Προσκύνημα στὴν Βόρειο Ἤπειρο

Τὸ τριήμερο 30,31 Αὐγούστου καὶ 1 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε ἐκδρομὴ στὴν Ἀλβανία (Βόρειο Ἤπειρο) καὶ τὰ Ζαγοροχώρια, τὴν ὁποία ὀργάνωσε ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Ναυπάκτου γιὰ τὰ μέλη τῶν συνάξεων "τῆς Δευτέρας", ποὺ κάνει ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας καθ' ὅλη τὴν διάρκεια τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους.

Ὁ ἀριθμὸς τῶν συμμετεχόντων ἦταν ἐξ ἀρχῆς περιορισμένος, ἀφοῦ θὰ πήγαινε μόνον ἕνα λεωφορεῖο καὶ γι' αὐτὸ τηρήθηκε αὐστηρὰ ἡ σειρὰ προτεραιότητας. Ἐπί κεφαλῆς ἦταν ὁ ἴδιος ὁ Σεβασμιώτατος μὲ δύο ἱερεῖς καὶ ἡ ἐκδρομὴ εἶχε ποιμαντικὸ καὶ προσκυνηματικὸ χαρακτῆρα στὰ "ματωμένα χώματα" τῆς Βορείου Ἠπείρου.

Τὸ πούλμαν μὲ τοὺς ἐκδρομεῖς διασχίζοντας τὴν Δυτικὴ Ἑλλάδα (Ἀγρίνιο, Ἀμφιλοχία, Ἠγουμενίτσα), μετὰ τὸ γεῦμα στὸν συνοριακὸ σταθμὸ Σαγιάδα, μπῆκε στὴν Ἀλβανία, μὲ τὴν συνοδεία μιᾶς ἑλληνόφωνης ξεναγοῦ. Χώρα ξερὴ καὶ ἄγονη, μὲ ὑποτυπῶδες ὁδικὸ δίκτυο, ὅπου οἱ λιγοστὲς πεδινὲς ἐκτάσεις εἶναι χέρσες καὶ ἀκαλλιέργητες. Κάποια μικρὰ χωριουδάκια, ἄλλα ἑλληνόφωνα, ἄλλα μουσουλμανικὰ καὶ ἄλλα μικτὰ διακόπτουν τὴν μονοτονία τοῦ τοπίου.
Ἡ πρώτη στάση ἔγινε στὸ Βουθρωτό, μιὰ παραλιακὴ πόλη τοῦ 6ου αἰῶνα π.Χ., ποῦ περιβάλλεται ἀπὸ λιμνοθάλασσα. Οἱ ἐκδρομεῖς ξεναγήθηκαν στὸν χῶρο, ὅπου ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη ἔφερε στὸ φὼς θέατρο τοῦ 3ου π.Χ αἰῶνος, οἰκήματα, ἀγορά, γυμνάσιο, ναούς. Δεσπόζουν τὰ ἐρείπια μεγαλοπρεποῦς Βασιλικῆς καὶ Βαπτιστηρίου τοῦ 6ου μ.Χ. αἰῶνα. Στὸ ὕψωμα ὑπάρχει βενετσιάνικο Κάστρο, ὅπου λειτουργεῖ μουσεῖο μὲ εὑρήματα τῶν ἀνασκαφῶν, ποῦ μαρτυροῦν τὴν ἀκμὴ τῆς πόλης στὰ ἑλληνιστικά, ρωμαϊκὰ καὶ βυζαντινὰ χρόνια.

Δεύτερος σταθμός, μὲ διανυκτέρευση, ἡ πόλη Ἅγιοι Σαράντα. Μεγάλη παραλιακὴ πόλη μὲ 44.000 κατοίκους, μὲ λιμάνι καὶ μεγάλη τουριστικὴ κίνηση. Πολὺ ὄμορφη πόλη, κτισμένη ἀμφιθεατρικὰ πάνω σὲ λοφίσκους. Ἀπὸ τὸ ὕψος τοῦ μεσαιωνικοῦ Κάστρου ἀπολαμβάνει κανεὶς μιὰ μοναδικὴ θέα τόσο πρὸς τὴν πόλη ὅσο καὶ πρὸς τὸν ἀπέραντο κάμπο τοῦ Βούρκου, μὲ τὰ μικρὰ χωριουδάκια, σπαρμένα ἐδῶ κι ἐκεῖ. Ἂν ὅμως περπατήση κανεὶς μέσα στὴν πόλη θὰ ἀπογοητευθῇ ἀπὸ τὴν μεγάλη καὶ ἀνεξέλεγκτη οἰκοδομικὴ δραστηριότητα τῶν τελευταίων χρόνων, χωρὶς σχεδιασμὸ καὶ προοπτική, ποῦ δημιουργεῖ συνθῆκες συνωστισμοῦ καὶ ἀσφυκτικῆς διαβίωσης τῶν κατοίκων.

