Κύριο ἄρθρο: Κράτος καὶ πολίτες

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ὁ ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ νὰ ζῆ μόνος του, καὶ ἐπειδὴ πολλοὶ μαζὶ ζοῦν σὲ ἕναν συγκεκριμένο χῶρο, σημαίνει ὅτι πρέπει νὰ ὑπάρχουν μερικοὶ κανονισμοὶ ποὺ θὰ διευθετοῦν τὶς σχέσεις μεταξὺ τῶν πολιτῶν. Ἔτσι, δημιουργήθηκαν οἱ εὐνομούμενες πολιτεῖες, οἱ νόμοι, τὰ συντάγματα καὶ γενικὰ ὅλοι οἱ κοινωνικοὶ θεσμοί.

Αὐτὸ σημαίνει ὅτι πρέπει νὰ ὑπάρχη ἀμοιβαιότητα στὶς σχέσεις μεταξὺ τῶν θεσμῶν τῆς Πολιτείας καὶ τῶν πολιτῶν, ὥστε νὰ ἐπικρατῆ εἰρήνη, δικαιοσύνη καὶ φιλαλληλία. Φυσικά, ὅπως ἔλεγε ὁ Max Weber, πρέπει σὲ μιὰ Πολιτεία νὰ συνεργάζωνται ἁρμονικὰ οἱ τρεῖς λεγόμενες ἐξουσίες, ἤτοι ἡ γραφειοκρατικὴ ἢ νόμιμη ἐξουσία, ἡ χαρισματικὴ ἐξουσία καὶ ἡ παραδοσιακὴ ἐξουσία. Ἂν τὸ Κράτος ἐπιβάλλεται στὸ σύνολο, παραγνωρίζοντας τὰ ἄλλα εἴδη ἐξουσιῶν, τότε διαταράσσονται οἱ σχέσεις μεταξὺ Πολιτείας καὶ πολιτῶν μὲ ἀπρόβλεπτες συνέπειες. Αὐτὸ πρέπει νὰ τὸ δοῦμε καὶ στὶς σύγχρονες κρίσιμες περιστάσεις στὴν χώρα μας, γιατί δὲν μπορεῖ νὰ ἐπικρατήση ὁ ὑπερτονισμὸς μιᾶς ἐξουσίας σὲ βάρος τῆς ἄλλης. Ἄλλωστε, οἱ θεσμοὶ ἔχουν ἀξία ὅταν κινοῦνται μέσα στὰ ὅρια τῶν τριῶν τύπων ἐξουσιῶν ποὺ ἐκθέσαμε πιὸ πάνω.

Γενικά, πρέπει νὰ ἐπικρατῆ μιὰ ἰσορροπημένη σχέση μεταξὺ Κράτους καὶ πολιτῶν, ἀκόμη καὶ στὰ οἰκονομικὰ θέματα, διαφορετικὰ δημιουργοῦνται ἀναστατώσεις. Πάνω στὸ θέμα αὐτὸ θὰ ἐκθέσω μιὰ παρατηρήση, χωρὶς βέβαια νὰ θεωρῆται ἀπόλυτη.

Κατὰ τὶς δεκαετίες τοῦ '70 καὶ τοῦ '80 ἐπισκεπτόμουν συχνὰ τὴν Ἀγγλία καὶ παρατηροῦσα τὴν ἐκεῖ κατάσταση. Στὴν ἀγγλικὴ κοινωνία ὑπῆρχε ἕνα μεγάλο ἄνοιγμα τῆς ψαλίδας στὰ οἰκονομικὰ ζητήματα, καὶ ἔτσι παρετηρεῖτο νὰ ὑπάρχουν πολὺ πλούσιοι καὶ πολὺ φτωχοί. Ὅμως, εἶχαν ρυθμισθῇ κατὰ τέτοιον τρόπο ἡ κοινωνικὴ ἀσφάλιση καὶ ἡ μέριμνα, ὥστε νὰ μὴν πεινάη κανείς. Τὸ Κράτος εἶχε ἀναλάβει τὴν ἀσφάλιση τῶν μὴ ἐργαζομένων, τὴν συντήρηση τῶν ἀνέργων καὶ τὴν κοινωνικὴ καὶ ἰατροφαρμακευτική τους ὑποστήριξη.

