προσωπικὰ διάφορα θέματα, παρὰ τὸ ὅτι δὲν μὲ χρησιμοποιοῦσε ὅπως θὰ μποροῦσε. Τοῦ χρωστῶ εὐγνωμοσύνη, γιατί μὲ ἐκτιμοῦσε.

2 Ἐρώτηση: Ἐπειδὴ ἀκούγονται διάφορα ὀνόματα ποὺ προωθοῦνται στὴν διαδικασία ἐκλογῆς, πὼς γίνεται αὐτὸ καὶ ποιά κέντρα τους προωθοῦν;

Ἀπάντηση: Εἶναι καὶ αὐτὸ ἀντικείμενο ἐρεύνης. Μέσα στὴν Ἱεραρχία ὑπάρχουν ἀξιόλογα πρόσωπα ποὺ διακρίνονται γιὰ τὴν σοβαρότητα, τὴν θεολογικὴ κατάρτιση καὶ τὸ ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα καὶ ὅμως δὲν ἔγινε λόγος γι’ αὐτά. Πιθανὸν νὰ εἶναι καὶ αὐτὸ ἔργο τῆς ἐπικοινωνιακῆς πολιτικῆς καὶ τῶν δημοσίων σχέσεων. Προωθοῦνται μερικὰ πρόσωπα ἡ ἀπὸ τὴν Ἱεραρχία ἡ ἀπὸ ἐξωσυνοδικοὺς παράγοντες ποὺ προσπαθοῦν νὰ ἔχουν λόγο στὴν Ἐκκλησία γιὰ πολλοὺς λόγους. Πρέπει νὰ ἐρευνηθοῦν τὰ κίνητρα καὶ ἡ σκοπιμότητα καὶ κατὰ πόσον εἶναι αὐτοπροβαλλόμενοι ἡ ἑτεροπροβαλλόμενοι.

Τελικὰ νομίζω σημασία ἔχει το «πὼς» τῆς ἐκλογῆς, δηλαδὴ ποιούς τρόπους χρησιμοποιεῖ κανεὶς γιὰ νὰ ἐπιτύχη τὸν στόχο του καὶ αὐτό το «πὼς» θὰ καθορίση τὸ «ποιός» εἶναι ἱκανός. Ἐκεῖνος ποὺ χρησιμοποιεῖ ἀντιεκκλησιαστικοὺς τρόπους ἀναδείξεώς του δὲν θὰ ἐπιτύχη στὸ ἔργο τοῦ Ἀρχιεπισκόπου. Ἡ ποιμαντικὴ καὶ ἡ διοίκηση στὴν Ἐκκλησία εἶναι πολὺ εὐαίσθητη ὑπόθεση, ὅπως ὁ ὀφθαλμὸς τοῦ ἀνθρώπου, καὶ δὲν ἀντέχει σὲ ἀντιεκκλησιαστικὰ καὶ ἀντορθόδοξα μέσα.

3 Ἐρώτηση: Ποιά πρέπει νὰ εἶναι τὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ νέου Ἀρχιεπισκόπου;

Ἀπάντηση: Ἔχω τονίσει ἐπανειλημμένως τὸν τελευταῖο καιρὸ ὅτι ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἔχει δύο ρόλους: τὴν ποιμαντικὴ τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν καὶ τὴν προεδρία τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. Πρέπει νὰ ἀσκῇ ὀρθόδοξα καὶ ἐκκλησιαστικὰ τὸ ἔργο του στὴν Ἀρχιεπισκοπή, μὲ ταπείνωση καὶ ἱεραποστολικὸ ζῆλο. Ἐπίσης, ὡς Πρόεδρος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου πρέπει νὰ σέβεται τὸ ἐκκλησιαστικὸ δίκαιο, τὸ πρόσωπο καὶ τὸ ἔργο τῶν Ἀρχιερέων, τὸ συνοδικὸ σύστημα λειτουργίας τῆς Ἐκκλησίας, νὰ εἶναι ἕνας διάδοχος τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καὶ τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Χριστὸς καὶ οἱ ἅγιοι πρέπει νὰ εἶναι τὸ πρότυπο τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας ζωῆς καὶ ὄχι ἄλλα ἐκκοσμικευμένα πρότυπα.

4 Ἐρώτηση: Ποιοί θὰ πρέπη νὰ εἶναι οἱ στόχοι τοῦ νέου Ἀρχιεπισκόπου, ποιές εἶναι οἱ ἐκκρεμότητες ποὺ πρέπει νὰ διευθετήση;

Ἀπάντηση: Τὸ πρῶτο καὶ βασικὸ ἔργο του εἶναι νὰ ἀποκτήση συνεργάτες μὲ ὀρθόδοξο καὶ ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι τὸ μεγαλύτερο προσὸν ἑνὸς ἡγέτη εἶναι νὰ ἔχη καλοὺς συνεργάτες, γιατί ἂν εἶναι μέτριος τὸν ἀνυψώνουν οἱ συνεργάτες του. Ἀντίθετα ἂν ἔχη ποικίλα ὀντολογικὰ χαρίσματα, ἀλλὰ δὲν ἔχει τὴν ἱκανότητα νὰ ἐπιλέγη καλοὺς συνεργάτες, θὰ ἀποτύχη στὸ ἔργο του.

Τὸ δεύτερο εἶναι νὰ διοικῇ τὴν Ἀρχιεπισκοπὴ καὶ νὰ προεδρεύη στὶς Συνεδριάσεις τῆς Ἱερᾶς Συνόδου μὲ σύνεση, νηφαλιότητα, φόβο Θεοῦ. Νὰ κρατήση τὰ θετικὰ ποὺ ἔκανε ὁ Χριστόδουλος καὶ νὰ βελτιώση τὰ ἄλλα. Θὰ εἶναι ἀνάρμοστο γιὰ τὸν διάδοχο νὰ παραβλέπη ἡ νὰ ἀναιρῇ ἡ νὰ ὁμιλῇ περιφρονητικὰ γιὰ τὸ ἔργο τοῦ προκατόχου του.Το τρίτο εἶναι νὰ ἐξετάση τὰ ἐκκρεμούντα θέματα καὶ νὰ τὰ ἐπιλύση ἐνεργοποιῶντας ὁ ἴδιος τὸ λεγόμενο συνοδικὸ σύστημα. Ὅλοι μιλοῦν γιὰ συνοδικὸ σύστημα λειτουργίας τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὅτι δῆθεν τὸ καταστρατηγεὶ ὁ ἑκάστοτε Πρόεδρος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, ἀλλὰ ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι πολλοὶ Μητροπολῖτες, ἀπὸ διαφόρους λόγους, ἐκχωροῦν τὶς δικές τους ἁρμοδιότητες στὸν ἑκάστοτε Ἀρχιεπίσκοπο. Τὸ γεγονὸς εἶναι ὅτι καὶ ὁ ἴδιος ὁ Ἀρχιεπίσκοπος θὰ πρέπη νὰ σέβεται τὸν συνοδικὸ θεσμό, νὰ μὴν αἰσθάνεται ὡς Προκαθήμενος, οἰονεὶ ὡς «Πρωθυπουργός», ἀλλὰ καὶ οἱ Μητροπολῖτες νὰ μὴν αἰσθάνωνται ὡς ἐντολοδόχα ὄργανα, ὡς «Ὑπουργοὶ» τοῦ κάθε Ἀρχιεπισκόπου. Τὸ βάρος πέφτει καὶ σὲ ὅλους ἐμᾶς τοὺς Μητροπολῖτες ποὺ δὲν ἔχουμε μάθει νὰ ἐργαζόμαστε συνοδικά.

Συνέντευξη στὴν Ἐφημερίδα «Ἐμπρὸς» Ναυπάκτου (15-2-2008)

Ὁ νέος Ἀρχιεπίσκοπος καὶ ἡ Ναύπακτος

Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ὁ ἀθηναϊκὸς τύπος ἔγραφε ὅτι ἤσασταν ἀπὸ τοὺς πρωταγωνιστὲς τῆς ἄτυπης ἐπιτροπῆς ποὺ ἐργάσθηκε γιὰ τὴν ἐκλογὴ τοῦ νέου Ἀρχιεπισκόπου. Γράφτηκε συγκεκριμένα ὅτι ἤσασταν ὁ "διανοούμενος" μεταξὺ τῶν τριῶν ἡ τεσσάρων Ἱεραρχῶν ποὺ σχεδίασαν τὶς κινήσεις στὸ παρασκήνιο. Τελικά, ποιά εἶναι ἡ ἀλήθεια;

Ἀπάντηση: Σχετικὰ μὲ τὴν ἐκλογὴ τοῦ νέου Ἀρχιεπισκόπου κ. Ἱερωνύμου, ὁ ἀθηναϊκὸς Τύπος ἔγραψε πολλά, τὰ ὁποῖα, βέβαια, δὲν ἐπιθυμῶ νὰ ἐπιβεβαιώσω ἢ νὰ διαψεύσω. Τὸ γεγονὸς εἶναι ὅτι συγκαταλεγόμουν σὲ μιὰ «ὁμάδα» Ἱεραρχῶν ποὺ ἐκπροσωποῦσε μιὰ τάση τῆς Ἱεραρχίας ποὺ ἤθελε νὰ ἐφαρμοσθῇ τὸ Συνοδικὸ Σύστημα, ἡ Ἐκκλησία νὰ ἀποφύγη τὴν ἐκκοσμίκευση, νὰ μὴν ἀσχολῆται μὲ τὴν πολιτική, ἀλλὰ μὲ τὸ καθαρὰ ἐκκλησιαστικὸ ἔργο, καὶ νὰ ἀποκαταστήση πραγματικὰ τὴν σχέση μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο.

Δὲν ἐπρόκειτο γιὰ μιὰ ὁμάδα ποὺ ἐργάσθηκε στὸ παρασκήνιο. Ἁπλῶς μετὰ τὴν κηδεία τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου καθορίσθηκαν οἱ ἐκκλησιολογικὲς θέσεις μας, ἐπιφορτίσθηκε ὁ Μητροπολίτης Θηβῶν κ. Ἱερώνυμος νὰ ἐκφράση αὐτὲς τὶς ἀπόψεις, προσπαθήσαμε νὰ ἐπικοινωνήσουμε μὲ τοὺς ἄλλους Μητροπολίτας, καὶ καθορίσθηκε ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Θηβῶν θὰ συζητήση μὲ τοὺς ἄλλους ὑποψηφίους, χωρὶς νὰ γίνουν πιέσεις, ἐκπτώσεις καὶ συναλλαγές. Ὑπῆρξε μιὰ καλῶς ἐννοούμενη στρατηγική.

Νομίζω ὅτι ὅλη αὐτὴ ἡ προσπάθεια ἐκινήθη σὲ ἐκκλησιαστικὰ πλαίσια, χωρὶς νὰ δημιουργήση ἰδιαίτερα προβλήματα, χωρὶς νὰ ὑποτιμήση τοὺς ἄλλους Ἀρχιερεῖς.

Ἐπίσης πρέπει νὰ πῶ ὅτι προσωπικὰ σέβομαι τὸν Σέβ. Μητροπολίτη Μονεμβασίας καὶ Σπάρτης κ. Εὐστάθιο, τὸν θεωρῶ πνευματικὸ Ἱεράρχη καὶ μάλιστα ἀπὸ καιρό του τηλεφώνησα καὶ τοῦ εἶπα ὅτι τὸν ἐκτιμῶ, ἀλλὰ ἡ ἐπιλογή μου θὰ στραφῆ πρὸς τὸν Μητροπολίτη Θηβῶν, ἐπειδὴ συνδέομαι μαζί του. Ἀντιμετώπισα τὸ θέμα μὲ σοβαρότητα καὶ ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα.

Ἐρώτηση: Εἶναι γνωστὸν ὅτι οἱ σχέσεις τοῦ νέου Ἀρχιεπισκόπου κ. Ἱερωνύμου μὲ τὴν Μητρόπολη Ναυπάκτου ἦταν στενές. Πὼς προέκυψε αὐτό;

Ἀπάντηση: Ὅσοι γνωρίζουν τὰ πράγματα τῆς Ἱεραρχίας, καταλαβαίνουν ὅτι μεταξὺ τῶν Ἱεραρχῶν ὑπάρχει κάποια ἐπικοινωνία, ἀπὸ διαφόρους λόγους, ὅπως εἶναι φυσικὸ σὲ κάθε κοινωνία ἀνθρώπων.

Ὁ νῦν Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ Πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμος συνδεόταν μὲ τὸν προκάτοχό μου Μητροπολίτη Ἀλέξανδρο, ἀπὸ τότε ποὺ καὶ οἱ δύο ὡς Πρεσβύτεροι ὑπηρετοῦσαν στὰ Γραφεῖα τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. Μετὰ τὴν μετάθεση τοῦ Μητροπολίτου Ἀλεξάνδρου στὴν Μαντινεία, μὲ τὴν σημαντικὴ βοήθεια τοῦ Σέβ. κ. Ἱερωνύμου, ἐξελέγη στὴν Ναύπακτο ὁ Πρωτοσύγκελλός του ἀείμνηστος Νικόδημος. Καὶ μετὰ τὸν πρόωρο θάνατό του, μὲ τὴν οὐσιαστική του παρέμβαση, ὅπως καὶ τὴν βοήθεια τοῦ Σέβ. Ἰωαννίνων κ. Θεοκλήτου καὶ τοῦ τότε Δημητριάδος μακαριστοῦ Χριστοδούλου, ἐξελέγην ἐγὼ Μητροπολίτης Ναυπάκτου. Σημειωτέον ὅτι εἶχα διατελέσει Ἱεροκήρυκας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θηβῶν καὶ εἶχα καὶ ἔχω διαρκῆ ἐπικοινωνία μὲ τὸν Μακαριώτατο κ. Ἱερώνυμο, ὁ ὁποῖος μὲ τιμᾶ μὲ τὴν ἀγάπη του. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος γιὰ τὸν ὁποῖον ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ Πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμος συνδέεται στενὰ μὲ τὴν Μητρόπολη Ναυπάκτου καὶ ἐρχόταν σὲ ὅλες σχεδὸν τὶς ἑορταστικὲς ἐκδηλώσεις στὴν Ναύπακτο. Πολλοὶ Ναυπάκτιοι ἔχουν ἐπικοινωνία μαζί του.

Ἐρώτηση: Διαφάνηκε ὅτι μὲ τὸν τρόπο της ἡ Ἱεραρχία ἤθελε νὰ ζητήση συγγνώμη ἀπὸ τὸν κ. Ἱερώνυμο γιὰ τὸν τρόπο ποὺ τοῦ συμπεριφέρθηκε τὸ 1998. Θὰ λέγατε ὅτι πρόκειται γιὰ συνειδητὴ διόρθωση μιᾶς ἀδικίας καὶ ὅτι αὐτὸ μπορεῖ νὰ λειτουργήση καταπραϋντικὰ γιὰ τὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας;

Ἀπάντηση: Ὅταν ἤμουν συνοδικὸς τὴν περίοδο 1996-1997, καθὼς ἐπίσης καὶ κατὰ τὴν ἐκλογὴ Ἀρχιεπισκόπου τὸ 1998, ἔζησα ὅλο τὸ παρασκήνιο αὐτῆς τῆς ὑποθέσεως. Ὁ νῦν Ἀρχιεπίσκοπος κ. Ἱερώνυμος δοκιμάσθηκε σκληρά, συκοφαντήθηκε, ἀλλὰ τελικὰ ἀποδείχθηκε ἡ ἀλήθεια. Πρέπει νὰ πῶ ὅτι πολλὲς φορὲς ἐδῶ στὴν Ναύπακτο ἀπὸ μερικοὺς ἄκουγα νὰ διαδίδεται αὐτὴ ἡ συκοφαντία σὲ βάρος του, ποὺ μὲ λυποῦσε καὶ ἐξαναγκαζόμουν νὰ ὑπερασπίζομαι τὴν ἀλήθεια.

Ἡ Ἐκκλησία ὡς Σῶμα Χριστοῦ δὲν κάνει λάθη, ἀλλὰ διάφορα μέλη της, Κληρικοὶ καὶ λαϊκοί, μπορεῖ νὰ κάνουν λάθη καὶ μερικὲς φορὲς εἶναι ἐνδεχόμενο νὰ λάβουν ἐσφαλμένες ἀποφάσεις. Ὅμως, ἡ Ἐκκλησία, ἀργὰ ἡ γρήγορα, διορθώνει τὰ λάθη. Πρέπει δὲ νὰ τονίσω ὅτι ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι ἕνα «κλὰμπ» εὐσεβῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ ἕνας «χῶρος» μέσα στὸν ὁποῖον οἱ ἄνθρωποι μετανοοῦν, ἀλλάζουν, διορθώνονται, ἀναγεννῶνται.

Ἐπίσης, πρέπει νὰ ἐπαινεθῇ τὸ γεγονὸς ὅτι μερικοὶ Ἱεράρχες οἱ ὁποῖοι, ἐνδεχομένως ἄθελά τους, εἶχαν δεχθῇ τὶς συκοφαντίες ἐναντίον τοῦ τότε Θηβῶν Ἱερωνύμου, ἀνεγνώρισαν τὸ λάθος τους καὶ ὑπῆρξαν πρωταγωνιστὲς τῆς ἀναδείξεώς του σὲ Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν. Αὐτό τους τιμᾶ ἰδιαιτέρως καὶ ἀποδεικνύει ὅτι ἡ μετάνοια εἶναι τὸ χαρακτηριστικὸ γνώρισμα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἤθους. Ἐπίσης, δείχνει ὅτι ὅταν ὁ ἄνθρωπος εἶναι ταπεινὸς καὶ δὲν διακατέχεται ἀπὸ ἑωσφορικὸ φρόνημα, τιμᾶται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Ἀντίθετα, οἱ αὐθαδιάζοντες καὶ δημιουργοῦντες σχίσματα καὶ παρασυναγωγὲς αὐτοτιμωροῦνται.

Πέραν αὐτοῦ, θεωρῶ ὅτι ἡ Ἱεραρχία ἐπέλεξε τὸν Σέβ. Μητροπολίτη Θηβῶν Ἱερώνυμο γιὰ τὶς ἐκκλησιολογικές του θέσεις, τὶς ὁποῖες ἐξέφραζε γραπτῶς καὶ προφορικῶς ὅλα αὐτὰ τὰ χρόνια. Ὅλα αὐτὰ ἐλπίζω νὰ συντελέσουν στὴν ἑνότητα τῆς Ἱεραρχίας καὶ τὴν καλύτερη ἐπικοινωνία τῆς Ἱεραρχίας μὲ τοὺς Κληρικοὺς καὶ τοὺς λαϊκούς.

Ἐρώτηση: Πολλὰ τὰ ἐγκωμιαστικὰ ποὺ γράφηκαν γιὰ τὸν νέο Ἀρχιεπίσκοπο. Ἡ δική σας γνώμη ποιά εἶναι;

Ἀπάντηση: Γνωρίζω τὸν νέο Ἀρχιεπίσκοπο γιὰ εἴκοσι πέντε (25) περίπου χρόνια καὶ ἡ γνώμη μου δὲν ἔχει ἀλλάξει. Ἔχει ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα, ἐκκλησιαστικὸ ἦθος, ἀγαπᾶ τὸν κάθε ἄνθρωπο, περισσότερο τὸν πονεμένο καὶ βασανισμένο, σέβεται τὴν ἐλευθερία κάθε ἀνθρώπου, διακρίνεται γιὰ μιὰ ἰδιαίτερη εὐαισθησία πάνω στὰ πράγματα καὶ τοὺς ἀνθρώπους καὶ ἔχει μιὰ θεολογικὴ ἀντίληψη γιὰ τὴν Ἐκκλησία, πολὺ διαφορετικὴ ἀπὸ ἐκείνη ποὺ ἔχουν μερικοὶ ἄλλοι ἀλαζόνες.

Ἐλπίζω ὅτι θὰ ἐκφράση τὴν ἄλλη ὄψη τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία δὲν εἶναι ἐπιθετική, ἀλλὰ φιλάδελφη, δὲν εἶναι πολωτική, ἀλλὰ συνθετική, δὲν εἶναι ἐξουσιαστική, ἀλλὰ διακονική. Αὐτὸ τὸ ἔχουν ἀνάγκη ὅλοι οἱ ἄνθρωποι στὴν ἐποχή μας. Θέλουν νὰ αἰσθάνωνται τὴν Ἐκκλησία ὡς μιὰ Μάνα, ἡ ὁποία ἀγαπᾶ ὅλα τὰ παιδιά της, ἀκόμη καὶ τὰ ἄρρωστα, ἀρκεῖ αὐτὰ νὰ θέλουν νὰ δεχθοῦν τὴν μητρικὴ στοργή της. Μόνον οἱ ὑπερήφανοι καὶ ἐγωϊστές, οἱ φιλοπρωτεύοντες καὶ οἱ διχαστικοὶ δὲν μποροῦν νὰ ζήσουν ἄνετα μέσα στὴν Ἐκκλησία.

Θυμᾶμαι σὲ ἕνα κήρυγμά του ποὺ ἔκανε ἐδῶ στὴν Ναύπακτο κατὰ τὴν ὀνομαστική μου ἑορτὴ ἐτόνισε ὅτι ὅλοι μας πρέπει νὰ διαπνεόμαστε ἀπὸ τὸ ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα καὶ ὅτι οἱ Κληρικοὶ δὲν μποροῦν νὰ μεταβάλλωνται σὲ γκουροῦ τῶν Χριστιανῶν, ἀλλὰ νὰ ἔχουν ταπείνωση, νὰ σέβωνται τόσο τὴν ἐλευθερία καθενὸς καὶ νὰ μὴ δημιουργοῦν ὀπαδοὺς καὶ παρατάξεις, ὅσο καὶ τὸ συνοδικὸ καὶ ἱεραρχικὸ πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας.–

Συνέντευξη τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου στό orthodoxia.info

Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος ἔδωσε γραπτή συνέντευξη στόν δημοσιογράφο καί ἱδρυτή τῆς ἱστοσελίδας Orthodoxia Info κ. Ἀνδρέα Λουδάρο. Ὁ δημοσιογράφος ἀπευθύνθηκε στόν Σεβασμιώτατο ὡς τήν «φωνή τῆς Ἐκκλησίας κατά τήν πανδημία» καί ζήτησε τήν βαρύνουσα ἄποψή του γιά διάφορα σημαντικά θέματα, μέ κέντρο τήν στάση τῆς Ἐκκλησίας κατά τήν πανδημία.

Τά βασικά θέματα τῶν ἐρωτήσεων ἦταν: –Ἡ αἰτία ἀποδοχῆς ἀπό τήν Ἐκκλησία τοῦ κλεισίματος τῶν Ἱερῶν Ναῶν, –Ἡ ἀξιολόγηση τῆς στάσης τῆς Ἐκκλησίας καί τῶν ἀποτελεσμάτων της, –Ἡ στάση Ἀρχιερέων καί Κληρικῶν ἔναντι τῶν ἀποφάσεων τοῦ Ἀρχιεπισκόπου καί τῆς Συνόδου, –Γιά τήν στάση τῆς Κυβέρνησης ἔναντι τῆς θείας Κοινωνίας, –Περί συνωμοσιολογίας, –Γιά τήν ἐμπειρία τοῦ Σεβασμιωτάτου ἀπό τήν κρίσιμη αὐτή θητεία του, –Γιά τά προβλήματα πού ἀνέδειξε ἡ πανδημία ἐντός τῆς Ἐκκλησίας, –Γιά τήν ἀξιοποίηση τῆς πείρας τῆς Ἐκκλησίας γιά τό μέλλον, –Γιά τήν τυχόν στοχοποίηση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, –Γιά τυχόν λάθη ἤ ἐλλείψεις στήν στάση τῆς Ἐκκλησίας κατά τήν περίοδο αὐτή.

Ἡ συνέντευξη προκάλεσε τό εὐρύτερο ἐνδιαφέρον καί ἀποσπάσματά της ἀναδημοσιεύθηκαν ἀπό ὅλα σχεδόν τά σημαντικά εἰδησεογραφικά πρακτορεῖα. Παρατίθεται κατωτέρω ἡ συνέντευξη τοῦ Σεβασμιωτάτου στόν κ. Ἀνδρέα Λουδάρο.

Συνέντευξη  Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου

στόν δημοσιογράφο-ἱδρυτή τῆς ἱστοσελίδος «Orthodoxia Info», Ἀνδρέα Λουδάρο

Ἰούνιος 2020

1. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ἀφοῦ σᾶς εὐχαριστήσω, θά ἤθελα νά ξεκινήσω μέ μιά ἐρώτηση πού ἀποτελεῖ ἀπορία πολλῶν. Τί φοβήθηκε περισσότερο ἡ Ἐκκλησία τήν περίοδο τοῦ lockdown καί δέχθηκε σχεδόν ἀδιαμαρτύρητα, σύμφωνα μέ ὁρισμένους τοὐλάχιστον, τό κλείσιμο τῶν Ναῶν; Ἦταν ὁ φόβος τῆς μετάδοσης τοῦ ἰοῦ ἤ μήπως ὁ φόβος τοῦ νά χρεωθῆ ἡ ἐκκλησιαστική κοινότητα τήν διασπορά του;

Ἀπάντηση: Ἐγώ σᾶς εὐχαριστῶ γιά τήν πρόσκληση νά συζητήσουμε θέματα πρωτόγνωρα για τήν Ἐκκλησία μας, τοὐλάχιστον τά τελευταῖα χρόνια. Κατ' ἀρχάς δέν νομίζω ὅτι φοβήθηκε ἡ Ἐκκλησία ἀπό τήν πρόσφατη ὑγειονομική κρίση, γιατί στήν ἱστορία της ἔχει περάσει πολλές κρίσεις, ἐξωτερικές καί ἐσωτερικές, καί γνώριζε πάντοτε νά τίς ἀντιμετωπίζη μέ πίστη καί θάρρος. Ἄλλωστε, ἡ Ἐκκλησία δέν εἶναι ἕνας ἀνθρώπινος ὀργανισμός, ἀλλά τό Θεανθρώπινο Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Ἡ περίοδος τοῦ lockdown ἦταν πράγματι δύσκολη, γιατί ὄχι μόνον οἱ Χριστιανοί, ἀλλά καί οἱ Κληρικοί ἕνα διάστημα ἔμειναν ἀλειτούργητοι, οἱ Ναοί ἦταν κλειστοί καί ἕνα ἄλλο διάστημα γίνονταν οἱ ἀκολουθίες «κεκλεισμένων τῶν θυρῶν».

Ὅμως, ἡ Ἐκκλησία δέν δέχθηκε αὐτή τήν κατάσταση ἀδιαμαρτύρητα. Νά σᾶς θυμίσω ὅτι μέ τήν ἀπόφαση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς 16^ης Μαρτίου περιόρισε καί ἀνέστειλε ὅλες τίς ἐνέργειές της, ἀλλά κράτησε τήν θεία Λειτουργία πού θά γινόταν τήν Κυριακή τό πρωΐ, 7-8 ἡ ὥρα. Ὅμως καί τότε δέν ὑπῆρξε ἀδρανής. Γνωρίζω ὅτι γίνονταν πολλές ἐσωτερικές διεργασίες καί συζητήσεις μεταξύ Ἐκκλησίας καί Πολιτείας. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος, ἐνῶ δέν φαινόταν αὐτό ἐξωτερικά, ἔκανε συνεχεῖς παρεμβάσεις στήν Κυβέρνηση, ὅπως αὐτό ἔκαναν καί ἄλλα μέλη τῆς Ἱεραρχίας. Ὁ φόβος μας ἦταν νά μή διασπαρῆ ὁ ἰός καί νά μή θεωρηθοῦμε ὡς ὑπεύθυνοι φόνου λόγῳ τοῦ συνωστισμοῦ. Νά σᾶς θυμίσω ὅτι ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στό Πηδάλιον κάνει ἕνα σημαντικό σχόλιο στόν ΞΣΤ΄ Ἀποστολικό Κανόνα: «Σημείωσε ὅτι ὡς φονεύς καταδικάζεται καί ἐκεῖνος ὁ ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος ἐν καιρῷ πανώλης ἠξεύρωντας ὅτι εἶναι μεμολυσμένος, ὑπάγει εἰς οἴκους, καί πολιτείας, καί μολύνει καί τούς ἄλλους, καί γίνεται πολλῶν φόνων αἴτιος».

2. Ἐρώτηση: Βλέποντας πλέον τά πράγματα ἀπό τήν ἀπόσταση τῶν ἡμερῶν πιστεύετε πώς ἡ Ἐκκλησία χειρίστηκε σωστά τό θέμα; Κέρδισε ἤ ἔχασε ἐν τέλει ἀπό τήν στάση της;

Ἀπάντηση: Στίς ὑπάρχουσες συνθῆκες καί δυνατότητες ἡ Ἱερά Σύνοδος ἔκανε τό καλύτερο πού μποροῦσε νά κάνη. Αὐτό τό πιστεύω πραγματικά. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί Πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμος εἶναι πολύπειρος σέ δύσκολες καταστάσεις, καθώς ἐπίσης οἱ Συνοδικοί Ἱεράρχες αὐτῆς τῆς περιόδου στάθηκαν στό ὕψος τῶν περιστάσεων, εἶναι ἱκανοί, διαθέτουν γνώση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ χώρου καί ἔχουν ἐκκλησιαστικό φρόνημα, καί νομίζω χειρίσθηκαν σωστά τό θέμα αὐτό, ὅπως φαίνεται καί ἀπό τό ἀποτέλεσμα. Βρεθήκαμε μπροστά σέ ἕναν ἰδιαίτερο καί ἀόρατο πόλεμο, ἐμφανίσθηκε ἕνας ἰός πού ταπείνωσε τήν ἀλαζονεία τοῦ ἀνθρώπου καί τῶν ἐπιστημόνων καί παρέλυσε ἰσχυρά Κράτη καί τίς οἰκονομίες τους. Τά ὅσα ἀκούγαμε καί βλέπαμε στίς γειτονικές μας χῶρες καί σέ ἄλλες πιό μακρινές, ἀκόμη καί στίς δυνατές καί ἰσχυρές Ἡνωμένες Πολιτεῖες τῆς Ἀμερικῆς, ἔδειχναν τό πρόβλημα πού ὑπῆρχε.

Ἄν κέρδισε ἤ ἔχασε ἡ Ἐκκλησία μας, θά τό δείξη ὁ χρόνος. Αὐτή τήν στιγμή νομίζω ὅτι κέρδισε, γιατί ἔδειξε τήν ἑτοιμότητά της στήν ἀντιμετώπιση τέτοιων κρίσεων, τήν αἴσθηση τοῦ κινδύνου, τήν προστασία τῆς ὑγείας τῶν ἀνθρώπων, τήν συνεργασία της μέ τόν πολιτικό κόσμο, τήν εὐελιξία της στήν ἀντιμετώπιση τῆς καταστάσεως καί τήν ἀνάδειξη τοῦ ἡσυχαστικοῦ πνεύματος τῆς ὀρθοδόξου παραδόσεώς. Νομίζω ἀκόμη ὅτι τά ἀντανακλαστικά πού ἔδειξαν πολλοί Ποιμένες καί οἱ πρωτοβουλίες πού ἀνέλαβαν κατά τήν περίοδο αὐτῆς τῆς κρίσεως ἔδειξαν τήν δυναμικότητα τῆς Ὀρθοδόξου ἐκκλησιαστικῆς ποιμαντικῆς, ἐπειδή βοήθησαν πολλούς ἀνθρώπους πού ἦταν κλεισμένοι στά σπίτια, μέ τά διάφορα προβλήματα πού ἀνέδειξε αὐτός ὁ ἐγκλεισμός.

3. Ἐρώτηση: Ὑπῆρξαν ὅμως καί ἐκεῖνοι, Ἱερεῖς ἀκόμη καί Ἀρχιερεῖς –λίγοι μέν ἀλλά ὑπῆρξαν– πού ἐγκάλεσαν τόν Ἀρχιεπίσκοπο καί τήν Σύνοδο γιά τήν στάση τους.

Ἀπάντηση: Δέν νομίζω ὅτι ὑπῆρξαν Ἱερεῖς καί Ἀρχιερεῖς οἱ ὁποῖοι «ἐγκάλεσαν τόν Ἀρχιεπίσκοπο καί τήν Σύνοδο». Δέν θέλω νά τό πιστέψω αὐτό, ἀλλά μερικοί εἶχαν μιά διαφορετική ἄποψη ἀπό τήν ἀπόφαση τῆς Συνόδου, πού τήν ἐξέφρασαν ποικιλοτρόπως, ἀνάλογα μέ τίς θεολογικές καί ἐκκλησιολογικές ἀρχές πού τούς διέπουν καί μέ τόν ἰδιαίτερο χαρακτήρα τους. Νομίζω, ὅτι τελικά πρέπει νά σεβόμαστε τόν Συνοδικό θεσμό τῆς Ἐκκλησίας, διότι διαφορετικά ζοῦμε μέ αὐτόνομο τρόπο μέσα στήν Ἐκκλησία, πράγμα τό ὁποῖο εἶναι ἀντιεκκλησιαστικό. Τό Ἅγιον Πνεῦμα συγκροτεῖ αὐτόν τόν θεσμό τῆς Ἐκκλησίας. Ὅταν, βέβαια, κάποιος ἔχει μιά διαφορετική ἄποψη ἀπό ἐκείνη τήν ὁποία ἐξέφρασε ἡ Σύνοδος, θά μπορῆ νά ἀποστείλη ἕνα ἔγγραφο στήν Ἰερά Σύνοδο ἤ νά συζητήση προφορικά μέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο καί μέ τούς Συνοδικούς Ἀρχιερεῖς, ὥστε ἡ πρότασή του αὐτή νά ἀξιοποιηθῆ κατάλληλα. Ἔτσι, μέσα ἀπό τήν συνεργασία τῶν πολλῶν βελτιώνονται οἱ ἀποφάσεις. Αὐτό τό βλέπουμε σέ ὅλα τά Πρακτικά τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων.

Μέσα στήν Ἐκκλησία ζοῦμε ὡς ἕνα Σῶμα πού ἔχει πολλά μέλη, σύμφωνα μέ τήν θεόπνευστη ἀνάλυση πού κάνει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στό 12^ο κεφάλαιο τῆς Α΄ πρός Κορινθίους Ἐπιστολῆς του. Ἐκεῖ, μεταξύ ἄλλων γράφει, ὅτι στόν ἀνθρώπινο ὀργανισμό ἐνῶ ὑπάρχουν πολλά μέλη, ἕνα εἶναι τό σῶμα. Καί ὁ ὀφθαλμός δέν μπορεῖ νά πῆ στό χέρι ὅτι δέν σέ ἔχω ἀνάγκη, οὔτε ἡ κεφαλή νά πῆ στά πόδια ὅτι δέν σᾶς χρειάζομαι. Καί στήν συνέχεια ὁ Ἀπόστολος Παῦλος παρουσιάζει μέ ἐκπληκτικό τρόπο τόν συνοδικό καί ἱεραρχικό θεσμό τῆς Ἐκκλησίας, μέσα ἀπό τά χαρίσματα πού ἔχει κάθε μέλος. Γράφει ὅτι ὁ Θεός ἔθεσε μέσα στήν Ἐκκλησία τόν καθένα σέ ὁρισμένη θέση «πρῶτον ἀποστόλους, δεύτερον προφήτας, τρίτον διδασκάλους, ἔπειτα δυνάμεις, εἶτα χαρίσματα ἰαμάτων, ἀντιλήψεις, κυβερνήσεις, γένη γλωσσῶν» (Α΄ Κορ. ιβ΄) Ἔτσι, ὅταν ὑπάρχουν ἀντιπαραθέσεις μεταξύ μας καί παρουσιάζονται δυσαρμονίες μεταξύ τῶν χαρισματούχων, σημαίνει ὅτι δέν ἔχουμε τό συγκεκριμένο χάρισμα, ὅπως θά ἔπρεπε νά τό ἔχουμε μέ τίς ἀπαραίτητες προϋποθέσεις πού τό ἔχουμε.

Ὁπότε, εἶναι φανερόν ὅτι πρέπει νά δίνουμε ἰδιαίτερη σημασία στόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο κατέχει κανείς μιά θέση μέσα στήν Ἐκκλησία καί στίς ὀρθόδοξες προϋποθέσεις μέ τίς ὁποῖες ἐκφράζει τό ἰδιαίτερο αὐτό χάρισμά του. Σκοπός μας πρέπει νά εἶναι ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ καί ὁ ἔπαινος τῆς Ἐκκλησίας, καί νά μήν ἰσχύη αὐτό πού λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος «εἰ δέ ἀλλήλους δάκνετε καί κατεσθίετε, βλέπετε μή ὑπ' ἀλλήλων ἀναλωθῆτε» (Γαλ. ε', 15). Στήν Ἐκκλησία ὑπάρχει ὁ λεγόμενος πνευματικός νόμος, ὁ ὁποῖος εἶναι ἀδήριτος. 

4. Ἐρώτηση: Ὁρισμένοι ὑποστήριξαν πώς ὁ τρόπος διαχείρισης τῆς κατάστασης ἀπό τήν πλευρά τῆς Κυβέρνησης ἦταν μιά ἔμμεση παραδοχή τοῦ κινδύνου μετάδοσης τοῦ ἰοῦ μέσῳ τῆς Θείας Κοινωνίας. Τό ἐνστερνίζεστε ὡς γεγονός;

Ἀπάντηση: Κατ' ἀρχάς πρέπει νά πῶ ὅτι ἡ Κυβέρνηση σέ συνεργασία μέ τόν ἐπιστημονικό καί πολιτικό κόσμο ἔδειξε σοβαρότητα καί ὑπευθυνότητα στήν ἀντιμετώπιση τῆς ὑγεινονομικῆς κρίσεως, γι' αὐτό θρηνήσαμε λιγότερα θύματα. Βέβαια, ἐκ τῶν ὑστέρων καί ἐκ τοῦ ἀσφαλοῦς μπορεῖ κανείς νά ἔχη διαφορετική ἄποψη, ἀλλά θά πονούσαμε πολύ ὡς Χώρα ἄν εἴχαμε πολλούς θανάτους. Τοὐλάχιστον πρέπει νά ἐκφράσουμε τήν εὐγνωμοσύνη μας σέ ὅσους χειρίσθηκαν τήν ὑγειονομική αὐτή κρίση. Ὄντως ὑπῆρξε ὁρατός ὁ κίνδυνος τῆς διασπορᾶς τοῦ ἰοῦ. Δέν ξύπνησε μιά ὡραία πρωΐα ὁ Πρωθυπουργός καί μέ τήν συνδρομή τοῦ ἐπιστημονικοῦ κόσμου καί ἀποφάσισε νά κλείση τά Σχολεῖα, τά Πανεπιστήμια, τά καταστήματα, τά γήπεδα, τά κέντρα πολιτισμοῦ, τά ξενοδοχεῖα, τά ἀεροδρόμια, τά σύνορα, γιά νά καταστρέψη τήν οἰκονομία τῆς χώρας, γιά νά κτυπήση τήν Ἐκκλησία καί νά κάνη τούς Χριστιανούς νά μήν κοινωνοῦν τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ. Θεωρῶ ὅτι τέτοιες σκέψεις εἶναι παράλογες!

Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καί ἡ Ἱερά Σύνοδος ἀπό τήν ἀρχή ἔκαναν τήν διάκριση ὅτι ἄλλο εἶναι ἡ Μετάληψη τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, διά τῆς ὁποίας δέν μεταδίδονται μολυσμοί, καί ἄλλο εἶναι ὁ συνωστισμός, διά τοῦ ὁποίου γίνεται διασπορά τοῦ ἰοῦ. Καί ἐγώ ὠς ἐκπρόσωπος τύπου ἔκανα πολλές φορές αὐτήν τήν διάκριση. Κατά συνέπειαν, ἐπισήμως οὔτε ἡ Κυβέρνηση οὔτε ἡ Ἐπιτροπή Ἐμπειρογνωμόνων ἔθεσαν θέμα μετάδοσης τοῦ ἰοῦ μέσῳ τῆς θείας Κοινωνίας, ἀντίθετα μάλιστα προσωπικά θέλω νά εὐχαριστήσω τήν Ἐπιστημονική Ἐπιτροπή, ἡ πλειοψηφία τῆς ὁποίας ἀποτελεῖτο ἀπό ζωντανά μέλη τῆς Ἐκκλησίας, πού στάθηκε μέ πολύ σεβασμό ἀπέναντι στήν πίστη τῶν ἀνθρώπων καί τήν θεία Κοινωνία καί βοήθησε τήν Ἐκκλησία. Αὐτό τό γνωρίζω προσωπικά. Αὐτό μπορεῖ κανείς νά τό διακριβώση ἄν ἐξετάση τί ἔγινε σέ ἄλλες χῶρες. Βέβαια, μερικοί βρῆκαν εὐκαιρία νά ἐκδηλώσουν τίς ἰδεολογικές τους ἀπόψεις, ὡς πρός τήν θεία Κοινωνία, ὅμως ἐμεῖς ἀντισταθήκαμε σέ αὐτό, ὅπως τό ἔκανε καί ἡ ὁμάδα τῶν Ἐμπειρογνωμόνων.

5. Ἐρώτηση: Μαζί μέ τήν ἔξαρση τοῦ ἰοῦ εἴχαμε καί ἔξαρση συνωμοσιολογίας. Πῶς τό εἴδατε ἐσεῖς ὅλο αὐτό;

Ἀπάντηση: Ὁ κόσμος στόν ὁποῖο βρισκόμαστε, εἶναι ὁ κόσμος τῆς φθορᾶς, τῆς ἀπάτης, τόν ὁποῖο κυριαρχεῖ ὁ κοσμοκράτορας τοῦ κόσμου τούτου, πού εἶναι ὁ διάβολος. Βέβαια, ὁ διάβολος, κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ, δέν εἶναι ὁ κοσμοκράτωρ τοῦ κόσμου, ἀλλά εἶναι ὁ κυρίαρχος στόν κόσμο τῶν παθῶν καί τῶν ἀνθρώπων οἱ ὁποῖοι ὑποτάσσονται σέ αὐτόν, διότι τελικά τόν κόσμο τόν διευθύνει ἡ ἄκτιστη προνοητική ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, δηλαδή ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Ὅπως ὁ Θεός δημιούργησε τόν κόσμο ἐκ τοῦ μή ὄντος, ἔτσι καί τόν διευθύνει μέ τήν ἄκτιστη ἐνέργειά Του. Ἔπειτα, ὁ κόσμος τῆς φαντασίας καί τῶν φαντασμάτων, εἶναι ὁ κόσμος τῆς πλάνης, μέσα ἀπό τήν ὁποία ἐνεργεῖ ὁ ἀντίδικος, γι' αὐτό καί ὅλοι οἱ Πατέρες μᾶς διδάσκουν νά μήν ζοῦμε μέ φαντασίες καί φαντασιώσεις, ἀλλά νά βλέπουμε τήν πραγματικότητα μέσα ἀπό τήν πίστη καί τήν ὑπακοή στήν Ἐκκλησία. Βέβαια, δέν ἀποκλείεται οἱ ἄνθρωποι τοῦ κόσμου νά θέλουν νά κυριαρχήσουν μέ διαφόρους τρόπους πάνω στόν κόσμο, χρησιμοποιώντας ποικίλες μεθόδους, ἀκόμη καί τήν ἐπιστήμη καί τήν ψευδοεπιστήμη.