Ἡ δεύτερη μέρα, μετὰ τὸ λιτὸ (λόγῳ Τετάρτης) πρωϊνὸ στὸ ξενοδοχεῖο, περιελάμβανε ἐπίσκεψη στὰ χωριὰ τῆς Δρόπολης καὶ στὸ Ἀργυρόκαστρο, μὲ στάση στὸ κεφαλοχώρι Δερβιτσάνη. Ἡ Δερόπολη εἶναι ἕνα σύμπλεγμα χωριῶν μὲ ἑλληνικὸ πληθυσμό, μὲ ἐκκλησίες καὶ σπίτια ἠπειρώτικου στύλ, ὅπου κυκλοφοροῦν ἑλληνικὰ προϊόντα καὶ ἡ ἀναγραφὴ στὶς πινακίδες εἶναι μὲ ἑλληνικὰ γράμματα. Τόπος ποτισμένος μὲ ἑλληνικὸ αἷμα στὶς μάχες ποῦ ἔγιναν ἐκεῖ κατὰ τῶν Ἰταλῶν, στὸν πόλεμο τοῦ '40. Ἡ Δερβιτσάνη εἶναι ἕνα χωριὸ 800 κατοίκων, ποῦ ὅπως καὶ στὰ ἄλλα χωριὰ ζούν, μιλοῦν καὶ αἰσθάνονται Ἕλληνες. "Εἴμαστε Βορειοηπειρῶτες", τόνιζαν μὲ ὑπερηφάνεια, ἴσως καὶ μὲ ἕνα μικρὸ παράπονο στὶς συζητήσεις, φανερώνοντας μιὰ ζωντανὴ πίστη καὶ ἀκμαία ἑλληνικὴ συνείδηση, ποῦ δὲν ἔχει συρρικνωθῇ παρὰ τὶς διώξεις καὶ τὸ φίμωμα ποῦ βίωσαν. Φεύγοντας ἀπὸ τὸ χωριὸ νιώθει κανεὶς ἐνοχὲς γιὰ τὴν ἐθνικὴ μοναξιὰ καὶ τὴν ἐγκατάλειψη αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων ἀπὸ τὸ ἐπίσημο Ἑλληνικὸ κράτος.

