Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ μηνὸς: Οἰκογένεια μαρτύρων, Ἕσπερος καὶ Zωή, Κυριακὸς καὶ Θεόδουλος 2 Μαΐου

Πρωτοπρεσβυτέρου π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Στὸ ἁγιολόγιο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι καταχωρημένοι καὶ πολλοὶ ἔγγαμοι ἅγιοι, καθὼς καὶ ὁλόκληρες οἰκογένειες.

Οἱ ἅγιοι Ἕσπερος καὶ Ζωὴ καὶ τὰ τέκνα τοὺς Κυριaκὸς καὶ Θεόδουλος ἔζησαν τὸν 2ο αἰῶνα μ. Χ. στὰ χρόνια τοῦ αὐτοκράτορα Ἀδριανοῦ. Ἡ εὐλογημένη αὐτὴ οἰκογένεια καταγόταν ἀπὸ τὴν Παμφυλία καὶ ὅλα τὰ μέλη της ἦσαν δοῦλοι τοῦ Κάταλλου καὶ τῆς Τετραδίας. Πρόκειται γιὰ ζεῦγος εἰδωλολατρῶν, ἀνθρώπων σκληρῶν καὶ μοχθηρῶν, οἱ ὁποῖοι συμπεριφέρονταν στοὺς ἁγίους μὲ πολὺ ἄσχημο τρόπο καὶ τοὺς δημιουργοῦσαν συνεχῶς προβλήματα. Τοὺς ἔδιναν διαταγὲς γιὰ ἔργα τὰ ὁποῖα δὲν τὰ ἐπέτρεπε τὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο, μὲ σκοπὸ νὰ τοὺς φέρουν σὲ δύσκολη θέση. Ἐπίσης, δὲν τοὺς ἐπέτρεπαν νὰ προσεύχονται καὶ νὰ ψάλλουν.

Οἱ εἰδωλολάτρες αὐτοί, ὅταν ἀπέκτησαν τὸ πρῶτο τοὺς ἀγόρι θέλησαν νὰ γιορτάσουν τὸ γεγονὸς καὶ προσκάλεσαν στὸ ἑορταστικὸ τραπέζι καὶ τοὺς δούλους τους, τοὺς ὁποίους ὑποχρέωσαν νὰ φᾶνε εἰδωλόθυτα, δηλαδὴ σφάγια τὰ ὁποῖα εἶχαν προσφερθῇ ὡς θυσία στὰ εἴδωλα. Οἱ ἅγιοι, ὅπως ἦταν φυσικό, ἀρνήθηκαν, καὶ τότε ὁ Κάταλλος ἄναψε μεγάλο κλίβανο καὶ ἀφοῦ τὸν πύρωσε καλά, τοὺς ἔριξε μέσα καὶ τοὺς τέσσερεις, ἐλπίζοντας ὅτι θὰ λιώσουν καὶ τὰ ὀστᾶ τους ἀκόμη καὶ θὰ ἐξαφανισθοῦν τελείως. Τὸ ἑπόμενο πρωΐ ἄνοιξαν τὸν κλίβανο καὶ βρῆκαν τὰ ἱερὰ λείψανα τῶν μαρτύρων σὲ στάση προσευχῆς. Ἀνέδιδαν δὲ ἐξαίσια εὐωδία.

Ὁ βίος καὶ ἡ πολιτεία τοὺς μᾶς δίνουν τὴν ἀφορμὴ νὰ τονίσουμε τὰ ἀκόλουθα:

Πρῶτον. Τὸ μαρτύριο τῶν ἁγίων ὁμοιάζει μὲ τὸ μαρτύριο τῶν τριῶν παίδων στὴν Παλαιὰ Διαθήκη, οἱ ὁποῖοι ρίφθηκαν ἀπὸ τὸν εἰδωλολάτρη βασιλέα τῆς Βαβυλώνας Ναβουχοδονόσορα στὴν «κάμινον τοῦ πυρὸς τὴν καιομένην», ἐπειδὴ ἀρνήθηκαν νὰ προσκυνήσουν τὴν εἰκόνα τὴν χρυσῆ, τὴν ὁποῖα ἐκεῖνος ἔστησε, θεοποιῶντας τὸν ἑαυτό του. Καὶ ἐνῷ ὅλοι οἱ λαοὶ καὶ ὅλες οἱ φυλὲς ποῦ κατοικοῦσαν τὴν Βαβυλῶνα ἔσκυψαν καὶ προσκύνησαν τὴν εἰκόνα, οἱ τρεὶς παῖδες, ποῦ ὀνομάζονταν Ἀνανίας, Ἀζαρίας καὶ Μισαήλ, ἀρνήθηκαν νὰ τὴν προσκυνήσουν, ἐπειδὴ πίστευαν συνειδητὰ στὸν ἀληθινὸ Θεὸ τῶν Πατέρων τοὺς καὶ μόνον Αὐτὸν λάτρευαν καὶ προσκυνοῦσαν καὶ ὄχι ἀνθρώπους καὶ ἄψυχα εἴδωλα. Μὲ ἄλλα λόγια δὲν θέλησαν νὰ παραβοῦν τὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ, ποῦ λέγει: «Κύριον τὸν Θεὸν σοῦ προσκυνήσης καὶ αὐτῷ μόνῳ λατρεύσης». Ἀλλὰ μέσα σὲ τόσο μεγάλη φωτιὰ ἀντὶ νὰ καοῦν ἐδροσίζονταν, ἐπειδὴ μέσα στὴν κάμινο κατέβηκε τὸ Δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ τῆς Μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελος, ὁ ἄσαρκος Λόγος, καὶ μετέβαλε τὸ πὺρ σὲ δρόσο. Καὶ γι’ αὐτὸ οἱ τρεὶς παῖδες, γεμᾶτοι εὐγνωμοσύνη καὶ πνευματικὴ ἀγαλλίαση ὑμνοῦσαν καὶ δοξολογοῦσαν τὸν Θεὸ τῶν Πατέρων τους, ποῦ τοὺς ἔσωσε, ἀλλὰ καὶ κατήσχυνε τὸν εἰδωλολάτρη βασιλέα, ὁ ὁποῖος τοὺς εἶχε ρωτήσει, μὲ μεγάλη ἀλαζονία: «Ποιός Θεὸς εἶναι δυνατότερος ἀπὸ μένα, γιὰ νὰ μπορέση νὰ σᾶς γλιτώση ἀπὸ τὰ χέρια μου;».

Κάτι ἀνάλογο συνέβη καὶ μὲ τὴν ἁγία αὐτὴ οἰκογένεια. Τὸ Δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ σεσαρκωμένος Λόγος, ὁ Χριστός, τὸν Ὁποῖον ὁμολογοῦσαν καθημερινὰ μὲ τὸν τρόπο τῆς ζωῆς τους, παρέλαβε τὶς ψυχές τους καὶ διεφύλαξε τὰ ἱερὰ λείψανά τους, οὕτως ὥστε νὰ τὰ ἔχουν οἱ πιστοὶ ὡς θησαυρὸ ἀδαπάνητο καὶ νὰ τὰ ἀσπάζονται, γιὰ νὰ λαμβάνουν τὴν εὐλογία τῶν ἁγίων. Ἑπομένως, Αὐτὸς ποῦ ἔσωζε τοὺς ἀνθρώπους τοῦ Θεοῦ τότε καὶ τώρα εἶναι ὁ Θεὸς Λόγος. Ἡ διαφορὰ εἶναι ὅτι στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ἦταν ἄσαρκος, ἐνῷ στὴν Καινὴ Διαθήκη εἶναι σεσαρκωμένος. Ἦταν ὅμως, εἶναι καὶ θὰ εἶναι πάντοτε ἡ βακτηρία καὶ τὸ στήριγμα, ἡ δύναμη καὶ ἡ παρηγοριὰ τῶν ἐλπιζόντων σὲ Αὐτόν.

Δεύτερον. Ὁ σεβασμὸς τῆς ἐλευθερίας τοῦ συνανθρώπου μας, τῆς ἰδιαιτερότητάς τοῦ, τῆς θρησκείας του, τοῦ χρώματός του κ.λ.π. εἶναι δεῖγμα πολιτισμοῦ, ἐνῷ ἡ ἄσκηση βίας ἐναντίον του, κυρίως ὅταν αὐτὸς βρίσκεται σὲ μειονεκτικὴ θέση, φανερώνει βαρβαρότητα. Ὁ λογοτέχνης τῆς ρωμηοσύνης Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ὁ ὁποῖος ἐφέτος, μὲ ἀφορμὴ τὴν συμπλήρωση ἑκατὸν ἐτῶν ἀπὸ τὴν κοίμησή του, τιμᾶται ἰδιαιτέρως στὴν Πατρίδα μας, διερωτᾶται μὲ τὸν δικό του χαρακτηριστικὸ τρόπο: «Ἕως πότε θὰ εἴμαστε βάρβαροι καὶ θὰ θέλουμε νὰ ἐπιβάλλουμε βία στοὺς ἄλλους;».