Ὅπως ἐπίσης δέν ἀποκλείεται καί ἡ ὕπαρξη, ἄν καί σπάνια, ἀνθρώπων πού ἔχουν τό προφητικό χάρισμα καί βλέπουν βαθύτερα καί οὐσιαστικότερα τά πράγματα, δηλαδή αὐτό πού λέγει ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, βλέπουν «τούς λόγους τῶν ὄντων», στήν ἱστορία καί στήν κτίση. Ὅμως ὁ προφήτης ἔχει ἐμπειρία Θεοῦ, ἀνεπτυγμένο τόν «ἔσω ἄνθρωπο», καί ἔτσι μπορεῖ νά διακρίνη τό ἄκτιστο ἀπό τό κτιστό, τό θεϊκό ἀπό τό δαιμονικό, διαφορετικά εἶναι ψευδοπροφήτης. Καί αὐτή ἡ διάκριση εἶναι τό μεγάλο χάρισμα τῆς θεολογίας. Ὅλα αὐτά πού εἶπα προηγουμένως ἰσχύουν κατά πάντα. Ἐμεῖς πού ζοῦμε στήν Ἐκκλησία γνωρίζουμε σαφέστατα ὅτι ἡ θεολογία μας συνδέεται στενά μέ τήν ἱστορία καί ὄχι μέ τόν χῶρο τῶν φαντασμάτων καί ἡ θεολογία στήν πραγματικότητα εἶναι θεολογία γεγονότων καί ὄχι παραθεολογία φαντασιοπληξίας, διότι, κατά τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή, «δαιμόνων θεολογία ἡ δίχα πράξεως γνώσις». Ἄλλωστε, κατά τόν Ἀπόστολο Παῦλο, «καὶ πνεύματα προφητῶν προφήταις ὑποτάσσεται» (Α΄ Κορ. ιδ΄, 32) καί, βεβαίως, ὅλα τά χαρίσματα καί τά πνεύματα τῶν προφητῶν ἐνεργοῦν στόν ἱερό θεσμό τῆς Ἐκκλησίας, διαφορετικά εἶναι «πνεύματα ψευδοπροφητῶν».

Ἑπομένως, ἐμπιστευόμαστε τόν ἱερό θεσμό τῆς Ἐκκλησίας, μέσα στόν ὁποῖο ἐνεργεῖ τό Ἅγιον Πνεῦμα, ἀγωνιζόμαστε ἐναντίον τῶν φαντασιώσεων πού φανερώνουν διάφορες ἀκόμη καί ψυχιατρικές ἀσθένειες, χρησιμοποιοῦμε τήν ἐπιστήμη, ὅπως τήν ἐκφράζουν οἱ πραγματικοί ἐπιστήμονες, ἀλλά ἔχουμε ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στήν Πρόνοια τοῦ Θεοῦ.

6. Ἐρώτηση: Ὡς ἐκπρόσωπος Τύπου τῆς Ἱεραρχίας ἐπί σειρά ἐτῶν ἔχετε σίγουρα μιά σημαντική ἐμπειρία. Ὡστόσο φαντάζομαι πώς αὐτό ἦταν κάτι διαφορετικό. Θέλω νά μοῦ πεῖτε ποιά ἦταν ἡ ἐμπειρία σας ἀπό αὐτή τήν σύντομη, ἀλλά φαντάζομαι δύσκολη, θητεία σας ὡς ἐκπρόσωπος Τύπου τῆς Ἐκκλησίας ἐν μέσῳ πανδημίας.

Ἀπάντηση: Θεωρῶ τιμή πού διετέλεσα πολλά χρόνια ἐκπρόσωπος τύπου τῆς Ἱεραρχίας καί τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου, ἐπί Ἀρχιεπισκοπείας Χριστοδούλου καί Ἱερωνύμου. Καί ὅλα αὐτά τά 25 χρόνια πού εἶμαι Ἀρχιερεύς ἔλεγα καθαρά τίς θεολογικές καί ἐκκλησιολογικές ἀπόψεις μου, χωρίς νά κάνω ἀντιπολίτευση οὔτε στόν μακαριστό Χριστόδουλο οὔτε στόν Ἱερώνυμο, ἀλλά πάντοτε βοηθοῦσα καί βοηθῶ σέ ὅ,τι μοῦ ζητοῦσαν ἤ μοῦ ζητοῦν. Δέν ἐργάζομαι ὀπορτουνιστικά. Βρίσκω δέ τήν εὐκαιρία νά πῶ ὅτι μέ τόν μακαριστό Χριστόδουλο εἶχα ἄριστη συνεργασία, τοῦ ἔλεγα τίς ἀπόψεις μου καί τίς ἤκουε ἡδέως, ὅπως τό καταλάβαινα, ἀλλά μοῦ τό ἐπιβεβαιώνουν καί στενοί συνεργάτες του, καίτοι δέν τόν εἶχα ψηφίσει, γι' αὐτό καί ἔχω ἀγαθές ἀναμνήσεις ἀπό τήν ἐπικοινωνία μου μαζί του. Ὁ ἴδιος του πολλές φορές σέ δύσκολες περιστάσεις μέ ἐρωτοῦσε γιά νά μάθη τήν γνώμη μου. Βέβαια, τήν ἴδια ἄριστη συνεργασία ἔχω καί μέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἱερώνυμο, καί πρίν γίνει Ἀρχιεπίσκοπος ἐδῶ καί τριάντα χρόνια. Πάντως, στό πρόσωπο τοῦ κάθε Ἀρχιεπισκόπου βλέπω τόν Πρόεδρο καί ἐκφραστή τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, δηλαδή τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ἔτσι ἔχω μάθει ἀπό τόν μακαριστό Γέροντά μου Μητροπολίτη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας κυρό Καλλίνικο, ὁ ὁποῖος μέ ἐμύησε στό ἐκκλησιαστικό φρόνημα καί στόν σεβασμό τοῦ συνοδικοῦ καί ἱεραρχικοῦ πολιτεύματος τῆς Ἐκκλησίας.

Μέ τήν ἰδιότητά μου, λοιπόν, τοῦ ἐκπροσώπου τύπου πολλές φορές χειρίσθηκα μεγάλα ζητήματα, ὅπως τίς Ταυτότητες, τήν κρίση μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, τούς Ὀλυμπιακούς Ἀγῶνες, τίς ἐσωτερικές ἐκκλησιαστικές κρίσεις, τήν ἐκλογή δύο Ἀρχιεπισκόπων, τίς σχέσεις Ἐκκλησίας καί Πολιτείας, τίς σχέσεις τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μέ τόν λοιπό Χριστιανικό κόσμο, τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, τήν μισθοδοσία τῶν Κληρικῶν κλπ. Στήν περίπτωση γιά τήν ὁποία μέ ἐρωτᾶτε, δηλαδή τῆς ὑγειονομικῆς κρίσεως, κλήθηκα νά βοηθήσω καίτοι δέν ἤμουν Συνοδικός Ἀρχιερεύς. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καί οἱ Συνοδικοί ἀποφάσισαν νά μοῦ ἀναθέσουν αὐτό τό ἔργο-διακονία, χωρίς νά μέ ἐρωτήσουν, χωρίς νά τό θέλω, χωρίς νά τό ἐπιδιώξω. Μάλιστα ὁ Ἀρχιεπίσκοπος τό γνώριζε καλά ὅτι δέν τό ἤθελα. Βέβαια, ὅπως τό εἶπα μερικές φορές στίς συνεντεύξεις πού ἔδωσα, ὑπάρχουν ἄλλοι Ἀρχιερεῖς πού θά μποροῦσαν νά κάνουν τό ἔργο αὐτό καλύτερα ἀπό ἐμένα, γιατί μέσα στήν Ἱεραρχία ἔχουμε ἀξιόλογους Ἱεράρχες, ἀλλά ὁ κλῆρος ἔπεσε σέ μένα καί ἔπρεπε νά ὑπακούσω. Μερικοί πού μέ ἀγαποῦσαν μέ ἀπέτρεπαν νά ἀναλάβω αὐτό τό ἔργο, γιατί, ὅπως μοῦ ἔλεγαν, θά μέ ἔφθειρε. Ἐμένα ὅμως μέ ἐνδιαφέρει, πάνω ἀπό τό προσωπικό μου ὄφελος, ἡ θυσιαστική ὑπακοή μου στήν Ἐκκλησία. Ἔτσι ἔμαθα νά ζῶ. Δέν πρέπει νά βάζουμε πάνω ἀπό τήν Ἐκκλησία τίς ἀτομικές μας ἐπιδιώξεις.

Αὐτή ἡ περίπτωση ἦταν ἀρκετά δύσκολη γιά μένα. Ἔπρεπε νά ἀνταποκρίνομαι στίς προσκλήσεις τῶν δημοσιογράφων νά ὑποστηρίζω τίς ἀποφάσεις τῆς Ἱερᾶς Συνόδου καί νά μήν ἐκφεύγω τῶν ἁρμοδιοτήτων μου. Ἔπειτα, ἔπρεπε νά κινοῦμαι προσεκτικά μεταξύ τῆς Ἐκκλησίας, τῆς Πολιτείας, τῶν Ἐπιστημόνων, τῶν ἐμπείρων Δημοσιογράφων, τῶν Χριστιανῶν, τῶν Κληρικῶν καί τῶν Ἐπισκόπων καί κυριολεκτικά νά σχοινοβατῶ εὑρισκόμενος πάνω σέ κάποιο κενό. Μερικοί προσπαθοῦσαν νά πιάσουν μιά λέξη γιά νά κάνουν ἀρνητική κριτική, γιατί δυστυχῶς οἱ πιό πολλοί ξέρουν πολύ καλά νά κάνουν ἕνα παιχνίδι, δηλαδή νά εἶναι «θηρευτές λέξεων», γιά νά δημιουργοῦν προβλήματα. Ἦταν ὄντως δύσκολο ἔργο. Ἔπρεπε νά ἐνημερώνω γιά τίς ἀποφάσεις τῆς Συνόδου, νά τίς ὑποστηρίζω, νά βάζω τίς ἀπαραίτητες ὑποσημειώσεις καί νά ἀποφεύγω τούς σκοπέλους, ἀλλά καί νά προσέχω ἀπό ὅσους ἦταν ἕτοιμοι νά ἀσκήσουν κριτική. Νομίζω ὅτι αὐτό τό ἀξιολόγησε ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος. Ἀλάθητος δέν εἶναι κανένας, ἀλλά αὐτό πού μετράει εἶναι ἡ διάθεση. Ἀπέκτησα μεγάλη πείρα μέσα ἀπό αὐτήν τήν πυρά πού διῆλθα. 

7. Ἐρώτηση: Ἀρκετοί θεωροῦν πώς ἡ πανδημία αὐτή, ἀνέδειξε πολλά προβλήματα ἐντός τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ ἀλήθεια εἶναι πώς εἰδικά τίς μέρες ἐκεῖνες ἀκούστηκαν πολλές διαφορετικές φωνές. Γιά παράδειγμα, ἄλλοι ἔλεγαν μήν φιλᾶτε τά χέρια τῶν ἱερέων, μήν προσκυνᾶτε τίς εἰκόνες, ἄλλοι ἀπαντοῦσαν πώς αὐτές οἱ προσεγγίσεις εἶναι ἀσεβεῖς καί ὀλιγόπιστες. Ἐσεῖς τί ἄποψη ἔχετε γι’ αὐτό;

Ἀπάντηση: Εἶναι ἀλήθεια αὐτό, ὅτι ἡ πανδημία αὐτή ἀνέδειξε κάποιους ἄλλους ἰούς, πού κυκλοφοροῦν μεταξύ τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας. Στήν ἀρχή οἱ περισσότεροι ἦταν μουδιασμένοι καί φοβισμένοι ἀπό τόν covid-19 καί τίς συνέπειές του, καί προβληματισμένοι. Ὅμως, καθώς περνοῦσε ὁ κίνδυνος, τότε φάνηκαν ὅλες οἱ ἀδυναμίες πού ὑπάρχουν καί στόν ἐκκλησιαστικό μας χῶρο. Τό συνοδικό σύστημα εἶναι τό καλύτερο, ἀλλά ἔχει καί αὐτό τίς ἀδυναμίες του, ὅταν δέν συνδυάζεται μέ τήν ἱεραρχικότητα καί τόν σεβασμό τοῦ ἱεροῦ θεσμοῦ τῆς Ἐκκλησίας. Ὡς πρός τό ὅλο θέμα γράφονται καί λέγονται πολλά πού δέν μπορεῖ κανείς εὔκολα νά σχολιάση. Ὡς πρός τά θέματα πού θίγετε, δηλαδή τόν τρόπο προσεγγίσεως τῶν ἱερῶν ἀντικειμένων στούς Ναούς καί τήν προσέγγιση στούς Ἱερεῖς διατυπώθηκαν οἱ πιό ἀκραῖες ἀπόψεις, ἀπό ἀσεβεῖς καί ὀλιγόπιστες ἕως καί ζηλωτικές. Σέ ἕναν μικρό βαθμό εἴδαμε τήν διαμάχη μεταξύ εἰκονομάχων καί εἰκονολατρῶν. Ὅμως ἡ Ἐκκλησία στό παρελθόν τό ἔλυσε αὐτό τό θέμα θεολογικά. Νομίζω ὅμως ὅτι ἐκεῖνο πού ἀνέδειξε αὐτή ἡ πανδημία εἶναι οἱ ποικίλες θεολογικές καί ἐκκλησιολογικές ἀπόψεις μεταξύ τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ἐκκλησία διά μέσου τῶν αἰώνων ἀντιμετώπισε τούς ἀρειανούς, τούς μονοφυσίτες, τούς μονοθελῆτες, τούς εἰκονομάχους, ἀλλά παρά ταῦτα ὅλοι αὐτοί οἱ θεολογικοί ἰοί κυκλοφοροῦν μεταξύ τῶν Χριστιανῶν, ἀκόμη καί μεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων. Ὁ κάθε Κληρικός, κάθε βαθμοῦ φαίνεται ὅτι ἔχει τήν δική του θεολογία καί ἐκκλησιολογία, ὅπως τήν σχημάτισε ἀπό τό οἰκογενειακό του περιβάλλον, τόν πνευματικό του πατέρα, τίς θεολογικές του σπουδές, τήν θέση πού κατέχει στήν Ἐκκλησία. Θά μποροῦσα νά πῶ ὅτι σέ πολλούς Κληρικούς ὅλων τῶν βαθμῶν ὑπάρχει μιά θεολογική, ἐκκλησιολογική καί πνευματική αὐτονομία καί ἀνεπάρκεια.

8. Ἐρώτηση: Ὑπάρχουν ἐνέργειες πού κατά τήν γνώμη σας θά ἔπρεπε νά γίνουν, πρωτοβουλίες πού θά πρέπει νά λάβη ἡ Ἐκκλησία ὥστε νά ἀξιοποιήση τήν ἐμπειρία πού ἀπέκτησε ἀπό τήν περίοδο αὐτή ὥστε νά ἀντιμετωπίση τά ζητήματα πού ἀναδείχθηκαν;

Ἀπάντηση: Μετά ἀπό κάθε κρίση πρέπει μερικοί σοβαροί καί ὑπεύθυνοι ἄνθρωποι, κυρίως τά Συνοδικά ὄργανα τῆς Ἐκκλησίας νά κάνουν ἀνασκόπηση τῶν γεγονότων καί νά δοῦν τά θετικά καί τά ἀρνητικά, ὥστε ἡ πείρα αὐτή νά ἀποτελέση ὁδηγό γιά ἄλλες παρόμοιες ἤ ἴδιες κρίσεις, πού θά ἔλθουν στό μέλλον. Δέν ξέρω ἄν αὐτό γίνη στήν Ἐκκλησία μας. Ἔχω παρατηρήσει καί ἀπό ἄλλες κρίσεις πού περάσαμε στό παρελθόν ὅτι πολλοί ἀπό ἐμᾶς ὁμοιάζουμε μέ τούς ἐπιβάτες ἑνός αὐτοκινήτου πού κοιμώμαστε καί ὅταν γίνη κάποιο ἀτύχημα ἤ ἀπότομο φρενάρισμα ξυπνᾶμε, γιά νά κοιμηθοῦμε καί πάλι, ὅταν περάση ὁ κίνδυνος. Νομίζω ἄν εἶναι κάτι πού πρέπει νά μᾶς προβληματίζει ἀπό τήν ὑγειονομική αὐτή κρίση εἶναι ὅτι πρέπει νά σεβαστοῦμε πραγματικά τόν εὐλογημένο συνοδικό θεσμό τῆς Ἐκκλησίας, μέ τήν Ἱεραρχική του διαβάθμιση. Δέν πρέπει νά ὑποτιμοῦμε ἤ νά κρίνουμε ἤ νά χλευάζουμε τόν θεσμό τῆς Ἱερᾶς Συνόδου μέσα ἀπό τήν προοπτική ποιός εἶναι στήν θέση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου καί ποιά εἶναι ἡ σχέση μας μαζί του. Ἄν κανείς δέν σέβεται τά Συνοδικά Ὄργανα τῆς Ἐκκλησίας, τότε ὁδεύει σέ ἐπικίνδυνους ἀτραπούς. Ὁ ἅγιος Πορφύριος ἔλεγε: «Προτιμῶ νά πλανῶμαι μέσα στήν Ἐκκλησία, παρά νά φύγω ἀπό τήν Ἐκκλησία». «Κι ἔλεγε ὅτι δέν θά ἤθελε νά σωθεῖ μόνος του, δίχως τήν Ἐκκλησία κι ὅτι δέν θά ἐγκατέλειπε τό πλοῖο τῆς Ἐκκλησίας, γιατί ἔπαθε ρωγμή ἤ γιατί κινδύνευε».

9. Ἐρώτηση: Θεωρεῖτε πώς ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ὑπῆρξε στόχος;

Ἀπάντηση: Δέν μπορῶ νά φαντασθῶ ὅτι ἕνα μέλος τῆς Ἱεραρχίας εἶχε καί ἔχει ἐνσυνειδήτως στόχο τόν Ἀρχιεπίσκοπο. Ὁ ἑκάστοτε Ἀρχιεπίσκοπος ἐκλέγεται ἀπό τήν Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί πρέπει νά γίνεται σεβαστός. Φυσικά, ὅπως τό κάνουνε ὅλοι, τοῦ λέμε γραπτῶς ἤ προφορικῶς τίς ἀπόψεις μας καί ἐκεῖνος ἐνεργεῖ ἀνάλογα. Ἑπομένως, δέν θέλω νά δεχθῶ ὅτι ὑπῆρχε μιά στόχευση στόν Ἀρχιεπίσκοπο γιά νά γίνη μιά ἀποσταθεροποίηση μέσα στήν Ἐκκλησία. Μιά τέτοια νοοτροπία εἶναι καθαρά κοσμική, ἴσως καί δαιμονική, πάντως ἀντιεκκλησιαστική. Ἀλλά καί ὅταν δημιουργῆται μιά κρίση μέσα στήν Ἐκκλησία, μπορεῖ νά ἑρμηνευθῆ ἀπό τήν ἄποψη ὅτι ὅσο ὁ ὀργανισμός εἶναι δυνατός, τόσο παράγει καί ὑψηλό πυρετό. Δηλαδή, ὡς ἀντίδραση στίς αἱρετικές ἀπόψεις διαφόρων Πρεσβυτέρων καί Ἐπισκόπων, ἡ Ἐκκλησία παρήγαγε μιά ὑψηλή θεολογία, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τό θεμέλιό μας καί τήν δόξα μας. Πάντως, ὅλοι μας πρέπει νά διακρινόμαστε ἀπό ἐκκλησιαστικό φρόνημα καί νά ἀποβλέπουμε στήν δόξα τοῦ Θεοῦ καί τόν ἔπαινο τῆς Ἐκκλησίας. Ἐάν ὅλοι οἱ Ἀρχιερεῖς διαβάζαμε προσεκτικά τό Συμβουλευτικόν Ἐγχειρίδιον τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, πού εἶναι ἕνα κείμενο πού ἔστειλε στόν ἐξάδελφό του Ἐπίσκοπο Εὐρίπου Ἱερόθεο, πού τοῦ τό ζήτησε, ὅπου γράφεται γιά τό ποιός πρέπει νά εἶναι ὁ Ἀρχιερεύς καί πῶς πρέπει νά συμπεριφέρεται μέσα τήν Ἐκκλησία, τότε θά ἐνεργούσαμε πάντοτε θεολογικά καί ἐκκλησιαστικά καί ὄχι ἀντιεκκλησιαστικά. 

10. Ἐρώτηση: Ὁλοκληρώνοντας θά ἤθελα νά σᾶς κάνω μιά ἐρώτηση, ἄν καί ἡ βασική ἀρχή τῆς Ἱστορίας ἀπαγορεύει τά «ἄν». Ἔχοντας πλέον τήν ἐμπειρία τῶν γεγονότων τί πιστεύετε πώς θά μποροῦσε νά εἶχε γίνει διαφορετικά ὥστε ἡ διαχείριση αὐτῆς τῆς κρίσης νά ἔπληττε λιγότερο τήν Ἐκκλησία;

Ἀπάντηση: Συμφωνῶ ὅτι δέν μποροῦμε νά ἐργαζόμαστε μέ τό «ἄν», ἀλλά νά βλέπουμε τήν πραγματικότητα. Τό «ἄν» κρύβει πολλή φαντασία, ἐνῶ τό «νῦν καί ἀεί» κρύβει πολύ ρεαλισμό καί πίστη. Τό ἐρώτημά σας, στό ὁποῖο ὑπάρχει τό ρῆμα «ἔπληττε λιγότερο», δείχνει ὅτι ἐπλήγη, λιγότερο ἤ περισσότερο, ἡ Ἐκκλησία. Ἀσφαλῶς πιστεύω ὅτι ἐννοεῖτε τήν Ἱερά Σύνοδο ἤ τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας καί ὄχι τήν Ἐκκλησία ὡς Θεανθρώπινο Σῶμα τοῦ Χριστοῦ πού δέν πλήττεται. Ἡ Ἐκκλησία ὡς Σῶμα Χριστοῦ ἔμαθε νά ζῆ σέ διωγμούς, σέ φυλακίσεις, σέ κατακόμβες, σέ αἰρετικές συρράξεις καί δέν ἔπαθε τίποτε, ἀφοῦ «καὶ πύλαι ἅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς» (Ματθ. ιστ΄, 18). Οὔτε ὁ Ἅδης μπορεῖ νά κυριαρχήση στήν Ἐκκλησία, ἀφοῦ ὁ Χριστός, ἡ κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας κατέβηκε στόν Ἅδη καί τόν συνέτριψε. Δέν γνωρίζω τί θά γινόταν «ἄν» ἡ Ἱερά Σύνοδος λάμβανε ἄλλες ἀποφάσεις, ἴσως συγκρουσιακές. Ἀλλά μέ ποιόν νά συγκρουσθῆ; Μέ τόν ἰό; Μέ τήν Κυβέρνηση; Μέ τούς ἐπιστήμονες, μεταξύ τῶν ὁποίων ὑπῆρχαν δικά της, τῆς Ἐκκλησίας, μέλη; Μέ τόν κόσμο; Ἡ πραγματική σύγκρουση τῆς Ἐκκλησίας πρέπει νά εἶναι ἐναντίον τοῦ διαβόλου, τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ θανάτου. Ὅταν ἀφήνουμε αὐτήν τήν σύγκρουση καί ἀσχολούμαστε μέ ἄλλες συγκρούσεις, ἀγνοοῦμε τόν ἐσωτερικό πυρήνα τῆς Ἐκκλησίας καί τόν σκοπό της. Ὁ Χριστός ἦλθε στόν κόσμο «ἵνα ζωὴν ἔχωσι καὶ περισσόν ἔχωσιν»  (Ἰω. ι΄, 10). Διερωτῶμαι: Ἔχουμε αὐτήν τήν ζωή πού ἔφερε ὁ Χριστός καί μάλιστα τό περισσόν τῆς ζωῆς, ἤ κάνουμε τήν Ἐκκλησία σύνθημα, εἴδηση, γρανάζι αὐτοῦ τοῦ κόσμου; Μέσα σέ αὐτό τό ἐρώτημα δέν ἀντέχει τό ὑποθετικό «ἄν».

Α.Λ.Σᾶς εὐχαριστῶ.

Συνέντευξη τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου στὴν Κάτια Τσιμπλάκη

Δημοσιεύθηκε στὴν Ἐφημερίδα "Ἀδέσμευτος, τοῦ Μήτση", τὴν Κυριακὴ 20-7-2003.

1. ΕΡΩΤΗΣΗ: Σεβασμιώτατε, κατὰ τὴν διάρκεια τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων τὸ 2004 ἀναμένεται νὰ ἔλθουν στὴν χώρα μας ἑκατομμύρια ἐπισκέπτες ἀλλὰ καὶ ἀθλητικοὶ παράγοντες, οἱ ὁποῖοι θὰ ἀποτελοῦν ἕνα μωσαϊκὸ θρησκειῶν καὶ πολιτισμῶν. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἔχει φόβους γιὰ κάποια προβλήματα (εἴτε ποιμαντικὰ εἴτε πρόκλησης τοῦ χριστεπωνύμου πληρώματος) ποὺ ἐνδέχεται νὰ δημιουργηθοῦν;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Πράγματι θὰ ἔλθουν ἑκατομμύρια ἄνθρωποι στὴν χώρα μας ποὺ θὰ μεταφέρουν τὶς ἰδέες τους, τοὺς ἰδιαίτερους πολιτισμούς τους, τὶς παραδόσεις τους, τὴν νοοτροπία τους, ἀλλὰ καὶ τὴν κάθε «ἰδιοτροπία» τους. Ἀκριβῶς αὐτὸ τὸ γεγονὸς δημιουργεῖ ποιμαντικὰ ἐρεθίσματα, μὲ τὰ ὁποῖα πρέπει νὰ ἀσχοληθῇ ἡ Ἐκκλησία μας. Δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ παραβλέψουμε ὅλα αὐτὰ τὰ γεγονότα καὶ νὰ μὴ ἀσχολούμαστε μὲ αὐτὰ ποιμαντικά. Μιὰ λύση θὰ ἦταν νὰ μὴ ἀσχοληθοῦμε καθόλου μὲ τὰ προβλήματα ποὺ θὰ ἀνακύψουν κατὰ τὴν περίοδο τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων. Ἀλλὰ αὐτὸ εἶναι στρουθοκαμηλισμὸς καὶ ὑποκρισία, ἀφοῦ αὐτὰ καθ' ἑαυτὰ τὰ γεγονότα θὰ μᾶς ἐξαναγκάσουν τὴν περίοδο ἐκείνη νὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ τὸ θέμα. Φυσικὰ αὐτὴ ἡ ἐνασχόλησή μας δὲν ξεκινᾶ ἀπὸ φόβο, ἀλλὰ ἀπὸ βαθὺ αἴσθημα ποιμαντικῆς εὐθύνης, ποὺ ἔχει δύο ἄξονες, τὴν προφύλαξη τοῦ λαοῦ καὶ τὴν προσφορὰ τῆς Ἑλληνορθοδόξου παραδόσεως, καὶ αὐτὴ ἡ προσπάθεια δὲν πρέπει νὰ ἔχη ἁπλῶς ἀρνητικὸ χαρακτῆρα, ἀλλὰ νὰ κινῆται μέσα σὲ μιὰ θετικὴ προοπτική.

2 ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιά μηνύματα φιλοδοξεῖ νὰ περάση ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος κατὰ τὴν διάρκεια τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Πολλᾶ εἶναι τὰ μηνύματα τὰ ὁποῖα μπορεῖ νὰ περάση ἡ Ἐκκλησία τὶς ἡμέρες ἐκεῖνες. Μερικὰ ἀπὸ αὐτὰ εἶναι τὰ ἀκόλουθα:

Στὴν Ἑλλάδα ὑπάρχει μιὰ μεγάλη πολιτιστικὴ κληρονομιά, μὲ διαχρονικὴ ἐξέλιξη ποὺ ἔχει ὡς ἄξονες τὸν ἑλληνισμὸ καὶ τὴν Ὀρθοδοξία. Οἱ σύγχρονοι Ἕλληνες δὲν ἔχουμε "παπποῦ", χωρὶς "πατέρα", δηλαδὴ δὲν ὑπάρχει μιὰ γέφυρα ποὺ ξεκινᾶ ἀπὸ τὴν ἀρχαία Ἑλλάδα καὶ φθάνει στὴν σύγχρονη ἐποχή.

Ὁ γνήσιος ἀθλητισμὸς δὲν ἔχει σχέση μὲ τὴν ἐμπορευματοποίηση, ἂν καὶ στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα ὑπῆρχαν οἱ "στεφανίτες" καὶ οἱ "χρηματίτες", ἀλλὰ πρέπει νὰ ἀποβλέπη σὲ ὑψηλοὺς στόχους. Ὁ γνήσιος ἀθλητισμὸς εἶναι ἀθλητικοὶ ἀγῶνες, ποὺ ἀποβλέπουν στὸ ψυχοσωματικὸ ἄθλημα καὶ δὲν εἶναι olympic games, δηλαδὴ οἱ ἀθλητικοὶ ἀγῶνες, μὲ τὴν ἀρχαία σημασία τῆς λέξεως, ποὺ ξεκίνησαν ἀπὸ τὰ ταυροκαθάψια καὶ τὴν κυβίσθηση καὶ συνδέθηκαν μὲ τὸν ἀγῶνα (ἄγω) καὶ τὸν ἀθλητισμὸ (ἀπὸ τὸ ἆθλος = κόπος, μόχθος) δὲν μετατρέπονται σὲ παιχνίδι, σὲ sport (ἀπὸ τὸ desport = ξέσπασμα, διασκέδαση) οὔτε μετατρέπονται σὲ ἐμπόρευμα (βλ. Θέμου Γκουλιώνη, Ἀθλητισμός, ἕνας ἔρωτας ἀλλιώτικος). Ἂν αὐτὸ γίνεται, τότε αὐτὸ συνιστᾶ τὴν πτώση τοῦ ἀθλητισμοῦ.

Πέρα ἀπὸ τὴν σωματικὴ ἄθληση ὑπάρχει καὶ ἡ ψυχικὴ ἄθληση ποὺ ἀποβλέπει στὴν μεταμόρφωση τοῦ ἀνθρώπου καὶ τὴν λογοποίηση-νοηματοδότηση τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου.

Ζοῦμε σὲ μιὰ πολυπολιτισμικὴ κοινωνία, καὶ πρέπει νὰ ζοῦμε μὲ σταθερότητα καὶ αὐθεντικότητα στὶς «παραδόσεις» μας, ἀλλὰ συγχρόνως καὶ μὲ ἀγάπη, ἀνοχὴ καὶ ἀνεκτικότητα πρὸς τὴν κάθε ἑτερότητα.

Οἱ χριστιανοὶ ἀθλητές μας δὲν εἶναι ἀνάγκη νὰ χρησιμοποιοῦν τὴν ἰνδουϊστικὴ καὶ βουδιστικὴ αὐτοσυγκέντρωση καὶ τὸν ἀνατολικὸ διαλογισμὸ κατὰ τὸ στάδιο τῆς προετοιμασίας τους γιὰ νὰ ἐπιτύχουν τὸν στόχο τους, ἀλλὰ νὰ χρησιμοποιοῦν τὴν μέθοδο ποὺ ἔχει ἡ Ἐκκλησία μας, ἤτοι τὴν προσοχή, τὴν προσευχή, τὴν ψυχικὴ εἰρήνη, γενικὰ τὴν ὅλη ἐκκλησιαστικὴ ζωή, ὅπως ἔκανε καὶ ὁ πρῶτος Ὀλυμπιονίκης μας ὁ Σπύρος Λούης.

Πέρα ἀπὸ τὸν πρωταθλητισμὸ ὑπάρχει καὶ ὁ ἀθλητισμὸς ποὺ βοηθᾶ τὸν ἄνθρωπο στὴν ἐξισορρόπιση τῶν ψυχικῶν καὶ σωματικῶν δυνάμεών του, καὶ βεβαίως μεγάλη σημασία ἔχει ἡ πνευματικὴ ἄθληση, ἡ ἀνύψωση τῆς ὑπάρξεως τοῦ ἀνθρώπου σὲ ὑψηλότερα ἐπίπεδα, ποὺ ἐπιτυγχάνεται μὲ τὴν δύναμη τοῦ Χριστοῦ, γι' αὐτὸ καὶ οἱ μάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας ἀποκαλοῦνται ἀθλητὲς καὶ τὸ μαρτύριό τους ἄθληση.

3. ΕΡΩΤΗΣΗ: Πῶς θὰ ἐνημερώση τοὺς ἐπισκέπτες καὶ τοὺς ἀθλητὲς γιὰ τὸν Ἑλληνορθόδοξο καὶ τὸν Βυζαντινὸ Πολιτισμό;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ἤδη ἡ Ἀποστολικὴ Διακονία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἐξέδωσε καὶ θὰ ἐκδώση διάφορα κείμενα πρὸς τὸν σκοπὸ αὐτό, τὰ ὁποῖα θὰ κυκλοφορήσουν εὐρέως. Θὰ ἑτοιμασθοῦν φυλλάδια καὶ βιβλία μὲ τίτλο «βυζαντινὸς περίπατος στὴν Ἀθήνα» τὰ ὁποῖα θὰ βοηθήσουν αὐτοὺς ποὺ θέλουν νὰ γνωρίζουν τὰ μνημεῖα τῆς διαχρονικῆς μας παράδοσης, ποὺ δὲν εἶναι μόνον ὁ Παρθενῶνας, ἀλλὰ καὶ τὰ βυζαντινὰ ἐκκλησάκια μας. Διάφορες ἐκδηλώσεις ποὺ θὰ πραγματοποιηθοῦν ἐκεῖνες τὶς ἡμέρες θὰ καταδείξουν τὰ στοιχεῖα τοῦ πολιτισμοῦ μας.

4. ΕΡΩΤΗΣΗ: Πῶς θὰ συμμετάσχη στὴν διοργάνωση τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων καὶ τί ὀφέλη ἀναμένεται ὅτι θὰ ἀποκομίση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ἐμεῖς δὲν ἐμπλεκόμαστε στὰ προγράμματα ποὺ ἑτοιμάζει ἡ Ἐπιτροπὴ Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων 2004, οὔτε μποροῦμε νὰ τὰ καθορίσουμε, οὔτε εὐθυνόμαστε γι' αὐτά, οὔτε συνεργαζόμαστε ἐπὶ ἴσοις ὅροις. Ἂν ἐννοεῖτε μὲ τὴν ἐρώτησή σας τὸν ἐθελοντισμό, σᾶς λέγω ὅτι ὅσα ἀπὸ τὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας θέλουν νὰ συνδράμουν στὸ ἔργο αὐτὸ θὰ ὑπογράψουν τὶς σχετικὲς δηλώσεις. Γενικὰ πρέπει νὰ παρατηρηθῇ ὅτι τὸ ἔργο καὶ ἡ προοπτικὴ τῆς Ἐκκλησίας κινεῖται στὰ πλαίσια τὰ ὁποῖα σᾶς ἀνέφερα προηγουμένως καὶ δὲν ἀποβλέπουμε σὲ διάφορα ὀφέλη, παρὰ μόνον το νὰ καταλάβουν ὅσοι θὰ ἔλθουν τὶς ἡμέρες ἐκεῖνες στὴν χώρα μας ὅτι ἡ Ἑλλάδα εἶναι μιὰ χώρα τῆς φιλοκαλίας, μὲ τὴν ἑλληνορθόδοξη σημασία καὶ ἔννοια καὶ νὰ προβληθῆ αὐτὸ σὲ ὅλο τὸν κόσμο. Καί, ἂν πέρα ἀπὸ αὐτό, μπορέσουμε νὰ βοηθήσουμε στὸ νὰ μὴ γίνη μεγαλύτερη ζημιὰ στὴν Πατρίδα μας θὰ εἶναι ὄφελος.

5. ΕΡΩΤΗΣΗ: Θὰ ὑπάρξη συνεργασία μὲ τὶς ὑπόλοιπες Χριστιανικὲς Ἐκκλησίες γιὰ τὴν κατάρτιση ἑνὸς κοινοῦ κειμένου - διακήρυξης γιὰ τὴν Ὀλυμπιακὴ Ἐκεχειρία ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ἐπικράτηση τῆς Εἰρήνης;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Πρὸς τὸ παρὸν δὲν ἔχουμε κάποια πρόθεση νὰ συνταχθῇ ἕνα κοινὸ κείμενο - διακήρυξη μὲ ὅλες τὶς Χριστιανικὲς Ὁμολογίες. Ἐκεῖνο ποὺ προγραμματίζουμε εἶναι νὰ συνταχθῇ κάποια διακήρυξη ἀπὸ πλευρᾶς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ποὺ νὰ ἀναφέρεται στὰ θέματα αὐτά.

Γενικά, πρέπει νὰ παρατηρήσω ὅτι οἱ Ὀλυμπιακοὶ Ἀγῶνες ποὺ θὰ γίνουν στὴν Ἀθήνα τὸ 2004 εἶναι ἕνα παγκόσμιο γεγονός, τὸ ὁποῖο δὲν μποροῦμε ὡς Ἐκκλησία νὰ ἀγνοήσουμε, ἀλλὰ πρέπει νὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ αὐτὸ καὶ νὰ ἀντιμετωπίσουμε ὅλα τὰ προβλήματα ποὺ θὰ ἀναφυοὺν μὲ αἴσθημα ποιμαντικῆς εὐθύνης, μέσα ἀπὸ τὸ ὁμολογιακὸ καὶ πολιτιστικὸ πνεῦμα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

Ἐπίσης πρέπει νὰ πῶ ὅτι ὅσες φορὲς συναντηθήκαμε μὲ τὴν Πρόεδρο τῆς Ἐπιτροπῆς Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων 2004 κ. Γιάννα Ἀγγελοπούλου ἡ ἐπικοινωνία μας ὑπῆρξε ἄψογη.

Συνέντευξη τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου στήν δημοσιογράφο τῆς Ἐφημερίδας «ΕΘΝΟΣ» Μαρίνα Ζιώζου

1. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, τήν Τετάρτη συνεδριάζει μέσῳ τηλεδιάσκεψης ἐκ νέου ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Σύμφωνα μέ ἀσφαλεῖς πληροφορίες ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καί οἱ Συνοδικοί Ἱεράρχες θά ζητήσουν ἀπό τήν κυβέρνηση νά γίνονται οἱ λειτουργίες-ἀκολουθίες κεκλεισμένων τῶν θυρῶν. Ποιά εἶναι ἡ δική σας αἴσθηση;

Ἀπάντηση: Ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος, πού ἀποτελεῖται ἀπό τόν Ἀρχιεπίσκοπο ὡς Πρόεδρο καί ἀπό τούς δώδεκα Μητροπολίτες ὡς Συνοδικούς ἀντιμετώπισε τό θέμα τῆς πανδημίας μέχρι τώρα μέ μεγάλη ψυχραιμία, νηφαλιότητα καί σωφροσύνη. Ἡ Ἱερά Σύνοδος ἀποτελεῖται ἀπό Ἱεράρχες πού γνωρίζουν νά χειρίζονται δύσκολες καταστάσεις καί φυσικά ὁ Ἀρχιεπίσκοπος διαθέτει μεγάλη πείρα στά τόσα χρόνια πού βρίσκεται στήν Ἐκκλησία, ὡς Μητροπολίτης καί ὡς Ἀρχιεπίσκοπος. Ἔχω τήν ἄποψη ὅτι πρέπει νά γίνονται οἱ ἀκολουθίες καί οἱ Λειτουργίες τήν Μεγάλη Ἑβδομάδα καί τό Πάσχα, ἔστω κεκλεισμένων τῶν θυρῶν, γιατί αὐτή ἡ περίοδος εἶναι ἡ «καρδιά» τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς καί κανείς δέν μπορεῖ νά προσβάλλη αὐτήν τήν «καρδιά». Μόνον οἱ ἀλειτούργητοι καί οἱ ἀκοινώνητοι δέν καταλαβαίνουν αὐτήν τήν ἀνάγκη πού ἔχει ὁ λαός στήν συντριπτική του πλειοψηφία. Φυσικά, ἡ θεία Λειτουργία καί οἱ ἀκολουθίες θά πρέπει νά συνεχισθοῦν «κεκλεισμένων τῶν θυρῶν», καί μετά τό Πάσχα, γιατί δέν πρέπει νά ξεχνᾶ κανείς ὅτι ὁ Χριστός ἀναστήθηκε «ἐσφραγισμένου τοῦ μνήματος» καί εἰσῆλθε στό Ὑπερῶο, ὅπου ἦταν οἱ Μαθητές συνηθροισμένοι γιά τόν «φόβο τῶν Ἰουδαίων», «τῶν θυρῶν κεκλεισμένων». Ἡ Ἐκκλησία ξέρει νά λειτουργῆ καί στίς κατακόμβες καί στίς φυλακές.

2. Ἐρώτηση: Τήν προηγούμενη ἑβδομάδα ἔγινε ἄλλη μία ἔκτακτη Συνεδρίαση τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου καί ἐνῶ ἡ εἰσήγηση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου κ. Ἱερωνύμου ἦταν ὑπέρ τῆς λειτουργίας τῶν Ἱερῶν Ναῶν, παρουσία μόνον ἱερέων καί ψαλτῶν, χωρίς ποίμνιο, ὑπῆρξαν «φωνές» πού ἀντέδρασαν καί ζητοῦσαν ἡ κυβέρνηση νά εἶναι αὐτή πού θά «κλείσει» τίς Ἐκκλησίες. Ποιά εἶναι ἡ ἄποψή σας;

Ἀπάντηση: Φυσικά, πάντοτε ὑπάρχουν καί οἱ ἀντίθετες φωνές, ἀλλά ἡ νόμιμη Κυβέρνηση τῆς χώρας μας πρέπει νά ἀντιμετωπίζη τά θέματα μέ σοβαρότητα. Πρέπει νά ἀκούη προτάσεις καί, ἄν εἶναι δίκαιες, νά τίς ἀποδέχεται, χωρίς νά θεωρῆ τόν ἑαυτό της ὅτι «σύρεται ἀπό τά γεγονότα». Ἡ πρόταση τῆς Ἐκκλησίας ἐκινεῖτο σέ καλή κατεύθυνση καί ἦταν ἰσορροπημένη, γιατί λάμβανε ὑπ' ὄψη της τόν ἀγώνα καί τόν πόνο τοῦ λαοῦ. Δέν γνωρίζω τούς λόγους γιά τούς ὁποίους ἡ Κυβέρνηση ἔλαβε διαφορετικές ἀποφάσεις καί δέν ἐπέτρεψε τήν θεία Λειτουργία ἔστω «κεκλεισμένων τῶν θυρῶν», σέ ἀντίθεση μέ ἄλλες χῶρες πού ὑποφέρουν τό ἴδιο, ὅπως γιά παράδειγμα στήν Αὐστρία, πού ἐπιτρέπουν τήν θεία Λειτουργία, λαμβάνοντας ὅλα τά ἀπαραίτητα μέτρα. Δέν μπορῶ νά καταλάβω γιατί μπορεῖ νά μεταδοθῆ ὁ ἰός μέσα ἀπό τά ἄλλα σύγχρονα ἠλεκτρονικά μέσα, ὅπως τό διαδίκτυο, ἐκτός ἀπό ἕνα τηλεοπτικό καί ραδιοφωνικό μέσο. Ἐπίσης, δέν μπορῶ νά καταλάβω γιατί ἡ Κυβέρνηση μπαίνει στήν διαδικασία νά βάζη ἕνα εἶδος «ἀργίας» στούς Κληρικούς, ἤ νά ὁρίζη πότε θά γίνεται ἤ πότε δέν θά γίνεται θεία Λειτουργία, ἤ νά ἀπαγορεύη τήν θεία Λειτουργία στίς Ἱερές Μονές, πού εἶναι πνευματικές οἰκογένειες, «κεκλεισμένων τῶν θυρῶν».