Κόντευε μεσημέρι, ὅταν τὸ πούλμαν ἔφτασε στὸ Ἀργυρόκαστρο, μιὰ πόλη 32.000 κατοίκων, μὲ συνεχῶς φθίνοντα τὸν ἄλλοτε κυρίαρχο ἑλληνικὸ πληθυσμό. Ἀπὸ τὸ μεσαιωνικὸ Κάστρο της ἔχει κανεὶς μιὰ γενικὴ εἰκόνα τῆς πόλης, ἡ ὁποία στὸ κέντρο της διατηρεῖ τὸν παραδοσιακό της χαρακτῆρα μὲ τὰ πετρόκτιστα σπίτια καὶ τὶς σκεπὲς ἀπὸ σχιστόλιθο. Ἐκεῖ πραγματοποιήθηκε προγραμματισμένη ἐπίσκεψη στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Ἀργυροκάστρου, ὅπου ὁ Μητροπολίτης κ. Δημήτριος δέχθηκε τοὺς ἐκδρομεῖς μὲ ἔκδηλη φιλόξενη διάθεση καὶ ἀγάπη. Τοὺς μίλησε γιὰ τὶς τεράστιες δυσκολίες τῆς Ἐκκλησίας στὴν Ἀλβανία, ἡ ὁποία ἀναγεννήθηκε καὶ πορεύεται χάρη στὶς ἄοκνες προσπάθειες τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Τιράνων καὶ πάσης Ἀλβανίας κ. Ἀναστασίου. Σημειωτέον ὅτι εἶχε προηγηθῇ στὴν πορεία μέσα στὸ λεωφορεῖο ἀπὸ τὸν Σεβασμιώτατο κ. Ἰερόθεο ἡ προβολὴ τῆς προσωπικότητας τοῦ κ. Ἀναστασίου, μιᾶς ἡγετικῆς μορφῆς βαλκανικοῦ βεληνεκοῦς, μὲ οἰκουμενικὸ πνεῦμα, ὑψηλὴ μόρφωση καὶ ἐπιρροὴ στὸν λαὸ χάρη στὴν ἁπλότητα, τὸ ἦθος καὶ τὴν καλοσύνη του. Ὅλα αὐτὰ ἐπιβεβαιώθηκαν διὰ στόματος τοῦ κ. Δημητρίου, ὁ ὁποῖος ἀνέπτυξε ἐν συντομίᾳ τὸ τεράστιο ἔργο τῆς Ἐκκλησίας στὴν Ἀλβανία. Ἐνδεικτικὰ ἀνέφερε τὴν λειτουργία Ἐκκλησιαστικοῦ Φροντιστηρίου, Ἱδρύματος Ὑγείας, τὴν λειτουργία Νηπιαγωγείων, Ἐκκλησιαστικῶν Λυκείων, στὸ Ἀργυρόκαστρο καὶ τοὺς Ἁγίους Σαράντα, Οἰκοτροφείων γιὰ κορίτσια καὶ ἀγόρια, Ἀκαδημίας καὶ σύντομα θὰ λειτουργήση καὶ ὀρθόδοξο Πανεπιστήμιο. Σὲ ὅλα αὐτὰ τὸ κράτος δίνει μόνον τὴν ἄδεια λειτουργίας. Ὁ κ. Δημήτριος μίλησε γιὰ τὶς παντὸς εἴδους διώξεις καὶ τὰ προσκόμματα ποῦ ἀντιμετωπίζει ἡ Ἐκκλησία στὴν Ἀλβανία ἀπὸ τὸ ἐπίσημο κράτος, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ἀποδοχὴ ποῦ ἔχει τὸ ἔργο τῆς Ἐκκλησίας ἀπὸ τὸν ἁπλὸ λαό. "Ζοῦμε μόνον μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, χωρὶς καμιὰ ἄλλη ἐνίσχυση", τόνισε καὶ εὐχαρίστησε τὸν Σεβασμιώτατο καὶ τοὺς ἐκδρομεῖς γιὰ τὴν ἐπίσκεψη.

Μετὰ τὸ γεῦμα στὸ ἑλληνόφωνο χωριὸ Τεριαχάτες τὸ πρόγραμμα τῆς ἐκδρομῆς προέβλεπε ἐπίσκεψη-προσκύνημα στὸ Στρατιωτικὸ Νεκροταφεῖο τῶν Ἑλλήνων πεσόντων τοῦ 1940-1941 στὸ χωριὸ Βουλιαράτες, ὅπου ἔχουν ταφῆ τὰ ἀμέτρητα ὀστᾶ τῶν Ἑλλήνων, ποῦ ἔπεσαν μαχόμενοι κατὰ τῶν Ἰταλῶν. Ἡ περισυλλογὴ τῶν ὀστῶν ἀπὸ τὰ πεδία τῶν μαχῶν καὶ ἡ δημιουργία τοῦ Κοιμητηρίου ἔγινε μὲ πρωτοβουλία καὶ φροντίδα τοῦ Ἀρχιεπισκόπου κ. Ἀναστασίου. Στὸ ἐκκλησάκι ποῦ ὑπάρχει ἐκεῖ ὁ Σεβασμιώτατος μὲ τοὺς ἱερεῖς τέλεσαν Τρισάγιο στὴν μνήμη ὅλων αὐτῶν τῶν ἡρώων καὶ ὅλοι μαζὶ ἔψαλαν μὲ συγκίνηση τὸ "Αἰωνία ἡ μνήμη αὐτῶν". Ἡ στιγμὴ ἦταν ἱερή. Κάποιοι μάλιστα δάκρυσαν. Ὅλοι θυμήθηκαν δικούς τους ἀνθρώπους, παπποῦδες, πατεράδες, θείους καὶ συμπατριῶτες, ποῦ ἄφησαν ἐκεῖ τὴν τελευταία τους πνοή. Ὁ Σεβασμιώτατος συγκινημένος εὐχήθηκε νὰ φανοῦμε ἀντάξιοι τῆς θυσίας ὅλων αὐτῶν.