Ἡ ἐλευθερία εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ καὶ πρέπει ὅλοι νὰ τὴν σεβόμαστε, ἀφοῦ περισσότερο ἀπὸ ὅλους τὴν σέβεται Ἐκεῖνος ποῦ τὴν ἔδωσε. Ὅσοι ἐβίωσαν ἢ βιώνουν τὴν σκλαβιά, τὴν κάθε εἴδους σκλαβιά, αὐτοὶ καταλαβαίνουν περισσότερο ἀπὸ ὅλους τὴν ἀξία τῆς ἐλευθερίας. Θυμᾶμαι ἕνα περιστατικό, ποῦ διάβασα, σχετικὸ μὲ ἕναν πρόσφυγα ἀπὸ τὴν Μ. Ἀσία, ὁ ὁποῖος κατέφθασε τὸ 1922 μαζὶ μὲ ἄλλους ταλαιπωρημένους καὶ ξεριζωμένους Ρωμηοὺς στὸ λιμάνι τοῦ Πειραιᾶ. Μόλις κατέβηκε ἀπὸ τὸ καράβι εἶδε ἕνα παιδὶ ποῦ πουλοῦσε καρδερίνες καὶ ἀγόρασε μία. Ἀφοῦ τὴν χάϊδεψε, τὴν ἄφησε νὰ πετάξη ἐλεύθερη. Ἐκείνη ἔκανε νὰ πετάξη, ἀλλὰ τὰ φτερά της ἔμοιζαν μουδιασμένα καὶ δυσκολευόταν νὰ πετάξη καὶ γι’ αὐτὸ κάθησε στὸ κατάρτι ἑνὸς πλοίου. Κάποια παιδιὰ ποῦ τριγύριζαν στὸ λιμάνι καὶ τὴν εἶδαν, ἀνέβηκαν στὸ πλοῖο καὶ προσπάθησαν νὰ τὴν πιάσουν καὶ νὰ τὴν σκλαβώσουν ξανά. Τότε ὁ μεσόκοπος πρόσφυγας, ποῦ βίωσε γιὰ χρόνια τὴν σκλαβιὰ στὸ «πετσί» του, τὰ κυνήγησε μονολογῶντας: «Στὴν ἐλευθερία γεννήθηκαν, ποῦ νὰ ξέρουν τί θὰ εἰπῇ σκλαβιά».

Ἡ στέρηση, ὅμως, τῶν δημοκρατικῶν δικαιωμάτων καὶ τῆς ἐλευθερίας τῶν ἄλλων δὲν ἐπιβάλλεται μόνον ἀπὸ ξένα Κράτη ἢ ἀπὸ Κράτη μὲ ἀπολυταρχικὰ καθεστῶτα, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ μεμονωμένα ἄτομα μέσα στὸν χῶρο ἐργασίας, ἀλλὰ ἀκόμη καὶ μέσα στὴν ἴδια τὴν οἰκογένεια. Ἐπειδὴ ὑπάρχουν πολλοὶ ποῦ ἐπαγγέλλονται τὸν δημοκράτη, ἀλλὰ μέσα στὴν οἰκογένειά τους ἢ στὸν χῶρο ἐργασίας τους, ὅταν ἔχουν κάποια ἐξουσία, εἶναι δικτατορίσκοι.

Τὸ ἀγαθὸ τῆς ἐλευθερίας εἶναι ἀσφαλῶς ἀνεκτίμητο, ἀλλὰ πολυτιμότερη εἶναι σίγουρα ἡ ἐσωτερικὴ ἐλευθερία. Αὐτὴν κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ τὴν ἀφαιρέση ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο ἐκτὸς καὶ ἂν τὴν ἀπεμπολήση μόνος του, ἐπιθυμῶντας νὰ παραμείνη σκλάβος τῶν παθῶν του.

Ὅποιος κατόρθωσε, μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ τὸν προσωπικό του ἀγῶνα, νὰ κυριαρχήση στὰ πάθη του, αὐτὸς εἶναι ἀληθινὰ ἐλεύθερος.