Κύριο θέμα: Ὁμιλίες στὴν Κρήτη καὶ στὴν Ναύπακτο - Μιὰ ἄλλη Τρόϊκα

Πραγματοποιήθηκε τὴν Κυριακὴ 15 Μαΐου 2011, στὴν αἴθουσα τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, ἡ καθιερωμένη μεταπασχαλινὴ συνάντηση τῶν μελῶν τοῦ Συνδέσμου Ἀγάπης, ποῦ περιελάμβανε, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν οἰκονομικὸ ἀπολογισμό, καὶ ὁμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μᾶς κ. Ἱεροθέου μὲ τίτλο: "Μιὰ ἄλλη Τρόϊκα".

Προλογίζοντας τὴν ἐκδήλωση ὁ Ἐπόπτης τοῦ Συνδέσμου Ἀγάπης, π. Θωμᾶς Βαμβίνης, εὐχαρίστησε τὸν Σεβασμιώτατο γιὰ τὴν ἀποδοχὴ τῆς πρόσκλησης τοῦ Συνδέσμου νὰ μιλήση στὴν "ἐαρινή" του ἐκδήλωση καὶ κατόπιν διάβασε τὸν οἰκονομικὸ ἀπολογισμό, ποῦ τοῦ παρέδωσαν ἡ Πρόεδρος καὶ ἡ Ταμίας τοῦ Συνδέσμου, σύμφωνα μὲ τὸν ὁποῖο τὰ ἔσοδα κατὰ τὸ 2010 ἦταν 23957,03€, τὰ ἔξοδα 21060,34€ καὶ 2896,69€ τὸ ὑπόλοιπο γιὰ χρήση τὸ 2011. Στὴν συνέχεια εὐχαρίστησε τὴν Πρόεδρο τοῦ Συνδέσμου, κ. Παρασκευὴ Σχοινά, τὰ μέλη τοῦ Δ.Σ. καὶ ὅλες τὶς κυρίες ποῦ δραστηριοποιοῦνται στὸ ἔργο τοῦ Συνδέσμου Ἀγάπης καὶ κάλεσε καὶ ὅσες ἄλλες ἐπιθυμοῦν νὰ προσφέρουν καὶ τὴν δική τους συνδρομή. Τέλος, ἀφοῦ εὐχαρίστησε τὸν Προϊστάμενο τοῦ Ναοῦ, π. Ἀθανάσιο Λαουρδέκη καὶ τοὺς Ἐκκλησιαστικοὺς Ἐπιτρόπους γιὰ τὴν ἁρμονικὴ συνεργασία ὅλων στὸ πλαίσιο τῆς ἐνοριακῆς ζωῆς, προσκάλεσε στὸ βῆμα τὸν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μᾶς κ. Ἰερόθεο, ὁ ὁποῖος καὶ ἀνέπτυξε τὸ θέμα: "Μιὰ ἄλλη Τρόϊκα".

Τὸ θέμα προκάλεσε ἐντύπωση μὲ τὸν τίτλο. Ὁ Σεβασμιώτατος ἐκμεταλλευόμενος τὸ ἐνδιαφέρον ὅλων γιὰ τὴν οἰκονομικὴ κρίση καὶ γιὰ τὸν ρόλο τῆς τριμελοῦς ὁμάδας τῶν ξένων ἀξιωματούχων (Τρόϊκα) ποῦ τὸ χειρίζεται, παρουσίασε μιὰ "ἄλλη Τρόϊκα" ἀναλύοντας μερικὰ βασικὰ σημεῖα ἀπὸ τὸ ἀριστουργηματικὸ μυθιστόρημα τοῦ Ρώσου συγγραφέα Φ. Ντοστογιέφσκι "Ἀδελφοὶ Καραμαζώφ", τὸ ὁποῖο ἐμπεριέχει ἀξιόλογες καὶ χαρακτηριστικὲς ὁμοιότητες καὶ ἀντιστοιχίες μὲ τὴν ἐποχή μας, καὶ μᾶς βοηθάει νὰ κατανοήσουμε κάποια ἀπὸ τὰ αἴτια τῆς κρίσης ποῦ βιώνουμε.

