Ἐκκλησιαστικὴ πυξίδα στὴν καταιγίδα τῆς κρίσης

Ὁλόκληρη ἡ συνέντευξη ποὺ δόθηκε στὴν ἱστοσελίδα agioritikovima.gr, 28-11-2011.

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

1. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ὁ Ἕλληνας σήμερα καλεῖται νὰ ἀνταπεξέλθη σὲ ἕναν "γολγοθᾶ". Ἡ ἀνεργία καὶ ἡ ἀνέχεια χτυπᾶ ὅλο καὶ περισσότερες πόρτες. Αὐτὸ τί ἀντίχτυπο ἔχει στὴν Ἐκκλησία; Τί σᾶς λένε οἱ συνάνθρωποι μᾶς ποὺ σᾶς πλησιάζουν;

Ἀπάντηση: Ὅλοι ἀναγνωρίζουμε τὶς δύσκολες ἡμέρες ποὺ περνᾶμε, τὸν «γολγοθᾶ», ὅπως τὸν χαρακτηρίσατε. Χιλιάδες ἄνθρωποι ὑποφέρουν. Κυρίως μὲ ἀνησυχεῖ ἡ κατάσταση τῶν νέων ἀνθρώπων ποὺ βλέπουν τὸ μέλλον τους ζοφερό, ἀφοῦ σπουδάζουν, μελετοῦν, ξοδεύουν χρηματικὰ ποσὰ γιὰ τὸν σκοπὸ αὐτό, ἀλλὰ δὲν βλέπουν μὲ αἰσιοδοξία τὸ μέλλον τους. Εἶναι φοβερὸ νὰ κτυπιέται ἡ ἐλπίδα τῶν νέων ἀνθρώπων. Γενικά, ἐκεῖνο ποὺ λείπει σήμερα ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους εἶναι ἡ ἐλπίδα τῆς ἀνάκαμψης. Οἱ ἄνθρωποι ἐκφράζουν τὴν ἀγωνία τους, τὸν πόνο τους γιὰ τὰ παιδιά τους, τὶς οἰκογένειές τους, εἶναι ἀγανακτισμένοι γιὰ τοὺς πολιτικοὺς ποὺ ἐνῷ ἔβλεπαν ἢ ἔπρεπε νὰ βλέπουν πιὸ μακριά, δὲν λάμβαναν τὰ κατάλληλα μέτρα.

Οἱ ἡγέτες δὲν πρέπει ἁπλῶς νὰ ἱκανοποιοῦν τὶς πρόσκαιρες ἀπολαύσεις τῆς θέσεώς τους, ἀλλὰ νὰ ἡγοῦνται, νὰ πηγαίνουν μπροστὰ ἀπὸ τὸν λαὸ καὶ νὰ τὸν καθοδηγοῦν σωστά. Ὅπως οἱ ἐπιστήμονες δὲν ἀσχολοῦνται μὲ τὸ παρελθὸν ἢ τὸ παρόν, ἀλλὰ ἀποβλέπουν στὸ μέλλον, γι αὐτὸ καὶ κάνουν ἔρευνα καὶ καταλήγουν σὲ νέες ἐφευρέσεις, ἔτσι πρέπει νὰ κάνουν καὶ οἱ πολιτικοὶ ποὺ ἀσκοῦν τὴν ἐπιστήμη τῆς πολιτικῆς. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι δὲν πρέπει νὰ ἀποβλέπουν στὴν ψῆφο τοῦ λαοῦ μὲ τὴν ὑπόσχεση μιᾶς προσωρινῆς εὐδαιμονίας, ἀλλὰ νὰ ἀσχολοῦνται μὲ τὸ παρόν, νὰ προβλέπουν τὸ μέλλον καὶ νὰ κατευθύνουν τοὺς ἀνθρώπους σὲ σωστὴ κατεύθυνση. Ἄλλωστε, οἱ ἡγέτες σὲ μιὰ δημοκρατία πρέπει νὰ ἀγωνίζωνται γιὰ τὴν ἀνύψωση τοῦ πολιτικοῦ, κοινωνικοῦ καὶ πολιτικοῦ ἐπιπέδου τοῦ λαοῦ.

