Skip to main content

Η «Μεγάλη Ορθόδοξη Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια»

Παρουσιάστηκε στίς 24 Ιουνίου ε.έ. στήν Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος τού Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, η Μεγάλη Ορθόδοξη Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια από τίς "Στρατηγικές Εκδόσεις Ιωάννου Φλώρου", παρουσία τού Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου.

Γιά τήν έκδοση μίλησαν εκ μέρους τής Επιστημονικής Συντακτικής Επιτροπής οι: Νικ. Ζαχαρόπουλος, ομ. καθηγητής τής Θεολογικής Σχολής τού ΑΠΘ, Π. Βασιλειάδης, καθηγητής τής Θεολογικής Σχολής τού ΑΠΘ καί Γ. Φίλιας, καθηγητής τής Θεολογικής Σχολής τού ΕΚΠΑ.

24 Ιουνίου 2011, «Μεγάλη Ορθόδοξη Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια»Τήν παρουσίαση έκαναν οι Σεβ. Μητροπολίτες Περγάμου κ. Ιωάννης καί Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος καί ο αιδεσ. π. Κωνσταντίνος Μπέης, ομ. καθηγητής τής Νομικής Σχολής τού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Τήν έκδοση καί τήν εκδήλωση χαιρέτισε μέ μήνυμά του καί ο Επίσκοπος Κύκκου Νικηφόρος, από τήν Εκκλησία τής Κύπρου, ο οποίος αγόρασε 300 σειρές τής Εγκυκλοπαίδειας καί τίς διένειμε σέ όλα τά εκπαιδευτήρια τής Κύπρου.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης επισφράγισε τήν όλη παρουσίαση, αναφερόμενος μέ πολύ θερμά λόγια σέ κάθε πτυχή τής έκδοσης, εκφράζοντας, βέβαια, μιά παρατήρηση γιά τό μονοτονικό, πού χρησιμοποιείται στήν Εγκυκλοπαίδεια. "Εμείς στό Φανάρι, βλέπετε, εμμένουμε στήν καθαρεύουσα καί τό πολυτονικό", είπε ο Πατριάρχης καί καταχειροκροτήθηκε.

Ο εκδότης Ιωάννης Φλώρος ευχαρίστησε συγκινημένος ιδιαιτέρως τόν Οικουμενικό Πατριάρχη, αλλά καί όλους τούς συνεργάτες καί συντελεστές τής έκδοσης καί τής παρουσίασης.

Τήν εκδήλωση πλαισίωσε μέ βυζαντινούς ύμνους η χορωδία τού πρωτοψάλτου τού Καθεδρικού Ναού Αγ. Δημητρίου τής Μητροπόλεως Κηφισίας Δημητρίου Καλομοίρη.

24 Ιουνίου 2011, Ο Οἰκ. Πατριάρχης Βαρθολομαῖος στὴν παρουσίαση τῆς  «Μεγάλης Ορθόδοξης Χριστιανικής Εγκυκλοπαίδειας»Παρέστησαν, μεταξύ άλλων, οι Μητροπολίτες Ίμβρου καί Τενέδου Κύριλλος, Ζακύνθου Χρυσόστομος, Προικοννήσου Ιωσήφ, Μεσσηνίας Χρυσόστομος ο πρ. πρόεδρος τής Βουλής Απόστολος Κακλαμάνης, εκπρόσωποι τής ηγεσίας τών Ενόπλων Δυνάμεων, καθηγητές Πανεπιστημίου, κληρικοί καί πολύς κόσμος.

Ο Σεβ. Μητροπολίτης μας συμμετείχε τόσο στήν έκδοση τής Εγκυκλοπαίδειας μέ κείμενά του γιά διάφορα λήμματα, όσο καί στήν εκδήλωση, όπως προαναφέραμε, μέ ομιλία τήν οποία δημοσιεύουμε παραπλεύρως.