3. Ἐρώτηση: Ἀπό τήν ἔναρξη τῶν κρουσμάτων τοῦ κορονοϊοῦ στήν Ἑλλάδα, ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος πολλάκις στοχοποιήθηκε καί μέ τίς δικές της παλινωδίες ἐνίσχυσε τήν κριτική ἀπέναντί της. Σᾶς ἱκανοποιεῖ ἡ μέχρι τώρα στάση τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας καί ἡ ρητορική καί πρακτική ὁρισμένων μητροπολιτῶν;

Ἀπάντηση: Αὐτόν τόν καιρό μέ πονάει ἰδιαίτερα ἡ διάδοση τοῦ κορωνοϊοῦ, πού σκορπᾶ τόν θάνατο καί δημιουργεῖ ταλαιπωρίες σέ πολλές οἰκογένειες καί συνανθρώπους μας. Καί, φυσικά, ἐπαινῶ τήν Κυβέρνηση, πού μέ δυναμικότητα καί γνώση ἀντιμετωπίζει τό θέμα γιά τήν ὑγεία ὅλων μας. Ἀλλά μέ πονᾶ καί ἕνας ἄλλος κορωνοϊός, ὁ λεγόμενος «ἐκκλησιαστικός κορωνοϊός», πού προσβάλλει τούς Κληρικούς καί τούς Ἐπισκόπους μας. Παρατηρῶ ὅτι μερικοί Μητροπολίτες ἐνεργοῦν σάν νά μήν ὑπάρχη Σύνοδος, σάν νά εἴμαστε ἕνα ἀσύντακτο σῶμα. Κάνουν ἀνακοινώσεις πρίν ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος πάρη κάποια ἀπόφαση καί ἀμέσως μετά τήν ἀπόφαση τῆς Συνόδου διαφοροποιοῦνται. Ἀκόμη στέλλουν ἐπιστολές στόν Πρωθυπουργό καί τούς Ὑπουργούς τῆς Κυβερνήσεως καί τίς δημοσιοποιοῦν, ἐνῶ θά ἔπρεπε νά καταθέτουν τίς σκέψεις τους στήν Ἱερά Σύνοδο, ὥστε ἐκείνη νά ἀποφασίση σχετικῶς. Αὐτό συνιστᾶ τό ἐκκλησιαστικό φρόνημα καί αὐτό ὑποσχεθήκαμε κατά τήν ἡμέρα τῆς χειροτονίας μας σέ Ἐπίσκοπο. Σέ μιά μάχη ὑπάρχει κοινή συναντίληψη καί κάποιος διευθύνει τήν ἐξέλιξη τῶν πραγμάτων. Πάντως, δέν θεωρῶ ὅτι ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος ἐνήργησε μέ «παλινωδίες», ἀφοῦ πάντοτε ἐξέφραζε τίς σκέψεις καί ἐπιθυμίες τοῦ ποιμνίου της, καί τό ἔκανε γιά νά συγκρατήση τήν ἑνότητά της, καί ἐνεργοῦσε ἀνάλογα μέ τήν κάθε ἐξέλιξη τῆς καταστάσεως. Ἐπί τέλους, ἐμεῖς οἱ Ἱεράρχες, ὅπως οἱ κυβερνῆτες τῶν πλοίων –«νοητή ναῦς» εἶναι ἡ Ἐκκλησία– πρέπει νά ἐνεργοῦμε μέ θεολογική γνώση, ἐκκλησιαστικό φρόνημα, αἴσθηση τῆς κοινωνικῆς καταστάσεως, μέ ψυχραιμία καί μέ προσευχή. Πρό παντός νά καταλάβουμε ὅτι ἔχουμε Ἱερά Σύνοδο καί Ἀρχιεπίσκοπο καί δέν λειτουργοῦμε αὐτόνομα. Ἄν δέν ὑπακούουμε στήν Σύνοδο, πῶς θά ἔχουμε ἀπαίτηση νά ὑπακούουν σέ μᾶς οἱ Κληρικοί;

4. Ἐρώτηση: Ἡ ἐπιστημονική κοινότητα ἦταν κατηγορηματική γιά τούς κινδύνους πού ἐγκυμονεῖ ὁ τρόπος λήψης τῆς Θείας Εὐχαριστίας ἀπό τούς πιστούς. Μέ ἀφορμή αὐτό κάποιοι βρῆκαν τήν εὐκαιρία νά «χτυπήσουν» τήν Ἐκκλησία, προκειμένου νά ἀναδείξουν τά… ἀντιεκκλησιαστικά τους αἰσθήματα. Πιστεύετε ὅτι ἦταν μιά παγίδα στήν ὁποία, ἀβίαστα, ἔπεσαν οἱ διάφοροι ἱεράρχες;

Ἀπάντηση: Δέν θέλω νά σχολιάσω τίς ἀπόψεις τῆς «ἐπιστημονικῆς κοινότητος», ἀφοῦ ἔχω μιά γενική θέση ὅτι οὔτε ὁ θεολόγος μπορεῖ νά ἀσχολῆται μέ τήν ἐπιστήμη, ἐκτός ἄν εἶναι συγχρόνως καί ἐπιστήμονας, οὔτε καί ὁ ἐπιστήμονας μπορεῖ νά ἀσχολῆται μέ τήν θεολογία, ἐκτός κι ἄν εἶναι συγχρόνως καί θεολόγος. Ὅμως, μέ ἐνόχλησε πολύ ὅλη αὐτή ἡ ἐνορχηστρωμένη ἐπίθεση ἐναντίον τῆς θείας Λειτουργίας καί τῆς θείας Κοινωνίας, πράγμα πού δέν ἔγινε σέ ὅλους τούς προηγούμενους αἰῶνες. Μοῦ φάνηκε σάν νά ἦταν «δαιμονική». Πρέπει νά γίνη κατανοητό ὅτι ἡ θεία Λειτουργία καί ἡ θεία Κοινωνία τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, μαζί μέ τήν κατά Χριστόν ἄσκηση, ἀποτελεῖ τήν ταυτότητα τῆς Ἐκκλησίας. Γιατί δέν μπορεῖ νά ἰσχύη οὔτε ἄσκηση χωρίς θεία Λειτουργία οὔτε θεία Λειτουργία χωρίς ἄσκηση. Φυσικά, θά πρέπει καί ἐμεῖς οἱ Ἐπίσκοποι, Κληρικοί καί θεολόγοι, νά ἀντιμετωπίζουμε τά  θέματα αὐτά μέ σοβαρή θεολογική γνώση καί ὄχι μέ ἐπιχειρήματα πού δέν ἔχει οὔτε κἄν ἕνας πρωτοετής φοιτητής τῆς θεολογίας. Οἱ ἀπόψεις πού ἀκούσθηκαν ὅτι ἡ θεία Κοινωνία εἶναι μιά σχέση καί ὄχι μυστήριο, ὅτι ὅσοι δέχονται ὅτι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ δέν μεταδίδει μικρόβια, πάσχουν ἀπό ἀφθαρτοδοκητισμό, καί τόσα ἄλλα, δείχνουν τήν πίστη καί τήν ἀπιστία αὐτῶν πού τά ἐκφράζουν. Θεωρῶ ὅτι στό ἑπόμενο χρονικό διάστημα ἡ Ἐκκλησία πρέπει νά ἀντιμετωπίση αὐτό τό θέμα μέ μεγάλη σοβαρότητα καί θεολογική ἐπάρκεια.

5. Ἐρώτηση: «Τό Μένουμε σπίτι» πλέον εἶναι ἡ καθημερινότητά μας. Πῶς διαχειρίζεστε τίς νέες συνθῆκες πού ἔχουν ἐπιβληθεῖ λόγῳ τῆς πανδημίας τοῦ κορονοϊοῦ καί ποιά εἶναι ἡ ἐπαφή πού ἔχετε μέ τό ποίμνιό σας;

Ἀπάντηση: «Μένω» καί ἐγώ στήν Μητρόπολη, συμμετέχω στίς ἀκολουθίες καί Λειτουργίες, ὅταν μοῦ τό ἐπιτρέπη ἡ Κυβέρνηση (!), ἀσχολοῦμαι μέ βιβλία πού πρόκειται νά ἐκδώσω, ἐπικοινωνῶ τηλεφωνικῶς μέ τούς ἀνθρώπους γιά νά τούς ἐνισχύσω, προσεύχομαι στόν Θεό  γιά τήν μάστιγα πού μᾶς ἦλθε, καί ἄλλα. 

6. Ἐρώτηση: Ἡ Ἐκκλησία, ἀκόμη καί μέσα ἀπό αὐτές τίς συνθῆκες, πῶς μπορεῖ νά σταθῆ διπλά στόν δοκιμαζόμενο πολίτη;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἐκκλησία, παρά τίς ἀπαγορεύσεις, οἱ ὁποῖες σέ μερικές περιπτώσεις εἶναι ἀπαραίτητες γιά τήν μή διασπορά τοῦ ἰοῦ καί ἄλλες εἶναι ἀκατανόητες, ἐξακολουθεῖ νά κάνη τό ἔργο της. Τό «μένω στό σπίτι» εἶναι αὐτή τήν ὥρα ἡ μοναδική ἀντίδραση ἐναντίον τοῦ ἰοῦ, ἀλλά αὐτό παράλληλα δημιουργεῖ ἄλλα τεράστια προβλήματα, πνευματικά, ψυχολογικά, ὑπαρξιακά, κοινωνικά, οἰκονομικά. Φοβᾶμαι δέ ὅταν θά σταματήση ὁ κίνδυνος ἀπό τόν ἰό, θά ἀποκαλυφθοῦν ὅλα τά προβλήματα, πού τώρα κουκουλώνονται! Πῶς θά ἀντιμετωπισθοῦν οἱ ποικιλότροποι καί ποικιλώνυμοι ἰοί; Πῶς θά ἀντιμετωπισθοῦν τά οἰκονομικά προβλήματα πού θά ἀνακύψουν;

7. Ἐρώτηση: Τί μήνυμα θά θέλατε νά στείλετε στούς συμπολίτες μας;

Ἀπάντηση: Ὁ Κένεθ Γκέργκεν ἔχει τονίσει ὅτι γιά τήν ἀντιμετώπιση ὅλων τῶν προβλημάτων ἀπαιτεῖται ἡ βοήθεια τῆς «αὐτόχθονης ψυχολογίας». Κάθε πολιτισμός ἔχει τήν ἀξία του καί τό κέντρο κάθε πολιτισμοῦ εἶναι ἡ θρησκεία. Στήν Πατρίδα μας κέντρο ἀκόμη καί τοῦ πολιτισμοῦ εἶναι ἡ Ἐκκλησία μέ ὅλη τήν παράδοσή της. Δέν εἶναι δυνατόν νά ὑπονομεύεται αὐτή ἡ παράδοση, ὥστε νά κάνουμε ἕναν λαό ἄχρωμο, ἄγευστο, ἀνούσιο, χωρίς θεμέλια, χωρίς παράδοση, χωρίς θεία Λειτουργία. Χρειάζεται ὑπομονή, πίστη καί προσευχή. «Μένουμε στό σπίτι», ἀλλά προπαντός «μένουμε στό πραγματικό σπίτι μας», πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία, στό ὁποῖο σπίτι μιλᾶμε τήν ἴδια γλώσσα, ἐπικοινωνοῦμε μέ τόν Χριστό, τούς ἁγίους ὅλων τῶν αἰώνων, ἔχουμε τήν ἴδια παράδοση πού ὑπερβαίνει καί τόν θάνατο.–  

Ἡ συνέντευξη στήν δημοσιογράφο Μαρίνα Ζιώζιου στό ΕΘΝΟΣ

Συνέντευξη τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

στὸν Δημοσιογράφο Παναγιώτη Τσούμα

Δημοσιεύθηκε στὴν Ἐφημερίδα Ἐμπρός, τὴν 21-5-2004

Ἡ κρίση στὶς σχέσεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο κυριάρχησε στὴν ἐπικαιρότητα τὸν τελευταῖο καιρό, καί, ὅπως εἶναι παρατηρημένο, στὴν ἐνημέρωση ἐπικράτησε μᾶλλον ἡ ἐπιφάνεια τῶν γεγονότων, ἀρκετὲς μάλιστα φορὲς παραποιημένη.

Ὁ Μητροπολίτης μας ἀσχολήθηκε μὲ τὸ ἐκκλησιαστικὸ αὐτὸ ζήτημα, συμμετεῖχε σὲ σχετικὴ Ἐπιτροπὴ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου καὶ συνέγραψε δύο βιβλία γιὰ τὶς σχέσεις Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

Ἡ συνέντευξη ποὺ παραχώρησε στὸν δημοσιογράφο τῆς τοπικῆς ἐφημερίδος "Ἐμπρὸς" κ. Παναγιώτη Τσούμα εἶναι ἐνημερωτικὴ καὶ συγχρόνως ἀναλυτική.

***

1. Ἐρώτηση: Ποιὲς εἶναι οἱ ἐντυπώσεις σας ἀπὸ τὶς συζητήσεις ποὺ ἔγιναν αὐτὴν τὴν ἐποχὴ στὰ Μέσα Μαζικῆς Ἐνημερώσεως γιὰ τὴν κρίση μεταξὺ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν;

Ἀπάντηση: Τὶς περισσότερες φορὲς αἰσθάνθηκα βαθειὰ θλίψη. Φαινόταν καθαρὰ ἡ ἄγνοια μερικῶν γιὰ τὰ θέματα αὐτά, ἡ ἀποσπασματικὴ θεώρηση ποὺ εἶχαν, ἡ συνειδητὴ ἢ ἀσυνείδητη προσπάθεια παραπληροφόρησης.

Γιὰ παράδειγμα νὰ ἀναφέρω ὅτι μοῦ ἔκανε τεράστια ἐντύπωση ὅτι ἀκόμη καὶ νομικοὶ ἔγραψαν ὅτι ἡ Ἑλληνικὴ Πολιτεία ὑπήγαγε διοικητικῶς τὶς Μητροπόλεις τῶν λεγομένων Νέων Χωρῶν στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος μὲ τὸν νόμο 3615 τοῦ 1928 ποὺ προηγήθηκε τῆς Πατριαρχικῆς Πράξεως, ἡ ὁποία ἐξεδόθη ἀργότερα τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 1928, ἀφήνοντας νὰ ἐννοηθῇ ὅτι εἶναι ἰσχυρότερος ὁ νόμος τῆς Πολιτείας ἀπὸ τὴν Πατριαρχικὴ Πράξη. Ἐνῷ ἀγνοοῦν ὅτι τόσο ἀπὸ τὰ Πρακτικὰ τῆς Συνόδου τοῦ Πατριαρχείου τοῦ Ἰανουαρίου 1928 ποὺ δημοσιεύθηκαν, ὅσο καὶ ἀπὸ τὴν εἰσηγητικὴ ἔκθεση στὴν Βουλὴ προκειμένου νὰ ψηφισθῇ ὁ νόμος, φαίνεται καθαρὰ ὅτι, πρὶν τὴν ψήφιση τοῦ Νόμου, ὑπῆρξε συμφωνία μεταξὺ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ Ἑλληνικῆς Πολιτείας, ἡ δὲ Ἑλληνικὴ Πολιτεία, προκειμένου νὰ ἐκδώση τὸν νόμο, εἶχε ὑπ' ὄψη τῆς ἀποσταλὲν Σχέδιο Πατριαρχικῆς Πράξεως. Τὸ ὅτι δὲν συμπεριλήφθησαν ὅλοι οἱ ὅροι τοῦ Σχεδίου Πράξεως στὸν Νόμο, αὐτὸ δὲν εἶναι σοβαρὸ πρόβλημα, ἀφοῦ ὁ κυρωτικὸς νόμος δὲν εἶναι ἀπαραίτητο νὰ ἐπαναλαμβάνη πλήρως τὴν κυρουμένη διεθνῆ Πράξη, ὅπως σημειώνει ὁ Καθηγητὴς Κωνσταντῖνος Βαβοῦσκος. Ἐπίσης, στὸν μεταγενέστερο Νόμο 5438 τῆς 17ης Αὐγούστου 1932 (Καταστατικὸς Χάρτης) μνημονεύεται ρητῶς ὅτι ἡ διοίκηση τῶν Μητροπόλεων αὐτῶν γίνεται σύμφωνα μὲ τὸν νόμο 3615, ἀλλὰ καὶ σύμφωνα μὲ τὴν Πατριαρχικὴ Πράξη τοῦ 1928.

Ὅμως τελικὰ τὸ πρόβλημα ποὺ ἀνέκυψε δὲν εἶναι νομικό, ἀλλὰ καθαρὰ ἐκκλησιολογικό, ἐπειδὴ ἡ εὐχαριστιακὴ συγκρότηση τῆς Ἐκκλησίας δὲν γίνεται μὲ τοὺς νόμους τῆς Πολιτείας, ἀλλὰ ἀπὸ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, διὰ τῶν δογμάτων καὶ τῶν ἱερῶν Κανόνων, καὶ γι' αὐτὸ τὰ νομικὰ ἐπιχειρήματα εἶναι ἀνεπαρκῆ.

Ἐπίσης, μοῦ ἔκανε ἀλγεινὴ ἐντύπωση ἡ ἀδιακρισία μερικῶν, ὁ φανατισμός τους καὶ ὁ ἀπόλυτος τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο μιλοῦσαν καὶ ἀντέκρουαν τὶς ἀπόψεις τῶν ἄλλων. Δὲν διαλέγονται μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο Κληρικοὶ καὶ γενικὰ ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας.

Ἀκόμη κακὴ ἐντύπωση μοῦ ἔκαναν οἱ δημοσκοπήσεις γιὰ τὸ θέμα αὐτὸ καὶ τὰ ποσοστὰ ποὺ δίνονταν στὸν Πατριάρχη καὶ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο. Κατ' ἀρχὰς σὲ κανονικὰ θέματα δὲν ἔχουν θέση οἱ δημοσκοπήσεις. Μπορεῖτε νὰ φαντασθῆτε το νὰ γίνονται δημοσκοπήσεις γιὰ δογματικὰ καὶ κανονικὰ ζητήματα; Ἔπειτα τὰ ἐρωτήματα ποὺ ἔθεταν γιὰ τὸ ποιός ἔχει δίκαιο ἢ ἄδικο ἦταν κενὰ περιεχομένου. Καὶ αὐτὸ γιατί, ὅπως εἶπε κάποιος, ἂν ἐτίθετο πρῶτα τὸ ἐρώτημα: "Ἔχετε διαβάσει τὴν Πατριαρχικὴ Πράξη τοῦ 1928 καὶ τὸν Καταστατικὸ Χάρτη;", τότε θὰ διαπιστωνόταν ὅτι τὸ 99% τῶν ἀνθρώπων, ἀκόμη δὲ καὶ τῶν Κληρικῶν, δὲν εἶχε διαβάσει τὰ κείμενα αὐτά, ὁπότε δὲν εἶχε νόημα ἡ ἐρώτηση γιὰ τὸ ποιός ἔχει δίκαιο.

2. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, στὸ βιβλίο σας "Ἐκκλησιαστικοὶ Ἀναβαθμοὶ" καὶ στὸ κεφάλαιο "Ἡ πόλις ἑάλω ἀλλὰ ζῇ" ἐκφράζετε τὴν ἄποψη ὅτι τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο τῆς Κωνσταντινούπολης εἶναι ὁ μόνος θεσμὸς ποὺ ἐξακολουθεῖ νὰ ἐκφράζη τὸ οἰκουμενικὸ πνεῦμα τῆς ρωμηοσύνης. Πιστεύετε ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ὑπὸ τὴν νῦν ἡγεσία της ἀσπάζεται αὐτὴ τὴν ἄποψη;

Ἀπάντηση: Πάντοτε πίστευα καὶ τὸ ἔχω δημοσιοποιήσει σὲ διάφορα κείμενά μου, κυρίως στὰ δύο βιβλία ποὺ ἔγραψα γιὰ τὴν σχέση μεταξὺ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ὅτι τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἐκφράζει τὴν οἰκουμενικότητα τοῦ ἑλληνισμοῦ καὶ τὴν οἰκουμενικότητα τῆς Ὀρθοδοξίας. Εἶναι τὸ τελευταῖο ἀπομεινάρι τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, τοῦ λεγομένου Βυζαντίου. Εἶναι γνωστὴ ἡ ἔκφραση ὅτι ἡ Ἐκκλησία, μὲ πρωτεύοντα ρόλο τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, ἀποδείχθηκε τὸ "Βυζάντιο μετὰ τὸ Βυζάντιο" ὅπως εἶπε ὁ μεγάλος Ρουμάνος ἱστορικὸς Γιόρκα. Τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο εἶναι ἕνας ἀκοίμητος ὀφθαλμὸς τῆς οἰκουμενικῆς Ὀρθοδοξίας, τὸ συντονιστικὸ κέντρο τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, οἱ δὲ Μητροπόλεις του ἐπεκτείνονται ἀπὸ τὴν Κορέα μέχρι τὴν Ἀμερική. Γι' αὐτὸ λυπᾶμαι πολὺ ὅταν γίνεται λόγος γιὰ "Τοῦρκο Πατριάρχη", γιατί ὅσοι τὸ λένε αὐτὸ διαπνέονται ἀπὸ μιὰ ἐθνικιστικὴ νοοτροπία ἢ τοὐλάχιστον ὁμιλοῦν ἀδιάκριτα. Πιστεύω ὅτι ἡ ἡγεσία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ποὺ εἶναι ἡ Ἱεραρχία, ἐκτιμᾶ τὴν σπουδαιότητα τοῦ θεσμοῦ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, χωρὶς νὰ ἀποκλείονται καὶ οἱ ἐξαιρέσεις, ἀπὸ ἄγνοια ἢ ἄλλα αἴτια ποὺ εἶναι ἐλλαδοκεντρικά.

3. 'Ἐρώτηση: Ἡ κρίση ποὺ ξέσπασε τελευταία, μὲ ἀφορμὴ κυρίως τὴν ἐκλογὴ νέου Μητροπολίτη στὴν Θεσσαλονίκη, φαίνεται νὰ εἶναι μόνο ἡ κορυφὴ τοῦ παγόβουνου. Ἀκούγεται ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος προωθεῖ σχέδιο ἀναβάθμισής της σὲ Πατριαρχεῖο τοῦ ἀπανταχοῦ Ἑλληνισμοῦ; Ἂν αὐτὸ ἔχει βάση, ποῦ ὁδηγούμαστε;

Ἀπάντηση: Χαίρομαι γιατί ἔχετε ἀντιληφθῆ ὅτι ἡ Μητρόπολη τῆς Θεσσαλονίκης ἦταν ἁπλῶς ἡ ἀφορμὴ καὶ τὸ παγόβουνο ποὺ φαίνεται. Τὰ αἴτια εἶναι ἄλλα καὶ βαθύτερα. Πιστεύω ὅτι τὸ πρόβλημα δὲν εἶναι νομικό, ἀλλὰ βαθύτατα ἐκκλησιολογικό. Γράφηκε στὰ Μ.Μ.Ε. ὅτι παρατηροῦνται διάφορες ἐπιδιώξεις γιὰ ἀναβάθμιση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος σὲ Πατριαρχεῖο ὁλοκλήρου τοῦ ἑλληνισμοῦ. Ἐκεῖνο ποὺ γνωρίζω εἶναι ὅτι τέτοιες ἀντιλήψεις καλλιεργήθηκαν στὴν ἐποχὴ τῆς δικτατορίας τῶν συνταγματαρχῶν, ποὺ καὶ τότε δημιουργήθηκε μεγάλη κρίση στὶς σχέσεις μεταξὺ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μὲ συνέπεια τὴν πτώση τοῦ τότε Ἀρχιεπισκόπου Ἱερωνύμου. Ἐπίσης, καὶ σήμερα μερικοὶ πολιτικοὶ ἄνδρες, ὅπως λέγεται, διακατέχονται ἀπὸ μερικὲς τέτοιες τάσεις μεγαλοϊδεατισμοῦ, μὲ ἄλλη βέβαια μορφή. Σύμφωνα μὲ αὐτὲς πρέπει κατ' ἀρχὰς νὰ γίνη ἑνοποίηση τοῦ κρατικοῦ μὲ τὸν ἐκκλησιαστικὸ χῶρο στὴν Ἑλλάδα καὶ στὴν συνέχεια νὰ ἀκολουθήση ἡ προσάρτιση τῶν ἑλληνικῶν Ἐκκλησιῶν τῆς διασπορᾶς στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, μὲ τὴν ἀπόσπασή τους ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Ἔτσι, κατ αὐτούς, ἡ Ἀθήνα θὰ γίνη τὸ κέντρο τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Μιὰ ἀρχὴ καὶ ἕνα πρῶτο πείραμα πρὸς τὴν κατεύθυνση αὐτὴ εἶναι ἡ συγκρότηση τοῦ "Συμβουλίου Ἀποδήμου Ἑλληνισμοῦ" (ΣΑΕ).

Πρόκειται γιὰ ἐπικίνδυνες θεωρίες καὶ ἀπόψεις, διότι χρησιμοποιεῖται ἡ Ἐκκλησία γιὰ πολιτικοὺς καὶ ἐθνικοὺς σκοπούς. Δὲν νομίζω ὅτι τέτοιες ἰδέες καλλιεργοῦνται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἐνῷ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος τὸ ἀρνήθηκε αὐτό. Ὅμως τέτοιες ἐπικίνδυνες ἰδέες ὑποθάλπονται ἀπὸ μερικοὺς πολιτικοὺς καὶ ἐκκλησιαστικοὺς κύκλους, οἱ ὁποῖοι τελικὰ πέφτουν στὴν παγίδα τοῦ ἐθνικισμοῦ, εἴτε τοῦ πανσλαυϊστικοῦ, εἴτε τοῦ παναραβικοῦ ἐθνικισμοῦ, καθὼς ἐπίσης δίνουν ἐπιχειρήματα στὴν λεγόμενη "Σκοπιανικὴ Ἐκκλησία". Καὶ οἱ Σκοπιανοὶ ἰσχυρίζονται, ὅτι ἀφοῦ δημιουργήθηκε Σκοπιανικὸ Κράτος, γιατί νὰ μὴ ἔχουν καὶ αὐτοὶ τὴν δική τους ἀνεξάρτητη "Μακεδονικὴ" Ἐκκλησία, στὴν ὁποία θὰ συμπεριλαμβάνονται καὶ οἱ "Μακεδόνες" τῆς Αὐστραλίας καὶ τῶν ἄλλων μερῶν τοῦ κόσμου. Γι' αὐτὸ θεωρῶ ὅτι ἡ ὕπαρξη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, μεταξὺ τῶν ἄλλων, ἀπομονώνει κάθε ἐθνοφυλετικὴ τάση, ἀποφεύγοντας τὸν κίνδυνο ποὺ προέρχεται ἀπὸ αὐτὲς καὶ γι' αὐτὸ πρέπει νὰ τὸ στηρίζουμε.

4. Ἐρώτηση: Τελικά, Σεβασμιώτατε, μήπως οἱ διαφορὲς μεταξὺ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος δὲν ὀφείλονται σὲ διαφορετικὲς ἑρμηνεῖες τοῦ ὑφισταμένου κανονικοῦ καὶ νομικοῦ πλαισίου, ἀλλὰ σὲ προσωπικὲς φιλοδοξίες κυρίως;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἕνα πνευματικὸ Νοσοκομεῖο ποὺ θεραπεύει τὴν πνευματικὴ ἀσθένεια τῶν ἀνθρώπων. Ἔτσι μέσα στὴν Ἐκκλησία ὑπάρχουν θεραπευθέντες, ποὺ εἶναι οἱ ἅγιοι, θεραπευόμενοι ποὺ εἶναι ὅσοι ἀγωνίζονται νὰ θεραπευτοῦν, καὶ ἀθεράπευτοι ὅσοι δὲν θέλουν νὰ θεραπευτοῦν. Εἶναι δὲ φυσικὸ νὰ ὑπάρχη αὐτὴ ἡ διάκριση, γιατί αὐτὸ συνδέεται μὲ τὴν προσωπικὴ ἐλευθερία, καὶ ἔτσι ὑπάρχουν ἄνθρωποι, Κληρικοὶ καὶ λαϊκοί, μὲ διάφορα πάθη μέσα στὴν Ἐκκλησία.

Γεγονὸς ὅμως εἶναι ὅτι στὴν συγκεκριμένη περίπτωση ἔγιναν ἄστοχες κινήσεις καὶ προτάσεις ἀπὸ Ἀρχιερεῖς ποὺ πυροδότησαν τὴν κατάσταση. Τὸ πρόβλημα ξεκίνησε ἀπὸ τὸ 1998 ὅταν ἕνας Ἀρχιερεὺς πρότεινε στὴν Ἱεραρχία νὰ μνημονεύεται ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν ἀπὸ τοὺς λειτουργοῦντας Ἀρχιερεῖς, ἐνῷ τώρα μνημονεύεται ἡ Ἱερὰ Σύνοδος, ἐπειδὴ τὸ σύστημα διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι Συνοδικό. Στὴν συνέχεια, ἄλλος Ἀρχιερεὺς ἔκανε σχετικὴ εἰσήγηση στὴν Ἱεραρχία νὰ μνημονεύεται ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἀκόμη καὶ στὶς Ἐπαρχίες τῆς Βορείου Ἑλλάδος, τῶν ὁποίων οἱ Ἀρχιερεῖς μνημονεύουν τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη, καθὼς ἐπίσης καὶ ἄλλοι Ἀρχιερεῖς τὸ ἐφήρμοσαν στὴν πράξη, γιὰ προσωπικούς τους λόγους. Ὅμως τὸ Πατριαρχεῖο ἀντέδρασε τότε γιὰ πρώτη φορά, μὲ ἀποστολὴ Πατριαρχικοῦ Γράμματος, γιατί κάτι τέτοιο θὰ ἀνέτρεπε τὸ ἐκκλησιαστικὸ θεσμικὸ σύστημα διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ ἀπὸ ἐκεῖ ἄρχισε ἡ κρίση στὶς σχέσεις μεταξὺ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν. Ἠμουν μέλος τῆς σχετικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς καὶ γνωρίζω ὅλες τὶς λεπτομέρειες γιὰ τὸ πῶς ἄρχισε ἡ κρίση μεταξὺ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν.

5. Ἐρώτηση: Ἔχει συνειδητοποιήσει, νομίζετε, ἡ ἡγεσία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τί θὰ σήμαινε γιὰ τὸν Ἑλληνισμὸ τυχὸν περαιτέρω ἀποδυνάμωση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ὅπως ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας καὶ ἐνδεχομένως τὸ Βατικανὸ ἐπιδιώκουν;

Ἀπάντηση: Ἡ ὅλη ἐξέλιξη τῆς καταστάσεως καὶ ἡ παραπληροφόρηση γύρω ἀπὸ τὸ θέμα αὐτὸ συντελεῖ στὴν ἀποδυνάμωση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Εἶναι γνωστὸν ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Μόσχας, μετὰ τὴν πτώση τῆς Κωνσταντινουπόλεως τὸ 1453, ἀνέπτυξε τὴν θεωρία τῆς Τρίτης Ρώμης καὶ διεκδικεῖ τὴν πρωτοκαθεδρία ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, περιθωριοποιῶντας τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Καὶ τώρα τὸ ἐπιδιώκει μὲ τὴν προσπάθεια ἀναβαθμίσεως μερικῶν Τοπικῶν Ἐκκλησιῶν. Τὸ Βατικανὸ ἐπίσης ἐπιδιώκει ἢ χαίρεται μὲ τὰ προβλήματα ποὺ δημιουργοῦνται στὴν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Προσωπικὰ πίστευα ἀπὸ παλαιὰ ὅτι ἡ ἐπιμονὴ τοῦ Πάπα νὰ ἔλθη στὴν Ἀθήνα ἐκινεῖτο σὲ αὐτὴν τὴν προοπτική. Αὐτὸν τὸν κίνδυνο τὸν ἔχουν συνειδητοποιήσει πολλοὶ Ἱεράρχες τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

6. Ἐρώτηση: Ἡ παρατηρούμενη ἀπὸ πολλὲς πλευρὲς προσπάθεια ἀποδυνάμωσης τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου θὰ λέγατε ὅτι ὀφείλεται σὲ μιὰ τάση ἐθνικοποίησης τῶν ἐπὶ μέρους Ἐκκλησιῶν στὸ χῶρο τῆς Ὀρθοδοξίας; Καὶ ἂν ναί, αὐτὸ εἶναι καλὸ ἢ κακὸ γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία;

Ἀπάντηση: Ὁ ἐθνοφυλετισμὸς ἀποτελεῖ τὸν μεγαλύτερο κίνδυνο τῆς συγχρόνου Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ἡ Πατριαρχικὴ Σύνοδος τοῦ 1872, ποὺ λειτούργησε ὅπως ἡ Σύνοδος ποὺ ἔγινε πρὶν λίγες ἡμέρες στὴν Κωνσταντινούπολη, κατεδίκασε τὸν ἐθνοφυλετισμὸ ὡς αἵρεση. Μὲ τὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 ἀναπτύχθηκε ὁ ἑλληνικὸς ἐθνικισμός. Μὲ τὴν βουλγαρικὴ ἐξαρχία τὸ 1870 καλλιεργήθηκε ὁ βουλγαρικὸς καὶ κατ' ἐπέκταση ὁ σλαυϊκὸς ἐθνικισμός. Καὶ μὲ τὴν κατάληψη τοῦ Πατριαρχείου Ἀντιοχείας ἀπὸ τοὺς Ἄραβας, μὲ τὴν συνεργασία τῆς Τσαρικῆς Ρωσίας, ὅπως ἐκφράσθηκε ἀπὸ τὸν Ρῶσο Πρόξενο στὴν Συρία Μπηλάηεφ, τὸ 1896, ἐκφράστηκε ὁ ἀραβικὸς ἐθνικισμός. Αὐτὸ εἶναι καὶ τὸ μεγάλο πρόβλημα τῶν ἡμερῶν μας, ὅπως τὸ βλέπει κανεὶς στὴν Εὐρώπη, κυρίως ὅμως στὴν Ἀμερική, ποὺ οἱ Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες εἶναι "ἐθνικὲς" Ἐκκλησίες, ἀφοῦ ἦταν Ἐκκλησίες μεταναστῶν καὶ μετέφεραν τὶς παραδόσεις καὶ τὸ πνεῦμα τῶν πατρίδων τους. Συνέπεια αὐτοῦ τοῦ προβλήματος εἶναι ὅτι οἱ ξένοι βλέπουν τὴν παρουσία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας σὲ ἑλληνόφωνη, σλαυόφωνη καὶ ἀραβόφωνη Ὀρθοδοξία. Τώρα δὲ μὲ τὴν κρίση στὶς σχέσεις μεταξὺ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, παρουσιάζεται καὶ διάσπαση μεταξὺ τῶν ἑλληνοφώνων Ἐκκλησιῶν, ἀκόμη καὶ στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἀμερικῆς. Ὑπάρχει ὁ κίνδυνος νὰ ἐπαναληφθῆ στὶς ἡμέρες μας, μὲ ἄλλη μορφή, ἡ διάσπαση τῶν Ἑλληνικῶν Ἐκκλησιῶν τῆς Ἀμερικῆς στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰῶνος σὲ βασιλόφρονας καὶ βενιζελικούς. Πρέπει νὰ προσέξη αὐτὸ τὸ σημεῖο πολὺ κυρίως ἡ πολιτικὴ Ἡγεσία τοῦ τόπου. Δὲν εἶναι καιρὸς γιὰ πειράματα στὸν χῶρο τοῦ ἑλληνισμοῦ καὶ κυρίως στὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία πρέπει νὰ ἐκφράζη τὴν ἑνότητα καὶ ὄχι τὴν διαιρεμένη κοινωνία.

Ὁ κίνδυνος ἀποδυναμώσεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου φαίνεται στὴν Ἀμερική. Εἶναι γνωστὸν ὅτι στὴν Ἀμερικανικὴ Ἤπειρο δὲν ὑπάρχει ἑνιαία Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἀλλὰ κάθε Πατριαρχεῖο καὶ κάθε αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία ἔχει καὶ τὶς δικές του Ἐκκλησίες. Τὸ πρόβλημα τῆς Διασπορᾶς εἶναι ἕνα πρόβλημα μὲ τὸ ὁποῖο πρόκειται νὰ ἀσχοληθῇ ἡ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος ποὺ προετοιμάζεται. Ἐπίσης, ὑπάρχουν καὶ πολλὲς Ἐκκλησίες Παλαιημερολογιτῶν ἢ Ἐπίσκοποι ἀχειροτόνητοι. Γιὰ νὰ διασφαλισθῇ ἡ ἑνότητα τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καὶ νὰ ἀντιμετωπισθοῦν μερικὰ προβλήματα, δημιουργήθηκε ἡ λεγομένη SCOBA (Σύνοδος Κανονικῶν Ὀρθοδόξων Ἐπισκόπων Ἀμερικῆς) ὑπὸ τὴν προεδρία τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀμερικῆς ποὺ ὑπάγεται στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Μπορεῖτε νὰ φανταστῆτε τὴν ζημιὰ ποὺ θὰ ὑποστῇ ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία στὴν Ἀμερική, μὲ τὴν ἀποδυνάμωση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τὸ ὁποῖο διακρίνεται ἀπὸ τὴν οἰκουμενική του ἀποστολὴ καὶ διασφαλίζει τὴν ἑνότητα τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν;

7. Ἐρώτηση: Ἔχει εἰπωθεῖ, Σεβασμιώτατε, ὅτι γιὰ νὰ ἐνταχθῇ ἕνας ἄνθρωπος στὴν παγκοσμιότητα, προϋπόθεση εἶναι νὰ μάθη νὰ ζῇ καὶ πέρα ἀπὸ τὸν ἑαυτό του. Γιὰ τοὺς ἀνθρώπους τῆς Ἐκκλησίας αὐτὸ ἰσχύει πολὺ περισσότερο ἂν θέλουν πραγματικὰ νὰ προσφέρουν μὲ τὸ παράδειγμά τους.

Σπανίως ὅμως βλέπουμε τέτοια παραδείγματα καὶ τὸ ἐρώτημα εἶναι μήπως τελικὰ ἡ Ἐκκλησία ἀπὸ χῶρος πνευματικὸς ποὺ ἔπρεπε νὰ εἶναι ἔχει καταστεῖ χῶρος ἀπνευμάτιστος; Καὶ δὲν ἐννοῶ θεολογικά.

Ἀπάντηση: Ἀσφαλῶς ὑπάρχει διαφορὰ μεταξὺ παγκοσμιότητας καὶ παγκοσμιοποίησης. Ἡ παγκοσμιότητα ἔχει σχέση μὲ τὴν λεγόμενη πολυπολιτισμικὴ κοινωνία στὴν ὁποία ὁδηγούμαστε καὶ εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νὰ ζήσουμε. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔζησε πάντα σὲ μιὰ πολυπολιτισμικὴ κοινωνία. Γιὰ τὴν καλὴ συνύπαρξη τῶν διαφόρων πολιτισμῶν πρέπει νὰ ἐφαρμοσθῇ ἡ λεγομένη ἀρχὴ τῶν συστημάτων, σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία πρέπει νὰ ὑπάρχουν τρεῖς προϋποθέσεις ἤτοι σαφὴς γνώση τῶν ὁρίων μεταξὺ τῶν παραδόσεων, σεβασμὸς τῆς ἄλλης πολυπολιτισμικῆς ὁμάδας καὶ γέφυρα ἐπικοινωνίας μεταξὺ τῶν διαφόρων πολυπολιτισμικῶν ὁμάδων. Ἔτσι ἀποφεύγεται τόσο ἡ πολιτιστικὴ ἀλλοτρίωση ὅσο καὶ ὁ φονταμενταλισμός. Ὅταν μιὰ Ἐκκλησία δὲν κινεῖται μέσα σὲ αὐτὴν τὴν προοπτικὴ εἶναι ἢ ἐκκοσμικευμένη ἢ φονταμενταλιστική, καθὼς ἐπίσης εἶναι "ἀπνευμάτιστη", ὅπως τὸ χαρακτηρίζετε.

8. Ἐρώτηση: Ἀκούσθηκαν τὸν τελευταῖο καιρὸ κάποιες ἀπόψεις γιὰ τὸ ὅτι εἶναι ἀνάγκη νὰ χωρισθῇ ἡ Πολιτεία ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία γιὰ νὰ μὴ διαταράσσωνται οἱ μεταξύ τους σχέσεις. Ποιά εἶναι ἡ γνώμη σας;

Ἀπάντηση: Πράγματι, παρετήρησα ὅτι ἡ πρόσφατη συζήτηση περιστράφηκε καὶ πρὸς τὴν κατεύθυνση αὐτή. Διετύπωσα δὲ γραπτῶς τὴν ἄποψη ὅτι αὐτὴ ἡ συζήτηση γιὰ τὴν διαπάλη μεταξὺ κανονικότητος καὶ νομιμότητος, θὰ γίνη ἀφορμὴ νὰ ἐπιχειρηθῇ, ἐνδεχομένως, μὲ τὴν πρώτη εὐκαιρία, ὅταν θὰ γίνη ἀναθεώρηση τοῦ Συντάγματος, νὰ βγῇ ἀπὸ τὸ τρίτο ἄρθρο του ἡ ἀναφορὰ στὸν Συνοδικὸ Τόμο τοῦ 1850 καὶ τὴν Πατριαρχικὴ Πράξη τοῦ 1928, ἢ νὰ γίνουν μερικὲς ἄλλες ρυθμίσεις καὶ ἀλλαγὲς στὶς σχέσεις μεταξὺ τῆς πολιτικῆς καὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως, γιὰ νὰ μὴ ἐμπλέκεται ἡ Πολιτεία σὲ αὐτές τις ἐνδοεκκλησιαστικὲς διενέξεις.

Ἁπλῶς ὅμως θὰ ἤθελα νὰ σημειώσω ὅτι ὅταν διαβάση κανεὶς προσεκτικὰ τὸ τρίτο ἄρθρο τοῦ Συντάγματος σὲ συνδυασμὸ μὲ τὸ δέκατο τρίτο ἄρθρο του θὰ διαπιστώση ὅτι δὲν ὑφίστανται μεγάλες ἐμπλοκὲς καὶ δὲν χρειάζεται ἀναθεώρηση τοῦ Συντάγματος γιὰ νὰ γίνουν μερικὲς νομοθετικὲς ἀλλαγές. Ἄλλωστε, καὶ ὁ Καταστατικὸς Χάρτης τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος δὲν προβλέπεται ἀπὸ τὸ Σύνταγμα νὰ εἶναι νόμος τοῦ Κράτους. Θὰ μποροῦσε ἕνας νόμος τῆς Πολιτείας νὰ ρυθμίζη τὸ νομικὸ καθεστὼς ποὺ θὰ διέπη τὴν Ἐκκλησία σὲ σχέση μὲ τὴν Πολιτεία, ὅπως γίνεται μὲ τὸ Γερμανικὸ Σύνταγμα, ὅπως καὶ μερικὰ ἄλλα ζητήματα καὶ νὰ δίδεται ἡ δυνατότητα στὴν ἴδια τὴν Ἐκκλησία νὰ καταρτίζη τὸν Καταστατικὸ τῆς Χάρτη καὶ νὰ ἐκδίδη κανονιστικὲς διατάξεις γιὰ νὰ διοικῆται σύμφωνα μὲ τοὺς Ἱεροὺς Κανόνας.