Ἅς μοῦ ἐπιτραπῇ νὰ πῶ ὅτι τῆς σημερινῆς οἰκονομικῆς κρίσεως προηγήθηκε μιὰ περίοδος ὑπερβολικῆς εὐμάρειας, εὐδαιμονισμοῦ καὶ ὑπερκατανάλωσης, χωρὶς σωστὲς προϋποθέσεις καὶ χωρὶς βάση. Ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητὴς ἔχει δείξει ὅτι ὑπάρχει στενὸς σύνδεσμος μεταξὺ ἡδονῆς καὶ ὀδύνης, ἀφοῦ κάθε ἑκούσια ἡδονὴ ἐπιφέρει ἀκούσια ὀδύνη. Δυστυχῶς, σήμερα ἐπικρατεῖ μιὰ νέα θρησκεία, δηλαδή, «ἡ θρησκεία τῆς φιλαργυρίας», ὅπως εὐστόχως ἔχει χαρακτηρισθῇ ὁ καπιταλισμός. Αὐτὴ ἡ νέα θρησκεία ἔχει τοὺς δικούς της «ἱερεῖς», ποὺ εἶναι οἱ τραπεζῖτες, τοὺς δικούς της «ναούς», ποὺ εἶναι οἱ ἀγορὲς καὶ οἱ τράπεζες, τὸ δικό της «εὐαγγέλιο», ποὺ εἶναι ἡ προτεραιότητα τοῦ χρηματικοῦ κέρδους, καὶ τοὺς δικούς της «πιστούς», ποὺ εἶναι οἱ καταναλωτές. Αὐτὸ εἶναι τὸ μεγαλύτερο πρόβλημα τῆς ἐποχῆς μας, ποὺ στηρίζεται ἀποκλειστικὰ στὸν οἰκονομικὸ παράγοντα καὶ ὄχι σὲ πνευματικὲς καὶ πολιτισμικὲς βάσεις.

2. Ἐρώτηση: Ἡ Ἐκκλησία μήπως ἔπρεπε νὰ συμβάλη περισσότερο στὴν στήριξη τῶν ἀναξιοπαθούντων;

Ἀπάντηση: Ἐπανειλημμένως ἔχει γραφῆ καὶ λεχθῇ ὅτι ἡ Ἐκκλησία κάνει τὸ ἔργο της, ἐξασκεῖ φιλανθρωπία, ἀσχολεῖται μὲ τὶς ποικίλες ἀνάγκες τοῦ λαοῦ, χωρὶς νὰ τὴν προτρέπη κανεὶς νὰ κάνη αὐτὴν τὴν ποιμαντική, διότι εἶναι μέσα στὰ καθήκοντά της. Πολλὲς Ἐνορίες εἶναι ὀργανωμένες σὰν «θεραπευτικὲς κοινότητες» καὶ ἀσχολοῦνται μὲ ὅλες τὶς πνευματικές, ψυχολογικές, κοινωνικὲς καὶ οἰκονομικὲς ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων. Ὅπου ὑπάρχουν Ἱερεῖς ποὺ ἔχουν εὐαισθησία ἡ Ἐνορία μετατρέπεται σὲ μιὰ ζωντανὴ οἰκογένεια καὶ μιὰ ζωντανὴ θεραπευτικὴ κοινόνητα. Ἄλλωστε, ἔχει διαπιστωθῇ ὅτι ἡ Ἐκκλησία στὴν χώρα μας εἶναι ὁ μεγαλύτερος φορέας φιλανθρωπίας, τὴν ὁποία ἀσκεῖ μὲ τὰ πολλὰ ἱδρύματα ποὺ ἔχει καὶ μὲ τὴν ἀγάπη τὴν ὁποία ἐκδηλώνουν τὰ μέλη της.