Κατὰ τὶς συζητήσεις ποὺ εἶχα μὲ διαφόρους, μοῦ ἐξέφραζαν τὴν διαφορὰ ποὺ ὑπῆρχε μεταξὺ Ἀγγλίας καὶ Ἑλλάδος, στὸν οἰκονομικὸ τομέα. Ἔλεγαν ὅτι στὴν Ἀγγλία βλέπει κανεὶς ὅτι τὸ Κράτος εἶναι πλούσιο, ἀλλὰ οἱ πολῖτες, στὴν πλειοψηφία τους, εἶναι φτωχοί, ἐνῷ στὴν Ἑλλάδα τὸ Κράτος εἶναι φτωχό, ἀφοῦ χρωστᾶ σὲ ὑπέρογκο ἐξωτερικὸ δανεισμό, ἀλλὰ οἱ κάτοικοι ζοὺν μὲ εὐμάρεια. Οἱ ἴδιοι ποὺ ὑπεστήριζαν αὐτὴν τὴν ἄποψη ἐξέφραζαν τὴν ἔκπληξή τους, ὅταν ἐπισκέπτονταν τὴν Ἑλλάδα καὶ ἔβλεπαν τὸν σπάταλο τρόπο μὲ τὸν ὁποῖον ζοῦσαν οἱ Ἕλληνες, ἐντυπωσιάζονταν ἀπὸ τὴν εὐημερία ποὺ φαινόταν ἔκδηλα στὶς πόλεις, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὸν εὐδαιμονιστικὸ τρόπο ζωῆς τῶν Ἑλλήνων, πρᾶγμα τὸ ὁποῖο δὲν συναντοῦσαν στὴν πατρίδα τους.

Αὐτὸ συνέβαινε μέχρι τώρα, καὶ σὲ κάποιο βαθμὸ συμβαίνει καὶ σήμερα, στὴν χώρα μας. Ἡ πλειονότητα τῶν ἀνθρώπων ἐργάζονται στὸ δημόσιο, εἰσπράττουν μισθούς, ζοὺν μὲ εὐμάρεια, ἐνῷ τὸ Κράτος δανείζεται γιὰ νὰ ἐκπληρώση τὶς ὑποχρεώσεις του καὶ βουλιάζει μέσα στὸν διεθνῆ δανεισμό. Τὰ ποσὰ ποὺ εἰσπράττει τὸ Κράτος κάθε χρόνο ἀπὸ τοὺς φόρους ἀνέρχονται στὸ ὕψος τῶν 54 δισ. εὐρὼ καὶ ἀπὸ αὐτὰ τὰ 47 δισ. ἀπαιτοῦνται γιὰ τοὺς τόκους τῶν δανείων. Ὅμως, κατὰ πληροφορίες, οἱ Ἕλληνες ἔχουν περίπου 600 δισ. εὐρὼ καταθέσεις μόνον σὲ ἑλβετικὲς Τράπεζες.

Συγχρόνως τὸ Κράτος δὲν ἔχει καὶ τοὺς ἀπαραίτητους μηχανισμοὺς γιὰ νὰ αὐτοπροστατεύεται ἀπὸ τὶς ποικιλότροπες ἀφαιμάξεις καὶ τὶς φοροδιαφυγές. Αὐτὸ καταλήγει στὸ νὰ εἶναι τὸ Κράτος φτωχὸ καὶ οἱ κάτοικοι νὰ ζοὺν μὲ κάποια εὐμάρεια. Ἀλλὰ ὅταν τὸ Κράτος δὲν μπορῇ νὰ ἀνταπεξέλθη στὶς ἐσωτερικὲς καὶ ἐξωτερικὲς ὑποχρεώσεις του, τότε οὔτε καὶ οἱ πολῖτες θὰ μπορέσουν νὰ ἐπιβιώσουν οἰκονομικὰ σὲ ἕνα Κράτος ποὺ κήρυξε πτώχευση, ἀφοῦ τότε θὰ ὑπάρχη πληθωρισμὸς στὸ χρῆμα. Ὅταν ἤμουν μικρός, ἕνας θεῖος μοῦ μοῦ ἔδειχνε μιὰ κασέλλα γεμάτη ἀπὸ χαρτονομίσματα ποὺ εἶχαν χάσει τὴν ἀξία τους κατὰ τὴν κατοχὴ καὶ ἦταν ἄχρηστα, καὶ διηγόταν στενοχωρημένος πῶς ἀπὸ τὴν μιὰ μέρα στὴν ἄλλη ἀπὸ πλούσιος ἔγινε φτωχός.

Παρατηρῶ ὅτι σήμερα τὸ Κράτος ἐπιδιώκει μὲ τὴν φορολογία νὰ ἀνατρέψη αὐτὴν τὴν διαφορά. Θέλει νὰ εἰσπράττη περισσότερα ἀπὸ ὅ,τι πρέπει γιὰ νὰ μπορέση νὰ ἀνταποκριθῇ στὶς ἐξωτερικὲς ὑποχρεώσεις του. Αὐτὸ δημιουργεῖ διάφορες ἀναστατώσεις στοὺς πολῖτες ποὺ ἔχουν μάθει διαφορετικὰ καὶ δὲν εἶναι διατεθειμένοι νὰ ἀπαρνηθοῦν τὰ κεκτημένα δικαιώματά τους καὶ τὸν τρόπο ζωῆς τους. Στὸ σημεῖο αὐτὸ ἐντοπίζω τὶς κοινωνικὲς συγκρούσεις.