Βρίσκω τὴν εὐκαιρία νὰ ὑπογραμμίσω ὅτι προσωπικὰ θεωρῶ ὑποτιμητικὸ νὰ γράφεται στὸν Καταστατικὸ Χάρτη (Νόμο τοῦ Κράτους) ὅτι ὁ Μητροπολίτης δίδει ἐνώπιον τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας, τοῦ Ἀρχιεπισκόπου καὶ τοῦ Ὑπουργοῦ Παιδείας τὴν διαβεβαίωση "περὶ τῆς ἐκπληρώσεως τῶν "ἀρχιερατικῶν" αὐτοῦ καθηκόντων" (ἄρθ. 26 τοῦ Νόμου 590/1977), ἀφοῦ προηγήθηκε ἡ ἀρχιερατικὴ ὁμολογία κατὰ τὴν διάρκεια τῆς χειροτονίας του.

Γενικὰ πρέπει νὰ γίνη κάτι πρὸς τὴν κατεύθυνση αὐτή, δηλαδὴ στὴν ἐλευθεροποίηση, τόσο ὡς πρὸς τὴν διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας ὅσο καὶ πρὸς τὴν ἀπόδοση τῆς ἐκκλησιαστικῆς δικαιοσύνης, ἀλλὰ αὐτὸ πρέπει νὰ γίνη μέσα σὲ μιὰ ἤρεμη ἀτμόσφαιρα καὶ ὄχι σὲ ἐντάσεις.

9. Ἐρώτηση: Στὸν χῶρο τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ποιοὶ ἀπὸ τοὺς σημερινοὺς Ἱεράρχες νομίζετε ὅτι ξεχωρίζουν;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μαζὶ μὲ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο, ἀποτελεῖται ἀπὸ 81 Ἀρχιερεῖς, οἱ ὁποῖοι διακρίνονται ἀπὸ πολλὰ καὶ ποικίλα χαρίσματα. Δὲν εἶναι ἀνάγκη νὰ ἔχουν ὅλοι τὰ ἴδια χαρίσματα, γιατί τότε δὲν θὰ ὑπῆρχε ἀληθινὴ κοινωνία. Δὲν θὰ ἤθελα αὐτὴν τὴν στιγμὴ νὰ ἀναφέρω ὀνόματα, γιατί θὰ ἀδικήσω διαφόρους ἀδελφούς. Πάντως οἱ Ἀρχιερεῖς ποὺ ξεχωρίζουν σὲ διαφόρους τομεῖς δὲν εἶναι μόνον αὐτοὶ ποὺ παρουσιάζονται στὰ Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης.

10. Ἐρώτηση: Γιὰ τὸν Ἀλβανίας Ἀναστάσιο ποιά εἶναι ἡ γνώμη σας;

Ἀπάντηση: Γνωρίζω τὸν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίκοπο Ἀλβανίας ἀπὸ Πρεσβύτερο καὶ τὸν ἐκτιμοῦσα, ἀλλὰ καὶ ἐκεῖνος μὲ ἀγαποῦσε. Ὑπῆρχε μιὰ στενὴ σχέση καὶ ἐπικοινωνία μεταξὺ τοῦ Μάκ. Ἀλβανίας κ. Ἀναστασίου καὶ τοῦ ἀειμνήστου Γεροντός μου Μητροπολίτου Ἐδέσσης, Πέλλης καὶ Ἀλμπωπίας κυροῦ Καλλινίκου. Εἶχε ἔλθει πολλὲς φορὲς στὴν Ἔδεσσα γιὰ ὁμιλίες καὶ θεῖες Λειτουργίες. Ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Τιράνων καὶ πάσης Ἀλβανίας κ. Ἀναστάσιος εἶναι ἐκφραστὴς τῆς παγκοσμιότητος τοῦ Ἑλληνισμοῦ καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας, εἶναι ἔξυπνος ἄνθρωπος, ἔχει πολλὰ χαρίσματα καὶ εἶναι γνώστης τῶν συγχρόνων προβλημάτων καὶ γι' αὐτὸ συνεργάζεται στενὰ μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, τὸ ὁποῖο τὸν ἀξιοποιεῖ σὲ διάφορες ἐκκλησιαστικὲς ἀποστολές.

Τελειώνοντας θὰ ἤθελα νὰ ὑπογραμμίσω ὅτι τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο εἶναι εὐλογημένο ἀπὸ τοὺς Πατέρας τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων καὶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος εἶναι μιὰ ζωντανὴ Ἐκκλησία, γι' αὐτὸ καὶ πρέπει τὸ ταχύτερο ἡ κρίση αὐτὴ νὰ περατωθῇ καὶ νὰ ὑπάρχη στενὴ ἐπικοινωνία μεταξύ τους γιὰ τὴν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας, τὴν ἑνότητα τῆς κοινωνίας καὶ τὴν ἀποτροπὴ τῶν διαφόρων ἐθνοφυλετισμῶν.-

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Αὔριον (11 Ἰουλίου) ἑορτάζεται γιά πρώτη φορά ἡ μνήμη τοῦ ἁγίου Σωφρονίου τοῦ Ἁγιορείτου. Εἶχα προβεῖ σέ ὅλες τίς ἐνέργειες γιά νά εὑρεθῶ αὐτή τήν σπουδαία ἡμέρα γιά τήν ζωή μου καί τήν ζωή πολλῶν ἄλλων στήν Ἱερά Μονή Ἔσσεξ Ἀγγλίας γιά νά πανηγυρίσουμε τήν πρώτη ἑορτή του ὡς ἁγίου τῆς Ἐκκλησίας μας.

Πολλές φορές ἀπό τό 1976 μέχρι τό 1993 λειτούργησα μαζί του καί αἰσθάνθηκα τήν ἐσωτερική ζωή ἑνός ἐρημίτου Ἱερομονάχου, ἄκουσα ἀπό τό στόμα του λόγους ζωῆς αἰωνίου, ἔζησα εὐλογημένες ἡμέρες μαζί του ὅλα αὐτά τά χρόνια τῆς ἐπικοινωνίας μας. Μέ ἀγαποῦσε καί τόν ἀγαποῦσα.

Δυστυχῶς, ὅμως, οἱ συνθῆκες τῆς πανδημίας δέν ἐπέτρεψαν νά παρευρεθῶ αὐτήν τήν μεγάλη ἡμέρα στόν χῶρο στόν ὁποῖο ἔζησε τά τελευταῖα χρόνια τῆς ζωῆς του καί ἐκοιμήθη.

Μετριάζεται κάπως ἡ λύπη μου αὐτή μέ τήν σκέψη ὅτι ὅλη ἡ Ἐκκλησία θά ἑορτάση τήν μνήμη τοῦ ἁγίου σέ κάθε τόπο, ἀλλά καί μέ τήν δημοσίευση μιᾶς συνέντευξής μου πού μοῦ ζήτησαν ἀπό τόν ρουμανικό περιοδικό Familia Ortodoxă.

Παραθέτω στήν συνέχεια τήν συνέντευξη αὐτή, στήν ὁποία παρουσιάζεται ἕνα μικρό μέρος τῆς παρακαταθήκης τοῦ ἁγίου Σωφρονίου, σάν μιά μικρή συμμετοχή μου, σάν ἕνα μικρό κεράκι στήν μνήμη του, σέ αὐτήν τήν μεγάλη ἡμέρα.

*   *   *

1. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ἦρθε καί ἡ πολυαναμενόμενη ὥρα τοῦ πρώτου ἑορτασμοῦ τοῦ Γέροντος Σωφρονίου τοῦ Ἔσσεξ ὡς ἁγίου τῆς Ἐκκλησίας μας. Ξέρουμε ὅτι ἐσεῖς κάνατε τήν πρόταση γιά τήν ἁγιοκατάταξή του, καθώς ἐπίσης προτείνατε τήν ἁγιοκατάταξη καί ἄλλων μεγάλων συγχρόνων ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, τοῦ ἁγίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου καί τοῦ ἁγίου Πορφυρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου. Σᾶς παρακαλοῦμε νά μᾶς πεῖτε πῶς γνωρίσατε τόν Γέροντα Σωφρόνιο καί πῶς καταλάβατε ὅτι εἶναι ἅγιος;

Ἀπάντηση:  Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἔγραψα στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο γιά τήν ἁγιοκατάταξη τοῦ Γέροντος Σωφρονίου τό ἔτος 2004. Βέβαια, πολλοί Κληρικοί, Μοναχοί καί Χριστιανοί τό ζητοῦσαν ἀπό τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη. Ἐκτός τῶν ἄλλων, μπορῶ νά μνημονεύσω τούς Μοναχούς τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Παύλου Ἁγίου Ὄρους, ὅπου ὁ ἅγιος Σωφρόνιος διετέλεσε πνευματικός πατέρας. Ὅμως καί ὁ ἴδιος ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος ἤθελε τήν ἁγιοκατάταξη τοῦ Γέροντος Σωφρονίου, γιατί εἶχε καταλάβει τήν ἐπίδραση πού ἀσκοῦσε ὁ βίος, ἡ πολιτεία καί ἡ διδασκαλία του στούς Χριστιανούς τῆς Εὐρώπης, ἀλλά καί σέ ὅλο τό τόν κόσμο. Εἶναι εἰδική εὐλογία πού ἔγραψα στόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη γιά τόν ἅγιο Σωφρόνιο, καί γιά τόν ἅγιο Πορφύριο καί γιά τόν ἅγιο Παΐσιο. Γνώρισα τόν ἅγιο Σωφρόνιο, πρῶτα ἀπό τό βιβλίο πού ἔγραψε γιά τόν ἅγιο Σιλουανό τόν Ἀθωνίτη, καί ὕστερα ἀπό τίς δικές μου προσωπικές ἀναζητήσεις. Στήν ἀρχή κατάλαβα, ἤ μπορῶ νά πῶ αἰσθάνθηκα ἐσωτερικά, ὅτι μέσα στήν καρδιά του ἔρρεε τό ἡσυχαστικό καί θεοπτικό ρεῦμα τῆς Ἐκκλησίας, ἀπό τούς Προφῆτες, στούς Ἀποστόλους, μέχρι τούς Πατέρες. Ἑπομένως, ἐξέφραζε τήν γνήσια ὀρθόδοξη ζωή.

2. Ἐρώτηση: Γιατί ὁ ἅγιος Σωφρόνιος τοῦ Ἔσσεξ θεωρεῖται ἕνας ἀπό τούς μεγάλους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας τοῦ 20^οῦ αἰώνα; Ποιά εἶναι ἡ παρακαταθήκη τήν ὁποία ἄφησε ὁ ἅγιος Σωφρόνιος στόν σύγχρονο ἄνθρωπο;

Ἀπάντηση:  Ἀκριβῶς, γι' αὐτό πού εἶπα προηγουμένως, ὅτι ὁ ἴδιος του βρισκόταν μέσα στό ρεῦμα τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, ἦταν ἕνας ἐκφραστής τους, ἦταν πράγματι θεούμενος. Αὐτό φανέρωνε ἡ ἀτμόσφαιρα πού δημιουργοῦσε μέ τήν παρουσία του, τόν λόγο του, τήν σιωπή του, τήν προσευχή του, τήν θεία Λειτουργία πού τελοῦσε. Πολλά μπορεῖ νά πῆ κανείς γιά τήν παρακαταθήκη πού ἄφησε σέ ὅλους, καί κυρίως σέ ὅσους τόν εἶχαν γνωρίσει πιό στενά. Νομίζω μιά βασική πλευρά τῆς παρακαταθήκης αὐτῆς εἶναι ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ἀληθινός Θεός. Αὐτός μᾶς ἀποκάλυψε τόν Πατέρα καί μᾶς ἔστειλε τό Ἅγιον Πνεῦμα, διά τοῦ Χριστοῦ γνωρίζουμε τόν Πατέρα, δι' Αὐτοῦ ὁδηγούμαστε στήν αἰωνιότητα. Ὁ ἅγιος Σωφρόνιος ἔλεγε ὅτι ὁ Χριστός εἶναι «τό κριτήριο πάντων» καί «πρέπει νά φέρουμε στήν συνείδηση ὅτι ὀφείλουμε καί νά προσλάβουμε καί νά ἀφομοιώσουμε τό φρόνημα καί τήν ζωή τοῦ Ἴδιου τοῦ Χριστοῦ. Νά συμπεριφερόμαστε ἀπέναντί Του πραγματικά ὡς παιδιά πρός πατέρα καί μαθητές πρός διδάσκαλο, δηλαδή ἱκανοί νά ζοῦμε τήν ζωή τοῦ Ἴδιου τοῦ Θεοῦ. Καί ὅταν εἰσέλθουμε πλήρως στήν ζωή Του, τότε αὐτή ἡ κατάσταση θά εἶναι ἀσφαλῶς ἡ "θέωση"».

3. Ἐρώτηση: Ὁ ἅγιος Σωφρόνιος ἦταν ἕνας Γέροντας τῆς ἐλευθερίας. Σᾶς παρακαλοῦμε νά μᾶς μιλήσετε γιά τήν διδασκαλία τοῦ ὁσίου Σωφρονίου περί τῆς ἐλευθερίας. Τί εἶναι ἡ ἐλευθερία καί πῶς τήν ἀποκτᾶ κανείς;

Ἀπάντηση:  Ὁ ἅγιος Σωφρόνιος, ὅπως τό γράφει ὁ ἴδιος στό βιβλίο του «Ὀψόμεθα τόν Θεόν καθώς ἐστίν» ἔφθασε στήν θεωρία τοῦ θείου Φωτός, πού εἶναι μιά μεγάλη καί σπάνια ἐμπειρία. Ἔβλεπε τό Φῶς τοῦ Θεοῦ μετά τήν θεία Μετάληψη καί αὐτό τό Φῶς παρέμεινε μαζί του γιά τρεῖς ἡμέρες, ἔβλεπε τό Φῶς κατά τήν ὥρα τῆς νοερᾶς ἡσυχίας καί τῆς καθαρᾶς προσευχῆς. Μᾶς θυμίζει ἔντονα τόν ἅγιο Συμεών τόν Νέο Θεολόγο. Ἔτσι ἀπέκτησε μιά πνευματική ἐλευθερία καί μέσα ἀπό αὐτήν τήν ἐλευθερία ἀντιμετώπιζε ὅλα τά θέματα τῆς ζωῆς του καί σέ αὐτήν τήν ἐλευθερία τοῦ πνεύματος ὁδηγοῦσε καί τούς ἀνθρώπους πού εἶχε πνευματική σχέση μαζί τους. Ἑπομένως, ἡ ἐλευθερία κατά τόν ἅγιο Σωφρόνιο, δέν εἶναι μιά αὐτονομία τοῦ ἀνθρώπου οὔτε ἡ ζωή σύμφωνα μέ τά πάθη του, ἀλλά εἶναι ἡ κατά Χριστόν ζωή, ἡ ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στήν Πρόνοια τοῦ Θεοῦ καί, κυρίως, ἡ κοινωνία μαζί Του μέσα στό Φῶς. Ὁ ἴδιος ἔλεγε ὅτι, ὅταν «γαντζωνόμαστε δυνατά, σάν παιδιά, ἀπό Αὐτόν καί λαμβάνουμε ἀκόμη καί αὐτό πού ἔχει, ἕναν χαρακτήρα θεῖο», τότε σέ αὐτήν τήν κατάσταση τοῦ φόβου τοῦ Θεοῦ «θά φθάσουμε νά ζοῦμε κατά διαστήματα τήν θεία ἐλευθερία». Ἔτσι, γιά τόν ἅγιο Σωφρόνιο ἡ ἐλευθερία εἶναι «δῶρο τοῦ Θεοῦ», «εἶναι κατ' οὐσίαν ἀναπόσπαστο ἀπό τή γνώση τοῦ Αἰωνίου», εἶναι ἡ εἴσοδός μας διά τῆς ἐνεργείας τῆς Χάριστος τοῦ Θεοῦ «μέσα στήν σφαίρα τῆς ἐλευθερίας τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ». Καί αὐτό μποροῦμε νά τό ζήσουμε μέσα στήν Ἐκκλησία, πού εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, μέ τήν βοήθεια ἑνός θεουμένου πνευματικοῦ πατέρα.

4. Ἐρώτηση: Πῶς ἐκδηλώνεται ἡ πνευματική ἐλευθερία στήν ἐπικοινωνία πνευματικοῦ πατέρα καί μαθητή;

Ἀπάντηση:  Ὁ πνευματικός πατέρας, κατά τόν ἅγιο Σωφρόνιο, εἶναι αὐτός πού πέρασε ἀπό τήν Αἴγυπτο τῶν παθῶν στήν ἔρημο τῆς ἀπαθείας καί ἀπό ἐκεῖ ἔφθασε στήν γῆ τῆς ἐπαγγελίας, τῆς θεοπτίας. Εἶναι αὐτός πού ἔζησε τήν πρώτη μεγάλη ἔλευση τῆς θείας Χάριτος, τήν ἄρση τῆς Χάριτος καί τήν ἐν συνεχείᾳ ἔλευσή της καί ἔχει πείρα τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Εἶναι αὐτός πού γνώρισε τόν Θεό καί στήν συνέχεια ἀγαπᾶ ὅλους τούς ἀνθρώπους καί μέ αὐτήν τήν ἀγάπη θέλει «νά ἀνασύρη τούς ἀνθρώπους ἀπό τόν ἅδη τόν ὁποῖον δημιούργησαν μέ τά δικά τους ἀντιφατικά πάθη». Τό ἔργο τοῦ πνευματικοῦ πατρός εἶναι νά δημιουργήση κατά Χάριν θεούς «γιά τήν αἰωνιότητα ἐν τῷ ἀκτίστῳ Φωτί». Εἶναι ἕνας μεγαλειῶδες ἔργο, δέν εἶναι μιά ἁπλή καθοδήγηση γιά καθημερινά προβλήματα. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ πνευματικός ἐργάζεται μέ αὐτούς πού τοῦ ἐμπιστεύθηκε ὁ Θεός, ὅπως τό κάνει ὁ ἴδιος ὁ Θεός, δηλαδή ἐργάζεται μέ ἀγάπη, μέ τρυφερότητα, χωρίς βία καί ἐμπάθεια, περισσότερο ὡς ἐμπειρικός καθοδηγός, παρά ὡς νομοθέτης, βλέπει τήν κατάστασή τους καί ξέρει ποῦ καί πῶς θά τούς καθοδηγήση. Ἑπομένως, μεταξύ τοῦ πνευματικοῦ πατρός καί τοῦ πνευματικοῦ παιδιοῦ πρέπει νά πνέη «ἕνα ἀεράκι πνευματικῆς ἐλευθερίας» καί μιά ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ στήν αἰωνιότητα, ὥστε τό πνευματικό παιδί νά τηρῆ τήν διαθήκη τοῦ Θεοῦ αἰωνίως. Ἔκανε τό ἔργο του περισσότερο ὡς πνευματικός ἀδελφός. Ὁ ἴδιος ἔλεγε στούς μοναχούς του: «Γνωρίζετε πώς δέν τολμῶ ποτέ νά πῶ ὅτι εἶμαι "πατέρας" ἤ γέροντας. Αὐτό δέν μοῦ ταιριάζει. Βρίσκομαι ἀνάμεσά σας ὡς ἀδελφός. Τίποτε περισσότερο». Καί ἐπειδή πρός τό τέλος τῆς ζωῆς του βάδιζε ὑποβασταζόμενος ἀπό δύο μοναχούς, τούς ἔλεγε χαριτολογώντας: «Αἰσθάνομαι σάν νά εἶμαι μέ δυό ἀδελφούς: αὐτοί εἶναι πού ἔχουν ἐξουσία ἐπάνω μου!». Αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό, γιατί δείχνει καί αἴσθηση τῆς πνευματικῆς πατρότητος καί ἀδελφότητος, ἀλλά καί ἀναγνώριση τοῦ τί ἤθελε κάποιος πού συνδεόταν μαζί του, ὅτι ἤθελε νά τόν ὁδηγήση στόν Χριστό, ἀλλά καί δείχνει μιά μεγάλη εὐαισθησία. Ἐγώ ἔτσι τόν γνώρισα, ὡς ἕναν μεγάλο πολύπειρο ἀδελφό, γεμάτο ἀγάπη θυσιαστική.

5. Ἐρώτηση: Στήν συζυγία, πῶς χορηγεῖ κανείς ἐλευθερία στόν ἄλλο; Τί σημαίνει ἐλευθερία στό ζευγάρι;

Ἀπάντηση:  Ὁ ἅγιος Σωφρόνιος ἤξερε πολύ καλά πῶς νά καθοδηγῆ μοναχούς πρός τήν θέωση, στήν ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ. Ἤξερε τί θά πῆ ἀποταγή τῶν πάντων καί ἀφιέρωση ὅλης τῆς ζωῆς στόν Θεό μέ σκοπό νά ζήση κανείς στήν αἰωνιότητα μαζί Του. Μάλιστα ὅριζε τήν θέωση ὡς τήν κατάσταση ἐκείνη πού ἐνεργοῦμε κατά τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, κατά τό φρόνημα τοῦ Χριστοῦ σύμφωνα μέ τόν λόγο τοῦ Ἀποστόλου Παύλου «τοῦτο φρονείσθω ἐν ὑμῖν ὃ καὶ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ,» (Φιλιπ. β΄, 5). Ὡστόσο, ὅταν βρέθηκε στήν Εὐρώπη, πρῶτα στό Παρίσι καί ἔπειτα στήν Ἀγγλία, χρειάσθηκε νά καθοδηγήση καί ἐγγάμους ἀνθρώπους, μέ πολλά οἰκογενειακά προβλήματα, ὡς πρός τίς σχέσεις τῶν συζύγων μεταξύ τους καί ὡς πρός τίς σχέσεις τους μέ τά παιδιά τους.

Κατ' ἀρχάς, ἐμφορούμενος ἀπό τό πνεῦμα καί τήν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων γνώριζε ὅτι ἡ μοναχική ζωή εἶναι ἡ προπτωτική κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου, δηλαδή πρίν τήν πτώση τοῦ Ἀδάμ, καί ὁ γάμος, ὅπως τόν γνωρίζουμε σήμερα, εἶναι ἕνα μεταπτωτικό φαινόμενο, ὁ ὁποῖος εὐλογήθηκε ἀπό τόν Θεό. Ἐπίσης, γνώριζε τί θά πῆ ὅτι ὁ ἀνθρώπος εἶναι κατ' εἰκόνα καί καθ' ὁμοίωση τοῦ Θεοῦ καί γι' αὐτό καθοδηγοῦσε ὅλους τούς ἀνθρώπους, μοναχούς καί ἐγγάμους, πρός τήν κατεύθυνση αὐτή. Γράφει κάπου ὅτι ἡ ἀνθρωπότητα λόγῳ τῆς πτώσεως πού ζοῦσε πρίν τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ «δέν γνώρισε τήν μονογαμία», γιατί «γιά τόν πεπτωκότα ἄνθρωπο ἡ πολυγαμία εἶναι φυσική», ἐπειδή ζῆ μέ τά πάθη του. Ὁ Χριστός εὐλόγησε τήν μονογαμία, γι' αὐτό, ὅπως ἔλεγε, «ἡ χριστιανική μονογαμία εἶναι ὑπερφυσική, εἶναι κλήση πρός τήν ὑπευθυνότητά μας γιά τήν κατά τό δυνατόν βαθύτερη συναίσθηση τῆς προσωπικῆς μας ἀρχῆς».

Δηλαδή, ἔλεγε ὅτι ἡ ἀγάπη μεταξύ τῶν συζύγων δέν πρέπει νά εἶναι ἁπλῶς «ψυχική ἤ φυσιολογική», δέν πρέπει νά παραμένη στά ὅρια τῆς φύσεως, καί μάλιστα ὅπως δημιουργήθηκε μετά τήν πτώση, «γιά νά μήν ποῦμε συνδεδεμένη μέ τήν ἀνατομία ἤ στήν καλύτερη περίπτωση, μέ τόν ψυχισμό», ἀλλά πρέπει νά εἶναι ἡ προσπάθεια τῶν συζύγων ἀπό κοινοῦ νά γίνουν «ναός γιά τήν λατρεία τοῦ ἀνάρχου Πατρός. Τότε ὁ γάμος γίνεται ὁδός πρός σωτηρία». Καταλαβαίνετε σέ ποιό πνευματικό ὕψος ἔβλεπε τό μυστήριο τοῦ γάμου. Μέσα σέ αὐτήν τήν προοπτική καθοδηγοῦσε τούς συζύγους καί τόνιζε τήν ταπείνωση ὡς προϋπόθεση τῆς πραγματικῆς ζωῆς. Σέ ἕναν νέο ἄνδρα πού ἦρθε σέ σύγκρουση μέ τήν γυναίκα του, μέ τήν ὁποία εἶχαν ἀποκτήσει δύο παιδιά εἶπε: «Ταπεινώσου, καί τότε θά ἀποφύγουμε τήν τραγική διάλυση τῆς οἰκογένειας. Καί τά μικρά παιδιά θά σωθοῦν ἀπό τήν τραγική μορφή ζωῆς πού ὑφίστανται τά παιδιά, τῶν ὁποίων οἱ γονεῖς εἶναι χωρισμένοι».

Φαίνεται, λοιπόν, καθαρά ὅτι ὁ Γέροντας καθοδηγοῦσε τούς ἀνθρώπους μέ πνευματική σοφία, διάκριση, ἀσκώντας κάθε φορά ἄλλοτε τήν ἀκρίβεια καί ἄλλοτε τήν οἰκονομία, πάντοτε ὅμως μέσα ἀπό τήν προοπτική τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου στήν αἰωνιότητα μαζί μέ τόν Χριστό.

6. Ἐρώτηση: Ἐπίσης, ὡς γονεῖς, πῶς μποροῦμε νά βροῦμε τό χρυσό μέτρο μεταξύ ἐλευθερίας καί περιορισμοῦ στήν σχέση μας μέ τά παιδιά;

Ἀπάντηση: Νομίζω ὅτι ὅταν οἱ σύζυγοι βροῦν τό χρυσό μέτρο στίς σχέσεις μεταξύ τους, πού συνδέει τήν πραγματική ἀγάπη μέ τήν ἀληθινή ἐλευθερία, τότε θά βροῦν καί τό χρυσό μέτρο μεταξύ τῆς ἐλευθερίας καί τοῦ περιορισμοῦ τῶν σχέσεών τους μέ τά παιδιά. Ἄλλωστε, ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν δέν γίνεται ἀνάλογα μέ αὐτά πού λένε οἱ γονεῖς μέ λόγια, ἀλλά αὐτά πού εἶναι οἱ ἴδιοι οἱ γονεῖς μέσα στήν ἐσωτερική τους ζωή, στήν καρδιά τους. Τά παιδιά θά ἀφομοιώσουν αὐτά πού αἰσθάνθηκαν ἀπό τόν ἐσωτερικό κόσμο τῶν γονέων τους καί ὄχι αὐτά πού βλέπουν ἐξωτερικά στό σπίτι. Ὁ ἅγιος Σωφρόνιος ἔλεγε ὅτι εἶναι πολύ σημαντικό γιά τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν γιά τό ποιά εἶναι ἡ ἀτμόσφαιρα τῆς οἰκογένειας μέσα στήν ὁποία μεγαλώνουν τά παιδιά. Ὅπως τό ἔμβρυο ζῆ καί μεγαλώνει μέσα στό ἀμνιακό ὑγρό στήν μήτρα τῆς μητέρας του, ἔτσι, κατά κάποιον τρόπο, καί τό πνευματικό ἀμνιακό ὑγρό τοῦ σπιτιοῦ πρέπει νά εἶναι τέτοιο, πού τό παιδί νά αἰσθάνεται τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί τήν ἐλευθερία τοῦ πνεύματος. Μέ ἄλλα λόγια, ἡ ἀτμόσφαιρα τοῦ σπιτιοῦ μέσα στό ὁποῖο μεγαλώνει τό παιδί πρέπει νά εἶναι ἀτμόσφαιρα προσευχῆς, ἐμπιστοσύνης στόν Θεό. Αὐτό ἐμπνέει τά παιδιά καί αἰσθάνονται τήν πνευματική ζωή ὄχι ὡς ἐντολές, οὔτε ὡς κανόνες, ἀλλά ὡς αἴσθηση ἀγάπης καί ἐλευθερίας μέσα στήν ζωή τοῦ Χριστοῦ. Μέσα σέ μιά τέτοια ἀτμόσφαιρα καταλαβαίνουν τά παιδιά τί εἶναι ὁ Θεός καί πῶς ἐργάζεται μέ τούς ἀνθρώπους, ἀλλιῶς θά ἀποκτήσουν καί διαστρεβλωμένη εἰκόνα ὄχι μόνον τῶν γονέων τους, ἀλλά καί τοῦ ἰδίου τοῦ Θεοῦ.

7. Ἐρώτηση: Διανύουμε μιά δύσκολη περίοδο λόγῳ τῆς πανδημίας τοῦ κορονοϊοῦ. Τί συμβουλές πιστεύετε ὅτι θά ἔδινε στόν σημερινό ἄνθρωπο ὁ ἅγιος Σωφρόνιος γιά τήν παροῦσα κρίση;

Ἀπάντηση:  Ἡ περίοδος πού διανύουμε εἶναι πράγματι δύσκολη, ἀλλά δέν εἶναι μόνον αὐτή ἡ περίοδος δύσκολη, πάντοτε καί παντοῦ συναντοῦμε δυσκολίες. Ὅλη ἡ ζωή μας δέν εἶναι ὅπως τήν εἶχε σχεδιάσει κατ' ἀρχήν ὁ Θεός, ἀλλά ὅπως διαμορφώθηκε μετά τήν συμβουλή τοῦ διαβόλου καί τήν δική μας συγκατάθεση μέ τήν εἴσοδο στήν ζωή μας τῆς φθαρτότητας καί τῆς θνητότητας, τούς λεγόμενους δερμάτινους χιτῶνες. Ἔτσι, ἀπό τήν ἀρχή τῆς συλλήψεώς μας ὑποφέρουμε ἀπό τήν φθαρτότητα καί τήν θνητότητα. Ὁ θάνατος μᾶς παραμονεύει διαρκῶς στήν ζωή μας, τόν ἔχουμε μέσα μας, μέ τά γονίδια τῆς γηράνσεως. Πρίν σχηματιστοῦν τά μέλη τοῦ σώματος στό ἔμβρυο, ἀλλά καί πρίν ἀκόμη διαφοροποιηθοῦν τά ἐμβρυϊκά βλαστοκύτταρα, μέσα μας ὑπάρχουν τά γονίδια τῆς γηράνσεως, δηλαδή τά γονίδια τοῦ θανάτου, πού ἐκδηλώνονται μέ διάφορες ἀσθένειες ἀμέσως μέ τήν γέννηση τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ ἅγιος Σωφρόνιος, πέρασε πολλές δοκιμασίες στήν ζωή του, ἀπό πλευρᾶς ὑγείας. Ἔτσι, χρησιμοποιοῦσε τίς ἀνακαλύψεις τῆς ἰατρικῆς ἐπιστήμης, ἀλλά τελικά εἶχε ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στήν πρόνοια καί τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, καί θεωροῦσε τήν ὥρα τοῦ θανάτου, ὅσο καί ἄν φαίνεται αὐτό παράδοξο, ὡς «ἕνα ἑορταστικό γεγονός».

Ἔγραφε στήν ἀδελφή του Μαρία ὅτι ἡ ἡμέρα τῆς ἀναχωρήσεως τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα, εἶναι ἐλευθέρωση τοῦ ἀνθρώπου «ἀπό τά δόντια τοῦ θανάτου», ἀφοῦ ὁ θάνατος εἶναι ἕνα θηρίο πού κατατρώγει τά πάντα. Καί τῆς ἔγραφε ὅτι τότε «θά γελάσουμε στό τέλος», καί αὐτό «τό τελευταῖο μας γέλιο θά εἶναι καί τό καλύτερο». Ἡ στιγμή αὐτή τῆς ἐξόδου τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα εἶναι «θριαμβευτική», γιατί τό πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου ὁρμᾶ σέ ὅλους τούς αἰῶνες. Δέν ξέρω τί συμβουλές θά ἔδινε στούς ἀνθρώπους γι' αὐτά πού περνᾶμε, ἀλλά αὐτά πού σᾶς εἶπα δίδασκε γενικά. Πρέπει νά φροντίζουμε γιά τήν παράταση τῆς βιολογικῆς ζωῆς γιά νά ἀποκτήσουμε πραγματική μετάνοια, ἀλλά πρέπει καί νά ὑπερβαίνουμε τόν φόβο τοῦ θανάτου μέ τήν πίστη τῆς συναντήσεώς μας μέ τόν Θεό.

8. Ἐρώτηση: Ποιά εἶναι ἡ πιό σημαντική καί χαρακτηριστική διδασκαλία τοῦ ἁγίου Σωφρονίου;

Ἀπάντηση:  Ὅλα ὅσα ἔλεγε ἦταν σημαντικά, γιατί τά εἶχε ζήσει πρῶτα στήν δική του ὕπαρξη ὡς τραγικά καί λυτρωτικά γεγονότα. Παρατήρησα, ὅμως, ὅτι τήν συνάντησή του μέ κάθε ἄνθρωπο ξεχωριστά τήν θεωροῦσε ὡς ἕνα «προφητικό γεγονός», ὅπως ἦταν ἡ συνάντηση μεταξύ τῆς Ἐλισσάβετ, τῆς μητέρας τοῦ Τιμίου Προδρόμου, καί τῆς Παναγίας, Μητέρας τοῦ Χριστοῦ. Σέ κάθε συνάντηση ἄφηνε τόν ἑαυτό του ἐλεύθερο στόν φωτισμό τοῦ Θεοῦ, ζητοῦσε λόγο ἀπό τόν Θεό γιά νά πῆ στόν συγκεκριμένο ἄνθρωπο. Αὐτό ἔκαναν οἱ Προφῆτες. Προσεύχονταν στόν Θεό: «Λάλει, Κύριε, ὅτι ἀκούει ὁ δοῦλός σου» (Α΄ Βασ. γ΄, 9-10), καί μετά ἔλεγαν: «Τάδε λέγει Κύριος» (πρβλ. Ἡσ. α΄ 24).

Πέρα ἀπό τήν προσευχή τήν ὀποία ἔκανε, κατάλαβα πολύ καλά ὅτι ὅ,τι ἔλεγε στούς ἀνθρώπους, ἦταν καρπός τῆς δικῆς του ἐμπειρίας καί ὄχι καρπός διανοητικῶν σκέψεων οὔτε ἀποτέλεσμα ἰδεῶν πού διάβασε σέ κάποια βιβλία. Ὁ ἴδιος ἔλεγε: «Λειτουργῶ καί ἐγώ ὅπως πολλοί "διδάσκαλοι", στόν κόσμο: Καταγράφουν τίς γνώσεις τους καί μέ τό μέσο αὐτό διδάσκουν καί τούς ἄλλους». Θά μποροῦσα, ὅμως, νά πῶ ὅτι αὐτό πού διέκρινα στόν ἅγιο Σωφρόνιο, πού ἦταν ἔκφραση ὅλης τῆς ζωῆς του, ἦταν ἡ ἔμπνευση τήν ὁποία εἶχε καί τήν ὁποία μετέδιδε σέ αὐτούς πού τόν πλησίαζαν. Ἐνεργοῦσε ὡς ἕνας πνευματικός καλλιτέχνης πού εἶχε ἔμπνευση καί ἤθελε νά ζωγραφίση τόν Χριστό στήν καρδιά τοῦ συνομιλητοῦ του καί νά κάνη καί αὐτόν ἕναν ἐμπνευσμένο πνευματικά καλλιτέχνη.

Ὅταν ὁμιλῶ γιά ἔμπνευση ἐννοῶ ὅτι προσπαθοῦσε νά δώση στούς ἄλλους τήν ἐμπνευση νά ἀποβάλλουν τούς κακούς λογισμούς, νά προσεύχονται, νά ἀγαποῦν τόν Θεό, νά τηροῦν τήν διαθήκη πού συνῆψαν μέ τόν Θεό καί νά ζοῦν συνεχῶς μέ τό αἰώνιο καί γιά τό αἰώνιο. Γιά παράδειγμα, συμβούλευε τούς ἀκροατές του: «Δέν μποροῦμε νά ζήσουμε χριστιανικά χωρίς ἔμπνευση. Ἄν κάποιος καλλιτέχνης, κάποιος ἀληθινός καλλιτέχνης, ζῆ μέρα καί νύχτα μέ τίς εἰκόνες τῆς τέχνης του, τότε ἐμεῖς οἱ Χριστιανοί ὀφείλουμε νά εἴμαστε ἀκόμη πιό προσεκτικοί. Ὀφείλουμε νά ὑπερβοῦμε τίς προσπάθειες τοῦ καλλιτέχνη, γιά νά ζήσουμε σύμφωνα μέ τό πνεῦμα τοῦ Εὐαγγελίου».

Ἐπίσης ἔλεγε: «Τό σημαντικότερο τώρα εἶναι νά ἐμπνέη ὁ Θεός τόν ἀγώνα σας γιά τήν σωτηρία. Ὅταν δίνεται ἡ ἔμπνευση, τότε ἡ ζωή γεμίζει μέ φῶς καί χαρά. Δέν παρατηροῦμε πιά τίς λεπτομέρειες». Καί ἀκόμη ἔλεγε: «Γιά νά μή χάσετε τήν εὐλογία πού σᾶς ἔδωσε ὁ Θεός ἀγωνισθῆτε νά ἀφομοιώνετε κάθε σκέψη πού σᾶς ἐμπνέει καί νά διώχνετε κάθε λογισμό πού σᾶς φονεύει». Αὐτήν τήν ἔμπνευση καταλάβαινε κανείς, ὅταν πλησίαζε τόν ἅγιο Σωφρόνιο, ὅπως ἔγινε καί σέ ἐμένα.

9. Ἐρώτηση: Ἤσασταν μαθητής τοῦ ἁγίου Σωφρονίου καί τόν γνωρίσατε στό βάθος, ἄν καί πηγαίνατε στό Ἔσσεξ γιά μόνο ἕνα μήνα κάθε χρόνο. Μπορεῖ νά ὑπάρχη πνευματική ἐπικοινωνία ἐξ ἀποστάσεως; Πῶς διατηρεῖται μιά τέτοια ἐπικοινωνία;

Ἀπάντηση:  Αὐτό εἶναι ἕνα προσωπικό ἐρώτημα καί δέν γνωρίζω πῶς νά τό ἀπαντήσω. Νομίζω ὅτι ἐξαρτᾶται πῶς ἐννοεῖ κανείς τήν ἀπόσταση. Εἶναι ἀπόσταση γεωγραφική καί χρονική, εἶναι ἀπόσταση καρδιακή, εἶναι ἀπόσταση πνευματική; Ἐγώ πάντως, παρά τήν γεωγραφική ἀπόσταση πού εἶχα μέ τόν ἅγιο Σωφρόνιο, προσπάθησα νά μειώσω τήν ἀπόσταση τῶν καρδιῶν μας. Αὐτό δέν μπορῶ νά σᾶς τό ἐξηγήσω περισσότερο, ἀλλά μπορεῖτε νά τό καταλάβετε ἄν διαβάσετε τό δεύτερο μέρος τοῦ βιβλίου μου «Οἶδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ». Πάντως, ὑπάρχει ἕνας γενικός κανόνας, ὅτι ὅ,τι εἶναι ἀληθινό, τότε καί ὅταν αὐτό εἶναι χωρισμένο εἶναι ἑνωμένο, ἐνῶ ὅ,τι εἶναι ψεύτικο, καί ὅταν εἶναι ἑνωμένο, στήν  πραγματικότητα εἶναι χωρισμένο. Αὐτός ὁ κανόνας ἴσχυσε σέ μένα σέ σχέση μέ τόν ἅγιο Σωφρόνιο. Προσπαθοῦσα ἡ σχέση μου μαζί του νά εἶναι ἀληθινή.

Θά ἤθελα ὅμως νά σᾶς πῶ ὅτι ἤμουν μαθητής του μέ τήν γενικότερη ἔννοια τοῦ ὅρου, δηλαδή μαθήτευα στά μυστήρια τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ πού ἐκεῖνος ζοῦσε. Πρίν τόν γνωρίσω εἶχα μελετήσει σχεδόν ὄλους τούς βασικούς Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας, εἶχα κατ' ἐξοχήν δικό μου πνευματικό πατέρα, τόν Μητροπολίτη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας Καλλίνικο, ὁ ὁποῖος ἤδη ἁγιοκατατάχθηκε ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, καί μέ τήν εὐλογία του πήγαινα στόν ἅγιο Σωφρόνιο. Ἤμουν στό μέσον μεταξύ ἑνός ἁγίου Ἐπισκόπου καί ἑνός ἁγίου Ἱερομονάχου ἀσκητοῦ. Ἔτσι, μέ τήν συνάντηση μέ τόν ἅγιο Σωφρόνιο βρῆκα αὐτά πού εἶπα στήν ἀρχή, τόν συνδυασμό μεταξύ Προφητῶν, Ἀποστόλων καί Πατέρων. Βρῆκα ἕναν μεγάλο ἡσυχαστή καί θεολόγο, βρῆκα αὐτά πού διάβαζα στήν Ἁγία Γραφή καί στά Πατερικά κείμενα, ἔπεσα ἐπάνω στό ρεῦμα τῆς ἡσυχαστικῆς παραδόσεως καί κολύμπησα ἐλεύθερα μέσα σέ αὐτήν. Ἑπομένως, μέ τόν τρόπο αὐτό κατήργησα τήν τοπική καί χρονική ἀπόσταση καί ἔζησα τήν συνάντηση μαζί του, ὅσο μποροῦσα ἐγώ νά τήν καταλαβαίνω. Καί αὐτό σημαίνει ὅτι ὅταν κανείς ἔχη πείνα καί δίψα καί ζητᾶ νά ἑνωθῆ μέ τόν Χριστό καί νά ζήση αἰωνίως μαζί Του, τότε καταργοῦνται ὅλες οἱ ἀποστάσεις.

10. Ἐρώτηση: Πῶς εἶναι δυνατόν νά γίνουμε κι ἐμεῖς μαθητές «ἐξ ἀποστάσεως» τοῦ ἁγίου Σωφρονίου;

Ἀπάντηση:  Νομίζω ἀπάντησα μέ τήν προηγούμενη ἀπάντησή μου. Πρέπει νά γίνουμε μαθητές τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, νά ἀγαπήσουμε τόν Χριστό καί νά τηροῦμε τίς ἐντολές Του, καί αὐτό νά γίνεται μέσα στόν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας. Τότε ὁ Χριστός θά μᾶς ἀποκαλύπτη τούς δικούς Του ἀνθρώπους. Καί ὅλη ἡ ζωή μας θά εἶναι μιά διαρκής ἔκπληξη. Ὁ ἴδιος ὁ ἅγιος Σωφρόνιος συνιστοῦσε νά σκεπτόμαστε συνέχεια τόν Χριστό: «Ἡ σκέψη μας ἄς εἶναι ἐκεῖ ὅπου εἶναι ὁ Χριστός. Τότε ἡ προσευχή μας θά εἶναι μαζί Του καί δέν θά μένη πολύς χῶρος γιά τά πάθη. Θά συνηθίσουμε νά ζοῦμε μέ αὐτόν τόν τρόπο, καί μέ αὐτήν τήν εἰρηνική ζωή θά οἰκοδομήσουμε ὅλο τό εἶναι μας».

Ἐπίσης εἶναι σημαντικός καί ἕνας ἄλλος λόγος του πού δείχνει πῶς πλαταίνει ἡ συνείδησή μας καί ἀγκαλιάζει ὅλη τήν οἰκουμένη. Ἔλεγε: «Μπροστά στόν καθένα ὀφείλουμε νά εἴμαστε ἕτοιμοι νά ἐκπληρώσουμε τό δικό του μᾶλλον θέλημα, παρά τό δικό μας. Ἔτσι πλαταίνει ἡ συνείδησή μας. Σιγά-σιγά, μέ τρόπο ἐντελῶς ἀπροσδόκητο γεννιέται μέσα μας ὁ θρῆνος γιά τόν "Ἀδάμ παγγενῆ"». Θά ἤθελα νά τελειώσω αὐτήν τήν συνέντευξη μέ ἕναν λόγο του πού πάντοτε μοῦ ἔκανε μεγάλη ἐντύπωση καί μέ ἔβαζε πάντοτε σέ βαθειά περίσκεψη. Ἔλεγε: «Ἡ ζωή εἶναι τόσο σύντομη καί ὁ σκοπός τόσο ὑψηλός, ἀλλά καί τόσο ἀπομακρυσμένος».