Βέβαια, πρέπει νὰ σημειωθῇ ὅτι ὁ σκοπὸς τῆς Ἐκκλησίας δὲν εἶναι νὰ μετατραπῇ σὲ ἕνα Ὑπουργεῖο Κοινωνικῆς Πρόνοιας οὔτε νὰ γίνη ἕνα οὐμανιστικὸ φιλανθρωπικὸ σωματεῖο. Στὴν Δύση παρατηροῦμε ὅτι πολλὲς προτεσταντικὲς ὁμολογίες ἐξαντλοῦνται ἀποκλειστικὰ καὶ μόνο στὴν θεραπεία τῶν κοινωνικῶν καὶ οἰκογενειακῶν προβλημάτων τῶν ἀνθρώπων. Ὁ ἄνθρωπος, ὅμως, δὲν εἶναι μόνον σῶμα, ἀλλὰ ἔχει καὶ ψυχὴ καὶ εἶναι ἑπόμενο ὅτι οἱ πνευματικὲς ἀνάγκες εἶναι σημαντικότερες ἀπὸ τὶς οἰκονομικές. Ἡ Ἐκκλησία πρωτίστως πρέπει νὰ προσφέρη ἀγάπη καὶ στοργὴ στοὺς ἀνθρώπους, νὰ ἱκανοποιῇ τὶς πνευματικὲς καὶ ψυχικὲς ἀνάγκες τους, νὰ κτυπᾶ ὑψηλὲς νότες. Γι αὐτὸν τὸν λόγο ἡ Ἐκκλησία ἔχει τὴν θεολογία της, τὴν θεία Λειτουργία καὶ τὰ Μυστήρια, τὴν ὅλη παράδοσή της, δὲν ἀποβλέπει ἁπλῶς στὴν «μένουσα», ἀλλὰ ἐνδιαφέρεται γιὰ τὴν «μέλλουσα» πόλη, κατὰ τὸν λόγο τοῦ Ἀποστόλου Παύλου «οὐ γὰρ ἔχομεν ὦδε μένουσαν πόλιν, ἀλλὰ τὴν μέλλουσαν ἐπιζητοῦμεν» (Ἐβρ. ἰγ', 14). Ἄλλωστε ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς εἶπε: «οὐκ ἐπ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος, ἀλλ ἐπὶ παντὶ ρήματι ἐκπορευομένῳ διὰ στόματος Θεοῦ» (Μάτθ. δ', 4).

Ἑπομένως, ἐπειδὴ ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖται ἀπὸ ψυχὴ καὶ σῶμα δὲν παραγνωρίζουμε τὶς ὑλικὲς ἀνάγκες του, ἀλλὰ καὶ δὲν τὶς ἀπολυτοποιοῦμε, δηλαδὴ δὲν ἐξαντλούμαστε μόνο σὲ μιὰ κοινωνικὴ προσφορά, ἀλλὰ ἀποβλέπουμε στὴν ὁλοκλήρωση τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὴν προσφορὰ τοῦ Θεοῦ σὲ αὐτόν. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἡ Ἐκκλησία ὁμιλεῖ στοὺς ἀνθρώπους γιὰ τὸν Θεό, προσεύχεται στὸν Θεὸ γιὰ τοὺς ἀνθρώπους, προσφέρει τὸ ἀληθινὸ νόημα τῆς ζωῆς καὶ μπορεῖ νὰ συμβῇ αὐτὸ τὸ ὁποῖο λέγανε οἱ Ἀπόστολοι, ὅτι εἶναι οἱ «μηδὲν ἔχοντες καὶ πάντα κατέχοντες» (Β' Κόρ. ς', 10). Τὸ πρόβλημα δὲν εἶναι ἁπλῶς τὸ ἔχειν, ἀλλὰ τὸ εἶναι. Εἶναι γεγονὸς ὅτι οἱ Χριστιανοὶ εἶναι μέλη τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ πολῖτες μιᾶς συγκεκριμένης χώρας. Ὡς πολῖτες ἐνδιαφέρονται γιὰ ὅλα ὅσα συμβαίνουν στὴν πολιτεία καὶ ὡς Χριστιανοὶ ἐνδιαφέρονται γιὰ τὸ οὐράνιο πολίτευμα. Τὸ λυπηρὸν εἶναι ὅτι τὸν τελευταῖο καιρὸ ὅλοι ἀσχολοῦνται ὑπερβολικὰ γιὰ τὴν πιθανὴ πτώχευση τῆς χώρας μας ἢ τὴν ἔξοδο ἀπὸ τὴν εὐρωζώνη καὶ δὲν μᾶς ἀπασχολεῖ ἡ βίωση τοῦ οὐρανίου πολιτεύματος οὔτε ἡ ἔκπτωση ἀπὸ αὐτό.