Η «Μεγάλη Ορθόδοξη Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια»

Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Η σημερινή παρουσίαση τών πρώτων τόμων τής «Μεγάλης Ορθόδοξης Χριστιανικής Εγκυκλοπαίδειας» αποτελεί ένα σημαντικό γέγονός γιά τήν Χώρα μας γενικότερα καί τήν Εκκλησία ειδικότερα. Ο σκοπός τού έργου καί ο άθλος τής εκδόσεώς του φαίνεται ανάγλυφα στό γράμμα τού Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, πού τιμά απόψε μέ τήν παρουσία του αυτήν τήν εκδήλωση, στά γράμματα τών Πατριαρχών καί Αρχιεπισκόπων, καθώς επίσης καί στά σημειώματα τού εκδότη καί τής συντακτικής επιτροπής, αλλά καί στήν ανάγνωση τών πρώτων τόμων πού έχουν ήδη κυκλοφορήσει.

Η Εγκυκλοπαίδεια πού παρουσιάζουμε σήμερα ανήκει στό είδος εκείνο τού βιβλίου, πού παίζει τόν ρόλο κωδικοποίησης τής γνώσης, καί τής περιληπτικής συγκέντρωσης όλης τής σοφίας καί τής έρευνας τών επιστημόνων γιά ανάλογα θέματα. Πρόκειται γιά μεγάλη καί σύγχρονη Εγκυκλοπαίδεια, γιατί εκτός από τίς παλαιότερες γνώσεις, τίς οποίες παρουσιάζει μέ έναν σύγχρονο τρόπο, συγχρόνως περιλαμβάνει καί τίς γνώσεις τών πενήντα τελευταίων ετών, μέ αποτέλεσμα νά μπορούμε νά παρακολουθούμε τήν εξέλιξη τής γνώσης σέ θέματα τής εκκλησιαστικής ζωής. Είναι δέ αυτή η Εγκυκλοπαίδεια σημαντική, γιατί υπερέχει αισθητικά από άλλες Χριστιανικές Εγκυκλοπαίδειες πού κυκλοφόρησαν στό παρελθόν, πράγμα πού διευκολύνει τήν ανάγνωση.

Έπειτα, η Εγκυκλοπαίδεια αυτή χαρακτηρίζεται ως ορθόδοξη καί αναφέρεται σέ όλη τήν ζωή τής Εκκλησίας. Είναι γνωστόν ότι η Εκκλησία δέν είναι μιά ιδεολογία καί ουτοπία, αλλά μυστήριο, συγχρόνως δέ μιά ιστορική πραγματικότητα, καίτοι δέν προέρχεται από τόν κόσμο, αφού αρχή της είναι ο Ίδιος ο Θεός. Η Εκκλησία ζή καί εργάζεται μέσα στήν ιστορία, καί δέν μπορεί νά ερμηνευθή έξω από τά ιστορικά δεδομένα. Ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ έχει υπογραμμίσει τήν σχέση μεταξύ Εκκλησίας καί ιστορίας. Καί είναι σημαντικό ότι πολλές διδασκαλίες χαρακτηρίσθηκαν ως αιρέσεις, γιατί παραγνώρισαν τήν ιστορία. Αντίθετα, όποιος μελετά τήν εκκλησιαστική ιστορία αποκτά στέρεη γνώση, απαλλαγμένη από φαντασίες, συναισθηματισμούς καί δύσκολα διαπράττει σοβαρά θεολογικά λάθη.