Πράγματι, σύντομη εἶναι ἡ βιολογική ζωή μας, ὑψηλός εἶναι ὁ σκοπός μας ἀπό τήν δημιουργία μας καί βλέπουμε ὅτι εἴμαστε ἀπομακρυσμένοι ἀπό τόν στόχο μας. Καί ὕστερα ἀπό ὅλα αὐτά, σκέπτομαι: Πῶς μποροῦμε νά ἀσχολούμαστε στήν ζωή μας μέ τόσες λεπτομέρειες, χωρίς νά ἔχουμε ἔμπνευση, χωρίς νά εἴμαστε πνευματικοί καλλιτέχνες. Καί πῶς μποροῦμε νά παίζουμε μέ τήν αἰωνιότητα;

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

στὴν δημοσιογράφο κ. Γωγὼ Καραλή, γιὰ τὴν Ἐφημερίδα "Πελοπόννησος" Πατρῶν

(Δημοσιεύθηκε στὴν Ἐφημερίδα "Πελοπόννησος", τὴν Κυριακὴ 5-9-2004)

1. Ἐρώτηση: Ποιά εἶναι ἡ ἄποψή σας γιὰ τὸ ντόπιγκ;

Ἀπάντηση: Τὸ θέμα του ντόπιγκ εἶναι μεγάλο καὶ ἡ Συνοδικὴ Ἐπιτροπή μας εἶχε ἀσχοληθῇ ἰδιαίτερα καὶ μὲ τὸ ζήτημα αὐτό, διότι ἕνα μέλος της, ὁ ἀείμνηστος Ἰωάννης Κοΐνης χειρουργὸς ἰατρὸς στὸν "Εὐαγγελισμὸ" καὶ πρώην Βαλκανιονίκης, ἐγνώριζε καλὰ τὸ θέμα, ἔγραψε δὲ καὶ σχετικὸ βιβλίο. Εἶναι σοβαρὸ θέμα, διότι ἀκόμη καὶ ἡ ΔΟΕ δὲν μπορεῖ νὰ τὸ ἐπιλύση πλήρως. Ἔχει καταρτίσει μία λίστα ἀπαγορευμένων οὐσιῶν (διεγερτικά, ναρκωτικά, ἀναβολικά, ὁρμόνες, οἰστρογόνα, οὐσίες ἀπόκρυψης κλπ.) ὑπάρχουν ὅμως καὶ ἄλλες οὐσίες ποὺ δὲν ἀπαγορεύονται, ὅπως καὶ ἄλλες οὐσίες ποὺ δὲν ἀνιχνεύονται ἀκόμη. Ἐπίσης γιὰ νὰ ἀπαγορευθῇ μιὰ οὐσία, πρέπει νὰ βρεθῇ μιὰ μέθοδος ποὺ θὰ ἀποδεικνύη ἐπιστημονικὰ τὴν ὕπαρξη τῆς οὐσίας στὰ οὖρα τοῦ ἀθλητοῦ σὲ πυκνότητα ἀνώτερη τῆς ἐπιτρεπομένης. Ἀκόμη ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ κυκλοφορεῖ στὴν ἀγορὰ μία οὐσία, μπορεῖ νὰ περάσουν δυόμιση ὤς ἕξι χρόνια γιὰ νὰ βρεθοῦν μέθοδοι ἀνιχνεύσεως καὶ νὰ θεωρῆται ἀπηγορευμένη, ὁπότε οἱ ἀθλητὲς μέχρι τότε μπορεῖ νὰ τὴν λαμβάνουν χωρὶς νὰ ἀνιχνεύεται. Βέβαια καὶ στὸ θέμα τοῦ καταρτισμοῦ τῆς λίστας ἀπαγορευτικῶν οὐσιῶν ὑπάρχουν σοβαρὲς παρεμβάσεις ἀπὸ φαρμακοβιομηχανίες. Αὐτὰ δείχνουν τὴν εὐρύτητα τοῦ θέματος.

Πρέπει νὰ σημειωθῇ ὅτι ὁ Σπύρος Λούης ἔτρεξε στὸν Μαραθώνιο δρόμο σὲ 2:58΄:50΄΄ ἐνῷ στοὺς Ἀγῶνες ποὺ μόλις ἔληξαν, ὁ πρῶτος νικητὴς τοῦ Μαραθωνίου διήνυσε τὴν ἴδια ἀπόσταση σὲ 2:10΄:55΄΄, δηλαδὴ κατέβασε τὸν χρόνο κατὰ 47΄:55΄΄, περίπου μιὰ ὥρα, κατὰ τὸ ἕνα τρίτο. Αὐτό, παρὰ τὴν ἰδιαίτερη τεχνική, εἶναι δύσκολο νὰ γίνη καὶ πιστεύω κινεῖται πέρα ἀπὸ τὶς ἀνθρώπινες δυνάμεις. Καὶ τὸ ἐρώτημα τίθεται τὸ τί θὰ συμβῇ ἂν ἐφαρμοσθῇ τὸ γενετικὸ ντόπιγκ ποὺ ἔρχεται ἀκάθεκτα καὶ θεωρεῖται ὅτι τὰ πρῶτα δείγματα θὰ τὰ ἀντιμετωπίσουμε στοὺς Ὀλυμπιακοὺς Ἀγῶνες στὸ Πεκίνο τὸ 2008.

Οἱ ἀθλητὲς ἀπὸ τὴν πλευρά τους, ποὺ ἔχουν ἀγάπη γιὰ τὸν ἀθλητισμό, ἐμπιστεύονται τὸν προπονητή τους, καὶ δέχονται νὰ λαμβάνουν τὰ "συμπληρώματα διατροφῆς" ὅπως τοὺς τὰ χαρακτηρίζει, χωρὶς ἐνδεχομένως νὰ γνωρίζουν περὶ τίνος πρόκειται. Εἶναι δὲ γνωστὸν ὅτι ὁ ἔλεγχος ντόπιγκ γίνεται ἐπιλεκτικά. Ὅλα αὐτὰ δείχνουν ὅτι εἶναι μεγάλο τὸ πρόβλημα τοῦ ντόπιγκ καὶ πολλοὶ προτείνουν ὅτι ἡ ἐπίλυσή του δὲν θὰ προέλθη ἀπὸ τὴν λίστα τῶν ἀπαγορευμένων οὐσιῶν, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κατάργηση τοῦ ἐπαγγελματικοῦ ἀθλητισμοῦ, τὴν ἐπικράτηση τοῦ ἐρασιτεχνικοῦ ἀθλητισμοῦ καὶ τὴν καθιέρωση ἐρασιτεχνικῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων, μὲ μόνιμη τέλεσή τους, διεθνοποιημένη περιοχή, μικρότερης διάρκειας ἀγώνων, μείωση τῶν ἀθλημάτων. Μπορεῖ νὰ φαίνονται ἀνέφικτες αὐτὲς οἱ λύσεις στὴν ἐμπορευματοποιημένη κοινωνία ποὺ ζοῦμε, ἀλλὰ ἂν δὲν γίνη κάτι τέτοιο, τότε εἶναι ὑποκρισία νὰ μιλᾶμε γιὰ ἀντιντόπιγκ καὶ γιὰ "καθαροὺς" Ὀλυμπιακοὺς ἀγῶνες.

2. Ἐρώτηση: Ὅλα αὐτὰ δὲν ἀποτελοῦν ἐπέμβαση στὸ ἔργο τοῦ Θεοῦ; Πῶς ἡ Ἐκκλησία βλέπει αὐτὸ τὸ ζήτημα;

Ἀπάντηση: Πολλὰ πράγματα στὴν ἐποχή μας εἶναι ὑπερβολικὴ ἐπέμβαση στὴν φυσικὴ ζωή. Μέσα σ' αὐτὰ ἐντάσσεται καὶ ὁ πρωταθλητισμός. Βεβαίως ἡ Ἐκκλησία δὲν δέχεται τὶς ὑπερβολὲς ἀπ' ὁπουδήποτε καὶ ἂν προέρχονται. Χρειάζεται μία ἰσορροπία. Ἀκόμη καὶ ὁ Ἀριστοτέλης ἔλεγε ὅτι "τά τε ὑπερβάλλοντα γυμνάσια καὶ τὰ ἐλλείποντα φθείρει τὴν ψυχὴν· σώζεται δὲ ἡ σωφροσύνη ὑπὸ τῆς μεσότητος".

3. Ἐρώτηση: Πόσο ὁ πρωταθλητισμὸς προάγει τὸ πνεῦμα;

Ἀπάντηση: Αὐτὸ εἶναι ἕνα πρόβλημα, γιατί ἄλλο εἶναι ὁ ἀθλητισμὸς καὶ ἄλλο ὁ πρωταθλητισμός. Πρέπει νὰ γίνεται διάκριση μεταξὺ αὐτῶν τῶν δύο. Ἡ Ἐκκλησία χρησιμοποιεῖ στὶς νεανικές της συναντήσεις, κατασκηνώσεις κλπ., τὸν ὑγιῆ ἀθλητισμό, ὁ ὁποῖος μαζὶ μὲ τὴν προσπάθεια καλλιεργήσεως τῆς ψυχῆς βοηθᾶ στὴν ἐξισορρόπηση τοῦ ἀνθρώπου.

Σήμερα, δυστυχῶς, δίνεται μεγάλη προσοχὴ μόνον στὸ σῶμα ποὺ καταλήγει σὲ μιὰ σωματολατρεία. Τὸ σύνθημα "γρηγορότερα - ψηλότερα – δυνατότερα", εἶναι αἰτία πολλῶν ἀρνητικῶν καταστάσεων στὸν ἀθλητισμό.

Γενικά, μαζὶ μὲ τὸν ἀθλητισμὸ πρέπει νὰ καλλιεργῆται καὶ τὸ πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου, ὥστε νὰ ὑπάρχη μία ἰσορροπία στὸν ἄνθρωπο. Αὐτὸ ὑπογραμμίζει ὁ ἅγιος Νεκτάριος σὲ σχετικὴ μελέτη του μὲ τίτλο "Περὶ γυμναστικῆς".

4. Ἐρώτηση: Ὡς Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος καὶ ὡς Πρόεδρος τῆς ἁρμοδίας Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς εἶσθε ἱκανοποιημένος ἀπὸ τοὺς Ὀλυμπιακοὺς Ἀγῶνες;

Ἀπάντηση: Ἀπὸ πλευρᾶς Ἐκκλησίας δὲν εἴχαμε σύμπραξη σὲ ὅλα αὐτὰ ποὺ ἔγιναν. Ἐμεῖς ἀντιμετωπίσαμε τὴν πρόκληση αὐτὴ μέσα ἀπὸ τὴν ποιμαντικὴ προοπτικὴ τῆς Ἐκκλησίας. Εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νὰ ἀντιμετωπίζουμε ποιμαντικὰ κάθε περίπτωση, ἀκόμη καὶ αὐτὲς ποὺ δὲν συμφωνοῦμε.

Στὸ Ὀλυμπιακὸ χωριό μας παρεχώρησαν ἕναν χῶρο γιὰ τὶς θρησκευτικὲς ἀνάγκες τῶν Ὀρθοδόξων ἀθλητῶν, ἐθελοντῶν καὶ ἐργαζομένων ἐκεῖ, ποὺ προέρχονταν ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα καὶ ἄλλες Ὀρθόδοξες Χῶρες καὶ ἀποτελοῦσαν ἕναν πληθυσμὸ περίπου τριάντα χιλιάδων (30.000) ἀτόμων. Πολλοὶ ἀπὸ αὐτούς, ἰδίως Ἕλληνες καὶ Σλαῦοι Ἀθλητές, ὅπως καὶ ἐργαζόμενοι καὶ ἐθελοντὲς ἦταν Χριστιανοὶ Ὀρθόδοξοι. Ἀρκετοὶ ἐκκλησιάστηκαν, ζήτησαν νὰ γίνη ἀκολουθία τοῦ Εὐχελαίου, παρακολούθησαν Παρακλήσεις, ζήτησαν τὴν συμπαράσταση τῶν Ἱερέων.

Ἀκόμη ἀσχοληθήκαμε ἔμμεσα μὲ τὴν τελετὴ ἔναρξης τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων. Πρὶν δύο χρόνια συναντηθήκαμε μὲ τὸν Δημήτρη Παπαϊωάννου καὶ εἴχαμε μία ἐνδιαφέρουσα συζήτηση μαζί του. Βέβαια δὲν μᾶς ἀπεκάλυψε τὰ σχέδιά του, μᾶς ἄκουσε ὅμως μὲ πολὺ προσοχή. Εἴχαμε ἐπισημάνει λοιπὸν πῶς ἂν στὸ Σίδνεϊ, κατὰ τὴν τελετὴ ἔναρξης, παρουσιάστηκε ἡ μικρὴ παράδοση τῆς Αὐστραλίας, πολὺ περισσότερο στὴν Ἑλλάδα θὰ ἔπρεπε νὰ παρουσιασθῇ ἢ ὅλη διαχρονικὴ παράδοσή της, νὰ ἀρχίση δηλαδὴ ἡ θεματολογία ἀπὸ τὴν ἀρχαία Ἑλλάδα καὶ νὰ φθάση στὴν σύγχρονη Ἑλλάδα. Καὶ τὸ εἴπαμε αὐτό, διότι ἐπικρατοῦσε μιὰ παγανιστικὴ ἀντίληψη ἐκείνη τὴν ἐποχή, κατὰ τὴν ὁποία στὴν τελετὴ ἔναρξης νὰ μὴ παρουσιασθῇ ὅλη ἡ ἱστορία μας, κυρίως νὰ ἀπαλείψουν τὸ Βυζάντιο, γιατί τότε μὲ αὐτοκρατορικὸ διάταγμα σταμάτησαν οἱ Ὀλυμπιακοὶ Ἀγῶνες. Ἐμεῖς ὅμως εἴχαμε διαφορετικὴ ἄποψη ἐπὶ τοῦ θέματος, ὅτι δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ ἀγνοηθῇ μιὰ ἱστορικὴ περίοδος. Διεπίστωσα δὲ ὅτι στὶς τελετὲς αὐτὲς πέρασαν καὶ τὸ Βυζάντιο καὶ ἡ σύγχρονη κοινωνικὴ ζωή. Αὐτὸ ὀφείλεται καὶ στὴν κ. Γιάννα Ἀγγελοπούλου καὶ στὸν Δημήτρη Παπαϊωάννου.

Παράλληλα μὲ τὶς πολλὲς συναντήσεις ποὺ εἴχαμε, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ ἐγώ, μὲ τὴν κ. Γιάννα Ἀγγελοπούλου, εἴχαμε ἐπισημάνει πῶς καὶ ἡ Ἐκκλησία θὰ μποροῦσε νὰ ἔχη κάποια συμμετοχὴ στὴν τελετὴ ἔναρξης, γιὰ νὰ μὴ δοθῇ ἡ ἐντύπωση ὅτι ἐδῶ κατοικοῦν ἀρχαῖοι Ἕλληνες, ἀλλὰ ζοῦν Χριστιανοὶ ὀρθόδοξοι. Δὲν ἦταν βέβαια δυνατὸν ἡ τελετὴ νὰ ἀρχίση μὲ ἀκολουθία ἢ προσευχή, ἀλλὰ τελικὰ ἡ χορωδία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τραγούδησε τὸν ὀλυμπιακὸ ὕμνο, ποὺ συνέταξε ὁ ἐθνικός μας ποιητὴς Κωστῆς Παλαμᾶς, ὁ ἐκφραστὴς αὐτὸς τῆς Ρωμηοσύνης.

5. Ἐρώτηση: Γενικὰ εἶσθε ἱκανοποιημένος ἀπὸ τοὺς Ὀλυμπιακοὺς Ἀγῶνες ποὺ ἔγιναν στὴν Ἑλλάδα;

Ἀπάντηση: Θὰ μείνω μόνον στὴν ἐκκλησιαστικὴ πλευρὰ τοῦ θέματος, γιατί στὰ ὑπόλοιπα δὲν θέλω νὰ ἀναμειχθῶ. Συγκροτήσαμε μιὰ ὁμάδα εἴκοσι Ἱερέων, ἡ ὁποία ἐργάστηκε πολὺ καλὰ στὸ Ὀλυμπιακὸ χωριὸ καὶ ἀπέσπασε τὰ συγχαρητήρια πολλῶν ὑπευθύνων. Σὲ μιὰ πρόσφατη ἐπίσκεψη τοῦ Ἀρχιεπισκόπου ποὺ τὸν συνόδευα στὸ Ὀλυμπιακὸ χωριό, ὁ Δήμαρχος τοῦ Χωριοῦ ἐξέφρασε τὴν ἱκανοποίησή του γιὰ τὸν τρόπο ποὺ λειτούργησε τὸ θρησκευτικὸ κέντρο καὶ ἰδίως τὸν τρόπο ποὺ ἐργάσθηκε ἡ ὁμάδα τῶν ὀρθοδόξων Κληρικῶν, οἱ ὁποῖοι ἦταν πολύγλωσσοι, ἕνας γνώριζε πέντε γλῶσσες, καὶ μποροῦσαν νὰ ἐπικοινωνοῦν μὲ ὅλους τοὺς ὀρθοδόξους. Ἦταν χαρούμενοι καὶ εὐπροσήγοροι (εἴχαμε κάνει κάποια ἐκπαίδευση) καὶ ἐκφράζονταν μὲ μειλιχιότητα, δίχως φανατισμούς. Στὸ θρησκευτικὸ Κέντρο, σὲ ἄλλους βέβαια χώρους, ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς Χριστιανούς, βρίσκονταν Ἑβραῖοι, Μουσουλμᾶνοι Ἰνδουϊστὲς καὶ Βουδιστές. Οἱ Ἱερεῖς μας εἶχαν συζητήσεις μαζί τους. Ἔτσι διαφυλάξαμε τὴν παράδοσή μας, κάναμε ποιμαντικὴ μὲ αὐτοὺς ποὺ τὸ ἐζήτησαν καὶ ταυτόχρονα σεβαστήκαμε καὶ τὴν παράδοση τῶν ἄλλων. Ἦταν μιὰ πιλοτικὴ ἐργασία γιὰ τὸ πῶς μπορεῖ νὰ λειτουργήση μιὰ πολυπολιτισμικὴ κοινωνία.

6. Ἐρώτηση: Δηλαδὴ πήραμε καὶ ἐκεῖ ἄριστα;

Ἀπάντηση: Νομίζω ὅτι ἔγινε μιὰ πολὺ καλὴ ἐργασία, ὅπως τὸ ἐπεσήμαναν καὶ μερικοὶ δημοσιογράφοι στὶς ἐφημερίδες τους καὶ οἱ Ἱερεῖς μας ἀπέκτησαν μιὰ πολὺ καλὴ ἐμπειρία. Ὅπως μᾶς εἶπαν, στὸ Σίδνεϊ δὲν ὑπῆρχε ἀντίστοιχο θρησκευτικὸ Κέντρο. Ἔτσι ἱκανοποιήθηκε ἡ θρησκευτικὴ ἀναζήτηση τῶν ἀνθρώπων χωρὶς νὰ ὑπάρχουν ἀκρότητες ἢ ἀντιπαλότητες, χωρὶς νὰ γίνη παράβαση τῶν ἱερῶν Κανόνων καὶ ὅλα ἐξελίχθηκαν σὲ ἕνα κλίμα εἰρήνης καὶ ἀγάπης. Κατὰ τὴν ἐπίσκεψή μας στὸ Ὀλυμπιακὸ χωριὸ καὶ στὸ θρησκευτικὸ Κέντρο, ὁ Μάκ. Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ Πάσης Ἑλλάδος κ. Χριστόδουλος εἶχε ἰδιαίτερες συναντήσεις καὶ συζητήσεις καὶ μὲ τοὺς ἀρχηγοὺς τῶν Βουδιστῶν καὶ τῶν Μουσουλμάνων, ποὺ παρευρίσκονταν ἐκείνη τὴν ὥρα ἐκεῖ. Εἶναι γνωστὸν ὅτι βασικὴ ἀρχὴ τῆς ΔΟΕ εἶναι νὰ ἱκανοποιοῦνται τὰ θρησκευτικὰ συναισθήματα τῶν ἀνθρώπων ποὺ διαμένουν στὸ Ὀλυμπιακὸ χωριό, ἀλλὰ νὰ μὴ θεωρῆται τὸ Ὀλυμπιακὸ χωριὸ ὡς χῶρος Ἱεραποστολῆς.

7. Ἐρώτηση: Θὰ συνεχίσετε μὲ τοὺς Παραολυμπιακούς;

Ἀπάντηση: Βεβαίως θὰ συνεχίσουμε, διότι ὑπάρχει καὶ μεγαλύτερη ἀνάγκη. Πρέπει νὰ δείξουμε τὴν ἀγάπη μας στὰ παιδιὰ αὐτά, τὰ ὁποῖα ὅπως ἔλεγε ὁ Ἀντώνης Σαμαράκης δὲν εἶναι παιδιὰ μὲ εἰδικὲς ἀνάγκες ἀλλὰ παιδιὰ μὲ ἰδιαίτερες ἱκανότητες, καὶ πρέπει νὰ ἔχουν μιὰ ἀγάπη γιὰ τὴν ζωή, παρὰ τὰ προβλήματα ποὺ ἔχουν. Οἱ Ἱερεῖς μας θὰ βοηθήσουν καὶ μὲ τὴν πεῖρα ποὺ ἔχουν ἀποκτήσει. Ἐπίσης σκοπεύουμε νὰ συνεχίσουμε τὴν ἐπικοινωνία μὲ τοὺς ἀθλητές μας ποὺ ἔχουν ἀνάγκη τῆς παρουσίας τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ ἴδιοι οἱ Ὀλυμπιονίκες, ὅπως ὁ Κακλαμανάκης σὲ μία ἡμερίδα ποὺ κάναμε μας εἶπαν ὅτι ἔχουν ἀνάγκη τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ Θεοῦ.

8. Ἐρώτηση: Πόσο εὔκολο ἦταν νὰ ὀργανωθῇ αὐτὴ ἡ δράση ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς Ἐκκλησίας;

Ἀπάντηση: Ἦταν μιὰ προσπάθεια ποὺ ξεκίνησε τὶς ἀρχὲς τοῦ 1999. Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος μὲ ὅρισε πρόεδρο τῆς Ἐπιτροπῆς, στὴν ὁποία συγκαταλέγονταν ὡς μέλη πολλὰ ἐπίλεκτα πρόσωπα τῆς κοινωνία μας ἀπὸ ὅλους τοὺς χώρους. Ἰδιαιτέρως θὰ πρέπει νὰ μνημονεύσω τὸν ἀθλητικὸ δημοσιογράφο κ. Μανώλη Μαυρομάτη, νῦν Εὐρωβουλευτή, ὁ ὁποῖος μὲ τὴν πεῖρα ποὺ εἶχε μᾶς βοήθησε πολύ. Συνεδριάζαμε δύο-τρεὶς φορὲς τὸν μῆνα σὲ πολύωρες συνεδριάσεις, γιατί ἔπρεπε νὰ καθορίσουμε τὸν σκοπὸ τῆς Ἐπιτροπῆς καὶ νὰ ἀποφασίσουμε τὸν τρόπο δράσης. Ξεκαθαρίσαμε ὅτι ἡ δική μας δράση ἔπρεπε νὰ κινηθῇ στὸν ποιμαντικὸ χῶρο, χωρὶς νὰ συμμετέχουμε σὲ ὅλα ὅσα γίνονται στοὺς Ὀλυμπιακοὺς ἀγῶνες. Ἐργαστήκαμε θετικὰ καὶ αὐτὸ φαίνεται ἀπὸ τὰ δύο Συνέδρια ποὺ διοργανώσαμε μὲ θέμα "Ἀθλητισμὸς καὶ Ἐκκλησία", τὶς ἐκδόσεις ποὺ ἔγιναν, τὴν ἐνημέρωση τοῦ κοινοῦ, τὴν θεία Λειτουργία ποὺ ἔκανε ὁ Μακαριώτατος γιὰ τοὺς ἀθλητές, τὴν ἐπικοινωνία ποὺ εἴχαμε μὲ τοὺς ἀθλητές μας, τὴν λατρευτικὴ καὶ ποιμαντικὴ διακονία στὸ ὀλυμπιακὸ χωριό, τὴν συμμετοχὴ τῆς χορωδίας τῆς Ἐκκλησίας στὴν τελετὴ ἔναρξης, τὴν προώθηση τοῦ ἐθελοντισμοῦ κλπ.

Βέβαια ὑπάρχουν πολλὲς ἀπόψεις ἐπὶ τοῦ θέματος, τὶς ὁποῖες λάβαμε σοβαρῶς ὑπόψη.Μας βοήθησαν καὶ ὅσοι ἔκαναν θετικὴ κριτική. Ἀλλὰ πρέπει καὶ πάλι νὰ ὑπογραμμίσω ὅτι ὅπως ἐργάζεται ἡ Ἐκκλησία ποιμαντικὰ στὸν στρατό, χωρὶς νὰ συμφωνεῖ μὲ ὅλα ὅσα γίνονται ἐκεῖ, ὅπως ἐργάζεται στὰ σχολεῖα, τὴν κοινωνία ποιμαντικά, χωρὶς νὰ συνευδοκὴ μὲ ὅσα ἀρνητικὰ γίνονται, τὸ ἴδιο ἐργαστήκαμε καὶ ἐδῶ ποιμαντικά, χωρὶς νὰ συμμετέχουμε ἢ νὰ συμφωνοῦμε μὲ ὅσα ἀρνητικὰ γίνονται σὲ τέτοιες περιπτώσεις ἢ ἔγιναν.

Συνέντευξη τοῦ Μητροπολίτη κ. Ἱεροθέου

στούς συνεργάτες τῆς «Ἐκκλησιαστικῆς Παρέμβασης» γιά τήν ἐπιδημία τοῦ κορωνοϊοῦ (covid-19)

Translated into English: Coronavirus and the Church

1. Ἐρώτηση: Τί εἶναι ὁ κορωνοϊός (covid-19);

Ἀπάντηση: Εἶναι ἕνας ἰός, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖται, ὅπως οἱ περισσότεροι ἰοί, ἀπό RNA, καί χρησιμοποιεῖ τήν δομή, τόν πυρήνα καί τό DNA τῶν κυττάρων γιά νά λειτουργήση. Εἶναι γνωστόν ὅτι ἡ πληροφορία τοῦ γενετικοῦ ὑλικοῦ ἀπό τό DNA, πού εἶναι στόν πυρήνα τοῦ κυττάρου, μεταφέρεται στό RNA, πού εἶναι στό κυτταρόπλασμα, καί ἐκεῖ μεταγράφεται σέ πρωτεΐνες. Αὐτή ἡ ἀντιγραφή, ἡ μεταγραφή καί ἡ μετάφραση εἶναι τό κεντρικό δόγμα τῆς βιολογίας. Ὅμως, ἡ ἀντίστροφη ροή τῆς πληροφορίας ἀπό τό RNA στό DNA ἀνατρέπει αὐτό τό κεντρικό δόγμα τῆς βιολογίας. Γιά νά γίνη ἀντιληπτό αὐτό, χρησιμοποιῶ τήν εἰκόνα τοῦ ἀεροπειρατῆ, ὁποῖος δέν ἔχει δικό του ἀεροπλάνο, δέν ξέρει νά ὁδηγῆ καί χρησιμοποιεῖ τά ὄργανα τοῦ ἀεροπλάνου καί τόν ἀεροπόρο, προκειμένου νά πετύχη τόν σκοπό του.

2. Ἐρώτηση: Γιατί τόσος φόβος γιά τόν κορωνοϊό;

Ἀπάντηση: Ὑπάρχουν πολλοί ἰοί, ὅπως τοῦ AIDS, τῆς ἡπατίτιδος, τῆς γρίπης, τοῦ ἔμπολα, τοῦ σάρς κλπ., γιά τούς ὁποίους ἡ ἐπιστήμη βρῆκε τόν τρόπο τῆς ἀντιμετωπίσεώς τους. Ὅταν στίς ἀρχές τῆς δεκαετίας τοῦ '90 ξέσπασε τό πρόβλημα μέ τόν ἰό τοῦ AIDS, τότε πανικοβλήθηκε ἡ ἀνθρωπότητα, καί μάλιστα στήν Ἑλλάδα συγκροτήθηκε ἡ Ἐθνική Ἐπιτροπή Ἀντιμετωπίσεως τοῦ AIDS, ἡ ὁποία μετεξελίχθηκε στό ΚΕΕΛ (Κέντρο Ἐλέγχου Εἰδικῶν Λοιμώξεων), στίς ὁποῖες Ἐπιτροπές ἤμουν ἐκπρόσωπος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί παρακολουθοῦσα ὅλο τόν τρόπο τῆς ἀντιμετωπίσεως τῶν θεμάτων αὐτῶν πού ἔχουν σχέση μέ τίς μολύνσεις. Ἔγραψα μάλιστα καί ἕνα βιβλίο μέ τίτλο: «AIDS, ἕνας τρόπος ζωῆς». Ὁ κορωνοϊός αἰφνιδίασε τήν Ἐπιστημονική Κοινότητα, ἡ ὁποία γρήγορα θά τόν ἀντιμετωπίση ἐπιστημονικῶς. Ἕως τότε χρειάζεται προσοχή καί προσευχή.

3. Ἐρώτηση: Πῶς δικαιολογεῖτε ἐσεῖς τόν πανικό πού προῆλθε ἀπό τόν κορωνοϊό;

Ἀπάντηση: Πράγματι, ἐκτός ἀπό τόν κορωνοϊό, ὑπάρχει καί ὁ ἰός τοῦ πανικοῦ, γιά τόν ὁποῖον κάνουν λόγο οἱ ἀνθρωπιστικές καί κοινωνικές ἐπιστῆμες καί ἡ ψυχολογία. Ὁ πανικός ἐξηγεῖται ἀπό τά προηγούμενα πού εἶπα, ἀλλά συγχρόνως ἑρμηνεύεται καί ἀπό τόν φόβο τοῦ θανάτου. Ὁ ἄνθρωπος ἀγαπᾶ τήν ζωή, θέλει νά ζήση ὅσο τό δυνατόν περισσότερο καί φοβᾶται τόν θάνατο. Ἔτσι πρόκειται γιά τόν λεγόμενο πανικό τοῦ θανάτου. Αὐτό δέν συμβαίνει τώρα μέ τόν κορωνοϊό, ἀλλά πάντοτε ὅταν μᾶς πλησιάζει ὁ θάνατος μέ ποικίλους τρόπους. Ὁ φόβος τοῦ θανάτου συνδέεται μέ κάθε ἀσθένεια, ἡ ὁποία προκαλεῖ τόν ἄνθρωπο καί τόν ὁδηγεῖ στά ὅρια τοῦ θανάτου. Ὁ Χάϊντεγκερ ἔχει τονίσει ὅτι ὁ ἄνθρωπος λειτουργεῖ μέ δύο τρόπους, πρῶτον μέ τόν λεγόμενο καθημερινό τρόπο, πού συνδέεται μέ τήν δύναμη, τήν ἐξουσία, τήν ὑγεία, τήν κοινωνική δραστηριότητα, καί δεύτερον μέ τόν λεγόμενο ὑπαρξιακό τρόπο, πού συνδέεται μέ τήν ἔλευση τῶν ἀσθενειῶν καί τήν προσέγγιση τοῦ θανάτου.

Ὅταν κάποιος εἰσάγεται μέσα στό νοσοκομεῖο, ἐξαιτίας κάποιας ἀσθένειας, ἀμέσως ἀρχίζουν τά ὑπαρξιακά ἐρωτήματα, ὅπως τό ἐρώτημα τοῦ νοήματος τῆς ζωῆς καί τοῦ νοήματος τοῦ θανάτου. Ἐπίσης ἀρχίζουν νά λειτουργοῦν μέσα του διάφορες σκέψεις πού τόν βασανίζουν κυριολεκτικά, γιά τό ποιός εὐθύνεται γιά τήν κατάσταση στήν ὁποία ἔφθασε καί, ἑπομένως, τόν ἀπασχολοῦν ἔντονα οἱ λεγόμενες «ὁριακές στιγμές τῆς ζωῆς του», γιά τά ὁποῖα κάνει λόγο ἡ ὑπαρξιακή φιλοσοφία καί ὑπαρξιακή ψυχολογία. Γι' αὐτό δέν πρέπει νά ἀντιμετωπίζουμε τόν ἀσθενῆ μόνον σωματικά, ἀλλά στήν ὁλότητά του.

4. Ἐρώτηση: Τί τελικά εἶναι ὁ θάνατος;

Ἀπάντηση: Ὁ θάνατος δέν εἶναι ἁπλῶς αὐτό πού συμβαίνει στό τέλος τῆς βιολογικῆς ζωῆς, ἀλλά εἶναι ἡ φθαρτότητα καί ἡ θνητότητα πού εἶναι ἐγγενεῖς μέσα στόν βιολογικό μας ὀργανισμό ἀπό τήν ἀρχή τῆς συλλήψεώς μας. Ἡ μοριακή βιολογία ἔχει ἀποδείξει ὅτι ἀπό τά 25.000 γονίδια πού ἔχει τό κύτταρο τοῦ ἀνθρώπου, ἀπό τήν πρώτη στιγμή τῆς γονιμοποιήσεως τοῦ ὠαρίου, ὑπάρχουν καί τά γονίδια τῆς γηράνσεως (τοῦ θανάτου), πού βρίσκονται στό λεγόμενο μιτοχονδριακό DNA, πού εἶναι στό κυτταρόπλασμα, καί τά γονίδια τῶν ἀσθενειῶν. Ἑπομένως, ἀπό τήν πρώτη στιγμή τῆς συλλήψεως τοῦ ἀνθρώπου, πρίν διαφοροποιηθοῦν τά βλαστοκύτταρα, πρίν δημιουργηθοῦν οἱ ἱστοί καί τά ὄργανα, πρίν σχηματοποιηθῆ ὁ ὀργανισμός τοῦ ἐμβρύου, ἤδη ὑπάρχουν τά γονίδια τοῦ θανάτου καί τῶν ἀσθενειῶν. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ θάνατος εἶναι ἕνα «φορτίο» βιολογικό καί ψυχολογικό πού κουβαλᾶμε ἀπό τήν πρώτη στιγμή τῆς συλλήψεώς μας καί δημιουργεῖ τίς σταδιακές κρίσεις τοῦ θανάτου στήν ζωή μας.

5. Ἐρώτηση: Πῶς πρέπει νά ἀντιμετωπίσουμε τό πρόβλημα τοῦ κορωνοϊοῦ;

Ἀπάντηση: Ἡ ἀπάντηση πρέπει νά κινηθῆ σέ πολλά ἐπίπεδα. Ἡ Ἐπιστήμη κάνει τό χρέος της, καί θά ἔχουμε πιστεύω ἐλπιδοφόρες ἐξελίξεις στό θέμα αὐτό. Ἡ Πολιτεία μέ τά θεσμικά της ὄργανα προσπαθεῖ νά περιορίση τήν διασπορά τοῦ ἰοῦ, γιατί τήν ἐνδιαφέρει ὁ ἄνθρωπος-πολίτης, καθώς ἐπίσης τήν ἐνδιαφέρει καί τό πῶς θά ἀντέξη τό σύστημα Ὑγείας σέ μιά τέτοια μεγάλη «πολεμική ἐπίθεση», γιατί εἶναι πράγματι ἕνας ἐσωτερικός πόλεμος. Καί ὁ ἄνθρωπος-πολίτης πρέπει νά τό ἀντιμετωπίση σέ ἕνα προσωπικό ἐπίπεδο, δηλαδή πέρα ἀπό τήν πειθαρχία στίς ἀποφάσεις τῶν ὑπευθύνων ὀργάνων, θά πρέπει νά σταθῆ μέ ὑπευθυνότητα πάνω στόν λεγόμενο πανικό τοῦ θανάτου. Φυσικά, αὐτήν τήν κρίσιμη ὥρα θά πρέπει νά στεκόμαστε μέ σεβασμό καί τιμή στούς ἰατρούς καί τό νοσηλευτικό προσωπικό πού ἐργάζονται μέ εὐθύνη, γνώση καί γενναιότητα.

6. Ἐρώτηση: Καί πῶς ἀντιμετωπίζουμε τούς ἀσθενεῖς καί γενικότερα τήν κοινωνία ἡ ὁποία ὑποφέρει ἀπό ὑπαρξιακά ἐρωτήματα;

Ἀπάντηση: Ἤδη ἔχω τονίσει ὅτι ἡ Πολιτεία μέ τά θεσμικά της ὄργανα λαμβάνει τίς ἀπαραίτητες ἀποφάσεις γιά τήν προφύλαξη τοῦ πληθυσμοῦ. Ὅμως αὐτό δέν εἶναι ἀρκετό, ἐπειδή ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι μιά μηχανή, ἔστω καί ἔμψυχη μηχανή, ἀλλά εἶναι ἕνα ὄν πού τόν ἀπασχολεῖ τό νόημα τῆς ζωῆς καί τό  νόημα τῆς ὕπαρξης. Πολλές φορές διερωτᾶται, γιατί νά προφυλαχθῆ ἀπό μιά ἀσθένεια, ὅταν γι' αὐτόν δέν ἔχει νόημα ἡ ζωή. Τέτοια ἀντιμετώπιση ἐκφράζουν πολλές φορές οἱ ναρκομανεῖς, ὅταν τούς συνιστοῦμε νά προσέχουν καί ἐκεῖνοι ἀπαντοῦν: «δέν θέλω νά προσέξω, γιατί γιά μένα δέν ἔχει νόημα ἡ ζωή».

Ἔτσι, δέν μπορεῖ κανείς νά ἀντιμετωπίζη τέτοιες καταστάσεις μόνον μέ μέτρα πού ἀναφέρονται στό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου, ὡσάν ὁ ἄνθρωπος νά εἶναι ἁπλῶς μιά βιολογική μηχανή, ἀλλά χρειάζεται καί ἡ ψυχολογική καί ἡ πνευματική ὑποστήριξη. Ἤδη γνωρίζουμε ὅτι ὅταν περνούσαμε σέ μεγάλη ἔνταση τήν οἰκονομική κρίση, πολλοί πολιτικοί καί οἰκονομολόγοι ἔλεγαν ὅτι ἡ οἰκονομία θέλει καί τήν ψυχολογία της γιά νά πάρη μπροστά. Καί ἐγώ ἐρωτῶ: ἐάν ἡ οἰκονομία θέλει τήν ψυχολογία της, ἡ ἀσθένεια δέν θέλει καί αὐτή τήν ὑπαρξιακή ψυχολογία γιά νά ἀντιμετωπισθῆ; Ὁ Βίκτωρ Φράνκλ ἔχει τονίσει ὅτι τόν ἄνθρωπο τόν ἀπασχολεῖ ἡ «τραγική τριάδα», δηλαδή ὁ πόνος, ἡ ἐνοχή καί ὁ θάνατος. Ἑπομένως, πρέπει ὅλες οἱ μορφές τῆς ἐπιστήμης νά ἀσχοληθοῦν ἰδιαίτερα μέ τό πρόβλημα πού ἀνέκυψε ὥστε νά μή θεωρεῖται ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι μόνον μιά βιολογική μηχανή.  

7. Ἐρώτηση: Ποιά εἶναι ἡ ἄποψή σας γιά τήν ἀντίδραση τῆς Ἐκκλησίας στό πρόβλημα πού προέκυψε;

Ἀπάντηση: Νομίζω ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἀντέδρασε καί ἀντιδρᾶ μέ μεγάλη ψυχραιμία καί αὐτό συνδέεται μέ τό ὅτι ἔχει μιά πολύ μεγάλη διαχρονική ἐμπειρία δύο χιλιάδων ἐτῶν, ἐνῶ τό Κράτος ἔχει μιά ἐμπειρία διακοσίων ἐτῶν. Ἔτσι, τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἡ Ἐκκλησία τῆς Κρήτης, καθώς ἐπίσης καί ἄλλες Ἐκκλησίες, ἀντέδρασαν μέ ὑπευθυνότητα καί σοβαρότητα, γιατί ἔχουν ὑπ' ὄψη τους τόν ἄνθρωπο ὡς κατ' εἰκόνα καί καθ' ὁμοίωσιν Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ἔχει ἀναμφισβήτητα βιολογικές ἀνάγκες, ἀλλά ἔχει κυρίως καί προπαντός ψυχολογικές καί πνευματικές ἀνάγκες καί μέσα ἀπό αὐτές ἀντιμετωπίζονται ὅλα τά ζητήματα.

8. Ἐρώτηση: Ποιά εἶναι αὐτή ἡ διαχρονική πείρα τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν ὁποία μιλᾶτε;

Ἀπάντηση: Ὅπως γνωρίζετε μέσα στήν διάρκεια τῶν αἰώνων ἐμφανίσθηκαν πολλές ἀσθένειες, ἐνῶ ἡ ἐπιστήμη δέν ἦταν τόσο ἀνεπτυγμένη, ὅσο εἶναι σήμερα. Ἔτσι, ἡ Ἐκκλησία πάντοτε ἐλάμβανε τά ἀπαραίτητα μέτρα καί γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν σωματικῶν ἀσθενειῶν, ἀλλά καί γιά τήν ἱκανοποίηση τῶν πνευματικῶν καί αἰωνίων ἀναγκῶν τοῦ κάθε ἀνθρώπου. Νά πάρω ὡς παράδειγμα τήν ἀσθένεια τῆς λέπρας. Ἦταν μιά φοβερή ἀσθένεια, ἡ ὁποία γιά αἰῶνες ἦταν ἀθεράπευτη καί μεταδοτική καί ἀπομάκρυναν τούς ἀσθενεῖς ἀπό τήν κοινωνία καί τούς ἔθεταν σέ «κοινωνική καραντίνα». Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἔδειχναν ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον ὄχι μόνον γιά τήν ἀντιμετώπιση τῆς ἀσθένειας, ἀλλά καί γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν ἀσθενῶν πού ἔπασχαν ἀπό αὐτήν καί ἔδειχναν ἰδιαίτερη ἀγάπη γι' αὐτούς. Νά θυμίσω τόν Μ. Βασίλειο, ὁ ὁποῖος στήν Βασιλειάδα εἶχε ἕναν χῶρο γιά τούς λεπρούς, ὅταν ἡ λέπρα ἐθεωρεῖτο μεταδοτική καί ὁ ἴδιος ἀσπαζόταν τούς λεπρούς, γιά νά τούς δείξη τήν ἀγάπη του. Θεωρῶ ὅτι πέρα ἀπό τόν κορωνοϊό καί ὁποιονδήποτε ἰό ὑπάρχει ὁ ἄνθρωπος μέ τά ὑπαρξιακά καί πνευματικά προβλήματά του καί τίς αἰώνιες ἀναζητήσεις του, καί γι' αὐτό μέ ἐνοχλεῖ ὁ ἰός τοῦ κοινωνικοῦ ρατσισμοῦ καί ὁ ἰός τοῦ πανικοῦ. Ὁ Κάρλ Γιάσπερς ἔχει τονίσει ὅτι γενικά ὁ ἄνθρωπος, καί ἰδιαίτερα οἱ ἄρρωστοι, ἔχουν ἀνάγκη ἀπό τήν «ὑπαρξιακή ἐπικοινωνία».