Γιὰ νὰ γίνουν κατανοητὲς οἱ ἀναλογίες καὶ οἱ συμβολισμοί, ὁ Σεβασμιώτατος ἐξήγησε ὅτι "τρόϊκα" εἶναι ρωσικὴ λέξη καὶ σημαίνει τὴν ἅμαξα ποῦ σέρνεται ἀπὸ τρία γερὰ ἄλογα.

Τὸ μυθιστόρημα "Ἀδελφοὶ Καραμαζώφ", ποῦ ἀποτελεῖ τὸ κύκνειο ἆσμα τοῦ μεγάλου συγγραφέα, εἶναι ἡ τραγικὴ ἱστορία τῆς οἰκογενείας Καραμαζώφ, τὰ μέλη τῆς ὁποίας ἔχουν διαφορετικὲς ἰδιοσυγκρασίες καὶ ἀκολουθοῦν διαφορετικοὺς προσανατολισμοὺς στὴν ζωή. Ὁ πατέρας, Θεόδωρος Καραμαζώφ, εἶναι ὁ ἀμαξὰς τῆς οἰκογενειακῆς τρόϊκας μὲ ἄλογα τὰ τρία παιδιά του, τὸν Μίτια, τὸν Ἰβὰν καὶ τὸν Ἀλεξέϊ (Ἀλιόσα). Ὑπάρχει καὶ ἕνα τέταρτο νόθο παιδί, ποῦ βρίσκεται στὸ περιθώριο (εἶναι ὑπηρέτης), καὶ ποῦ θὰ παίξη ὡστόσο σημαντικὸ ρόλο στὸ δρᾶμα.

Ὁ πατέρας δολοφονεῖται καὶ ἐνοχοποιεῖται ὁ Μίτια. Τὸ δικαστήριο τὸν καταδικάζει καὶ τὸν φυλακίζει, ἐνῷ ὁ δολοφόνος εἶναι ὁ νόθος γιός, ὁ ὁποῖος αὐτοκτονεῖ. Ὁ δεύτερος γιός, ὁ Ἰβάν, καταρρέει ψυχολογικὰ (τρελλαίνεται) καὶ ἐπιβιώνει μόνον ὁ Ἀλιόσα.

Ὁ πατέρας εἶναι ἕνας εἴρων, κυνικὸς καὶ ἀκόλαστος γέρος μὲ ἔντονη τάση πρὸς τὶς αἰσθησιακὲς ἀπολαύσεις καὶ ἔτσι ἀνατρέφει τὰ παιδιά του, τὰ ὁποῖα ὡστόσο δὲν ταυτίζονται ὡς προσωπικότητες καὶ ἐκπροσωποῦν τρεὶς διαφορετικοὺς τρόπους ζωῆς, τρία διαφορετικὰ ρεύματα (τρόϊκα). Ὁ Μίτια, ἐπηρεασμένος προφανῶς ἀπὸ τὸν πατέρα του, ἐκπροσωπεῖ τὴν αἰσθησιακή, διονυσιακὴ καὶ πρωτόγονη παραδοσιακὴ Ρωσία. Ὁ Ἰβὰν ἐκφράζει τὸν Εὐρωπαϊσμό: Διαφωτισμός, ἀθεϊστικὲς ἀντιλήψεις (δὲν ὑπάρχει Θεός, ὅλα ἐπιτρέπονται). Τέλος ὁ Ἀλιόσα ἀντιπροσωπεύει τοὺς ἀνθρώπους μὲ λαϊκὲς χριστιανικὲς ρίζες: πίστη στὴν ἀθανασία, σύνδεση μὲ τὴν ὀρθόδοξη παράδοση μέσῳ τοῦ στάρετς Ζωσιμά.