Φυσικά, πρέπει νὰ σημειωθῇ ὅτι εὐθύνη γι' αὐτὴν τὴν κατάσταση ἔχουν οἱ πολιτικοί, οἱ ὁποῖοι ἄφησαν τόσον καιρὸ τὰ πράγματα νὰ ὁδηγοῦνται στὸ σημεῖο αὐτό, δηλαδὴ στὸ νὰ εἶναι φτωχὸ τὸ Κράτος, νὰ δανείζεται ὑπέρογκα ποσά, χωρὶς νὰ μπορῇ νὰ ἀνταποκρίνεται στὶς ὑποχρεώσεις του, ἀλλὰ καὶ νὰ ὑποδεικνύουν ἢ καὶ νὰ παρακινοῦν, μὲ τὸν τρόπο τους, τοὺς πολῖτες νὰ ζοὺν μὲ εὐμάρεια καὶ πλουτισμό. Ὅταν κάποιος ἔχη μιὰ ἐπιχείρηση, φροντίζει ἐπιμελῶς, ὥστε τὰ ἔξοδα νὰ μὴν ὑπερβαίνουν τὰ ἔσοδα, καὶ ὅταν δὲν μπορῇ νὰ βρὴ τρόπους ἐξυγίανσης τῆς ἐπιχειρήσεως, ἀναθέτει σὲ εἰδικοὺς νὰ τὸ κάνουν.

Ἐπίσης, εὐθύνονται οἱ πολιτικοὶ οἱ ὁποῖοι ἀκόμη καὶ τώρα ἐπιδιώκουν μὲ τὶς περικοπὲς τῶν μισθῶν, τῶν ἐπιδομάτων καὶ τὴν γενικότερη φορολογία, τὴν ἔμμεση καὶ τὴν ἄμεση, νὰ ἐξισορροπήσουν τὰ πράγματα, ὥστε νὰ ἀποφύγη τὸ Κράτος τὴν πτώχευση, ἀλλὰ ἀφ' ἑνὸς μὲν δὲν λαμβάνουν οὐσιαστικὰ μέτρα γιὰ τὴν ἀνάπτυξη, ἀφ' ἑτέρου δὲ δὲν λαμβάνουν μέτρα γιὰ μιὰ σωστὴ κοινωνικὴ πολιτική. Ἡ ἐπιστήμη τῆς πολιτικῆς οἰκονομίας ἀναφέρει τὶς τρεὶς βασικὲς ἀρχὲς γιὰ τὴν δίκαιη κατανομὴ τοῦ εἰσοδήματος, ἤτοι τὴν «ἀρχὴ τῆς ἴσης κατανομῆς», τὴν «ἀρχὴ τῶν ἀναγκῶν» καὶ «τὴν ἀρχὴ τῆς συμβολῆς στὴν παραγωγή». Τελικὰ στὴν χώρα μας ὄχι μόνον δὲν κατανέμονται σωστὰ τὰ εἰσοδήματα, ἀλλὰ δὲν εἰσπράττεται δίκαια καὶ ἡ φορολογία, ἐνῷ θὰ πρέπει νὰ φορολογοῦνται περισσότερο οἱ ἔχοντες καὶ κατέχοντες.

Ἀναγνωρίζω ὅτι δὲν εἶμαι οἰκονομολόγος γιὰ νὰ χρησιμοποιῶ εἰδικοὺς ἐπιστημονικοὺς ὅρους, ἀλλὰ μὲ τὴν ἁπλότητα σκέψεως τοῦ μέσου πολίτη βλέπω τὴν σύγχρονη οἰκονομικὴ κρίση, ἐκτὸς ἀπὸ τὰ πνευματικὰ αἴτια, στὴν πτωχεία τοῦ Κράτους συγκριτικὰ μὲ τὴν εὐημερία τῶν πολιτῶν, ὁπότε τὰ μέτρα γιὰ τὴν οἰκονομικὴ βελτίωση τοῦ Κράτους καὶ τὴν μείωση τῶν εἰσοδημάτων τῶν πολιτῶν δημιουργοῦν ἐντάσεις. Στὸ θέμα αὐτὸ πρέπει νὰ ἐπικρατήση νηφαλιότητα, διάκριση καὶ δικαιοσύνη.–

(Δημοσιεύθηκε στὴν ἱστοσελίδα aixmi.gr 26-2-2011)