9. Ἐρώτηση: Τελευταῖα ἔγινε πολύ μεγάλος λόγος γιά τό θέμα τοῦ περιορισμοῦ τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀκολουθιῶν καί κυρίως τῆς μεταλήψεως τῆς θείας Κοινωνίας. Ποιά εἶναι ἡ ἄποψή σας;

Ἀπάντηση: Κατ' ἀρχάς θέλω νά πῶ ὅτι ἡ Ἐκκλησία λειτούργησε καί λειτουργεῖ συντεταγμένα. Ἔχουμε «ἐκκλησιαστική ἡγεσία» πού εἶναι ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος, ὑπό τήν προεδρία τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί Πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερωνύμου, ἡ ὁποία νομίζω ἀντιμετωπίζει τό θέμα μέ ὑπευθυνότητα καί σοβαρότητα. Αὐτήν πρέπει νά ἀκοῦμε κυρίως ἐμεῖς οἱ Ἐπίσκοποι καί Κληρικοί καί νά μήν προτρέχουμε ἤ νά διαφοροποιούμαστε ἀπό αὐτήν, γιατί ἡ Ἐκκλησία δέν εἶναι ἕνα ἀσύντακτο σῶμα, ἔχει ὄργανα πού ἀποφαίνονται γιά τά ἀναφυόμενα θέματα. Εἶπα προηγουμένως ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἔχει μιά μεγάλη διαχρονική πείρα δύο χιλιάδων ἐτῶν στήν ἀντιμετώπιση τέτοιων ζητημάτων. Ἔτσι, συνέστησε νά ἀκοῦμε τούς εἰδικούς καί τά θεσμικά ὄργανα τῆς Πολιτείας πού χειρίζονται τό θέμα αὐτό, ἀπεφάσισε τήν ἀναστολή τῆς ποιμαντικῆς δραστηριότητάς της, συμβούλευσε γιά τόν περιορισμό τῶν ἡλικιωμένων καί τῶν εὐπαθῶν ὁμάδων στά σπίτια τους, ἀλλά μέ διαφόρους τρόπους ἀφήνει ἀνοικτό τό παράθυρο τῆς ἐπικοινωνίας τῶν ἀνθρώπων μέ τόν Θεό.

Ὅπως χρειάζεται ἐξαερισμός τῶν σπιτιῶν μας, δηλαδή νά ἀνοίγουμε τά παράθυρα γιά νά ἀνανεώνεται ὁ ἀέρας καί νά εἰσέρχεται ὁ ἥλιος, ἔτσι καί ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἕνα παράθυρο στήν ζωή μας, πού ἀνανεώνει τόν μολυσμένο ἀέρα, μᾶς κάνει νά βλέπουμε πιό μακριά καί νά εἰσέρχεται ἕνας ἄλλος ἥλιος στήν ζωή μας, πού θά σκοτώνη τά πνευματικά μικρόβια καί τούς πνευματικούς ἰούς. Ὡς πρός τήν θεία Κοινωνία καί πάλι ἡ Ἐκκλησία ἔχει μιά μεγάλη διαχρονική πείρα. Ὅπως στά ἐπιστημονικά θέματα τονίζεται ἡ μεγάλη ἀξία τῆς βιβλιογραφίας γιά ἀντιμετώπισή τους, ἔτσι καί ἡ Ἐκκλησία ἔχει τήν δική της «βιβλιογραφία», πού λέει πώς μέ τήν θεία Κοινωνία προσφέρεται ὁ Χριστός πού εἶναι ἡ αἰώνια ζωή καί θεραπεύει τίς πνευματικές ἀσθένειες τῶν ἀνθρώπων, μερικές φορές καί τίς σωματικές ἀσθένειες. Δέν μπορεῖ κανείς νά ἐξαναγκάση τήν Ἐκκλησία νά ἀρνηθῆ τήν ταυτότητά της.

10. Ἐρώτηση: Πῶς βλέπετε τήν ἄποψη μερικῶν νά συστήση ἡ Ἐκκλησία νά μήν προσέρχονται στήν θεία Κοινωνία ἀπό τόν φόβο τῆς μεταδόσεως τοῦ κορωνοϊοῦ;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἐκκλησία πάντοτε συνιστᾶ σέ αὐτούς πού θέλουν νά κοινωνήσουν νά τό κάνουν μέ τίς προϋποθέσεις, πού φαίνονται στήν προτροπή: «μετά φόβου Θεοῦ, πίστεως καί ἀγάπης προσέλθετε». Τίποτε δέν γίνεται ἀπροϋπόθετα στήν Ἐκκλησία. Ἐγώ προσωπικά ἔβλεπα ὅτι τά τελευταῖα χρόνια πολλοί κοινωνοῦσαν χωρίς νά τηροῦνται οἱ κατάλληλες προϋποθέσεις, πού εἶναι ἡ μετάνοια, ἡ ἐξομολόγηση, ἡ νηστεία, καί αὐτό μέ στενοχωροῦσε. Ἑπομένως, προτρέπω τούς Χριστιανούς νά μή κοινωνοῦν χωρίς τίς ἀπαραίτητες ἐκκλησιολογικές προϋποθέσεις. Πάντως, ὅπως εἶπα προηγουμένως, οἱ Ἱερεῖς κοινωνοῦν τούς ἀνθρώπους, τούς ἀρρώστους χωρίς νά σκέφτονται ὅτι μεταδίδουν ἀσθένειες στούς κοινωνοῦντες ἤ ὅτι οἱ ἴδιοι θά προσλάβουν κάποιες ἀσθένειες ἀπό τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Τρανταχτό παράδειγμα εἶναι οἱ Ἱεροί Ναοί στά Νοσοκομεῖα, στούς ὁποίους Ναούς προσέρχονται ὑγιεῖς καί ἄρρωστοι καί ὅλοι κοινωνοῦν ἀπό τό ἴδιο Σῶμα καί Αἶμα τοῦ Χριστοῦ, παρά τούς ποικίλους ἰούς καί τά διάφορα μικρόβια πού κυκλοφοροῦν. Τό ἴδιο παρατηροῦμε, ὅτι αὐτό πού μέχρι τώρα ὅλοι ἐπαινοῦσαν, ὅτι οἱ Ἱερεῖς ἐργάζονταν ποιμαντικά καί κοινωνοῦσαν στά σανατόρια καί στά νοσοκομεῖα τῶν λοιμωδῶν νόσων καί ἄλλων χώρων, ὅπως στήν Σπιναλόγκα. Δέν καταλαβαίνω τί ἔχει ἀλλάξει ἀπό τότε μέχρι σήμερα.

11. Ἐρώτηση: Ὑπάρχουν μερικοί πού ἰσχυρίζονται ὅτι ἡ φοβία ὡς πρός τήν θεία Κοινωνία δέν ἔχει σχέση μέ τήν πίστη ἤ τήν ἀπιστία τῶν Χριστιανῶν. Τί λέτε γι' αὐτό;

Ἀπάντηση: Ὅλα τά θέματα τῆς ζωῆς μας καί ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο τά ἀντιμετωπίζουμε ἔχουν σχέση μέ τήν πίστη καί ὅλα δείχνουν κατά πόσον κανείς πιστεύει πραγματικά στόν Θεό. Ἡ ἀγάπη συνδέεται ἀναπόσπαστα μέ τήν πίστη, δηλαδή δέν ἐννοεῖται ἀγάπη χωρίς τήν πίστη οὔτε καί πίστη χωρίς τήν ἀγάπη. Ὅμως ἡ Ἐκκλησία ἀντιμετωπίζει ὅλα τά θέματα ποιμαντικά, ἀσκεῖ εἴτε τήν ἀκρίβεια εἴτε τήν οἰκονομία καί, ὁπωσδήποτε, ἡ μετάνοια εἶναι στοιχεῖο ὀρθοδόξου ἤθους.

12. Ἐρώτηση:Ποιά εἶναι ἡ τελική σας ἄποψη γιά τό θέμα πού ἀνέκυψε;

Ἀπάντηση: Νομίζω χρειάζεται ψυχραιμία, νηφαλιότητα καί σοβαρότητα, καί ὅλα θά βροῦν τόν δρόμο τους.  Ὁ ἰός τοῦ πανικοῦ καί ὁ λεγόμενος «παρανοϊός» εἶναι χειρότεροι ἀπό τόν κορωνοϊό. Ἡ Ἱερά Σύνοδος θά λαμβάνη τίς κατάλληλες ἀποφάσεις ἀνάλογα μέ τήν ἐξέλιξη τοῦ θέματος, ἀλλά, πέρα ἀπό τίς ἀπαραίτητες προφυλάξεις, χρειαζόμαστε πίστη στήν Πρόνοια τοῦ Θεοῦ.

Ἔχει εἰπωθῆ ὅτι πολλές φορές δέν ἔχουν σημασία τά γεγονότα, ἀλλά ἡ ἀξιολόγησή τους ἐκ μέρους τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ ἑρμηνεία τους. Αὐτό τό γνωρίζουν πολύ καλά οἱ «διαμορφωτές τῆς κοινῆς γνώμης» καί γι' αὐτό μέ ἐπιστημονικό τρόπο πρῶτα ἐπιλέγουν ποιά γεγονότα θά προβάλουν καί ἔπειτα ἐπιλέγουν ποιά ἑρμηνεία θά τούς δώσουν. Μέσα ἀπό τήν ἐπιστημονική αὐτή διαδικασία ποιοῦν «τό πονηρόν καλόν καί τό καλόν πονηρόν», κάνουν «τό σκότος φῶς καί τό φῶς σκότος», «τό πικρό γλυκύ καί τό γλυκύ πικρόν».

Ἀλλά καί χωρίς τήν σκόπιμη αὐτή διαδικασία, τά γεγονότα εἶναι τόσο πολλά καί τά μέσα πού μᾶς τά γνωστοποιοῦν τόσο ἱκανά, πού πάλι εἶναι δύσκολο νά ἐπιλέξουμε σέ ποιά νά δώσουμε τήν προσοχή μας καί ποιά νά προσπεράσουμε.

Γιά τόν λόγο αὐτό, εἶναι ἀπαραίτητη, γιά μᾶς τούς Χριστιανούς, ἡ θεολογική ματιά στά γεγονότα, προκειμένου νά λαμβάνουν αὐτά τήν θέση πού τούς ἁρμόζει καί νά μεταφέρουν καθαρά τό μήνυμά τους, χωρίς νά μᾶς προκαλοῦν ταραχή καί σύγχυση.

Σήμερα δημοσιεύουμε δύο πρόσφατες συνεντεύξεις πού ἔδωσε ὁ Σεβασμιώτατος σέ δημοσιογράφους τόν μήνα Δεκέμβριο, ὅπου δίνονται θεολογικές ἀπαντήσεις σέ γεγονότα καί ἐρωτήματα τῆς ἐπικαιρότητας.

1. Συνέντευξη στόν Δημοσιογράφο Ἀλέξανδρο Κολλιόπουλο γιά τήν Ἐφημερίδα «Ἐκκλησιολόγος» Πατρῶν 
2. Συνέντευξη στην Παρασκευή Βονάτσου του newsbomb.gr:  Ἀνθρώπινα Δικαιώματα-θρησκευτική ἐλευθερία

*

Συνέντευξη στόν Δημοσιογράφο Ἀλέξανδρο Κολλιόπουλο γιά τήν Ἐφημερίδα «Ἐκκλησιολόγος» Πατρῶν.

τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

1. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ἄν συμφωνεῖτε, θά θέλαμε νά ξεκινήσουμε ἀπό τήν ἐπικαιρότητα. Πολύς κόσμος ἀνησυχεῖ ὅτι ἐπίκειται ἕνωση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μέ τούς Παπικούς χωρίς ὅρους καί προϋποθέσεις. Σᾶς παρακαλοῦμε, ξεκαθαρίστε μας πότε καί πῶς εἶναι δυνατή ἡ ἕνωση μέ τούς Δυτικούς; Ὑπάρχουν, ἰσχύουν καί στό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας οἱ «κόκκινες γραμμές», πού ἄν παραβιασθοῦν, τότε ὁμιλοῦμε γιά προδοσία τῆς πίστεως;

Ἀπάντηση: Πάντοτε προσευχόμαστε στήν Ἐκκλησία γιά τήν ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν, ἰδίως γιά τήν «ἑνότητα τῆς πίστεως καί τήν κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος». Μάλιστα στήν θεία Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, παρακαλοῦμε τόν Θεό ἀμέσως μετά τήν μεταβολή τοῦ ἄρτου καί τοῦ οἴνου σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ: «τούς ἐσκορπισμένους ἐπισυνάγαγε, τούς πεπλανημένους ἐπανάγαγε καί σύναψον τῇ ἁγίᾳ σου καθολικῇ καί ἀποστολικῇ Ἐκκλησίᾳ», δηλαδή προσευχόμαστε νά ἐπιστρέψουν οἱ πεπλανημένοι στήν Ἐκκλησία. Δέν εἶναι δυνατόν νά προσευχόμαστε μέ αὐτά τά λόγια στήν θεία Λειτουργία καί στήν πράξη νά ἐπιδιώκουμε τήν ἕνωση χωρίς ὅρους καί προϋποθέσεις, χωρίς νά ἀντιμετωπισθοῦν τά δογματικά θέματα. Τό lex orandi συνδέεται στενά μέ τό lex credendi.

Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος τοῦ  Ἔσσεξ μοῦ ἔλεγε ὅτι ὅποιος κάνει λόγο γιά «ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν» χωρίς νά τηροῦνται οἱ βασικές ὀρθόδοξες καί ἐκκλησιολογικές προϋποθέσεις, δηλαδή ἡ τήρηση τῶν δογμάτων, αὐτός δέν γνωρίζει οὔτε τό ὕψος τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας, πού εἶναι ἡ θέωση, οὔτε τό βάθος στό ὁποῖο ἔφθασαν ὁ Παπισμός καί οἱ Προτεστάντες μέ τήν ἀπομάκρυνσή τους ἀπό τήν θεολογία τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων, ἀπό τήν Ἀποκάλυψη αὐτοῦ τοῦ Ἴδιου τοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἀσάρκου καί σεσαρκωμένου Λόγου.

Ἔτσι, ἄν δέν ἀντιμετωπισθῆ θεολογικά ἡ αἵρεση τοῦ actus purus, δηλαδή ἡ αἱρετική ἄποψη ὅτι στόν Θεό ταυτίζεται ἡ ἄκτιστη οὐσία μέ τήν ἄκτιστη ἐνέργεια, ὁπότε ὁ Θεός ἔρχεται σέ ἐπικοινωνία μέ τήν κτίση καί τόν ἄνθρωπο μέ κτιστές ἐνέργειες, δέν μπορεῖ νά γίνη λόγος γιά τήν λεγομένη «ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν». Ἀπό τήν αἵρεση αὐτή προέρχονται ὅλες οἱ ἄλλες αἱρέσεις, μεταξύ τῶν ὁποίων τό filioque, τό ἀλάθητο καί τό πρωτεῖο τοῦ Πάπα κ.ἄ.

Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος τοῦ  Ἔσσεξ μοῦ ἔλεγε ὅτι ὅποιος κάνει λόγο γιά «ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν» χωρίς νά τηροῦνται οἱ βασικές ὀρθόδοξες καί ἐκκλησιολογικές προϋποθέσεις, δηλαδή ἡ τήρηση τῶν δογμάτων, αὐτός δέν γνωρίζει οὔτε τό ὕψος τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας, πού εἶναι ἡ θέωση, οὔτε τό βάθος στό ὁποῖο ἔφθασαν ὁ Παπισμός καί οἱ Προτεστάντες.

2. Ἐρώτηση: Ἀπό τήν ἐπικαιρότητα καί ἡ δεύτερη ἐρώτηση: Εἶναι ἀλήθεια ὅτι μέ τό ἀντιρατσιστικό νομοσχέδιο πού ἔχει ψηφισθεῖ δέν μποροῦν οἱ κήρυκες τῆς Ἐκκλησίας νά στηλιτεύουν ἁμαρτήματα, ὅπως εἶναι ἡ ὁμοφυλοφιλία, καί νά ἐπισημαίνουν ὅτι θρησκεύματα, ὅπως ὁ ἰσλαμισμός, δέν εἶναι ὁδός σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων; Θά παύσει ἡ Ἐκκλησία νά παρουσιάζει τήν αἰώνια ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου καί τῶν Πατέρων;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἐκκλησία δέν δεσμεύεται ἀπό κανέναν στό νά λέγη τήν ἀλήθεια οὔτε καί ἀπό τόν νόμο. Οἱ ἅγιοι διά μέσου τῶν αἰώνων ὁμολογοῦσαν τήν ἀλήθεια, κήρυτταν τήν μετάνοια, παρουσίαζαν τήν διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ. Κατά τήν διάρκεια τῆς εἰδωλολατρικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας οἱ Ἀπόστολοι, οἱ Πατέρες καί οἱ Μάρτυρες θυσίασαν τήν ζωή τους γιατί δέν ἤθελαν νά ἐφαρμόσουν τούς νόμους τοῦ Κράτους πού εἶναι ἀντίθετοι μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Βέβαια, χρειάζεται καί ἐμεῖς μαζί μέ τό ὁμολογιακό πνεῦμα, τό ὁποῖο δυστυχῶς μειώθηκε ἀπό τούς σύγχρονους Χριστιανούς –Κληρικούς καί λαϊκούς– νά ἔχουμε καί κάποια διάκριση, γιά νά ξεχωρίζουμε τήν ὀρθόδοξη ὁμολογία ἀπό τήν ἐμπάθεια, τήν μαρτυρία τῆς πίστεως ἀπό τήν ἀνάμειξη σέ πολιτικές σκοπιμότητες. Πάντοτε ἡ ὁμολογία γιά νά εἶναι ἀληθινή πρέπει νά προέρχεται ἀπό καθαρή καρδιά καί κυρίως ἀπό ἀγάπη γιά τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους.  

3. Ἐρώτηση: Συμπληρώνονται πέντε χρόνια ἀπό τήν οἰκονομική κρίση πού ταλαιπωρεῖ τήν πατρίδα μας. Βλέπετε νά ἔχουν συνειδητοποιήσει ἡ Πολιτεία καί ὁ Λαός ὅτι ἡ κρίση ἔχει αἴτια ἠθικά καί πνευματικά; Διαπιστώνετε νά ὑπάρχει στροφή πρός τή ζωή πού ὑποδεικνύει ἡ Ἐκκλησία; Ἄν δέν ἔχει ἀλλάξει κάτι, πού μπορεῖ νά ὁδηγηθοῦμε;

Ἀπάντηση:  Ἡ κρίση ὅπως ἔχει τονισθῆ ἀπό πολλούς καί ἔγινε κοινός τόπος εἶναι πράγματι ἠθική καί πνευματική. Οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι προτιμοῦν τό ἀτομικό συμφέρον παρά τό κοινό καλό, διακατέχονται ἀπό τήν φιλαυτία καί τήν ἰδιοτέλεια καί ὄχι ἀπό τήν φιλοθεΐα καί τήν φιλανθρωπία, διακρίνονται ἀπό τήν εὐδαιμονία τοῦ καταναλωτισμοῦ καί ὄχι τήν ἀσκητικότητα τοῦ Εὐαγγελίου, κυριαρχοῦνται ἀπό τήν προτεσταντική ἠθική καί ὄχι ἀπό τήν ὀρθόδοξη ἀσκητική. Ἐκεῖ βρίσκεται τό πρόβλημα.

Σήμερα μέ τόν τρόπο πού διοργανώνεται ἡ κοινωνία ἐπικρατεῖ ἡ λεγόμενη κεφαλαιοκρατία πού εἶναι «ἡ θρησκεία τῆς φιλαργυρίας» μέ τήν «προτεραιότητα τοῦ χρηματικοῦ κέρδους», «τό δικαίωμα τῆς ἀτομικῆς ἰδιοκτησίας», «τήν προτεραιότητα τοῦ ἀτομικοῦ συμφέροντος». Αὐτή ἡ «θρησκεία τῆς φιλαργυρίας» ἔχει δικούς της «ναούς», πού εἶναι οἱ λεγόμενες ἀγορές, ἔχει δικούς της «ἀποστόλους καί ἱερεῖς», πού εἶναι οἱ χρηματιστές καί οἰκονομολόγοι, ἔχει δικό της «εὐαγγέλιο», πού προτρέπει τούς ἀνθρώπους στήν συσσώρευση ὑλικῶν ἀγαθῶν, καί ἔχει δικούς της «ὀπαδούς-λάτρεις», πού εἶναι οἱ καταναλωτές.

Τό θέμα, λοιπόν, δέν εἶναι ἁπλῶς νά δώσουμε κάποια τρόφιμα στόν λαό, ἄν καί αὐτό πρέπει νά τό κάνουμε, ἀλλά νά ἀγωνισθοῦμε γιά τήν ἀνατροπή αὐτῆς τῆς «θρησκείας τῆς φιλαργυρίας» πού εἶναι τό «πνεῦμα τοῦ καπιταλισμοῦ». Ἄν δέν τό κάνει αὐτό ἡ Ἐκκλησία, τότε ἁπλῶς στηρίζει τό σύστημα τῆς διαφθορᾶς καί τήν ἀντιευαγγελική νοοτροπία.
Προσωπικά πιστεύω ὅτι τελικά τό πρόβλημα πού μαστίζει τήν Πατρίδα μας εἶναι πρωτίστως γεωπολιτικό, δηλαδή συνδέεται μέ τά πολιτικά καί οἰκονομικά συμφέροντα τῶν μεγάλων Κρατῶν γιά τήν περιοχή. Ἀλλά θά ἤθελα νά παραμείνω μόνον στά θεολογικά αἴτια, πού εἶναι ἡ ἀντιευαγγελική ζωή.

Νά ξεχωρίζουμε τήν ὀρθόδοξη ὁμολογία ἀπό τήν ἐμπάθεια, τήν μαρτυρία τῆς πίστεως ἀπό τήν ἀνάμειξη σέ πολιτικές σκοπιμότητες. Πάντοτε ἡ ὁμολογία γιά νά εἶναι ἀληθινή πρέπει νά προέρχεται ἀπό καθαρή καρδιά καί κυρίως ἀπό ἀγάπη γιά τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους.

4. Ἐρώτηση: Πῶς μπορεῖ ἡ Ἐκκλησία νά ἐμπνεύσει τό αὐθεντικό ὅραμα ζωῆς γιά τόν ἄνθρωπο, πού εἶναι ἡ ἁγιότητα, ὥστε νά νιώσει ὁ καθένας ἕναν ἀναβασμό μέσα στήν ἀγωνία, ἔνταση καί ἀνησυχία τῆς ἐποχῆς μας;

Ἀπάντηση: Αὐτό θά γίνη, ὅταν ἐμεῖς οἱ Κληρικοί παντός βαθμοῦ ἀποκτήσουμε εὐαγγελικό ἦθος καί πατερικό φρόνημα, ὅταν ἐφαρμόζουμε γιά παράδειγμα τήν ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία τοῦ Χριστοῦ. Σήμερα ὁ κόσμος χρειάζεται Κληρικούς μέ ἀσκητική ζωή, ὀρθόδοξη βιοτή, πατερικό καί μαρτυρικό πνεῦμα.

Αὐτό τό βλέπουμε αὐθεντικά στήν «ἱερά ἱστορία» πού εἶναι τά συναξάρια τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδή οἱ βίοι τῶν ἁγίων, τά τροπάρια τῆς λατρείας, ἡ ἐσωτερική μαρτυρία τῆς θείας Λειτουργίας. Ἄν καθημερινά ἐμπνεόμαστε ἀπό αὐτήν τήν «ἱερά ἱστορία» τῆς Ἐκκλησίας, τότε θά μπορέσουμε νά τήν μεταγγίσουμε σέ αὐτούς πού τήν ἀναζητοῦν. Δυστυχῶς, κάθε μέρα ὑμνοῦμε μάρτυρες καί ἀσκητές, εἰσερχόμενοι στούς Ναούς βλέπουμε τά ἁγιασμένα πρόσωπά τους, καί ὁ τρόπος τῆς ζωῆς μας διαφέρει ἀπό τόν δικό τους.

Τελικά, πιστεύω ὅτι ὁ ὀρθόδοξος ἡσυχασμός καί ἡ ὀρθόδοξη νηπτική ζωή εἶναι ἐκεῖνο πού δείχνει στούς ἀνθρώπους τήν μέθοδο τῆς ἁγιότητος, τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο θά ζήσουμε τήν διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ καί τήν μαρτυρία τῆς Ἐκκλησίας, τό «πῶς» τῆς Χριστιανικῆς ζωῆς, πράγμα πού ἰσχύει γιά ὅλους τούς Χριστιανούς, τηρουμένων τῶν ἀναλογιῶν. Συνήθως, ἐμεῖς περιοριζόμαστε στό «τί» εἶναι ὁ Θεός καί ὄχι στό «πῶς» θά ἑνωθοῦμε μαζί Του. Αὐτό τό «πῶς» χρειάζεται σήμερα νά προσφέρη ἡ Ἐκκλησία στούς ἀνθρώπους πού τό ἔχουν ἀνάγκη.

5. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, τό βιβλίο πού σᾶς ἔκανε γνωστό σ’ ὅλον τόν κόσμο εἶναι «ἡ Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία». Πέστε μας τί σημαίνει ὁ ὅρος αὐτός καί ἄν ἡ ἐφαρμογή αὐτῆς τῆς ψυχοθεραπείας καταργεῖ τήν θεραπευτική ἀγωγή.

Ἀπάντηση: Δέν εἶναι τό μόνο γνωστό βιβλίο μου στόν κόσμο, ἀφοῦ πολλά βιβλία μου ἔχουν μεταφρασθῆ, μέ πρωτοβουλία τῶν ἰδίων τῶν μεταφραστῶν σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο καί μάλιστα σέ 24 γλῶσσες. Πολλές φορές διερωτῶμαι: τί εἶναι ἐκεῖνο πού κάνει τούς ἀνθρώπους ἀπό ὅλα τά Κράτη, τίς φυλές καί τίς Ἠπείρους νά ἐνδιαφέρωνται γιά νά μεταφράσουν τά βιβλία αὐτά. Νομίζω εἶναι ἡ ἐπικαιρότητα τῆς ὀρθοδόξου διδασκαλίας καί κυρίως τῆς ἡσυχαστικῆς παραδόσεως πού κάνει λόγο γιά τήν μέθοδο πού μποροῦμε νά χρησιμοποιήσουμε γιά νά γνωρίσουμε τόν Θεό καί νά γίνουμε πραγματικά ἄνθρωποι.

Εἰδικά τό βιβλίο αὐτό πού ἀναφέρατε, μέ τίτλο «Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία», στήν πραγματικότητα παρουσιάζει τήν νηπτική καί ἡσυχαστική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας πού κάνει λόγο γιά τήν θεραπεία τῶν λογισμῶν, τῶν παθῶν, τοῦ νοῦ, τῆς καρδίας κλπ. Μάλιστα, τό ἀμέσως ἑπόμενο βιβλίο ἀπό αὐτό εἶναι τό βιβλίο μέ τίτλο «Ἡ ἰατρική ἐν πνεύματι ἐπιστήμη» καί εἶναι ἡ πρακτική ἐφαρμογή τοῦ πρώτου. Καί τά δύο αὐτά βιβλία δείχνουν τήν ἐπικαιρότητα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, πού ξεπερνᾶ τά προβλήματα πού προέρχονται τόσο ἀπό τόν ὀρθολογισμό-σχολαστικισμό, ὅσο καί ἀπό τόν ἠθικισμό πού βασανίζουν τούς δυτικούς ἀνθρώπους.

Βεβαίως, ἡ ὀρθόδοξη ψυχοθεραπεία δέν μπορεῖ νά καταργήση τήν ἐπιστήμη, καί τίς νευρολογικές ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων. Ἁπλῶς οἱ Πνευματικοί Πατέρες πρέπει νά συνεργάζονται μέ τούς εἰδικούς ἰατρούς.

Ὅλη ἡ διήγηση τῆς Ἀποκαλύψεως δείχνει τό διάγραμμα τῆς οὐράνιας Λειτουργίας καί τό τί γίνεται ἔξω ἀπό αὐτήν, τήν λεγόμενη παραλειτουργία. Στήν θεία Λειτουργία ὑμνεῖται τό Ἀρνίον ἀπό τούς φίλους Του, καί στήν παραλειτουργία κυριαρχεῖ τό θηρίον μέ τούς ὀπαδούς του. Ἡ τελική ἔκβαση εἶναι ἡ νίκη τοῦ Ἀρνίου ἐπί τοῦ θηρίου. 

6. Ἐρώτηση: Ἡ ἐργασία σας γιά τήν Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου ἀπεκάλυψε κάποιες ἀναλογίες, πού ἔχει ἡ Ἀποκάλυψη μέ τήν Θεία λειτουργία πού βιώνουμε κάθε Κυριακή. Σᾶς παρακαλοῦμε νά τίς ἀπαριθμήσετε ἔστω ἐπιγραμματικά, γιατί πιστεύουμε ὅτι αὐτή ἡ προσέγγιση φυγαδεύει τόν φόβο γιά τό μέλλον τῆς ἱστορίας.

Ἀπάντηση: Μελετῶ γιά πολλά χρόνια τήν Ἀποκάλυψη τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, πολλές φορές ἔκανα ἑρμηνευτικές ἀναλύσεις σέ ὁμιλίες πρός τούς ἀνθρώπους. Μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου διεπίστωσα δύο σημεῖα.

Τό πρῶτον, ὅτι ὅσα εἶδε ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης καί κατέγραψε στήν Ἀποκάλυψη ἐπηρέασαν σέ μεγάλο βαθμό τήν λειτουργική καί λατρευτική πράξη τῆς Ἐκκλησίας, τήν εἰκονογραφία καί γενικά τίς ἐκκλησιαστικές τέχνες, ὅπως γιά παράδειγμα τό σύνθρονο, τήν Ἁγία Τράπεζα μέ τά λείψανα τῶν μαρτύρων, τήν ψαλμωδία κλπ.
Τό δεύτερον σημεῖο εἶναι ὅτι αὐτά πού εἶδε ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης εἶναι ἡ οὐράνια λατρεία, ἡ οὐράνια θεία Λειτουργία, ὅπου ἀνυμνεῖται ὁ καθήμενος ἐπί τοῦ θρόνου καί τό «ὡς ἐσφαγμένον ἀρνίον» ἀπό τούς Πρεσβυτέρους, τά ζωντανά ὄντα, τούς ἀγγέλους, τούς μάρτυρας, τούς ὁσίους. Ὅλη ἡ διήγηση τῆς Ἀποκαλύψεως δείχνει τό διάγραμμα τῆς οὐράνιας Λειτουργίας καί τό τί γίνεται ἔξω ἀπό αὐτήν, τήν λεγόμενη παραλειτουργία. Στήν θεία Λειτουργία ὑμνεῖται τό Ἀρνίον ἀπό τούς φίλους Του, καί στήν παραλειτουργία κυριαρχεῖ τό θηρίον μέ τούς ὀπαδούς του. Ἡ τελική ἔκβαση εἶναι ἡ νίκη τοῦ Ἀρνίου ἐπί τοῦ θηρίου καί τῶν φίλων τοῦ Ἀρνίου ἐπί τῶν ὀπαδῶν τοῦ θηρίου, καί ὅτι ὅσοι συνδέονται μέ τόν Χριστό ἀπό τώρα μετέχουν τῆς οὐράνιας θείας Λειτουργίας καί αὐτό εἶναι ἡ πρώτη ἀνάσταση καί προχωροῦν στήν δεύτερη ἀνάσταση πρός τόν μυστικό γάμο μέ τό Ἀρνίο, τήν καινή κτίση, τήν νέα Ἱερουσαλήμ.

Πάντως, ὅταν διαβάση κανείς προσεκτικά τήν Ἀποκάλυψη μέσα ἀπό αὐτήν τήν προοπτική μπορεῖ νά δῆ ὅτι αὐτό τό ἱερό βιβλίο ἔχει ἐπηρεάσει τήν διάταξη τῆς θείας Λειτουργίας πού γίνεται στούς Ἱερούς Ναούς, καί θά διαπιστώση ὅτι ἡ θεία Λειτουργία εἶναι «σύνοδος οὐρανοῦ καί γῆς», οὐρανίων καί ἐπιγείων, ζώντων καί κεκοιμημένων.

7. Ἐρώτηση: Ἄν ἰσχύει τό Πατερικό ὅτι ὁ σκοπός τῆς Ἀγωγῆς καί τῆς Παιδείας εἶναι ὁ σκοπός τῆς ζωῆς, τότε πῶς τό πέτυχε ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός πού ἐφέτος ἑορτάσαμε τά 300 χρόνια ἀπό τή γέννησή του; Καί γιά τόν ὁποῖο, ἅγιε Ναυπάκτου κ.κ. Ἱερόθεε, γράψατε πολύ ἐδιαφέροντα κείμενα καί τί πρέπει νά γίνει σήμερα;

Ἀπάντηση: Φυσικά ἰσχύει ὅτι ἡ ἐκκλησιαστική ἀγωγή καί ἡ Παιδεία συνδέεται στενά μέ τόν σκοπό τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου πού εἶναι ἡ θέωση. Ὁ ἄνθρωπος δημιουργήθηκε κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωση Θεοῦ, δηλαδή ἔχει νοερό καί αὐτεξούσιο, μέ πορεία πρός τήν θέωση πού εἶναι ἡ ὅραση τοῦ Θεοῦ. Προτιμῶ νά παραμείνω σέ αὐτόν τόν ἁγιογραφικό καί πατερικό ὅρο παρά νά χρησιμοποιῶ τόν σύγχρονο ἀκαθόριστο καί οὑμανιστικό ὅρο «ἀξιοπρέπειa τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου». Βεβαίως, πρέπει νά διασφαλίζονται τά ἀνθρώπινα δικαιώματα, ἀλλά ἀπό πλευρᾶς Ἐκκλησίας δέν μποροῦμε νά παραθεωροῦμε τόν βιβλικό καί πατερικό ὅρο «κατ’ εἰκόνα» καί «καθ’ ὁμοίωση» καί τήν αὐτοπροσφορά, τήν αὐτοϋπέρβαση τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων.

Αὐτά δίδασκε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ὁ ὁποῖος ἦταν καρπός τῆς ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως, ὅπως τήν βρῆκε στό οἰκογενειακό του περιβάλλον καί στό Ἅγιον Ὄρος. Παρατηρῶ ὅτι ἄν θέλουμε νά χαρακτηρίσουμε τόν ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό θά τόν ὀνομάζαμε ἁγιορείτη, ἀφοῦ ἐξέφραζε τήν ζωή τοῦ Ἁγίου Ὄρους, καί ὄχι διαφωτιστή, ὅπως ἐκφράσθηκε ὁ διαφωτισμός στήν Εὐρώπη. Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς δέν ἦταν ἁπλῶς λόγιος μοναχός ἤ ἱεραπόστολος, ἀλλά προφήτης, ἰσαπόστολος, ἅγιος, θεούμενος, μάρτυρας. Αὐτό φαίνεται στήν διδασκαλία του, τόν θάνατό του, τό μαρτύριό του. Μέσα ἀπό τόν ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό βλέπουμε τί εἶναι ἐκκλη-σιαστική ζωή, τί εἶναι ὀρθόδοξη παιδεία, τί εἶναι ἁγιορείτικη ζωή.        

Αἰσθάνεται κανείς τήν χαρά τῆς Ἀναστάσεως στόν βαθμό πού συμμετέχει στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, στόν ἀγώνα ἐναντίον τῶν παθῶν, τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ διαβόλου. Δέν μπορεῖ νά βλέπη κανείς τήν θριαμβευτική ἀτμόσφαιρα τῆς θείας Εὐχαριστίας, ἄν δέν συμμετέχη στήν ἀσκητική ζωή τῆς Ἐκκλησίας.

8. Ἐρώτηση: Στά τελευταῖα κείμενά σας συνδυάζετε Σταυρό καί Ἀνάσταση. Εἶναι ἐφικτό νά βιώσουμε αὐτόν τόν συνδυασμό καί πῶς μπορεῖ νά γίνει αὐτό, ὥστε ἀνεβαίνοντας τόν Γολγοθᾶ του ὁ καθένας νά περιμένει τήν Ἀνάσταση;

Ἀπάντηση: Μερικοί θεολόγοι ἰσχυρίζονται ὅτι ἡ δυτική θεολογία τόνισε περισσότερο τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, ἐνῶ ἡ ὀρθόδοξη θεολογία τονίζει περισσότερο τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, καί ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι Ἐκκλησία τῆς Ἀναστά-σεως. Αὐτή ἡ ἄποψη εἶναι ἐσφαλμένη θεολογικά, διότι γίνεται διχοτόμηση μεταξύ τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως. Δέν ὑπάρχει Σταυρός χωρίς Ἀνάσταση οὔτε Ἀνάσταση χωρίς Σταυρό.

Στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί θεολογία δέν ὑπάρχει διχοτόμηση μεταξύ τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως, γι’ αὐτό ψάλλουμε: «τόν Σταυρόν σου προσκυνοῦμεν, Δέσποτα, καί τήν Ἁγίαν σου Ἀνάστασιν δοξάζομεν». Αὐτό τό βλέπουμε σέ ὅλη τήν λατρευτική πράξη τῆς Ἐκκλησίας καί τήν ζωή της.
Γιά παράδειγμα, ἡ θεία Εὐχαριστία δέν εἶναι ἁπλῶς μιά πασχάλεια ἐμπειρία, ἀλλά καί θυσία τοῦ Γολγοθᾶ, εἶναι σταυροαναστάσιμη ζωή. Δηλαδή, αἰσθάνεται κανείς τήν χαρά τῆς Ἀναστάσεως στόν βαθμό πού συμμετέχει στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, στόν ἀγώνα ἐναντίον τῶν παθῶν, τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ διαβόλου. Δέν μπορεῖ νά βλέπη κανείς τήν θριαμβευτική ἀτμόσφαιρα τῆς θείας Εὐχαριστίας, ἄν δέν συμμετέ-χει στήν ἀσκητική ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό σημαίνει βίωση τοῦ μυστηρίου τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Ἡ μεταπατερική θεολογία κάνει λόγο γιά τήν θεία Λειτουργία ὡς βασιλεία τοῦ Θεοῦ, χωρίς νά βλέπη συγχρόνως καί τήν προσευχή τοῦ Χριστοῦ στόν κῆπο τῆς Γεθσημανῆ καί τό μαρτύριο τοῦ Σταυροῦ.

Τελικά, τό μυστήριο τῆς Ἀναστάσεως εἶναι συγχρόνως καί δόξα τοῦ Σταυροῦ. Μέσα ἀπό αὐτή τήν προοπτική βλέπουμε τήν ὀρθόδοξη ἐκκλησιαστική ζωή καί ἀποκτοῦμε γνήσιο ὀρθόδοξο φρόνημα καί βίωμα.

Συνέντευξη τοῦ Μητροπολίτου Ἱσπανίας κ. Πολυκάρπου

Τὸ φετινὸ καλοκαίρι βρέθηκε γιὰ ἄλλη μιὰ φορὰ στὴν ἰδιαίτερη πατρίδα του, τὴν Ναύπακτο, ὁ Μητροπολίτης Ἱσπανίας καὶ Πορτογαλίας κ. Πολύκαρπος (Σταυρόπουλος). Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς παραμονῆς του καὶ στὶς συναντήσεις μᾶς στοὺς Ἱεροὺς Ναούς, ὅπου λειτουργοῦσε, μᾶς δόθηκε ἡ εὐκαιρία νὰ τὸν ρωτήσουμε γιὰ τὴν διακονία τοῦ στὴν Ἱσπανία, στὸ κλίμα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, καὶ νὰ ἀκούσουμε νέα καὶ σημαντικὰ πράγματα, τόσο γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία στὴν Ἱσπανία, ὅσο καὶ γιὰ τὴν βίωση τῆς παγκόσμιας κρίσης ἀπὸ τοὺς ἐκεῖ Χριστιανούς, τὰ ὁποία θελήσαμε νὰ τὰ μεταφέρουμε διὰ μέσου τῆς Ε.Π. καὶ σὲ ὅλους τοὺς ἀναγνῶστες.

Ἔτσι δόθηκε ἡ ἐνδιαφέρουσα συνέντευξη ποὺ δημοσιεύουμε εὐθὺς ἀμέσως.

***

Α.Κ.: Ποιά εἶναι ἡ γενικὴ εἰκόνα τοῦ Κλήρου τῆς Ἐπαρχίας σας, ἀπὸ ἄποψη πνευματική, ἐθνική, κοινωνικο-οἰκονομική;

Σεβασμιώτατος κ. Πολύκαρπος: Αὐτὴν τὴν στιγμὴ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Ἱσπανίας καὶ Πορτογαλίας, ποὺ ἱδρύθηκε τὴν 20ὴ Ἰανουαρίου 2003, ὑπηρετοῦν 34 κληρικοί: 27 ἔγγαμοι καὶ 7 ἄγαμοι, 33 Πρεσβύτεροι καὶ 1 Διάκονος. Ἐξ αὐτῶν 1 εἶναι Ἕλληνας, 1 Ἄγγλος, 1 Ρουμάνος, 1 Μολδαβός, 1 Βούλγαρος, 1 Φινλανδός, 1 Ἱσπανός, 1 Οὐρουγουανὸς νυμφευμένος μὲ Ἑλληνίδα, 1 Γερμανός, 1 Ἰταλός, 3 Πορτογάλοι καὶ 21 Οὐκρανοί. Οἱ 2 καταφέρνουν καὶ ζοῦν ἀπὸ τὶς ἐνορίες τους, 2 εἶναι ἀποσπασμένοι ἐξ Ἑλλάδος, 3 εἶναι συνταξιοῦχοι, 1 συντηρεῖται ἀπὸ τὴν Μητρόπολη καὶ οἱ ὑπόλοιποι 26 ἐργάζονται σκληρὰ γιὰ νὰ ζήσουν τὶς οἰκογένειές τους, ὅταν βεβαίως ἔχουν ἐργασία, διότι ἀρκετοί, γιὰ μεγάλο χρονικὸ διάστημα, παραμένουν ἄνεργοι. Ἤδη δύο κληρικοί, ἕνας Διάκονος καὶ ἕνας Πρεσβύτερος, μετὰ ἀπὸ ὁλόκληρο χρόνο ἀνεργίας, ἀναγκάσθηκαν καὶ ἐπέστρεψαν στὴν Οὐκρανία. Δυστυχῶς, φοβοῦμαι ὅτι σύντομα θὰ τοὺς ἀκολουθήσουν ἄλλοι δύο κληρικοί μας ἄνεργοι ἐδῶ καὶ ἕνα ἔτος περίπου. Οἱ περισσότεροι ἐργάζονται στὶς οἰκοδομές, τὴν γεωργία, τὴν κτηνοτροφία, νυκτοφύλακες, κηπουροὶ καὶ ἐσωτερικοὶ περιποιούμενοι ἄτομα μεγάλης ἡλικίας. Οἱ πρεσβυτέρες ἐργάζονται καθαρίζοντας σπίτια, στοὺς ἀγροὺς στὴν συγκομιδὴ τῶν καρπῶν, στὴν τουριστικὴ βιομηχανία καὶ ἐσωτερικὲς φροντίζοντας ἄτομα προχωρημένης ἡλικίας, ἐνῷ τὰ παιδιὰ τῶν περισσοτέρων ἱερατικῶν οἰκογενειῶν μας ζοὺν μὲ τοὺς παπποῦδες στὴν πατρίδα. Οἱ μισοὶ ἔχουν τελειώσει στὶς χῶρες τους Πανεπιστήμιο, ἐνῷ ὅλοι τους σχεδὸν ἔχουν ἀποφοιτήσει, τοὐλάχιστον, ἀπὸ Ἐκκλησιαστικὸ Σεμινάριο. Εἶναι πραγματικοὶ ἔρωες, διότι, χωρὶς νὰ καταφέρνουν νὰ ζοὺν ἀπὸ τὶς ἐνορίες τους, διαθέτουν τὰ Σαββατοκύριακά τους σὲ αὐτές, μερικοὶ μάλιστα μεταβαίνοντας δεκάδες χιλιόμετρα μακριὰ ἀπὸ τὸν τόπο τῆς μόνιμης κατοικίας τους, ἀγωνιζόμενοι «μὲ νύχια καὶ μὲ δόντια» νὰ τὶς κρατήσουν ἀνοικτές, μέσα σὲ κλίμα τεράστιας οἰκονομικῆς κρίσεως, ποὺ ἔχει πλήξει τὴν Ἱσπανία καὶ τὴν Πορτογαλία καὶ μὲ δεκάδες χιλιάδες ἐκ τοῦ ποιμνίου μας χωρὶς ἐργασία γιὰ μεγάλο χρονικὸ διάστημα. Ἀπὸ ἀπόψεως πνευματικῆς ἀγωνίζονται, μέσα σὲ ἕνα περιβάλλον ἐξαιρετικὰ δύσκολο ἀπὸ πάσης πλευρᾶς, «τὸν ἀγῶνα τὸν καλόν». Καὶ μόνον οἱ μεγάλες θυσίες, προσωπικὲς καὶ οἰκογενειακές, στὶς ὁποῖες ὑποβάλλονται, ἀδιανόητες ὄχι μόνον γιὰ ἕναν κληρικὸ τῆς Ἑλλάδος, ἀλλὰ καὶ γιὰ ἕναν τῆς Ἀνατολικῆς Εὐρώπης, συνιστοῦν στέφανο πνευματικὸ καὶ κλίμακα ἀρετῶν.