Γράφει ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ: «Η θεολογική συνείδηση πρέπει νά γίνη ιστορική. Μόνο άν είναι ιστορική μπορεί ίσως νά γίνη καθολική. Αδιαφορία γιά τήν ιστορία οδηγεί πάντα σέ μιά αιρετική ξηρότητα, σέ μιά δογματιστική διάθεση. Η ιστορική ευαισθησία είναι απαραίτητη γιά τόν θεολόγο, είναι αναγκαίος όρος γιά νά είναι κανείς μέσα στήν Εκκλησία. Οποιοσδήποτε είναι αναίσθητος γιά τήν ιστορία δύσκολα θά είναι καλός Χριστιανός». Ο Χριστός σαρκώθηκε μέσα στήν ιστορία, η Εκκλησία, ως Σώμα Χριστού εργάζεται καί κινείται μέσα στήν ιστορία, «η Εκκλησία αναγνωρίζει καί διακηρύσσει τίς δογματικές αλήθειες ως γεγονότα ιστορίας», καί «τό έργο ενός θεολόγου στήν Εκκλησία είναι νά εργάζεται μέσα στό στοιχείο τής ιστορίας», νά βλέπη τήν ιστορία «ως μιά θεανθρώπινη πορεία, μιά μετάβαση από τόν χρόνο στήν αιωνιότητα τής χάριτος, τήν γένεση καί τήν οικοδομή τού σώματος τού Χριστού». Αυτό σημαίνει ότι «ο Χριστιανισμός είναι ολόκληρος μέσα στήν ιστορία, αφορά τήν ιστορία. Δέν είναι μιά αποκάλυψη στήν ιστορία, αλλά ιστορική δράση καί δημιουργία. Τό κάθε τι στήν Εκκλησία είναι δυναμικό, τό κάθε τι είναι εν ενεργεία καί κινήσει από τήν Πεντηκοστή μέχρι τήν εσχάτη ημέρα», μέ βάση τήν αρχή τού ήδη καί όχι ακόμα.

Έτσι, διαβάζοντας τούς πρώτους τόμους τής Μεγάλης Ορθόδοξης Χριστιανικής Εγκυκλοπαιδείας αναγνωρίζουμε τήν ιστορική πορεία τής Εκκλησίας, μέ τούς Επισκόπους της, τίς Συνόδους, τήν δράση της, τίς αποτυχίες τών μελών της, αλλά καί τήν προσπάθεια τής Εκκλησίας νά μεταμορφώση τήν ιστορική πραγματικότητα μέ τήν διαρκή κίνηση πρός τά έσχατα, αλλά καί η οποία εμπνέεται από τά έσχατα πού είναι ο ίδιος ο Χριστός. Η ζωή τής Εκκλησίας είναι σταυρική, αφού τό έσχατον έρχεται σέ κάθε ιστορική στιγμή καί συναντάται μέ τήν κίνηση τής Εκκλησίας καί επομένως σχηματίζεται ένας σταυρός, πού καθορίζει τό εκκλησιαστικό πολίτευμα.

Πέρα από αυτό, είναι γνωστόν ότι ζούμε σέ μιά εποχή πού υπάρχει μεγάλη ροή πληροφόρησης τών πραγμάτων καί μπορεί κανείς εύκολα νά αναζητήση ποικίλες πληροφορίες γιά νά ενημερωθή καί νά προσδιορίση τό στίγμα τής σύγχρονης ιστορίας. Τό διαδίκτυο προσφέρεται σέ αυτό τό γεγονός, καί είναι δυνατόν κανείς νά πληροφορηθή από αυτό γιά όλα τά ζητήματα. Έτσι, στήν εποχή μας δημιουργούνται οι λεγόμενες «ψηφιακές» ή οι «ηλεκτρονικές» Εγκυκλοπαίδειες πού αποβλέπουν στήν «άμεση πληροφορία» τήν οποία υποστηρίζουν καί ελέγχουν τά συστήματα τής «κινούμενης εικόνας καί τού ήχου». Όμως, η έντυπη Εγκυκλοπαίδεια κινείται σέ ένα άλλο επίπεδο γιά πολλούς καί διαφόρους λόγους.

Πρώτον, γιατί η πληροφόρηση πού γίνεται μέσα από τήν έντυπη Εγκυκλοπαίδεια είναι κατά τό πλείστον πιό έγκυρη, αφού τά λήμματα γράφονται από επιστήμονες καί μελετητές, μετά από γνώση καί έρευνα, καί μάλιστα είναι γραμμένα μέ συνοπτική πληρότητα. Στόν καταιγισμό τής πληροφόρησης είναι απαραίτητη η εγκυρότητα καί η αυθεντικότητα, πού προσφέρουν οι έντυπες Εγκυκλοπαίδειες μέ τήν υπογραφή επιστημόνων, ερευνητών καί ικανών θεολόγων.