3. Ἐρώτηση: Κάποτε ἡ Ἐκκλησία εἶχε πουλήσει καὶ καντήλια προκειμένου νὰ βοηθήση τοὺς πιστούς της...

Ἀπάντηση: Βεβαίως, τὸ ἔκανε αὐτὸ ὅταν ὑπῆρχε πολὺ μεγάλη ἀνάγκη καὶ θὰ τὸ ξανακάνει, ὅταν ἡ ἴδια θὰ διαπιστώση ὅτι φθάσαμε στὸ ἀπροχώρητο καὶ οἱ πολιτικοὶ ἀπέτυχαν πλήρως στὸ ἔργο τους. Γιατί εἶναι ἀλήθεια ὅτι οἱ πολιτικοὶ ἀσχολοῦνται μὲ τὸν τρόπο διοικήσεως μιᾶς χώρας, ἐνῷ ἡ Ἐκκλησία ἀποβλέπει νὰ δώση πληρότητα στὸν λαό, νὰ ἐνώση τοὺς ἀνθρώπους μὲ τὸν Θεό. Πρέπει νὰ γίνη κατανοητὸ ὅτι παρὰ τὴν κριτικὴ ποὺ ἀσκεῖται στοὺς πολιτικούς, δὲν πρέπει νὰ φθάσουμε στὸ ἄλλο ἄκρο νὰ υἱοθετοῦμε τακτικὲς ἀναρχίας. Προσωπικὰ ὡς πολίτης προτιμῶ μιὰ κακὴ Δημοκρατία, παρὰ μιὰ καλὴ δικτατορία. Βρίσκω ὅμως τὴν εὐκαιρία νὰ σᾶς πὼ ὅτι δὲν εἶναι δυνατὸν ἐν ὀνόματι μιᾶς οἰκονομικῆς δυσκολίας καὶ μιᾶς κοινωνικῆς δυσπραγίας νὰ πουλᾶμε τὰ καντήλια ἀπὸ τοὺς Ναούς. Τὰ καντήλια εἶναι ἔκφραση προσευχῆς καὶ προσφορᾶς, ἀλλὰ καὶ ἀναφορᾶς τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τὸ λάδι ποὺ καίει μέσα στὴν κανδήλα δείχνει τὴν ἀγάπη μᾶς στὸν Θεὸ καὶ τὴν ἀναζήτηση τοῦ ἐλέους Του. Ἡ βοήθεια στοὺς πτωχοὺς δὲν ἐξαντλεῖται μόνον μὲ ἕνα πιάτο φαγητό, ἀλλὰ εἶναι προσφορὰ τοῦ ἐλέους καὶ τῆς ἀγάπης.