- Μία γενικὴ εἰκόνα γιὰ τοὺς πιστοὺς τῆς Ἐπαρχίας, ἀπὸ ἄποψη πνευματική, μορφωτική, ἐθνική, κοινωνικὴ καὶ πληθυσμιακή. Πόσοι ὀρθόδοξοι ναοὶ ὑπάρχουν; Ἡ στατιστικὴ τῶν Μυστηρίων (βαπτίσεων, γάμων, ἱερωσύνης);

- Γενικῶς οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ σὲ ὁλόκληρη τὴν Ἰβηρικὴ Χερσόνησο καὶ τὰ Νησιά της ἀνέρχονται σὲ 1.400.000 περίπου, ἐκ τῶν ὁποίων 800.000 Ρουμάνοι, ἂν καὶ ἀρκετοί, λόγῳ τῆς μεγάλης ἀνεργίας ποὺ μαστίζει κυρίως τὴν Ἱσπανία, ἐπέστρεψαν στὴν πατρίδα τους. Τὸ ἄμεσο ποίμνιό μας, ἐκτὸς ἀπὸ 3.500-4.000 περίπου Ἑλληνορθοδόξους (Ἐλλαδίτες, Κυπρίους, Ἕλληνες ἀπὸ τὴν Λατινικὴ Ἀμερικὴ καὶ Ἀραβόφωνους) καὶ στὶς δύο χῶρες, ἀποτελεῖται ἀπὸ οἰκονομικοὺς μετανάστες ἀπὸ τὴν Ἀνατολικὴ Εὐρώπη, στὴν πλειοψηφία τους Οὐκρανοὺς καὶ Βούλγαρους, ποὺ ἔφθασαν σταδιακὰ στὴν Ἰβηρία μετὰ τὴν πτώση τοῦ Κομμουνισμοῦ στὶς χῶρες τους. Ἡ Ἱσπανία καὶ ἡ Πορτογαλία, μετὰ τὴν πτώση τῶν πολύχρονων δικτατορικῶν καθεστώτων τοῦ Φράνκο καὶ τοῦ Σαλαζὰρ ἀντιστοίχως, παρουσίασαν γιὰ 30 χρόνια μεγάλη οἰκονομικὴ ἀνάπτυξη, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἔχουν ἀνάγκη ἐργατικῶν χεριῶν, πρᾶγμα ποὺ ὁδήγησε τὶς Κυβερνήσεις τους νὰ συνάψουν συμφωνίες γι’ αὐτὸν τὸν σκοπὸ μὲ τὴν Οὐκρανία, τὴν Ρουμανία καὶ τὴν Βουλγαρία. Ἡ συντριπτικὴ πλειοψηφία τῶν Οὐκρανὼν (200.000) ἐκκλησιάζονται στὶς ἀντίστοιχες ἐνορίες τῆς Μητροπόλεώς μας καὶ ἐξυπηρετοῦνται ἀπὸ τοὺς Οὐκρανοὺς ἱερεῖς μας. Βεβαίως αὐτὸ ἔχει τὴν ἐξήγησή του: πρόκειται γιὰ Οὐκρανοὺς ἀπὸ τὴν Δυτικὴ Οὐκρανία μὲ ἔντονο ἐθνικιστικό, φιλοδυτικὸ καὶ ἀντιμοσχοβιτικὸ πνεῦμα. Κάτι ἀνάλογο συμβαίνει καὶ μὲ τοὺς Ρουμάνους, ἀφοῦ στὴν πλειοψηφία τους προέρχονται ἀπὸ τὴν Τρανσυλβανία. Ἐπίσης, ἡ πλειοψηφία τῶν Βούλγαρων (200.000) ἐξυπηρετοῦνται ἀπὸ τὶς ἐνορίες καὶ τοὺς κληρικούς μας, καθὼς καὶ ἀρκετοὶ Γεωργιανοί, Μολδαβοί, Σέρβοι, Ρῶσοι, Ἀλβανοὶ κλπ. Ὀρθόδοξοι. Τὸ μορφωτικὸ ἐπίπεδό τους εἶναι ἀρκετὰ ἱκανοποιητικό, ἐνῷ σὲ χιλιάδες ἀνέρχονται οἱ ἀπόφοιτοι Πανεπιστημίου, ποὺ φυσικὰ ἐργάζονται ἐκτὸς τοῦ ἀντικειμένου ποὺ ἔχουν σπουδάσει. Ἡ πνευματικὴ ζωὴ καὶ τὸ ἐπίπεδό τους διαφέρει ἀπὸ ἄτομο σὲ ἄτομο. Αὐτοὶ ποὺ ἐκκλησιάζονται τακτικὰ ἔχουν πλέον ἔντονη ὀρθόδοξη συνείδηση καὶ πνευματική-μυστηριακὴ ζωή, ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ ἐκκλησιάζονται μόνον στὶς μεγάλες ἑορτές, ἐνῷ πολλοὶ εἶναι καὶ «οἱ πιστοὶ τοῦ κεριοῦ», δηλ. αὐτοὶ ποὺ ἔρχονται στὴν ἐκκλησία, ἀνάβουν κερὶ καὶ φεύγουν. Πάντως ἡ πλειοψηφία τοῦ ὀρθοδόξου λαοῦ ποὺ ζῆ καὶ ἐργάζεται στὴν Ἰβηρία, δυστυχῶς, εὑρίσκεται μακριὰ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, κυρίως δὲ ἡ νεολαία, ἐνῷ ἀρκετοὶ ἐκ τῶν φερομένων ὡς πιστῶν διακρίνονται ἀπὸ τεράστια ἄγνοια καὶ μερικοὶ ἀπὸ δεισιδαιμονία καὶ προλήψεις. Ἀλλὰ τὸ «εὐσεβὲς ὑπόλοιπον», ποὺ ἔχει σχέση καὶ ἐπαφὴ μὲ τὴν Ἐκκλησία καὶ τὸν Κλῆρο μας, εἶναι καλῆς ποιότητος Χριστιανοὶ καὶ αὐτὸ ἀποτελεῖ τὴν ἐλπίδα καὶ τὸ στήριγμά μας. Ὀρθοδόξους ναούς, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν Μαδρίτη, ἡ Μητρόπολή μας δὲν διαθέτει. Οἱ Ρουμάνοι καὶ οἱ Ρῶσοι ἑτοιμάζονται νὰ κτίσουν Καθεδρικὸ Ναὸ στὴν Μαδρίτη, ἐνῷ στὸ πρόγραμμά τους ἔχουν τὴν ἀνοικοδόμηση ἄλλων 6 ναῶν οἱ πρῶτοι καὶ 2 οἱ δεύτεροι. Οἱ Σέρβοι διαθέτουν ἰδιόκτητο ναὸ στὴν Βαρκελώνη. Οἱ ἐνορίες καὶ ἐνοριακοὶ πυρῆνες τῆς Μητροπόλεώς μας ἀνέρχονται σὲ 44: 4 Ἑλληνικές, 30 Οὐκρανικές, 1 Βουλγαρική, 1 Πορτογαλική, 1 Φινλανδική, 2 Ρουμανικὲς καὶ 5 πολυεθνικές. Βέβαια δὲν πρέπει νὰ μᾶς διαφεύγη τὸ γεγονὸς ὅτι οὐσιαστικὰ καμμία ἀπὸ τὶς ἐνορίες αὐτὲς δὲν εἶναι καθαρὰ ἐθνική, ἀφοῦ ὅλες στὴν πραγματικότητα εἶναι πολυεθνικές. Ὡς χώρους λατρείας χρησιμοποιοῦν παρεκκλήσια ρωμαιοκαθολικὰ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον καὶ δευτερευόντως προτεσταντικὰ καὶ αἴθουσες ἰδιοκτησίας τῶν κατὰ τόπους Δήμων, ποὺ ὅσο χρόνο διαρκεῖ ἡ λατρεία μας μετατρέπονται κατὰ τὸ δυνατὸν πρὸς τὸ ὀρθόδοξον, γιὰ νὰ ἐπιστρέψουν καὶ πάλι σὲ ρωμαιοκαθολικούς, προτεσταντικοὺς καὶ δημοτικοὺς χώρους ἀντιστοίχως. Τέλος, ὅσον ἀφορᾶ τὴν στατιστικὴ τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων στὴν Μητρόπολή μας γίνονται 300-350 βαπτίσεις, 50 γάμοι καὶ 2-3 χειροτονίες ἐτησίως.

- Ποιά εἶναι ἡ γλῶσσα λατρείας;

- Ἡ γλῶσσα τῆς λατρείας διαφέρει ἀπὸ ἐνορία σὲ ἐνορία. Στὶς καθαρὰ «ἐθνικὲς» χρησιμοποιοῦνται ἀναλόγως ἡ ἑλληνική, οὐκρανική, σλαβωνικὴ καὶ ρουμανική, στὸν Καθεδρικὸ Ναὸ τῆς Μαδρίτης ἡ ἑλληνική, σλαβωνική, ρουμανικὴ καὶ ἱσπανική, ἐνῷ στὶς πολυεθνικὲς οἱ τρεὶς παραπάνω γλῶσσες μαζὶ μὲ τὴν ἱσπανικὴ ἢ τὴν πορτογαλικὴ ἀντιστοίχως.

- Ποιές εἶναι οἱ σχέσεις τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς σας μὲ τὴν κυρίαρχη Λατινικὴ Ἐκκλησία;

- Οἱ σχέσεις τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας μὲ τὴν τοπικὴ Λατινικὴ Ἐκκλησία ποικίλλουν ἀναλόγως τοῦ Ἐπισκόπου καὶ τῶν στενῶν συνεργατῶν του. Ὑπάρχουν Ἐπίσκοποι «ἀνοικτοὶ» καὶ ἄλλοι «κλειστοί». Σὲ γενικὲς γραμμές, εὐτυχῶς, ὑπερτεροῦν οἱ πρῶτοι. Ἔχουμε ἄμεση καὶ ἐπιτακτικὴ ἀνάγκη χώρων λατρείας, τοὺς ὁποίους ἐξασφαλίζουμε μὲ πολὺ κόπο καὶ δυσκολία, σὲ ἀντίθεση μὲ τοὺς Ρουμάνους καὶ τοὺς Ρώσους. Σὲ αὐτὸ τὸ θέμα οὐδεμία σύγκριση μπορεῖ νὰ γίνη μὲ τὶς ὑπόλοιπες χῶρες τῆς Εὐρώπης. Ἐπίσης, ὑφίσταται διαφορὰ μεταξὺ π.χ. Καταλανικοῦ, Βασκικοῦ, Πορτογαλικοῦ Ρωμαιοκαθολικισμοῦ καὶ τοῦ Καστελλιάνικου (Κεντρικὴ Ἱσπανία). Οἱ πρῶτοι εἶναι πιὸ ἀνοικτοὶ καὶ φιλικοί, ἐνῷ ὁ δεύτερος κλειστός, ὅσον ἀφορᾶ δὲ τὴν Μαδρίτη δὲν πρέπει νὰ γίνεται κὰν λόγος. Στὴν Ἱσπανικὴ πρωτεύουσα δὲν ὑφίστανται, τοὐλάχιστον σὲ ἐπίπεδο θεσμικό, οὔτε κὰν οἱ προβλεπόμενες καὶ ἐπιβαλλόμενες ἀπὸ τὴν Β’ Βατικάνειο Σύνοδο, λεγόμενες «οἰκουμενικὲς» σχέσεις καὶ ἐπαφές, πάντως ὄχι μὲ δική μας ὑπαιτιότητα. Ἕνα ἄλλο πρόβλημα ποὺ ἀντιμετωπίζει εἰδικὰ ἡ Μητρόπολή μας, εἶναι αὐτὸ τῆς Οὐνίας. Κατὰ τὸ 98% τὸ ποίμνιό της εἶναι πτωχοὶ οἰκονομικοὶ μετανάστες ἀπὸ τὴν Ἀνατολικὴ Εὐρώπη, στὴν πλειοψηφία τοὺς Οὐκρανοί. Οἱ ρωμαιοκαθολικὲς ἐπισκοπικὲς συνελεύσεις τῆς Ἱσπανίας καὶ τῆς Πορτογαλίας ἔχουν γεμίσει τὶς δύο αὐτὲς χῶρες τῆς Ἰβηρικὴς Χερσονήσου μὲ οὐκρανικὲς οὐνιτικὲς ἐνορίες καὶ ἱερεῖς, ἐνῷ τώρα τελευταῖα ἄρχισαν νὰ ἱδρύονται καὶ ρουμανικὲς μὲ ἰδίους ἱερεῖς. Ὅπου ἐπρόλαβαν καὶ ἵδρυσαν οὐνιτικὴ ἐνορία μὲ ἴδιον ἱερέα, ἡ πλειοψηφία τῶν Ὀρθοδόξων Οὐκρανὼν ἀδελφῶν μας ἐκκλησιάζεται, δυστυχῶς, σὲ αὐτὴν καὶ συνιστᾶ μεγάλο πρακτικὸ πρόβλημα γιὰ μᾶς ἡ ἵδρυση ἐκεῖ ὀρθοδόξου ἐνορίας, ἀκόμη κι ἂν διαθέτομε ἀρκετὸ ποίμνιο καὶ μόνιμο ἱερέα στὴν περιοχή, διότι δὲν εὑρίσκομε ἀνταπόκριση ὅσον ἀφορᾶ τὴν παραχώρηση ἑνὸς χώρου λατρείας, ἔστω καὶ γιὰ δύο ὧρες κάθε Κυριακή. Εὐτυχῶς, τέτοιες ρωμαιοκαθολικὲς ἐπισκοπὲς καὶ ἐπίσκοποι εἶναι ὀλίγοι. Πάντως, γενικά, ἀντιμετωπιζόμεθα μὲ κάποια καχυποψία καὶ δυσπιστία.
Ποιές εἶναι οἱ σχέσεις τῆς Μητροπόλεως μὲ τὴν κοινωνία τῆς Ἱσπανίας;

Ἡ Καστελλιάνικη κοινωνία, εἶναι μία κοινωνία κλειστὴ σὲ γενικὲς γραμμὲς καὶ ὡς λαὸς οἱ καθ' ἑαυτὸ Ἱσπανοὶ εἶναι παθιασμένοι σὲ ὅλες τὶς ἐκφάνσεις τῆς ζωῆς τους. Περισσότερο ἀνοικτοὶ εἶναι οἱ Καταλανοί, Βάσκοι, Βαλενθιανοὶ καὶ Κανάριοι ὅσον ἀφορᾶ τὴν Ἱσπανία, καὶ φυσικὰ οἱ Πορτογάλοι. Ὁ ἱσπανικὸς Ρωμαιοκαθολικισμὸς εἶναι πρωτίστως ἱσπανικὸς καὶ ἔπειτα ρωμαϊκός-λατινικός, ὄχι ἄμοιρος τῶν βησιγοτθικῶν ἀρειανικῶν καταλοίπων του καὶ τῆς ἐπὶ 850 ἔτη μουσουλμανικῆς Ἀραβοκρατίας. Ἡ γνωριμία μὲ τὴν Ὀρθοδοξία δὲν εἶναι ἱστορική, ὡς π.χ. συμβαίνει στὴν Ἰταλικὴ Χερσόνησο καὶ τὴν Κεντρικὴ Εὐρώπη, ἀλλὰ ὀφείλεται στὴν de facto ἐπαφὴ μέσῳ τῆς ἀπὸ τοῦ 1990 καὶ μετέπειτα οἰκονομικῆς μεταναστεύσεως ἑκατοντάδων χιλιάδων Ὀρθοδόξων ἀδελφῶν μας ἀπὸ τὴν Ἀνατολικὴ Εὐρώπη καὶ ὡς ἐκ τούτου τὴν ἵδρυση πολλῶν ἐνοριῶν μὲ ἰδίους ἱερεῖς ἀνὰ τὴν ἀχανῆ Ἰβηρικὴ Χερσόνησο καὶ τὰ Νησιά της. Δὲν εἶναι τυχαῖο τὸ γεγονὸς ὅ,τι ἀκραῖο τοῦ Ρωμαιοκαθολικισμοῦ, ἀπὸ τῶν πρώτων χριστιανικῶν χρόνων μέχρι σήμερα, γεννήθηκε στὴν Καστελλιάνικη Ἱσπανία (ὑποχρεωτικὴ ἀγαμία τοῦ Κλήρου, filioque, Ἱερὰ Ἐξέτασις, ἀκραῖα λαϊκὰ ρωμαιοκαθολικὰ κινήματα). Πάντως, σήμερα ἡ ἱσπανικὴ κοινωνία διέπεται ἀπὸ ἕναν ἄκρατο φιλελεύθερο ἀντιθρησκευτικὸ λαϊκισμό, ἐνῷ ἔχουν ψηφισθῇ διάφοροι κοινωνικοὶ νόμοι, ποὺ οὔτε στὴν ἄκρως φιλελεύθερη περὶ τὰ κοινωνικά, ἐδῶ καὶ μισὸ αἰῶνα, Ὁλλανδία δὲν ἔχουν ψηφισθῇ. Αὐτοὶ οἱ νόμοι ἀφοροῦν τοὺς γάμους μεταξὺ ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου, μὲ ὅλα τὰ δικαιώματα καὶ τὶς ὑποχρεώσεις ποὺ συνεπάγεται ἕνας κανονικὸς γάμος (διαζύγιο, κληρονομικά, υἱοθεσία τέκνων, κλπ.), τὶς ἐκτρώσεις, τὸν «ἀξιοπρεπῆ θάνατο», τὴν ἐξαφάνιση δημοσίως κάθε θρησκευτικοῦ συμβόλου, κλπ. βιοηθικῆς κυρίως ὑφῆς. Ποιός περίμενε αὐτὰ τὰ πράγματα στὴν «Καθολικοτάτη Ἱσπανία! (Espana Catolicisima!)». Πάντως ἡ παραπάνω στροφὴ δὲν εἶναι ἄμοιρος -ἐκτὸς τῶν καιρῶν- καὶ τοῦ γεγονότος ὅτι ἡ τοπικὴ Λατινικὴ Ἐκκλησία ὡς ἐπίσημος θεσμὸς τοῦ ἱσπανικοῦ κράτους μέχρι καὶ τῆς πτώσεως τοῦ φραγκικοῦ καθεστῶτος ἐπίεζε πολὺ τὸν πληθυσμό. Παρὰ ταῦτα ὑφίστανται ἐπαφές, σὲ θεσμικὸ κυρίως ἐπίπεδο, μὲ διάφορους κρατικούς, κοινωνικοὺς καὶ θρησκευτικοὺς ὀργανισμοὺς καὶ φορεῖς, περισσότερο σὲ τοπικό, ἀλλὰ καὶ σὲ ἐθνικὸ ἐπίπεδο, ἀκριβῶς διότι δὲν μπορεῖ νὰ ἀγνοηθῇ ἡ ἀριθμητικὴ παρουσία τῶν Ὀρθοδόξων (1.400.000) στὴν Ἰβηρία, ἀλλὰ καὶ τὸ ἔνδοξο ὀρθόδοξο ἱστορικὸ παρελθὸν τῆς Χερσονήσου μας, ἐν πολλοῖς ἢ ἐντελῶς ἄγνωστο στὴν καθ’ ἡμᾶς Ὀρθόδοξη Ἀνατολή. Ὑπάρχει πλούσιο παρθένο ὑλικὸ καὶ ἀρκετὴ θεματολογία, ποὺ πρέπει κάποτε νὰ ἀρχίση νὰ ἀπασχολῇ τοὺς ὀρθόδοξους εἰδικοὺς ἐρευνητὲς καὶ ἐπιστήμονες.

- Πῶς βιώνετε ἐσεῖς τὴν κρίση ποῦ, ἀπ’ ὅ,τι γνωρίζουμε, ἔχει κτυπήσει καὶ τὴν Ἱσπανία;

- Ἡ οἰκονομικὴ κρίση ποὺ ἔχει πλήξει τὴν Ἱσπανία καὶ τὴν Πορτογαλία εἶναι τεράστια. Στὴν πρώτη, ἐπισήμως ἡ ἀνεργία ἀνέρχεται στὸ 24% τοῦ ἐργατικοῦ δυναμικοῦ (45% νέοι), ἐνῷ ἡ δεύτερη ἀναγκάσθηκε καὶ ἔλαβε οἰκονομικὴ βοήθεια στήριξης ὕψους 68 δὶς εὐρώ. Δεκάδες χιλιάδες ἀπὸ τὸ ποίμνιό μας παραμένουν ἄνεργοι –μεταξὺ τῶν ὁποίων 5 κληρικοί μας- ἐδῶ καὶ ἀρκετὸ καιρό, μερικοὶ δὲ πάνω ἀπὸ ἕνα ἔτος. Πολλοὶ Ὀρθόδοξοι ἔχουν ἐπιστρέψει στὶς πατρίδες τους, ἀναμένοντας τὴν ἔλευση καλύτερων ἡμερῶν γιὰ νὰ ἐπιστρέψουν, ἐνῷ ὅσοι ἀπὸ τοὺς πολύμηνους ἀνέργους ἔχουν παραμείνει στὴν Ἰβηρία, ἔχουν διώξει στὶς χῶρες τους τὴν οἰκογένειά τους καὶ μένουν μόνοι. Ἔχει μειωθῇ αἰσθητὰ ὁ ἀριθμὸς τῶν πιστῶν μᾶς ποὺ ἐκκλησιάζεται τακτικὰ καὶ ἀκόμη περισσότερο τὰ ἔσοδα τῶν ἐνοριῶν μας, ποὺ οἱ περισσότερες μὲ δυσκολία κρατοῦνται ἀνοικτές. Πάντως, ἐὰν συνεχισθῇ αὐτὴ ἡ ἄσχημη κατάσταση, εἰλικρινὰ δὲν θέλω νὰ σκέπτομαι ποὺ θὰ καταλήξουμε καὶ ἐλπίζω μόνον στὸ ἄπειρο ἔλεος τοῦ Παναγάθου Θεοῦ. Καθημερινὰ πιστοὶ ζητοῦν μία προσευχὴ ἢ παράκληση γιὰ ἀνεύρεση ἐργασίας. Ὁ Μητροπολίτης συνέταξε ἰσπανιστὶ μία προσευχὴ στὸν Θεὸ ὑπὲρ προστασίας καὶ βοηθείας τῶν ἀνέργων ἀδελφῶν μας καὶ ἀνευρέσεως σύντομα ἐργασίας, ἡ ὁποία διαβάζεται κάθε Κυριακὴ στὶς Ἐνορίες μας ἀμέσως μετὰ τὴν ὀπισθάμβωνο εὐχή. Προσπαθοῦμε νὰ τονώσουμε τὸ ἠθικὸ τοῦ λαοῦ μας, τονίζοντας, σχεδὸν σὲ κάθε κήρυγμα, ὅτι ἡ κρίση εἶναι πνευματικὴ καὶ ἠθική, οὔτε ἡ Ἐκκλησία κατὰ τὸ ἀνθρώπινο σκέλος της ἔμεινε ἄθικτη καὶ ἡ ἐπιστροφὴ στὸν Κύριο ἀποτελεῖ τὴν μόνη ἐλπίδα σωτηρίας καὶ ἔξοδο ἀπὸ τὸ ἀδιέξοδο, ἀφοῦ ὁ Κύριος μᾶς δοκιμάζει γιατί μᾶς ἀγαπᾶ πολὺ καὶ ἡ ἄκρατη εὐδαιμονία, καταναλωτισμὸς καὶ ἐκκοσμίκευση μᾶς ἔφεραν σ’ αὐτὴν τὴν δύσκολη θέση. Σὲ πολλοὺς λειτουργεῖ θετικά, ἀλλὰ δὲν λείπουν καὶ αὐτοί –οἱ ὀλιγόπιστοι- ποὺ τὸ ἐκλαμβάνουν ὡς μία ἄδικη τιμωρία τοῦ Θεοῦ. Ἡ ὅλη κατάσταση θυμίζει τὸν παλαιὸ Ἰσραὴλ τῶν καιρῶν τῆς ἀποστασίας καὶ τὴν στάση ἀπένταντί του τοῦ Θεοῦ, ποὺ περιμένει τὴν μετάνοια καὶ ἐπιστροφή μας στὴν πατρικὴ ἀγκαλιά Του.

- Ποιά εἶναι ἡ νομικὴ ὑπόσταση τῆς Μητροπόλεως, δηλαδὴ ἡ νομική της σχέση μὲ τὸ Κράτος;

- Ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις Ἱσπανίας καὶ Πορτογαλίας εἶναι ἀνεγνωρισμένη ὡς Θρησκευτικὸ Νομικὸ Πρόσωπο ἀπὸ τὸ ἱσπανικὸ κράτος, ἐνῷ προωθεῖται ἡ νομικὴ ἀναγνώρισή της καὶ στὴν Πορτογαλία. Ἐπίσης ἔχει συναφθῇ «Convenio-Συμφωνία» -ἕνα εἶδος Κονκορδάτου- μὲ τὸ ἱσπανικὸ κράτος ὑπὸ τὴν ἐπωνυμία «Ἑλληνορθόδοξη Ἐκκλησία Ἱσπανίας», μέσῳ τῆς νομικῆς φιλοξενίας τῆς «Ὁμοσπονδίας τῶν Εὐαγγελικῶν Θρησκευτικῶν Προσώπων Ἱσπανίας», τὸ ὁποῖο ψηφίσθηκε ἀπὸ τὴν ἱσπανικὴ Βουλὴ τὸν Νοέμβριο τοῦ 1992 καὶ προσπαθοῦμε νὰ «περάση» νομικὰ στὴν Μητρόπολη. Αὐτὴ ἡ «Συμφωνία» δίδει στὴν Ἑλληνορθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Ἱσπανίας ὅλα τὰ προνόμια ποὺ ἔχει ἡ Ρωμαιοκαθολικὴ Ἐκκλησία, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ 7‰, δηλαδὴ ἀπὸ τὸ φόρο ποὺ ἀναλογεῖ στὰ διάφορα φυσικὰ καὶ νομικὰ πρόσωπα τὸ 7‰ νὰ πηγαίνη στὴν Θρησκευτικὴ Ὁμολογία ποὺ ἐπιθυμοῦν ἢ ὑπὲρ τοῦ κοινωνικοῦ καὶ πολιτιστικοῦ ἔργου τοῦ Κράτους. Τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 2010 τὸ ἱσπανικὸ κράτος ἀνεγνώρισε τὴν Ὀρθοδοξία ὡς Ἐκκλησία «βαθειὰ ριζωμένη ἱστορικὰ καὶ ἀριθμητικὰ στὸ ἐθνικὸ ἔδαφος» (Notorio Arraigo). Αὐτὸ ἐπιτεύχθηκε, διότι λύθηκε τὸ μεγάλο πρόβλημα τῆς ἐκπροσωπήσεως τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στὸ σύνολό τῆς, καὶ ὄχι μιᾶς ἑκάστης μεμονωμένης Ὀρθοδόξου δικαιοδοσίας, ἐνώπιον τοῦ ἱσπανικοῦ κράτους, μὲ τὴν ἵδρυση τῆς Ὀρθοδόξου Ἐπισκοπικῆς Συνελεύσεως Ἱσπανίας καὶ Πορτογαλίας, στὴν ὁποία προεδρεύω, βάσει τῶν ὁμοφώνων ἀποφάσεων τῆς Δ’ Πανορθοδόξου Προσυνοδικῆς Διασκέψεως (Γενεύη, Ἰούνιος 2009). Δυστυχῶς, δὲν ἔχουμε προχωρήσει στὴν ἐπίσημη ἀναγνώριση τῆς Ο.Ε.Σ.Ι.Π. ἐκ μέρους τοῦ ἱσπανικοῦ κράτους, ὡς τοῦ μόνου ἀντιπροσωπευτικοῦ ὀργάνου ἐκπροσωπήσεως τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στὴν Ἰβηρία, διότι προσκρούομε στὸν σκόπελο τοῦ ἄκρατου ρουμανικοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἐπαρχιωτικοῦ ἐθνικισμοῦ καὶ φυλετισμοῦ, πανορθοδόξως καταδικασθέντος συνοδικῶς ὡς αἱρέσεως, ὁ ὁποῖος καλλιεργεῖται ἐντονότατα τελευταῖα καθ’ ἅπασαν τὴν Εὐρώπη ἀπὸ τὴν ρουμανικὴ δικαιοδοσία, βασιζόμενη στὸ γεγονὸς ὅτι ὁ μεγάλος ἀριθμὸς τῶν Ρουμάνων ἀνέτρεψε τὰ μέχρι τώρα ἰσχύοντα ἀριθμητικὰ δεδομένα στὴν Ὀρθόδοξη Διασπορὰ τῆς Εὐρώπης. Βεβαίως, ἀνοικτὰ δημιουργοῦν προβλήματα μόνον στὴν Ἱσπανία καὶ τὴν Ἰταλία, ὅπου οἱ Ρουμάνοι συνιστοῦν τὴν συντριπτικὴ πλειοψηφία τοῦ ὀρθοδόξου πληρώματος. Εὐχόμεθα καὶ προσευχόμεθα ὁ Κύριος νὰ διαλύση αὐτὸ τὸ ἀντιχριστιανικὸ καὶ ἀναχρονιστικὸ νέφος τῆς κοσμικῆς ὑπεροψίας διὰ τοῦ θείου φωτισμοῦ Του, γιὰ τὸ καλὸ τῆς Ἀγιωτάτης Ὀρθοδοξίας μας καὶ ἰδιαίτερα τῶν ἰδίων τῶν Ρουμάνων ἀδελφῶν μας, ἀφοῦ οὐσιαστικὰ αὐτοὶ εἶναι ποῦ θὰ ὠφεληθοῦν περισσότερο ἀπὸ μία ἀπ’ εὐθείας «Συμφωνία» μεταξὺ ἱσπανικοῦ κράτους καὶ Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στὸ σύνολό της, ὡς οἱ ἀριθμητικὰ ὑπέρτεροι. Ὀψόμεθα!

- Ποιά εἶναι ἡ σχέση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως μὲ τὴν Ὀρθόδοξη Κοινότητα; Εἶναι δύο ξεχωριστοὶ ὀργανισμοί;

- Οἱ σχέσεις μεταξὺ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως καὶ τῆς Ἑλληνορθοδόξου Κοινότητος Μαδρίτης εἶναι ἄριστες καὶ ἁρμονικές. Νομικὰ εἶναι δύο ξεχωριστοὶ ὀργανισμοί, ἀλλὰ ἡ δεύτερη, ὡς ἑλληνορθόδοξη, ὑπάγεται κανονικῶς καὶ διοικητικῶς στὴν πρώτη. Ὁ Μητροπολίτης ἔχει οὐσιαστικὸ λόγο καὶ τὸν ἔλεγχο στὰ πράγματα τῆς Κοινότητος, ὡς ὁ Ποιμενάρχης καὶ Ἐπίσκοπός της, ἄνευ τῆς γνώμης καὶ ἐγκρίσεως τοῦ ὁποίου δὲν μπορεῖ νὰ γίνη τίποτε. Οὐσιαστικὰ ἡ μόνη διαφορὰ ποὺ ὑφίσταται μεταξὺ τῆς Ἑλληνορθοδόξου Κοινότητος Μαδρίτης καὶ τῶν ἄλλων Ἐνοριακῶν Κοινοτήτων τῆς Μητροπόλεως εἶναι ὅτι στὴν πρώτη τὸ Διοικητικὸ Συμβούλιο ἐκλέγεται ἀπὸ τὴν Γενικὴ Συνέλευση τῶν μελῶν της καὶ ἔχει Πρόεδρο λαϊκό, ἐνῷ στὶς δεύτερες τὸ Δ.Σ. διορίζεται καὶ παύεται ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη καὶ προεδρεύεται ἀπὸ τὸν Ἐφημέριο. Ὠσαύτως, ἄριστες σχέσεις ὑφίστανται καὶ μετὰ τῶν ἀνὰ τὴν Ἱσπανία καὶ τὴν Πορτογαλία ἑλληνικῶν, οὐκρανικῶν καὶ βουλγαρικῶν λαϊκῶν κοινοτήτων καὶ συλλόγων.
Πῶς συντηρεῖται ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη;

Ἡ Μητρόπολή μας συντηρεῖται ἀποκλειστικὰ ἀπὸ τὸ ἐτήσιο ἐπίδομα ποὺ λαμβάνει ἀπὸ τὴν Ε2 Διεύθυνση Θρησκευτικῶν καὶ Ἐκκλησιαστικῶν Ὑποθέσεων τοῦ Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν τῆς Ἑλλάδος, τὸ ὁποῖο, τώρα τελευταῖα, λόγῳ τῆς τεράστιας οἰκονομικῆς κρίσης ποὺ μαστίζει τὴν φιλτάτη Πατρίδα μας, λαμβάνεται καθυστερημένα καὶ ὅλο καὶ περισσότερο μειωμένο. Ἀπὸ τὸ ἐπίδομα αὐτὸ τὸ μισὸ πηγαίνει στὸ ἐνοίκιο τῆς Μητροπολιτικῆς κατοικίας καὶ τὸ ἄλλο μισὸ στὶς ποιμαντορικὲς περιοδεῖες (εἰσιτήρια, διαμονή, διατροφὴ) τοῦ Μητροπολίτου, ὁ ὁποῖος, σημειωτέον, στερεῖται μισθοῦ, ἰατροφαρμακευτικῆς καὶ νοσοκομειακῆς περιθάλψεως καὶ συνταξιοδοτικῆς ἀσφαλίσεως. Μία ἄλλη πηγὴ ἐσόδων μας προέρχεται ἀπὸ τὰ πιστοποιητικὰ βαπτίσεως, γάμου, ἐλευθερογαμίας, τὰ διαζύγια καὶ μία μικρὴ ἐτήσια βοήθεια τοῦ Ἱδρύματος «Κόσμος σὲ Ἁρμονία» τῆς Α.Β.Υ. τῆς Πριγκηπίσσης Εἰρήνης τῆς Ἑλλάδος. Πηγαίνουμε ἐμπρὸς μὲ φρικτὲς οἰκονομίες, ἀπὸ τὶς ὁποῖες ἡ Μητρόπολή μας δίδει τρὶς τοῦ ἔτους (Χριστούγεννα, Πάσχα καὶ Δεκαπενταύγουστο) οἰκονομικὴ βοήθεια στοὺς ἀνέργους Οὐκρανοὺς κληρικούς μας.
Τελικά, οἱ συνθῆκες διαποίμανσης, τελέσεως τῶν Μυστηρίων καὶ κήρυξης τοῦ θείου λόγου φαίνονται πιὸ δύσκολες ἀπ’ ὅ,τι στὴν Ἀφρική, ὅπου ὑπάρχει φτώχεια, ἀλλὰ καὶ μεγαλύτερη ἀνταπόκριση τοῦ λαοῦ;

Σὲ αὐτὸ ἔχετε ἀπόλυτο δίκαιο καὶ εἶναι, σὺν τοὶς ἄλλοις, ἡ ὠμὴ πραγματικότητα καὶ ἀλήθεια. Δὲν θὰ ἐπεκταθῶ περαιτέρω, διότι αὐτὴν τὴν ἐρώτηση καλύπτουν πλήρως οἱ παραπάνω ἀπαντήσεις μου. Εὔχεσθε καὶ προσεύχεσθε μόνον!

- Πῶς συνδυάζετε τὴν διαποίμανση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως καὶ τὰ συνοδικά σας καθήκοντα στὴν μακρινὴ Πόλη;

-Τὰ συνοδικά μου καθήκοντα, ἐκπροσωπῶν τὸ Ἐκκλησιαστικὸ Θέμα τῆς Εὐρώπης, τελείωσαν τὴν 28η Φεβρουαρίου 2011. Ἦταν μία πρωτόγνωρη, μεγάλη καὶ πολύτιμη ἐμπειρία, ποὺ ἐπαυξάνεται λόγῳ καὶ τοῦ νεαροῦ τῆς Ἀρχιερωσύνης μου. Διὰ τοῦτο εὐχαριστῶ, ἐκ βάθους εὐγνωμονούσης ὑιϊκὴς καρδίας, τὴν Αὐτοῦ Θειοτάτη Παναγιότητα, τὸν προσκυνητὸ Αὐθέντη καὶ Δεσπότη μας, τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαῖο, ποὺ μὲ ἐκάλεσε ὡς Συνοδικὸ Πάρεδρο. Συνεδριάσαμε 11 φορὲς κατὰ τὸ συνοδικὸ ἔτος 01.03.2010-28.02.2011 καὶ τὰ συνοδικά μου καθήκοντα δὲν ἐμπόδισαν καθόλου τὰ ποιμαντορικὰ ἀπ’ ἐναντίας, ἡ ἀποκτηθεῖσα πολύτιμη συνοδικὴ ἐμπειρία μὲ βοήθησε πολὺ στὴν ἐξάσκηση τῶν τελευταίων. Βέβαια, εἶναι μεγάλη ἡ ἀπόσταση μεταξὺ Μαδρίτης καὶ Κωνσταντινουπόλεως: 4.30’ ὧρες μὲ τὸ ἀεροπλάνο, ἀλλὰ ἡ πατρικὴ ἀγάπη καὶ συναντίληψη τοῦ Παναγιωτάτου Καθηγουμένου μας –τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο λειτουργεῖ ὡς Μονὴ μὲ Καθηγούμενο τὸν Πατριάρχη καὶ ἀδελφοὺς τοὺς Μητροπολῖτες- καὶ τῶν Συνοδικῶν καὶ λοιπῶν Ἀρχιερέων ἡ ἀδελφικὴ τοιαύτη καὶ ὠφέλιμη συμβουλή, ἀνέπαυαν κάθε σωματικὸ κόπο. Ἡ μαθητεία μου στὰ συνοδικὰ ἕδρανα τῆς «Σχολῆς τοῦ Φαναρίου», -γιὰ νὰ χρησιμοποιήσω τὴν παροιμιώδη πλέον ἔκφραση τοῦ μεγαλυτέρου τῶν Φαναριωτῶν Ἱεραρχῶν τῶν κάτω χρόνων, ἀειμνήστου Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος κυροῦ Μελίτωνος-, ὅπου τελεσιουργεῖται τὸ μυστήριον τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, ἐκτὸς ἀπὸ ἐξαιρετικὴ τιμή, ἀποτελεῖ καὶ μεγάλη εὐλογία. Σὲ αὐτὰ τὰ συνοδικὰ καθήκοντα, τὰ ὁποία Θεοῦ εὐδοκοῦντος, θὰ ἐπαναλαμβάνονται κατὰ καθορισμένα χρονικὰ διαστήματα, προστίθεται ἡ πολύτιμη ἐμπειρία τῶν διαφόρων ἀνὰ τὸν κόσμον ἐπισήμων ἐκπροσωπήσεων τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας καὶ ἀνατιθησομένων μοὶ ἀποστολῶν.

- Δύο λόγια γιὰ τὴν Ναύπακτο, τὴν ἰδιαίτερη πατρίδα σας;

- Ἡ Ναύπακτος εἶναι ἡ πάντα ἀγαπημένη ἰδιαίτερη πατρίδα. Ἡ ὄμορφη νύμφη τοῦ Κορινθιακοῦ. Ἡ Ἰθάκη, ποὺ μόλις περάσει τὸ Πάσχα ἀνυπομονῶ νὰ φθάση ὁ Ἰούλιος ποὺ θὰ τὴν συναντήσω, θὰ γευθῶ καὶ θὰ ξεκουρασθῶ ἀτενίζοντας ἀπὸ τὴν ταράτσα τοῦ πατρικοῦ σπιτιοῦ μου τὸ Κάστρο, τὴν Γέφυρα, τὸν Κορινθιακὸ καὶ τὸ Παναχαϊκό, καθὼς καὶ τὸν τροῦλο τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, ἀφοῦ θεωρῶ τὸν ἑαυτό μου Ναυπάκτιο Ἁγιοπαρασκευιώτη, ἀλλὰ καὶ θὰ συναντήσω καὶ συναναστραφῶ μὲ ἀγαπημένους συγγενεῖς καὶ παλαιοὺς φίλους καὶ γνωστούς. Συγχρόνως, μία εὐχάριστη εὐκαιρία καὶ ὡραία ἐμπειρία νὰ συναναστραφῶ μὲ τὸν Σεβασμιώτατο Ποιμενάρχη μᾶς κ.κ. Ἰερόθεο, γιὰ τὴν πατρικὴ ἀγάπη καὶ συμπαράσταση τοῦ ὁποίου, ἅς μοῦ ἐπιτραπῇ ὅπως ἐκφράσω καὶ μέσῳ αὐτῆς τῆς συνεντεύξεως τὶς ἐγκάρδιες ὑιϊκὲς εὐχαριστίες καὶ τὴν εὐγνωμοσύνη μου, συνεχίζων τὸ παράδειγμα τοῦ προκατόχου τοῦ Ἁγίου Μαντινείας καὶ Κυνουρίας κ.κ. Ἀλεξάνδρου. Σᾶς εὐχαριστῶ πολύ! Σᾶς εὔχομαι νὰ εἶναι εὐλογημένο ἀπὸ τὸν «Κύριο τῶν καιρῶν καὶ τῶν χρόνων» τὸ νέο ἐκκλησιαστικὸ ἔτος καὶ καλὸν χειμῶνα καὶ πάλι νὰ ἀνταμώσουμε στὸν ὄμορφο Ἔπαχτὸ μᾶς μὲ ὑγεία καὶ χαρά!

Δημοσίευμα ἀπό τό protothema.gr

Δέν εἶχα παρενέργειες, λέει ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου - «Νά μή φτάσουμε στό σημεῖο πού τόν Μεσαίωνα ὑπῆρχε σύγκρουση μεταξύ Ἐπιστήμης καί Θεολογίας». Γιά τήν ἀπόφασή του νά ἐμβολιαστῆ, ἐκπροσωπώντας τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Ἱερώνυμο, μίλησε στό protothema.gr, ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου, Ἱερόθεος.