Βέβαια, από ένα τέτοιο μεγάλο έργο, πού απλώνεται σέ χιλιάδες σελίδες καί γράφεται από πολλούς επιστήμονες θεολόγους καί οι οποίοι εκφράζουν ποικίλα ρεύματα, δέν μπορεί κανείς νά περιμένη οι απαντήσεις νά είναι πλήρεις. Διαβάζοντας όμως όλες αυτές τίς απόψεις, μπορεί νά διακρίνη τά ποικίλα ρεύματα πού υπάρχουν σήμερα στόν επιστημονικό θεολογικό χώρο καί στήν συνέχεια νά κάνη τίς παρατηρήσεις του, καθώς επίσης νά διακρίνη καί τίς επιρροές πού έχει δεχθή κάθε συντάκτης ενός συγκεκριμένου λήμματος. Άλλωστε, μιά Μεγάλη Ορθόδοξη καί Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια δέν μπορεί νά γραφή από έναν άνθρωπο ή από μιά μικρή ομάδα θεολόγων. Οπωσδήποτε η εγκυρότητά της θά φανή από τό κατά πόσον η επεξεργασία τών θεολογικών λημμάτων θά προσεγγίζουν τήν αλήθεια καί κατά πόσον οι συντάκτες της θά είναι αντικειμενικοί.

Δεύτερον, η έντυπη Εγκυκλοπαίδεια κινείται σέ ένα άλλο επίπεδο, γιατί τό έντυπο βιβλίο δέν μπορεί νά αντικατασταθή από οποιοδήποτε άλλο μέσον πληροφόρησης, επειδή είναι σταθερό πράγμα, καί είναι ένας φίλος πού μάς συντροφεύει σέ όλες τίς φάσεις τής ζωής μας. Η σχέση μας μέ τό έντυπο βιβλίο είναι φιλική, αγαπητική. Είναι χαρακτηριστικά τά όσα γράφει ο Κώστας Σαρδελής: «Τό βιβλίο παραμένει τό κέντρο τού ενδιαφέροντος καί τό σημείον αναφοράς τού πνευματικού πολιτισμού. Καί ευτυχώς άντεξε τήν τεχνολογική λαίλαπα. Γιατί τό βιβλίο είναι έρωτας, σάρκα από τήν σάρκα μας. Πρέπει νά τό επιθυμήσεις καί νά τό κατεβάσεις από τήν βιβλιοθήκη -δέν είναι άκουσμα ή εικόνα πού ορμούν τυραννικά, ανεξέλεγκτα καί φέρουν πάνω κάτω τίς αισθήσεις σου. Τό βιβλίο τό κρατάς στά χέρια σου καί παλεύεις μαζί του, άγρια ή ειρηνικά, διαφωνείς ή συμφωνείς, σπάς τό κεφάλι σου ή ψυχαγωγείσαι, είσαι πρόσωπο μέ πρόσωπο μέ τίς ιδέες, παλαιές καί νέες, τίς απορρίπτεις ή τίς αποδέχεσαι. Τί πιό πολιτισμένο από τό νά παλεύεις μέ ένα βιβλίο πού αγαπάς ή απορρίπτεις; Τό κρατάς στά χέρια σου καί όλες οι ασθήσεις έχουν επαναστατήσει. Πώς λοιπόν, νά πολεμήσει, πώς νά καταβάλει αυτόν τόν έρωτα η ψυχρή αθλιότητα τής τεχνολογίας;».