Ἀποχαιρετῶντας τὴν Ἀλβανία κάτω ἀπὸ αὐτὴν τὴν συναισθηματικὴ φόρτιση νιώθει κανεὶς ὅτι ἀφήνει πίσω του ἕνα κομμάτι τῆς ψυχῆς του. Ἕνα κομμάτι ἁγιασμένης γῆς, ποῦ, ὅπως τόνισε ὁ Σεβασμιώτατος, εἶναι ποτισμένη μὲ αἷμα ἑλληνικό, μὲ τὰ διδάγματα καὶ τὸ μαρτύριο τοῦ Πατροκοσμά, μὲ τὴν αὐτοθυσία γενναίων διδασκαλισσῶν, ποῦ ἠρωϊκὰ ἀνέλαβαν νὰ διδάξουν τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ ἄφησαν τὰ κόκκαλά τους σ' αὐτὰ τὰ χώματα.

Συνεχίζοντας τὴν διαδρομὴ σὲ ἑλληνικὸ πλέον ἔδαφος ἔγινε μιὰ στάση στὸ Καλπάκι, ὅπου οἱ ἐκδρομεῖς ἐπισκέφθηκαν τὸ Σπήλαιο-Στρατηγείο τῆς 8ης Μεραρχίας, ἀπὸ ὅπου ὁ ἠρωϊκὸς Συνταγματάρχης Χαράλαμπος Κατσιμῆτρος κατηύθυνε τὴν ἑλληνικὴ ἄμυνα τὶς πρῶτες μέρες τῆς εἰσβολῆς τῶν Ἰταλῶν τὸ 1940. Γιὰ τὶς ἐπιχειρήσεις ἐκείνων τῶν ἡμερῶν ἐνημερώθηκαν οἱ ἐκδρομεῖς καὶ στὸ Πολεμικὸ Μουσεῖο τοῦ Καλπακίου, ὅπου εἶδαν καὶ ἀντικείμενα, ὅπλα καὶ στρατιωτικὲς στολὲς τῆς ἐποχῆς.

Ἀπὸ δὼ καὶ πέρα ἡ πορεία ὁδηγοῦσε στὰ χωριὰ τοῦ κεντρικοῦ Ζαγορίου, μὲ δεύτερη διανυκτέρευση στὸ Τσεπέλοβο. Πανέμορφα χωριὰ μὲ παραδοσιακὸ χαρακτῆρα, ἰδιαίτερη ὀμορφιὰ καὶ ρωμαλέα, ἀρρενωπὴ γραφικότητα. Ἐκεῖ θαυμάζει κανεὶς παλιὰ ἀρχοντικά, ἐκκλησίες καὶ καλντερίμια, ὅλα μάρτυρες τῆς παλιᾶς αἴγλης καὶ ἀκμῆς, ποῦ τροφοδότησαν τὸ Γένος μὲ μεγάλες προσωπικότητες τοῦ πνεύματος. Ὅλοι ξεκουράστηκαν στὸν ὡραῖο Ξενῶνα καὶ χάρηκαν τὴν πλούσια βλάστηση, τὴν ἡσυχία καὶ τὴν δροσιὰ τοῦ χωριοῦ.

Ἡ τρίτη μέρα τῆς ἐκδρομῆς, ποῦ συνέπεσε μὲ τὴν ἀρχὴ τῆς Ἰνδίκτου, τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους, ξεκίνησε μὲ Ὄρθρο στὴν ἐκκλησία τοῦ χωριοῦ. Στὴν συνέχεια, ὕστερα ἀπὸ ἕνα χορταστικὸ πρωϊνό, τὸ πούλμαν πῆρε τὸν ἀνηφορικὸ δρόμο γιὰ τὸν Γυφτόκαμπο. Ἐκεῖ σὲ ἕνα μικρὸ ὀροπέδιο, μέσα σὲ πανύψηλα ἔλατα, ἔχουν στήσει ἕναν σαρακατσάνικο παραδοσιακὸ οἰκισμό, ποῦ εἶναι πιστὴ ἀναπαράσταση σαρακατσάνικης ποιμενικῆς κατασκήνωσης μὲ αὐθεντικὲς καλύβες, στάνες, ροῦχα καὶ ἐργαλεῖα ποὺ χρησιμοποιοῦσαν οἱ βοσκοὶ στὴν καθημερινή τους ζωή.