Ἔτσι μέσα στὴν Ἐκκλησία δὲν ὑπάρχουν μόνον τὰ καντήλια καὶ οἱ εἰκόνες, ἀλλὰ ἡ πίστη καὶ ἡ προσευχή, δηλαδὴ ὁ σύνδεσμος μεταξὺ τοῦ lex crendedi (νόμος τῆς πίστεως) καὶ τοῦ lex orandi (νόμος τῆς προσευχῆς). Ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ ζήση χωρὶς φαγητὸ καὶ ποτό, χωρὶς διασκεδάσεις, ἀλλὰ δὲν μπορεῖ νὰ ζήση χωρὶς πίστη καὶ προσευχή. Αὐτὴ εἶναι ἡ μεγαλύτερη προσφορὰ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στὴν ἐποχή μας. Ὅταν ἡ Ἐκκλησία χάση τὴν πίστη καὶ τὴν προσευχὴ καὶ ἀσχολεῖται μόνον μὲ τὸ κοινωνικὸ ἔργο, τότε αὐτὸ εἶναι καὶ λέγεται ἐκκοσμίκευση. Δὲν εἶναι δυνατὸν ἡ οἰκονομικὴ κρίση νὰ ἐκκοσμικεύση τὴν Ἐκκλησία. Οἱ ἄνθρωποι παρὰ τὶς δυσκολίες θέλουν νὰ ὑπάρχουν τὰ καντήλια ἀναμμένα ὡς ἱκεσία στὸν Θεό. Καὶ ἡ Ἐκκλησία νὰ κρατᾶ τὴν πίστη καὶ νὰ ἀνταποκρίνεται στὴν ἀποστολή της, ποὺ εἶναι ἡ νίκη κατὰ τοῦ θανάτου, τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ διαβόλου μὲ τὴν δύναμη τοῦ Χριστοῦ. Λυπᾶμαι ποὺ μερικοὶ Κληρικοὶ χρησιμοποιοῦν συνθηματολογικὸ καὶ ἐπικοινωνιακὸ λόγο, προσπαθοῦν νὰ ἐντυπωσιάζουν μὲ τὰ «πυροτεχνήματα» ποὺ χρησιμοποιοῦν καὶ τὶς κοσμικὲς πρακτικὲς χάρη διαφόρων σκοπιμοτήτων. Ἐπὶ τέλους, δὲν πρέπει νὰ κλειδώνουν τὴν ὀρθόδοξη θεολογία στὶς βιβλιοθῆκες καὶ νὰ παίζουν μὲ τοὺς ὅρους τοῦ «image making» καὶ τοῦ «star system».

4. Ἐρώτηση: Τὴν ἴδια ὥρα μειώνονται καὶ τὰ ἔσοδα τῶν παγκαριῶν, σύμφωνα μὲ ἐκτιμήσεις. Ἐσεῖς τί εἰκόνα ἔχετε;

Ἀπάντηση: Αὐτὸ εἶναι ἀλήθεια, διότι ὅταν μειώνονται τὰ ἔσοδα τῶν ἀνθρώπων, τότε προσφέρουν λιγότερα στοὺς Ναούς. Εἶναι δὲ γνωστὸν ὅτι κάθε Ναὸς γιὰ νὰ μπορῇ νὰ εἶναι ἀνοικτὸς καὶ νὰ λειτουργῇ ἔχει πολλὲς ἀνάγκες, ποὺ πρέπει νὰ ἱκανοποιοῦνται, ὅπως εἶναι οἱ ψάλτες, οἱ νεωκόροι, οἱ εὐπρεπίστριες, κλπ. Θὰ πρέπει δὲ νὰ καταλάβουμε ὅτι ἕνας ἀνοικτὸς Ναὸς εἶναι, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἕνα λιμάνι μέσα σὲ ἕνα πέλαγος, εἶναι τὸ κέντρο τῆς Ἐνορίας καὶ ἡ ἀναφορὰ τῶν ἀνθρώπων σὲ δύσκολες καταστάσεις. Ὅμως ἅς μοῦ ἐπιτρέψετε νὰ πὼ ὅτι τὸ κάθε παγκάρι εἶναι στὴν εἴσοδο τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, στὴν εἴσοδο τῆς δυτικῆς πύλης τοῦ Ναοῦ καὶ διαθέτει τὰ κεριὰ ποὺ τὰ ἀνάβουν οἱ Χριστιανοὶ ὡς ἱκεσία καὶ προσευχὴ πρὸς τὸν Θεό. Ὅμως, τὸ κέντρο τοῦ Ναοῦ δὲν εἶναι τὸ παγκάρι, ἀλλὰ εἶναι τὸ ἀνατολικὸ μέρος τοῦ Ναοῦ, δηλαδὴ τὸ ἱερὸ Βῆμα, ἡ ἁγία Τράπεζα, ὅπου γίνεται ἡ θεία Λειτουργία καὶ οἱ ἄνθρωποι κοινωνοῦν τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι, ὁ θησαυρὸς τῆς Ἐκκλησίας δὲν εἶναι τὰ παγκάρια καὶ τὰ κεριὰ καὶ τὰ ἄλλα ἀντικείμενα, ἀλλὰ ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, ἡ πίστη καὶ ἡ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτὰ δὲν πρόκειται ποτὲ νὰ ἐξαντληθοῦν. Καὶ θὰ ἐνθυμῆσθε ἀσφαλῶς ὅτι σὲ περιόδους διωγμοῦ οἱ Χριστιανοὶ γιὰ νὰ ἀπολαύσουν αὐτὸν τὸν πνευματικὸ θησαυρὸ κατέβαιναν καὶ στὰ ἔγκατα τῆς γῆς, στὶς κατακόμβες.