Κάθε βιβλίο, αλλά καί η Μεγάλη Ορθόδοξη Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια είναι μιά κίνηση πρός τόν σύγχρονο άνθρωπο καί, βεβαίως, απαιτεί καί τήν «καλήν αντιστροφήν». Γράφει ο Παντελής Μπουκαλάς ότι μέ κάθε βιβλίο «κάποιος θέλει νά μιλήσει, κάποιος επιχειρεί νά μιλήσει καί περιμένει ανταπόκριση». Όπως κάθε βιβλίο, έτσι καί η παρούσα Εγκυκλοπαίδεια είναι μιά χειρονομία καί «γιά νά ολοκληρωθεί λοιπόν η χειρονομία, πρέπει νά βρεθεί ένα άλλο χέρι, νά κόψει τό βιβλίο, νά τό ξεφυλίσει, νά υπογραμμίσει κάποιες λέξεις, νά σημειώσει σχόλια καί θαυμαστικά ή ερωτηματικά στό περιθώριο τών σελίδων, απαρτίζοντας μέ αυτήν τήν κρυπτογραφία ένα μικρό βιβλίο μέσα στό βιβλίο, κι ύστερα νά τό αφήσει στή βιβλιοθήκη, έστω γιά νά σκονίζεται, έστω γιά νά παλέει μέ τό σαράκι. Ένα σαράκι είναι καί τό διάβασμα, ένα σκουλήκι. Μιά φορά στό τόσο φτάνεις αυτοπιεζόμενος νά πιστεύεις πώς είναι νόσος μεταδοτική».

Μετά τήν έκδοση ενός βιβλίου ή Εγκυκλοπαίδειας δύο είναι τά ζητούμενα: η αγορά τους καί η ανάγνωσή τους. Η αγορά ξεκινάει από τήν προσπάθεια τού εκδοτικού οίκου, πού θά κάνη αγώνα γιά νά προκαλέση τό ενδιαφέρον καί τήν προσοχή τού αναγνωστικού κοινού, νά βρή τούς κατάλληλους τρόπους γιά νά προκαλέση τόν έρωτα αυτών πού αγαπούν τό βιβλίο. Αλλά τό μεγαλύτερο ζητούμενο είναι τό διάβασμα τού βιβλίου. Καί η λέξη διάβασμα σημαίνει «περνάω μέσα από», είναι «μιά κίνηση πρός τά μέσα πού θέλει τόν αργό ρυθμό της, θέλει τα "στάσιμά" της καί τίς επιστροφές της». Τό δεύτερο αυτό ζητούμενο έχει μεγαλύτερη αξία, γιατί «τίποτε δέν μάς επιτρέπει νά ταυτίζουμε τήν αγορά μέ τήν ανάγνωση, καί ακριβώς η ανάγνωση, ο πεισματάρης καί μεθοδικός έρωτας γιά τό βιβλίο, είναι τό πρόβλημα, τό ζητούμενο μάλλον». Υπάρχουν μερικοί πού δέν αγοράζουν βιβλία καί άλλοι πού αγοράζουν, αλλά δέν τά διαβάζουν. Όμως, «απαίδευτον καί πολλά βιβλία ωνούμενον», δηλαδή είναι απαίδευτος ένας άνθρωπος πού αγοράζει πολλά βιβλία, αλλά δέν τά διαβάζει. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Μέλπω Αξιώτη στήν «Κάδμω» κάνει λόγο «γιά τόν θρήνο πού ακούγεται, άν προσέξεις καλά, απ' τά βιβλία τά αδιάβαστα», δηλαδή ένας ευαίσθητος άνθρωπος μπορεί νά ακούση τόν θρήνο πού βγαίνει από τά βιβλία πού παραμένουν στίς βιβλιοθήκες αδιάβαστα.

Όσοι βρισκόμαστε σήμερα στήν αίθουσα αυτήν δηλώνουμε μέ τήν παρουσία μας ότι δέν επιθυμούμε νά ακούγεται θρήνος μέσα από τήν Μεγάλη Ορθόδοξη Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια –πού τώρα αρχίζει τό περιπετειώδες ταξίδι της– μέ τό νά παραμένη στά ράφια τών βιβλιοπωλείων τών εκδοτικών οίκων ή τών σπιτιών αδιάβαστη, αλλά θέλουμε νά ακούγεται ο γλυκός ήχος τής φλογέρας τής δημιουργίας καί τής γνώσης. Γιατί στήν εποχή πού ζούμε, όπου κυριαρχεί ο οικονομικός καί τεχνολογικός λόγος, χρειαζόμαστε παιδεία, ιστορική γνώση καί μόρφωση γιά τήν υπαρξιακή καί πνευματική εξισορρόπησή μας.–

  • Προβολές: 3820