Τὸ κατέβασμα ἀπὸ ἐκεῖ, μέσα ἀπὸ πυκνὴ βλάστηση ἦταν ὑπέροχο. Στὸ Μονοδένδρι περίμενε τοὺς ἐκδρομεῖς ἕνα ἀπολαυστικὸ γεῦμα μὲ ντόπια προϊόντα, ἀφοῦ εἶχε προηγηθῇ ἡ ἐπίσκεψη στὸ μοναστήρι τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, ποῦ εἶναι κτισμένο πάνω στὸν βράχο. Οἱ πιὸ τολμηροὶ μὲ ἀρχηγὸ τὸν Σεβασμιώτατο περπάτησαν τὸ στενὸ καὶ ἀπόκρημνο μονοπάτι, γιὰ νὰ θαυμάσουν τὸ μοναδικὸ θέαμα τῆς χαράδρας τοῦ Βίκου, ποῦ σοῦ κόβει τὴν ἀνάσα. Ὁ δρόμος τοῦ γυρισμοῦ περιελάμβανε δυὸ ἀκόμη στάσεις γιὰ καφὲ καὶ τελικὰ τὴν ἐπιστροφὴ στὴν Ναύπακτο.

Ἦταν μιὰ ἐκδρομὴ μὲ πλούσιες ἐντυπώσεις καὶ ὀφέλη. Ὁ Σεβασμιώτατος ἀνακεφαλαιώνοντας τόνισε πῶς ἦταν μιὰ εὐκαιρία γιὰ περισσότερο δεσμὸ καὶ ἐπικοινωνία ἀνάμεσα στοὺς ἐκδρομεῖς, χάρη στὴν σύμπνοια, τὴν συνέπεια καὶ τὴν καλὴ διάθεση ὅλων. Ἐπίσης ἦταν μιὰ εὐκαιρία νὰ ἀγαπήσουμε περισσότερο τὴν πατρίδα μας γιὰ τὶς πλούσιες φυσικές της ὀμορφιὲς καὶ γιὰ τὴν λαμπρὴ τῆς Ἱστορία καὶ παράδοση, ποῦ πρόσφερε τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα γιὰ νὰ γραφὴ τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὴν τὴν πατρίδα δὲν πρέπει νὰ τὴν πληγώνουμε καὶ νὰ τὴν ξεπουλᾶμε. Καὶ τέλος ὑπογράμμισε πῶς ἡ Ἱστορία μας διδάσκει πῶς ὅλα σ' αὐτὸν τὸν τόπο κερδήθηκαν μὲ πολὺν κόπο, θυσίες καὶ αἷμα. Τίποτα δὲν μᾶς χαρίστηκε, ἀντίθετα μᾶς ἀφαιρέθηκαν καὶ ὅσα μᾶς ἀνῆκαν. Αὐτὴ ἡ ἀγωνιστικότητα καὶ τὸ πνεῦμα αὐτοθυσίας πρέπει νὰ μᾶς διακατέχη καὶ ὡς Ἕλληνες, ἀλλὰ καὶ ὡς ἀνθρώπους.

Οἱ ἐκδρομεῖς ἀπὸ τὴν πλευρά τους εὐχαρίστησαν θερμὰ τὸν Σεβασμιώτατο γιὰ τὴν πραγματοποίηση αὐτῆς τῆς ἐκδρομῆς καὶ τὶς πολύτιμες ἐμπειρίες ποῦ ἀποκόμισαν ὅλοι, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ἰδιαίτερη ἀτμόσφαιρα ποῦ δημιουργοῦσε τόσο ἡ σεβαστή του παρουσία στὸ λεωφορεῖο, ὅσο καὶ ὁ "ἅλατι ἠρτυμένος λόγος του", ποῦ ἦταν ἄλλοτε ἐνημερωτικός, ἄλλοτε ποιμαντικὸς ἢ προσευχητικός, ἄλλοτε βιωματικὸς καὶ ἄλλοτε ἀνάλαφρος, πάντα ὅμως εὐπρόσδεκτος καὶ ὠφέλιμος.
Χρ.Κ-Σχ.