Στὴν συνέχεια ὁ Σεβασμιώτατος παρουσίασε τὶς ὁμοιότητες μὲ τὴν σημερινὴ κοινωνία καὶ τόνισε ὅτι καὶ σήμερα ὑπάρχουν τὰ τρία ρεύματα, τὸ αἰσθησιακό-διονυσιακὸ ρεῦμα (φάγωμεν, πίωμεν...), τὸ ρεῦμα τοῦ ἀγνωστικισμοῦ-ἀθεϊσμοῦ ποῦ ἀρνεῖται τὸν Θεὸ προβάλλοντας τὸν ὑπεράνθρωπο, μὲ τὸν ἀνελέητο πόθο γιὰ τὴν ἐξουσία καὶ τὴν ἀπουσία τοῦ ἠθικοῦ καὶ τοῦ καλοῦ (Νιτσεϊσμὸς) καὶ τὸ ρεῦμα τῆς ἡσυχαστικῆς ἐκκλησιαστικῆς παράδοσης, ὅπου κέντρο εἶναι ὁ Θεὸς καὶ βάση τῆς ζωῆς ἡ πνευματικὴ ὑποδομὴ τοῦ ἀνθρώπου.

Ὁ Σεβασμιώτατος ἐπεσήμανε ὅτι οἱ τρεὶς αὐτὲς τάσεις ὑπῆρχαν καὶ πρὶν ἀπὸ τὴν ἅλωση τῆς Πόλης. Τὴν πρώτη, τὴν παγανιστική, μὲ σύνθημα τὴν ἐπιστροφὴ στὴν φιλοσοφία ἐκπροσωποῦσε ὁ Γεώργιος Πλήθων ἢ Γεμιστός. Τὴν δεύτερη, ὑποταγὴ στὸν Πάπα, ὁ Βησσαρίων καὶ τὴν τρίτη, στήριξη στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ ἡσυχαστικὴ παράδοση, ὁ Γεώργιος Γενάδιος Σχολάριος.

Τοὺς τρεὶς αὐτοὺς διαφορετικοὺς προσανατολισμοὺς θὰ τοὺς δοῦμε καὶ στὴν Ἐπανάσταση τοῦ '21, καθὼς καὶ στὴν κοινωνική-πολιτικὴ ζωὴ τοῦ νεοσύστατου Κράτους: Φιλοαρχαιοελληνικὸ ρεῦμα, Δυτικὸ ρεῦμα, Ἐκκλησιαστικὸ ρεῦμα.

Μὲ βάση ὅλα αὐτὰ ὁ Σεβασμιώτατος προχώρησε στὴν ἐξήγηση τῆς κρίσης τῶν ἡμερῶν μας. Γι' αὐτὴν εὐθύνεται τὸ γεγονὸς ὅτι στὴν ἐποχή μας κυριαρχεῖ -καὶ οἱ περισσότεροι τὸ ἀκολουθοῦν- τὸ πρῶτο ρεῦμα (εὐδαιμονισμός, ἀπολαύσεις, φιλαυτία, ὑπερκατανάλωση καὶ τελικὰ ἀπόγνωση). Πρέπει, λοιπόν, τόνισε, νὰ ἀγωνιζόμαστε γιὰ τὴν διατήρηση τῆς ρωμαίϊκης παράδοσης, ποῦ ἐμπεριέχει καὶ ὅλα τὰ ἀξιόλογα στοιχεῖα τῆς ἀρχαίας, ἀλλὰ κυρίως τὴν ἀποκάλυψη ποῦ ἔφερε ὁ Χριστός.