Ὁ Σεβασμιώτατος Ἱερόθεος ἐμβολιάστηκε τήν Κυριακή τό μεσημέρι ὄντας τό πρῶτο μέλος τῆς Ἐκκλησίας, στέλνοντας ἔτσι τό μήνυμα τῆς ἀνάγκης τοῦ ἐμβολιασμοῦ ἐνάντια στήν πανδημία τοῦ κορωνοϊοῦ. Μία μέρα μετά, δηλώνει ἀκμαῖος καί ἀπαντώντας σέ σχετική ἐρώτηση τονίζει στό protothema.gr: «αἰσθάνομαι καλά, πολύ καλά, ἄριστα θά ἔλεγα. Καί χθές μετά τόν ἐμβολιασμό καί σήμερα πού ξύπνησα δέν εἶχα καμία παρενέργεια. Μόνο τήν στιγμή τοῦ ἐμβολιασμοῦ αἰσθάνθηκα ἕνα τσίμπημα».

Μέ δεδομένο πάντως πώς ἐντός ἀλλά καί ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας ἔχουν ἐκφραστῆ ἐπιφυλάξεις γιά τόν ἐμβολιασμό ἀκόμα καί γιά τήν ὕπαρξη τοῦ ἴδιου τοῦ κορωνοϊοῦ, ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου ἀπαντᾶ στό protothema.gr γιά τό ἐάν ἀντιμετώπισε ἀντιδράσεις καί φυσικά γιά τό πῶς ἀντιμετωπίζονται οἱ σκεπτικιστές καθώς καί ὅσοι διατείνονται ὅτι ὅποιος ἔχει πίστη στόν Θεό δέν κινδυνεύει ἀπό ἀσθένειες.

«Προσωπικά δέν ἀντιμετώπισα ἀντιδράσεις. Οἱ σκέψεις μου ἦταν γνωστές. Ἤμουν ἐκπρόσωπος τῆς Ἐκκλησίας στήν πρώτη φάση τῆς πανδημίας, εἶχα ἐκφράσει τίς ἀπόψεις μου γιά τό θέμα τῆς πανδημίας καί εἶχα τονίσει πώς ἡ Ἐκκλησία πρέπει νά βοηθήση, γι' αὐτό δέν εἶχα ἰδιαίτερες ἀντιδράσεις. Βεβαίως, μερικοί μοῦ εἶπαν νά μήν τό κάνω λέγοντας τί παρενέργειες θά προκληθοῦν, ἀλλά τούς ἀπαντοῦσα πώς σέ ὅλα τά φάρμακα ὑπάρχουν παρενέργειες. Καί τό πιό ἁπλό, ἕνα παυσίπονο, στίς ὁδηγίες γράφει γιά παρενέργειες», σημειώνει.

Ἀναφορικά δέ μέ τήν σχέση Ἐκκλησίας καί Ἐπιστήμης, ὁ Σεβασμιώτατος Ἱερόθεος ἀναφέρει στό protothema.gr: «Θεωρῶ πώς βρισκόμαστε σέ μία πολύ μεγάλη πανδημία, ἡ ὁποία, ὅπως λένε οἱ ἐπιστήμονες, παρουσιάζεται μία φορά στά 100 χρόνια καί δέν μπορεῖ νά εἴμαστε σκεπτικιστές, πρέπει νά ἀκοῦμε τούς εἰδικούς καί τήν ἐπιστήμη. Ἡ Θεολογία δέν ἔρχεται ἀντίθετη μέ τήν Ἐπιστήμη. Ὑπάρχουν σαφέστατα ὅρια μεταξύ Ἐπιστήμης καί Θεολογίας, δέν πρέπει ὅμως, μέ ἀφορμή αὐτό τό γεγονός, νά φτάσουμε στό σημεῖο πού τόν Μεσαίωνα ὑπῆρχε σύγκρουση μεταξύ Ἐπιστήμης καί Θεολογίας. Βεβαίως στήν Δύση πού ἔγινε αὐτή ἡ σύγκρουση, ὑπῆρχαν ἄλλα θεολογικά δεδομένα, τά ὁποῖα δέν ὑπάρχουν στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας δέχθηκαν τήν Ἐπιστήμη. Γιά παράδειγμα, ὁ Μέγας Βασίλειος σπούδασε τήν Ἐπιστήμη καί τήν χρησιμοποίησε στήν Βασιλειάδα του».

Σημειώνει, ἐπίσης, ἀναφερόμενος στήν ἀτομική μας εὐθύνη ὅτι: «Εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νά δοῦμε τό πρόβλημα πού ὑπάρχει σήμερα καί νά ἀποκτήσουμε εὐθύνη γιά τόν ἑαυτό μας, γι' αὐτούς πού ἀγαπᾶμε, τήν κοινωνία καί τήν Ἐκκλησία. Νά ἀναπτυχθῆ μέσα μας ἡ ὑπευθυνότητα ὅτι εἴμαστε μέλη τῆς κοινωνίας καί τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Θεός ἐνεργεῖ καί μέσα ἀπό τόν ἄνθρωπο καί μέσα ἀπό τήν ἐπιστήμη. Δέν εἶναι ἀνεξάρτητος ὁ Θεός ἀπό τήν Κτίση. Μέσα σέ ὅλη τήν Κτίση ὑπάρχουν οἱ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ».

Δημοσίευση 28 Δεκεμβρίου 2020

Τὴν Κυριακή 13 Δεκεμβρίου 2020, δημοσιεύεται στήν Ἐφημερίδα «Ἐλεύθερος Τύπος» συνέντευξη τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου, ὁ ὁποῖος ἀπαντᾶ σέ ἐρωτήσεις τῆς Δημοσιογράφου Βάλιας Νικολάου γιά τά ὑγειονομικά μέτρα σέ σχέση μέ τήν Ἐκκλησία, γιά τό ἐμβόλιο, τά σενάρια συνωμοσίας, γιά τήν θεία Μετάληψη, γιά τήν πίστη καί τήν ἐπιστήμη, γιά τήν κοινωνική ἀποστασιοποίηση, γιά τόν ἑορτασμό τῶν Χριστουγέννων.

Τήν συνέντευξη αὐτή τοῦ Σεβασμιωτάτου κ. Ἱεροθέου παραθέτουμε κατωτέρω:

*

Συνέντευξη Μητροπολίτη Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου

στὴν δημοσιογράφο Βάλια Νικολάου τῆς Ἐφημερίδας «Ἐλεύθερος Τύπος»

Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, βιώνουμε μιὰ πρωτοφανῆ κρίση ἐξ αἰτίας τῆς πανδημίας. Ὑπάρχουν πιστοὶ ποὺ τηροῦν μὲ εὐλάβεια τὰ μέτρα τῶν ἁρμόδιων ὑγειονομικῶν ἀρχῶν γιὰ τὴν προστασία τους ἀπὸ τὸν covid-19. Ὑπάρχουν, ὅμως καὶ πιστοὶ ποὺ ἀρνοῦνται τὴν ὕπαρξή του καὶ πιστεύουν σὲ σενάρια συνωμοσιολογίας. Τί θὰ λέγατε στοὺς ἀρνητὲς τῆς πανδημίας;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἕνας χῶρος εὐρύχωρος. Ἂν σκεφθῇ κανεὶς ὅτι μὲ τὰ μυστήρια τοῦ Βαπτίσματος καὶ τοῦ Χρίσματος γίνεται κάποιος μέλος τῆς Ἐκκλησίας, τότε καταλαβαίνει ὅτι ἡ συντριπτικὴ πλειοψηφία τῶν Ἑλλήνων εἶναι μέλη τῆς Ἐκκλησίας. Ὅμως, ἐπειδὴ στὸν κάθε ἄνθρωπο δόθηκε ἀπὸ τὸν Θεὸ τὸ αὐτεξούσιον, γι' αὐτὸ καὶ ὁ καθένας ἔχει ἕνα δικό του τρόπο νὰ ἀντιμετωπίζη τὰ θέματα τῆς ζωῆς του. Μέσα ἀπὸ αὐτὸ τὸ πρίσμα, ὅπως σωστὰ παρατηρεῖτε, ὑπάρχουν Χριστιανοὶ ποὺ ἀποδέχονται τὴν ὕπαρξη τῆς πανδημίας καὶ τηροῦν τὰ ὑγιειονομικὰ μέτρα καὶ ἄλλοι ποὺ τὰ ἀρνοῦνται ἡ ἐπιφυλάσσονται γι' αὐτὰ ποὺ τὰ θεωροῦν ὑπερβολικά. Θεωρῶ ὅτι ὑπάρχει σοβαρὸς κίνδυνος ἀπὸ τὴν πανδημία τοῦ ἰοῦ καὶ πρέπει νὰ τηροῦμε ὅλα ὅσα μᾶς συμβουλεύουν οἱ εἰδικοί. Σὲ ὅλα τὰ θέματα τῆς ὑγείας μας συμβουλευόμαστε τοὺς γιατρούς, ἐπισκεπτόμαστε τὰ Νοσοκομεῖα καὶ ὑπακούουμε στὶς ὑποδείξεις τους. Γιατί νὰ μὴ τὸ κάνουμε αὐτὸ καὶ στὴν παροῦσα ὑγιειονομικὴ κρίση;

Ἐρώτηση: Ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας, ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ ὑπῆρξαν ἀντιδράσεις γιὰ τὸ κλείσιμο τῶν Ναῶν. Μάλιστα, ὁρισμένοι Ἱεράρχες ἀλλὰ καὶ πιστοὶ ἀκόμη καὶ σήμερα κάνουν λόγο γιὰ διωγμὸ τῆς Ἐκκλησίας. Ποιά ἡ δική σας ἄποψη;

Ἀπάντηση: Πράγματι, δημιουργήθηκαν πολλὰ προβλήματα ἀπὸ τὸ κλείσιμο τῶν Ναῶν, καὶ μάλιστα σὲ κρίσιμες καὶ σημαντικὲς ἐκκλησιαστικὲς περιόδους, ὅπως τὴν Μεγάλη Σαρακοστή, τὸ Πάσχα καὶ τώρα τὴν περίοδο τῆς προετοιμασίας γιὰ τὰ Χριστούγεννα. Τὸ ἐπιχείρημα τοῦ διωγμοῦ τὸ ἔχω ἀκούσει καὶ δὲν μπορῶ νὰ τὸ ἑρμηνεύσω πλήρως. Ὅταν κλείνουν ὅλα τὰ καταστήματα, τὰ Σχολεῖα, τὰ Πανεπιστήμια, τὰ ἀεροδρόμια κλπ. δὲν μπορῶ νὰ πῶ ὅτι ὅλα αὐτὰ ἔγιναν ὡς ἄλλοθι γιὰ νὰ κάνουν διωγμὸ στὴν Ἐκκλησία. Ὅταν ὅμως βλέπω διάφορες ἐμμονὲς ὡς πρὸς τὴν Ἐκκλησία, ὅταν παρατηρῶ ὅτι δίνονται εὔκολα ἄδειες γιὰ ἄλλες ἐξόδους ἀπὸ τὰ σπίτια κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἀπομόνωσης, ὅπως γιὰ βάδισμα, ἔξοδο κατοικιδίων ζώων, καὶ δὲν ἐπιτρέπουν ἄδεια γιὰ νὰ πᾶνε στὸν Ναὸ νὰ προσευχηθοῦν, τότε προβληματίζομαι σοβαρότατα. Νομίζω ὅτι γίνονται λάθη ἑκατέρωθεν. Μερικοὶ Κληρικοὶ καὶ Χριστιανοὶ δὲν τηροῦν ἐπακριβῶς τὰ μέτρα, γιατί ἔχουν μιὰ μονοφυσιτικὴ ἀντίληψη ὡς πρὸς τὸν Ναό, καὶ ἄλλοι ποὺ λαμβάνουν πολὺ αὐστηρὰ μέτρα γιὰ τοὺς Ναούς, γιατί φαίνεται ὅτι ἔχουν πρόβλημα μὲ τὴν θεία Μετάληψη.

Ἐρώτηση: Κάποιοι λένε ὅτι ἡ Ἱεραρχία ἄργησε νὰ κατανοήσει τὸ μέγεθος τοῦ προβλήματος. Τί ἀπαντᾶτε;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἱεραρχία ὅλο αὐτὸ τὸ διάστημα δὲν ἔχει συγκληθῇ, οὔτε ἡ τακτικὴ Ἱεραρχία τοῦ Ὀκτωβρίου, γιὰ λόγους ἀνωτέρας βίας. Ὅμως τὸ θέμα τὸ ἀντιμετώπισε ἡ Διαρκὴς Ἱερὰ Σύνοδος καὶ νομίζω τὸ ἔκανε μὲ ψυχραιμία, νηφαλιότητα καὶ σοβαρότητα. Κινήθηκε στὸ μέσον μεταξὺ τῶν δύο ἄκρων, δηλαδὴ τῆς ὑπερβολῆς καὶ τῆς ἐλλείψεως, γιὰ νὰ θυμηθῶ τὴν ἀριστοτελικὴ ἀρχὴ τῆς ἀρετῆς. Ἔτσι, ἡ Διαρκὴς Ἱερὰ Σύνοδος ἀπὸ τὴν ἀρχὴ κατενόησε τὸ πρόβλημα καὶ ἔπραξε τὰ δέοντα. Νομίζω ὅτι στὴν παροῦσα φάση θὰ πρέπει νὰ δραστηριοποιηθῇ ἀκόμη περισσότερο, γιατί πρέπει νὰ ἀντιμετωπισθῇ ἡ ὑπερβολὴ καὶ ἀπὸ τὶς δύο πλευρές, δηλαδὴ καὶ ἀπὸ πλευρᾶς μερικῶν ἀπὸ τὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἀπὸ πλευρᾶς μερικῶν τῆς πολιτικῆς ἐξουσίας. Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος, ὕστερα ἀπὸ πρότασή μου, μοῦ ἔδωσε ἐντολὴ νὰ συντάξω ἕναν Κανονισμὸ Λειτουργίας τῶν Ἱερῶν Ναῶν, κατὰ τὴν διάρκεια τῶν πανδημιῶν, τὸν ὁποῖο ἑτοίμασα καὶ κατέθεσα στὴν Σύνοδο. Μακάρι νὰ γίνη κάτι πρὸς τὴν κατεύθυνση αὐτή.

Ἐρώτηση: Ἡ Ἱεραρχία ἔχει εὐθύνη γιὰ τὰ κρούσματα κορονοϊοῦ ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας;

Ἀπάντηση: Ὁ covid-19 ἔχει ἀποδείξει ὅτι κινεῖται μὲ «δημοκρατικὸ» τρόπο, δηλαδὴ προσβάλλει ὅλους, δὲν ἐξαιρεῖ κανέναν καὶ μάλιστα τὸ κάνει κυρίως σὲ ὅσους συμπεριφέρονται μὲ ἀδιαφορία, ἀπερισκεψία. Κάποιοι, ὅμως, δὲν ἐνεργοῦν δημοκρατικά, ἀφοῦ εἶναι ἕτοιμοι νὰ ἐνοχοποιήσουν μέλη τῆς Ἐκκλησίας ποὺ ἔχουν προσβληθῇ ἀπὸ τὸν ἰὸ καὶ ἀμνηστεύουν ἄλλους. Νομίζω αὐτὸ εἶναι ἕνας ἰδιότυπος ρατσισμός, ποὺ εἶναι πιὸ ἐπικίνδυνος ἀπὸ τὸν κορωνοϊό. Δὲν εὐθύνεται ἡ Ἱερὰ Σύνοδος γιὰ τὰ κρούσματα κορωνοϊοῦ ποὺ παρατηρήθηκαν καὶ στὴν Ἐκκλησία, διότι ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ ἀποδέχθηκε τὰ μέτρα, ἀκόμη καὶ τὰ ὑπερβολικά. Εὐθύνονται ὅμως ὅσοι δὲν τηροῦν τὰ μέτρα ποὺ προτείνονται ἀπὸ τοὺς εἰδικοὺς οὔτε ὑπακούουν στὴν Ἱερὰ Σύνοδο λόγῳ λανθασμένων «θεολογικῶν» ἀπόψεων.

Ἐρώτηση: Θὰ μποροῦσε ποτὲ ἡ Ἐκκλησία νὰ δεχτεῖ ἀλλαγὴ τοῦ τρόπου μετάδοσης τῆς Θείας Μετάληψης;

Ἀπάντηση: Σὲ αὐτὸ ἔχει ἀποφασίσει ἡ Ἱερὰ Σύνοδος, ὅτι ὁ τρόπος μεταδόσεως τῆς θείας Κοινωνίας εἶναι δοκιμασμένος τοὐλάχιστον γιὰ χίλια χρόνια καὶ δὲν δημιουργεῖ κανένα πρόβλημα, σὲ Νοσοκομεῖα, σὲ Θεραπευτήρια λοιμωδῶν νόσων, σὲ ὅλους τοὺς χώρους. Βεβαίως, ἡ Μετάληψη τοῦ Σώματος καὶ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ προσφέρεται σὲ αὐτοὺς ποὺ τὸ θέλουν καὶ ἔχουν προετοιμασθῇ κατάλληλα. Παρατηρῶ ὅμως ὅτι τὸ θέμα αὐτὸ τὸ συζητοῦν ἀρνητικὰ ἄνθρωποι ποὺ οὔτε κοινωνοῦν οὔτε ἐκκλησιάζονται τακτικά, καὶ ὄχι ὅσοι κοινωνοῦν καὶ ἐκκλησιάζονται. Ὑποψιάζομαι ὅτι ἡ αὐστηρότητα τῶν μέτρων ποὺ ἔχουν ληφθῇ ἀπὸ τὴν Πολιτεία ὡς πρὸς τοὺς Ἱεροὺς Ναοὺς ἔγινε ἐπειδὴ μερικοὶ ἔχουν ἐμμονὲς ὡς πρὸς τὴν θεία Μετάληψη. Ὅμως στὸ θέμα τῆς θείας Μεταλήψεως νομίζω δὲν ὑπάρχει ἀπόφαση τῆς Ἐπιστημονικῆς Ἐπιτροπῆς, γιατί εἶναι θέμα πίστεως. Ἂν ὑπάρχη τέτοια ἀπόφαση, παρακαλῶ νὰ δημοσιοποιηθῇ.

Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ὁρισμένοι ἐν ὀνομάτι τῆς Πίστεως ἀρνοῦνται τὴν Ἐπιστήμη καὶ τὸ ἀντίθετο. Θὰ ἤθελα τὴ δική σας τοποθέτηση σὲ αὐτό;

Ἀπάντηση: Ἡ σύγκρουση μεταξὺ Πίστεως καὶ Ἐπιστήμης ἔγινε στὴν Δύση, μεταξὺ τῶν ἀπόψεων τοῦ σχολαστικισμοῦ καὶ τοῦ διαφωτισμοῦ μὲ τὴν ἀνάπτυξη τῶν θετικῶν ἐπιστημῶν. Ἐμεῖς στὸν χῶρο τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας δὲν εἴχαμε ποτὲ τέτοια σύγκρουση, διότι ξέρουμε ὅτι τόσο ἡ Πίστη ὅσο καὶ ἡ Ἐπιστήμη κινοῦνται σὲ διαφορετικὰ ἐπίπεδα. Ὅσοι βλέπουν τέτοιες συγκρούσεις καὶ στὸν δικό μας χῶρο, διαπνέονται ἀπὸ ξένες ἰδεολογίες. Ἐγὼ δέχομαι τὴν Ἐπιστήμη καὶ τὴν Ὀρθόδοξη θεολογία. Ὅταν ἕνας ἐπιστήμονας ἀρνεῖται τὴν ὀρθόδοξη πίστη γιὰ λόγους ἐπιστημονικούς, δείχνει ὅτι δὲν εἶναι ἀληθινὸς ἐπιστήμονας, καὶ ὅταν ἕνας ὀρθόδοξος πιστὸς ἀρνεῖται τὴν ἐπιστήμη γιὰ λόγους πίστεως, δείχνει ὅτι δὲν εἶναι καλὸς πιστός, γιατί στὸ θέμα αὐτὸ ἰσχύει τὸ συναμφότερο. Ἡ Πίστη εἶναι ἡ ἐπιστήμη-γνώση τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ Ἐπιστήμη εἶναι ἡ γνώση τοῦ κτιστοῦ κόσμου. Αὐτὸ ἔχει ξεκαθαρισθῇ στὴν ἐποχή μας καὶ ἀπορῶ γιατί ἐπανερχόμαστε συχνὰ σὲ αὐτό.

Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, θέλω νὰ σᾶς ρωτήσω εὐθέως. Θὰ κάνατε τὸ ἐμβόλιο κατὰ τοῦ κορονοϊοῦ;

Ἀπάντηση: Θὰ σᾶς ἀπαντήσω καὶ ἐγὼ εὐθέως. Σὲ ὅλα τὰ παιδιὰ μέχρι τὴν ἡλικία τῶν δέκα ἐτῶν γίνονται ἐμβολιασμοὶ ὑποχρεωτικὰ γιὰ 13 νόσους καὶ προαιρετικὰ γιὰ ἄλλες 3 νόσους, δηλαδὴ συνολικὰ γίνονται 16 ἐμβόλια, καὶ πολλὰ ἀπὸ αὐτὰ εἶναι ἐπαναλαμβανόμενα. Ἐπίσης, στὶς ἑπόμενες ἡλικίες γίνονται ἄλλα ἐμβόλια καὶ σὲ αὐτὰ ὀφείλεται ἡ αὔξηση τοῦ προσδόκιμου ὁρίου ζωῆς. Τὰ ἐμβόλια ἐνισχύουν τὸ ἀνοσιοποιητικὸ σύστημα τοῦ ὀργανισμοῦ γιὰ νὰ ἀντιμετωπίση τοὺς ἰούς. Καὶ ἐγὼ ἔχω κάνει ἐμβόλια, διότι διαφορετικὰ πιθανὸν δὲν θὰ ζοῦσα καὶ κάθε χρόνο κάνω τὸ ἐμβόλιο γιὰ τὴν γρίπη. Θὰ κάνω ὅμως καὶ τὸ νέο ἐμβόλιο ὕστερα ἀπὸ τὶς ἐγκρίσεις τῶν ἁρμοδίων Ὀργανισμῶν καὶ τὴν ἀπόφαση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου καὶ τὶς ὑποδείξεις τῶν θεραπόντων ἰατρῶν μου. Βεβαίως, δὲν δίνω συνωμοσιολογικὲς καὶ ἰδεολογικὲς ἑρμηνεῖες στὰ ἐμβόλια. Θεωρῶ ὅτι μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ μπορῶ νὰ παρατείνω τὴν βιολογικὴ ζωή, χωρὶς αὐτὸ νὰ εἶναι αὐτοσκοπός μου, ὥστε νὰ βοηθήσω ὅσο μπορῶ ὅσους μὲ ἔχουν ἀνάγκη καὶ νὰ προετοιμασθῶ κατάλληλα γιὰ τὸν θάνατό μου καὶ τὴν συνάντησή μου μὲ τὸν Χριστό. Μὲ ἐνδιαφέρει περισσότερο τὸ πνευματικὸ ἐμβόλιο ποὺ εἶναι ἡ προσευχὴ καὶ ἡ θεία Κοινωνία τοῦ Σώματος καὶ τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ καὶ στενοχωροῦμαι ὅταν τὸ ἀρνοῦνται στοὺς Χριστιανούς.

Ἐρώτηση: Πολλοὶ συνάνθρωποί μας δοκιμάζονται ὅσο ποτὲ λόγῳ τῆς κοινωνικῆς ἀποστασιοποίησης. Ἀκόμη καὶ μέσα ἀπὸ αὐτὲς τὶς συνθῆκες ἡ Ἐκκλησία πὼς μπορεῖ νὰ τοὺς βοηθήσει;

Ἀπάντηση: Αὐτὸ εἶναι ὄντως μεγάλο θέμα. Στενοχωροῦμαι ἀπὸ τὴν λεγόμενη «κοινωνικὴ ἀποστασιοποίηση», τὸ νὰ μὴ συναντῶνται οἱ ἄνθρωποι μεταξύ τους, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος εἶναι «κοινωνικὸ ὀν». Λυπᾶμαι γιὰ τὰ οἰκονομικὰ καὶ ψυχολογικὰ προβλήματα τῶν ἀνθρώπων αὐτῆς τῆς περιόδου. Περισσότερο θλίβομαι γιὰ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι δὲν ἀναγνωρίζουν τὸν ρόλο τῆς Ἐκκλησίας στὴν προσφορὰ νοήματος ζωῆς στοὺς ἀνθρώπους μὲ κέντρο τὸν Ἱερὸ Ναὸ καὶ τὴν θεία Λειτουργία. Τελικά, ὁ ἄνθρωπος δὲν εἶναι μόνο σῶμα, δὲν εἶναι μιὰ «ἔμψυχη μηχανὴ» οὔτε ἕνα «ζῶο ποὺ κατασκευάζει μηχανές».

Ἐρώτηση: Αὐτὰ τὰ Χριστούγεννα καλούμαστε νὰ τὰ γιορτάσουμε διαφορετικά. Τί μήνυμα θὰ στέλνατε στὸν κόσμο;

Ἀπάντηση: Δὲν καταλαβαίνω πλήρως αὐτὸ ποὺ ἀκούω ἀπὸ πολλοὺς νὰ λένε ὅτι φέτος «καλούμαστε νὰ γιορτάσουμε τὰ Χριστούγεννα διαφορετικά». Τί θὰ πῇ «διαφορετικά»; Ἂν νοεῖται νὰ μὴ γίνονται μετακινήσεις, συγχρωτισμοί, καλῶς. Πώς, ὅμως, θὰ γιορτάσουμε τὰ Χριστούγεννα μὲ φωταγωγημένες πλατεῖες, μὲ ἄνοιγμα τῶν καταστημάτων γιὰ ψώνια, ἀλλὰ μὲ κλειστοὺς Ναούς; Τί νόημα δίνουμε στὴν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ; Μήπως ὁ Χριστὸς γεννήθηκε ὡς ἄνθρωπος γιὰ νὰ μᾶς δίνη τὸ δικαίωμα νὰ γιορτάζουμε μὲ ρεβεγιὸν καὶ μὲ λαμπιόνια; Εἴμαστε Χριστιανοὶ ἡ εἰδωλολάτρες μὲ χριστιανικὸ ἐπίχρισμα; Τελικά, μερικοὶ ἐννοοῦν ἑορτασμὸ τῶν Χριστουγέννων σὰν νὰ ζοῦμε πρὸ Χριστοῦ. Μήπως αὐτὸ δικαιώνει αὐτοὺς ποὺ ἰσχυρίζονται ὅτι ὁ σύγχρονος κόσμος, ἀκόμη καὶ στὴν Ἑλλάδα, εἶναι ἕνας κόσμος «μεταχριστιανικός», δηλαδὴ «ἕνα μεῖγμα ἀπὸ Χριστιανούς, πρώην Χριστιανοὺς καὶ μὴ Χριστιανούς»; Ὅταν δὲν ἀνοίγονται οἱ Ναοὶ αὐτὲς τὶς ἡμέρες, μὲ τὴν τήρηση ὅλων τῶν μέτρων, μᾶλλον δικαιώνεται ἡ «μεταχριστιανικὴ» νοοτροπία τῆς ἐποχῆς μας. Ἡ ἑορτὴ τῶν Χριστουγέννων ἑορτάζεται κατ' ἐξοχὴν θεολογικά, ἐκκλησιαστικὰ καὶ εὐχαριστιακά, ἀλλιῶς εἶναι μιὰ ἁπλὴ ἀνθρώπινη ἱστορία.

Δημοσιεύθηκε στὸν Ἐλεύθερο Τύπο, 13 Δεκεμβρίου 2020 

Συνέντευξη ποὺ δόθηκε στό nafpaktia news.gr στὶς 5 Ἰουλίου 2016 γιὰ τὴν Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδο ἀμέσως μετὰ τὴν λήξη τῶν ἐργασιῶν της.

Ἀρχικὴ δημοσίευση Nafpaktia News: Ναυπάκτου Ἱερόθεος: Μὲ ἐμπειρία καὶ προβληματισμὸ ἔφυγα ἀπὸ τὴν Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδο (Βίντεο)

Συνέντευξη στὸν Θεόδωρο Καλμοῦκο (2-5-2020)

ΒΟΣΤΩΝΗ. Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ἰερόθεος, ἐκπρόσωπος Τύπου τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος γιὰ τὶς ἀποφάσεις ποὺ ἀφοροῦν στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας λόγῳ κορωνοϊοῦ, μίλησε ἀποκλειστικὰ στὸν «Ἐθνικὸ Κήρυκα». Ὁ Μητροπολίτης Ἰερόθεος ἀναφέρθηκε στοὺς κλειστοὺς ναοὺς καὶ γενικὰ στὰ ἀπαγορευτικὰ μέτρα γιὰ τὴ λατρεία συμπεριλαμβανομένης καὶ τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδας. Στὸ διάγγελμα τοῦ πρωθυπουργοῦ Κυριάκου Μητσοτάκη, τὸ ἄνοιγμα τῶν ναῶν καὶ τὴν ἐξίσωση τῶν ναῶν μὲ τὰ κομμωτήρια καὶ τὶς ἐπιχειρήσεις. Γιὰ τὴ λεγόμενη «ἰδιωτικὴ λατρεία», γιὰ τὴν ἀλλαγὴ στὸν τρόπο τῆς Θείας Κοινωνίας, γιὰ τὶς συλλήψεις ἱερέων κατὰ τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα, ἐνῷ ἔπλεξε τὸ ἐγκώμιο τῆς Ὁμογένειας τῆς Ἀμερικῆς. Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ἰερόθεος εἶναι ἐκ τῶν ἐπιφανέστερων καὶ λογίων ἱεραρχῶν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας γενικότερα, μὲ πλούσιο ποιμαντικό, κοινωνικὸ καὶ συγγραφικὸ ἔργο, καθότι τυγχάνει ἐμβριθὴς θεολόγος. Ἡ συνέντευξη ἔχει ὡς ἑξῆς:

***

«Ἐθνικὸς Κήρυκας»: Σεβασμιώτατε, ποιές οἱ σκέψεις σας γιὰ τὸ διάγγελμα τοῦ κ. Μητσοτάκη γιὰ τὸ ἄνοιγμα τῶν ναῶν;

Μήτρ. Ἰερόθεος: Νομίζω ὅτι ἦταν ἱκανοποιητικὸ καὶ δίκαιο. Ἀνεγνώρισε τὴν προσφορὰ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου καὶ τοῦ Κλήρου γιὰ τὴν ὑπεύθυνη στάση ποὺ τήρησαν στὴν ἀντιμετώπιση τοῦ νέου κορωνοϊοῦ καὶ ἀνακοίνωσε τὸ ἄνοιγμα τῶν Ναῶν γιὰ τὴ Θεία Λειτουργία καὶ τὴν προσευχὴ τῶν χριστιανῶν. Ἔτσι, τὸ σύνθημα ποὺ ὑπάρχει μέχρι τώρα «μένουμε στὸ σπίτι», γιὰ μᾶς τοὺς χριστιανοὺς εἶναι «πηγαίνουμε στὸ σπίτι μας», ποὺ εἶναι ὁ Ἱερὸς Ναός.

«Ε.Κ.»: Ἀλήθεια τί θὰ πεῖ ἰδιωτικὴ λατρεία; Δὲν βρέθηκε κανεὶς νὰ ἐξηγήσει στὴν κυβέρνηση τί εἶναι Ἐκκλησία καὶ λατρεία;

Μήτρ. Ἰερόθεος: Πράγματι, ἡ λεγόμενη ἀπὸ μερικοὺς «ἰδιωτικὴ λατρεία» γιὰ μᾶς τοὺς Ὀρθοδόξους Χριστιανούς, εἶναι ἀκατανόητη καὶ παράδοξη. Ἄλλο εἶναι ἡ «κατ' ἰδίαν προσευχή», ποὺ γίνεται ἀπὸ ὅλους μας στὸ σπίτι μας, στὴν ἐργασία μᾶς κ.λπ., καὶ κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς ἐμποδίσει σὲ αὐτό, ἀλλὰ δὲν μποροῦμε νὰ κάνουμε λόγο γιὰ «ἰδιωτικὴ λατρεία». Κάθε λειτουργικὴ προσευχή, καὶ αὐτὴ ἡ ἴδια ἡ θεία Λειτουργία, εἶναι κοινὴ καὶ ταυτόχρονα οἰκουμενική, παγκόσμια, δὲν εἶναι ποτὲ ἰδιωτική. Τὸ ὅτι ἐπισημαίνετε αὐτὴ τὴν ἀντορθόδοξη φράση «ἰδιωτικὴ λατρεία» δείχνει τὸ ἐκκλησιολογικό σας φρόνημα.

«Ε.Κ.»: Πῶς αἰσθάνεστε ποὺ ἀντιμετωπίζεται ἡ Ἐκκλησία σὲ ἴση διαβάθμιση μὲ τὰ κομμωτήρια ἢ ἄλλες ἐπιχειρήσεις;

Μήτρ. Ἰερόθεος: Τὸν τελευταῖο καιρὸ μερικοὶ ὁμιλοῦσαν συνεχῶς γιὰ τὸ ἄνοιγμα τῶν κομμωτηρίων καὶ τῶν ἐπιχειρήσεων, γιὰ νὰ κινηθεῖ τὸ ἐμπόριο, καὶ αὐτὸ ἔπρεπε νὰ γίνει, χωρὶς ὅμως νὰ κάνουν λόγο γιὰ τὸ ἄνοιγμα τῶν Ἱερῶν Ναῶν. Φαίνεται ἐνδιαφέρονταν περισσότερο γιὰ τὴν οἰκονομία, παρὰ γιὰ τὸ μυστήριο τῆς θείας Οἰκονομίας, ὅπως βιώνεται μέσα στὴ Θεία Λειτουργία. Ὅμως ἡ Ἐκκλησία εἶναι τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ καὶ κοινωνία Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων καὶ δίνει ἀπαντήσεις στὰ ἀγωνιώδη προβλήματα τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου. Ὅσοι δὲν δίνουν σημασία σὲ αὐτὲς τὶς ἐσωτερικὲς ἀναζητήσεις τοῦ ἀνθρώπου, ἀφήνουν τὸν ἄνθρωπο ὑπανάπτυκτο πνευματικὰ καὶ ἀνερμάτιστο, ἀκόμη καὶ τότε ποὺ ἐπιτυγχάνει ἐπαγγελματικὰ καὶ ἐπιχειρηματικά.

«Ε.Κ.»: Ποιά θὰ ἦταν μία συμβουλή σας πρὸς τὸν πρωθυπουργὸ Μητσοτάκη ἔπειτα ἀπὸ τὸ διάγγελμα;

Μήτρ. Ἰερόθεος: Πράγματι, ὁ Πρωθυπουργὸς ἔδειξε τὰ ἡγετικά του προσόντα καὶ ἀντιμετώπισε τὸν «ἀόρατο» αὐτὸν ἐχθρό, ἐννοῶ τὸν νέο ἰό, μὲ ὑπευθυνότητα καὶ γενναιότητα. Κυρίως ἔδωσε ἰδιαίτερη σημασία στοὺς ἐπιστήμονες καὶ ἄκουγε τὶς εἰσηγήσεις τους. Θὰ εὐχόμουν πάντοτε νὰ διακρίνεται ἀπὸ αὐτὰ τὰ προσόντα καὶ κυρίως τὴν ψυχραιμία καὶ τὴ νηφαλιότητα.

«Ε.Κ.»: Τί σκέψεις περνοῦσαν ἀπὸ τὸ μυαλό σας καὶ ποιά βιώματα νιώθατε ὡς Ἐπίσκοπος καθὼς τελούσατε τὶς Ἱερὲς Ἀκολουθίες μέσα σὲ ἀδειανοὺς Ναοὺς χωρὶς τὴν παρουσία τῆς Ἐκκλησίας;

Μήτρ. Ἰερόθεος: Αὐτὸ ἦταν μιὰ πρωτόγνωρη ἐμπειρία σὲ μένα ὡς Κληρικοῦ καὶ Ἐπισκόπου. Βεβαίως, τὴν ἔχω ζήσει στὸ παρελθόν, σὲ Σκῆτες καὶ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὅρους, ὅταν συμμετεῖχα σὲ Θεία Λειτουργία μὲ ἐλάχιστους μοναχούς, καὶ αἰσθανόμουν ὅτι εἶχα μπροστά μου ὅλο τὸν κόσμο. Ἐπίσης, τὴν ἔζησα στὴν ἐμπόλεμη κατάσταση στὸν Λίβανο. Ὅμως, στὴν παροῦσα περίσταση αἰσθανόμουν τὴν ἀπουσία τῶν ἀνθρώπων ἀπὸ τοὺς Ναούς, ἀλλὰ κατὰ παράδοξο τρόπο αἰσθανόμουν καὶ τὴν παρουσία τούς, ἀφοῦ προσευχόμουν γιὰ ὅλους αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους, γνωστοὺς καὶ ἀγνώστους.

«Ε.Κ.»: Θὰ μποροῦσαν νὰ ἦταν ἀλλιῶς τὰ πράγματα καὶ πῶς;

Μήτρ. Ἰερόθεος: Δὲν νομίζω αὐτὴν τὴν περίοδο τῆς πανδημίας νὰ γίνονταν τὰ πράγματα διαφορετικά. Ὑπῆρχε ὄντως ἕνα ἀντικειμενικὸ γεγονός, ὅτι ὁ νέος κορωνοϊὸς εἶναι ἄγνωστος καὶ δὲν μπορεῖ νὰ ἀντιμετωπισθεῖ ἐπαρκῶς. Θεωρῶ ὅτι ἦταν μιὰ οἰκονομία καὶ σοφὴ ἀπόφαση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος νὰ γίνονται οἱ Ἀκολουθίες κεκλεισμένων τῶν θυρῶν, ἀφ' ἑνὸς μὲν γιὰ νὰ προφυλάξουμε τοὺς πιστοὺς ἀπὸ τὴ διασπορὰ τοῦ ἰοῦ καὶ τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὸ βάρος ὅτι συνετέλεσε σὲ αὐτὴν τὴν διασπορά, ἀφ' ἑτέρου δὲ γιὰ νὰ μάθουμε καὶ λίγο τὴν ἡσυχαστικὴ καὶ νηπτικὴ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας.

«Ε.Κ.»: Ἔχετε γνώμη γιὰ τὶς συλλήψεις κάποιων ἱερέων, διότι κοινώνησαν πιστούς, εἴτε διότι οἱ θύρες τοῦ Ναοῦ ἦταν ἀνοικτές;

Μήτρ. Ἰερόθεος: Νομίζω ὅτι ἡ κατάσταση αὐτὴ τοῦ «ἀόρατου πολέμου» ἦταν πρωτόγνωρη καὶ ἀσυνήθιστη ἀπὸ ὅλους μας καὶ αὐτὸ προκάλεσε κάποια ἀμηχανία. Ἴσως τὰ ὄργανα τῆς Πολιτείας ἔδειξαν ἕναν ὑπερβάλλοντα ζῆλο, γιὰ λόγους ποὺ ἐκεῖνα γνωρίζουν. Πάντως, ὅλοι οἱ κληρικοὶ καὶ οἱ λαϊκοὶ πρέπει νὰ μάθουμε καὶ νὰ ἐφαρμόζουμε τὶς βασικὲς ἀρχὲς τῆς ἐκκλησιολογίας, ὅτι, δηλαδή, τὸ πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι συνοδικὸ καὶ ἱεραρχικό. Συνοδικότητα χωρὶς ἰεραρχικότητα εἶναι ἕνας Προτεσταντισμός, καὶ ἰεραρχικότητα χωρὶς συνοδικότητα εἶναι ἕνας Ρωμαιοκαθολικισμός.

«Ε.Κ.»: Μήπως θὰ πρέπει νὰ ἀλλάξει ὁ τρόπος τῆς Θείας Μεταλήψεως; Ἄλλωστε ἐπὶ αἰῶνες ἡ μετάληψη γινόταν μὲ τὸν τρόπο ποὺ κοινωνοῦν οἱ Ἐπίσκοποι καὶ Ἱερεῖς μέχρι σήμερα.

Μήτρ. Ἰερόθεος: Κατ' ἀρχὰς πρέπει νὰ πῶ τὸ αὐτονόητο καὶ δεδομένο ὅτι τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ τεθεωμένη Σάρκα τοῦ Λόγου καὶ εἶναι τὸ πνευματικὸ ἐμβόλιο ἐναντίον τοῦ θανατηφόρου ἰοῦ τοῦ ἀρχεκάκου ὄφεως καὶ πραγματικὴ ἕνωσή μας μὲ τὸν Χριστό. Ἡ βάση εἶναι ὅτι οἱ πιστοὶ πρέπει νὰ προσέρχονται στὴ Θεία Κοινωνία «μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καὶ ἀγάπης», μὲ τὴν πίστη ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι ἡ ζωή τους καὶ ὄχι ὁ θάνατός τους. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δὲν πρέπει νὰ ἐκκοσμικεύεται καὶ νὰ ἐκπροτεσταντίζεται, ἀλλὰ νὰ προσφέρει τὸν Χριστὸ ὡς «φάρμακον ἀθανασίας». Ἡ τυχὸν λειτουργικὴ ἀλλαγὴ σὲ τέτοια θέματα δὲν γίνεται μὲ αὐθαίρετες πρωτοβουλίες καθενός, ἀλλὰ ἀπὸ Πανορθόδοξες Συνόδους.

«Ε.Κ.»: Ποιά ἡ γνώμη σας γιὰ τὴν Ὁμογένεια τῆς Ἀμερικῆς; Τί εἴμαστε ἐμεῖς γιά σας;

Μήτρ. Ἰερόθεος: Ἡ Ὁμογένεια τῆς Ἀμερικῆς εἶναι ἕνα ἐκλεκτὸ ποίμνιο τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριαρχείου. Μᾶς συνδέει μαζί τους τὸ ἴδιο αἷμα, ἡ ἴδια παράδοση, τὸ ἴδιο πνεῦμα, καὶ καυχόμαστε γι' αὐτήν. Ἔχω ἔλθει πολλὲς φορὲς στὴν Ἀμερικὴ καὶ χαίρομαι γιὰ τὴ σημαντικὴ θέση τους στὴν ἀμερικανικὴ κοινωνία, τὴ συμμετοχή τους στὴν Ἐκκλησία, τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖον ἐκκλησιάζονται, δηλαδὴ μὲ τάξη, καὶ τὴν ἀγάπη τους πρὸς τὸν πλησίον. Ὡς Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου χαίρομαι ποὺ συναντῶ στὴν Ἀμερικὴ πολλοὺς ἀπὸ τὴν περιφέρειά μας καὶ ἔχουν ἔντονη δραστηριότητα, ὅπως τὴν Ἀδελφότητα Ναυπακτίων καὶ ἄλλους ἐπιστήμονες καὶ ἐπιχειρηματίες. Χαίρομαι, λοιπόν, ποὺ μὲ τὴ συνέντευξη αὐτὴ ἐπικοινωνῶ μὲ ὅλους τοὺς Ἕλληνες-Ρωμηοὺς στὴν Ἀμερικὴ καὶ εὐγνωμονῶ καί σας, ἀγαπητὲ κ. Θεόδωρε Καλμοῦκο, γιατί μοῦ δώσατε αὐτὴν τὴν εὐκαιρία νὰ ἐπικοινωνήσω μὲ ὅλους τοὺς ὁμογενεῖς μας στὴν Ἀμερική, τοὺς ὁποίους θαυμάζω γιὰ τὴν ζωντάνια τους καὶ τὴν προσφορά τους.

Δημοσιεύθηκε στὸν «ΕΘΝΙΚΟ ΚΗΡΥΚΑ» ΗΠΑ, 2-5-2020