Στὸ συγκεκριμένο ἔργο τοῦ Ντοστογιέφσκι φορέας-ἀγωγὸς τοῦ τρίτου ρεύματος καὶ ἐκφραστὴς τῆς φιλοκαλικὴς παράδοσης εἶναι ὁ στάρετς (Γέροντας) Ζωσιμάς, ποῦ ἐπέδρασε καταλυτικὰ καὶ διαμόρφωσε τὴν πνευματικὴ ἐξέλιξη τοῦ Ἀλιόσα. Ὁ Σεβασμιώτατος ἀνέφερε μερικὲς βασικὲς διδαχές του, ὅπως αὐτὲς παρουσιάζονται στὸ μυθιστόρημα, τονίζοντας ὅτι ὁ Ντοστογιέφσκι γιὰ νὰ περιγράψη τὴν μορφὴ καὶ τὴν διδασκαλία τοῦ στάρετς Ζωσιμά, πρέπει νὰ εἶχε ὑπόψη του τὸν ὅσιο Ἀμβρόσιο τῆς Μονῆς τῆς Ὄπτινα, τὴν ὁποῖα ἐπισκεπτόταν συχνά, ὅσο ζοῦσε ὁ Ὅσιος. Ἡ διδασκαλία τοῦ Στάρετς ἐπικεντρώνεται στὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὴν προσευχή, τὴν ὑπακοή, τὴν νηστεία. Πιστεύει ὅτι ἡ σωτηρία τῆς Ρωσίας θὰ ἔρθη ἀπὸ τὸν λαό, ποῦ πρέπει νὰ διαθέτη μόρφωση καὶ τὸν ὁποῖο χαρακτηρίζει θεοφόρο. Καταδικάζει τὴν διαφθορὰ ποῦ ὑπῆρχε καὶ τότε, ὅπως καὶ σήμερα, καὶ συγκεκριμένα τὴν κερδοσκοπία, τὴν τοκογλυφία, τὴν ἔλλειψη πραγματικῆς παιδείας, τὴν ἐξαθλίωση τοῦ λαοῦ ἀπὸ τὸν ἀλκοολισμὸ μὲ ὅλες τὶς τραγικὲς συνέπειές του. Πονάει κυρίως γιὰ τὴν διαφθορὰ τῶν παιδιῶν ποῦ πίνουν στὴν τρυφερὴ ἡλικία καὶ λέει ὅτι αὐτὰ ποῦ χρειάζονται τὰ παιδιὰ εἶναι φώς, χαρὰ καὶ μιὰ στάλα ἀγάπης.

Μιλᾶ γιὰ τὴν δύναμη τῆς προσευχῆς καὶ κυρίως τῆς προσευχῆς γιὰ τοὺς νεκρούς, ποῦ κάθε μέρα οἱ ψυχές τους παρουσιάζονται ἐνώπιον τοῦ Χριστοῦ. Κηρύττει τὴν ἀγάπη γιὰ ὅλη τὴν κτίση. Γιὰ τὰ φυτά, γιὰ τὰ ζῶα, καὶ κυρίως γιὰ τὰ παιδιά. Ἡ ἔλλειψη τῆς ἀγάπης, τὸ μαρτύριο τοῦ νὰ μὴν μπορῇ κανεὶς νὰ ἀγαπάη, εἶναι γιὰ τὸν στάρετς Ζωσιμὰ ἡ κόλαση. Οἱ ἄνθρωποι πρέπει νὰ ἀγαποῦν, νὰ συγχωροῦν καὶ νὰ μὴν κρίνουν κανέναν. Αὐτὴ ἡ στάση ζωῆς τροφοδοτεῖ τὸν ἄνθρωπο μὲ χαρά, μὲ αἰσιοδοξία καὶ πραγματικὴ ἐλευθερία.

Στὴ ὁμιλία του ὁ Σεβασμιώτατος μὲ τὸν ὀξυδερκῆ καὶ εὔστοχο ἐντοπισμὸ τῶν σημαντικότερων σημείων τοῦ ἔργου, μὲ τὰ ἐμπεριστατωμένα σχόλια καὶ τὸν γλαφυρὸ τρόπο παρουσίασης, ἐπιβεβαίωσε τὴν δύναμη καὶ τὴν διαχρονικὴ ἀξία τῶν κλασσικῶν ἔργων τῆς λογοτεχνίας, ποῦ διαπνέονται ἀπὸ γνήσιες ἀναζητήσεις τοῦ ἀνθρώπου καὶ σοβαροὺς προβληματισμοὺς σχετικὰ μὲ τὸν προορισμὸ καὶ τὸ νόημα τῆς ζωῆς του, ἐνῷ παράλληλα προτείνουν καὶ καθοδηγοῦν μέσα ἀπὸ τὴν προβολὴ προσώπων εἴτε "πρὸς μίμησιν εἴτε πρὸς ἀποφυγήν".

Μετὰ τὸ πέρας τῆς ὁμιλίας ἀκολούθησε μικρὴ συζήτηση μὲ βάση ἐρωτήματα ποῦ διατυπώθηκαν καὶ ἡ ἐκδήλωση ἔκλεισε μὲ προσφορὰ τσαγιοῦ καὶ συνοδευτικῶν ἐδεσμάτων ἀπὸ τὶς κυρίες τοῦ Συνδέσμου.