Ἐπίσης, ἕνας μεγάλος θησαυρὸς τὸν ὁποῖο ἔχει ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι ὁ ἐκκλησιαστικὸς λεγόμενος πολιτισμός, οἱ ἐκκλησιαστικὲς τέχνες, δηλαδὴ ἡ βυζαντινή μας μουσική, ἡ ὑμνογραφία, ἡ βυζαντινὴ ἁγιογραφία κλπ. Πρέπει νὰ βλέπουμε τὴν Ἐκκλησία καὶ μέσα ἀπὸ αὐτὴν τὴν προοπτική, ὅτι κουβαλάει ἕναν ὁλόκληρο πολιτισμὸ τοῦ παρελθόντος, ἀλλὰ καὶ βιώνει τὴν ἐσχατολογικὴ θεία Λειτουργία στὸ παρόν. Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι ἡ Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου μᾶς περιγράφει τὴν οὐράνια θεία Λειτουργία ποὺ εἶδε ὁ Εὐαγγελιστὴς καὶ ἐπὶ τὴ βάσει αὐτῆς καταρτίσθηκε τὸ τυπικὸ μὲ τὸ ὁποῖο τελεῖται ἡ θεία Λειτουργία καὶ ἐδῶ στὴν γῆ. Ἑπομένως, τὸ κέντρο τοῦ Ναοῦ δὲν εἶναι τὸ παγκάρι, ἀλλὰ ἡ ἁγία Τράπεζα, καὶ ὅ,τι προσφέρει αὐτή, ἀλλὰ καὶ ὅλος ὁ πολιτισμὸς ποὺ κουβαλάει ἡ Ἐκκλησία καὶ τὸν προσφέρει στοὺς ἀνθρώπους, γιὰ νὰ νοηματοδοτῇ τὸν βίο τους. Ἀκόμη, πλοῦτος τῆς Ἐκκλησίας εἶναι οἱ Χριστιανοί της καὶ μάλιστα ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν ἀνάγκες καὶ ὅσοι χύνουν τὸν ἱδρῶτα καὶ τὸ αἷμα τους γιὰ νὰ συντηρήσουν τὴν οἰκογένειά τους καὶ νὰ μεγαλώσουν τὰ παιδιά τους.

5. Ἐρώτηση: Πολλοὶ ναοὶ ἀνὰ τὴν χώρα εἶναι χωρὶς Ἱερεῖς. Γιατί ἄραγε οἱ νέοι μας σήμερα ἀρνοῦνται τὴν ἐπιλογὴ τῆς Ἱερωσύνης; Ποιός εὐθύνεται γιὰ αὐτό;

Ἀπάντηση: Ὅλοι εὐθύνονται γιὰ τὴν ἔλλειψη Ἱερέων, δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ ἀποδώση εὐθύνες μόνον σὲ μιὰ πλευρά. Ἂν τὸ δοῦμε δὲ στὴν ὁλότητα θὰ διαπιστώσουμε ὅτι ἐκεῖνο ποὺ εὐθύνεται περισσότερο εἶναι ἡ εὐδαιμονία ποὺ ἐπικρατεῖ στὴν κοινωνία μας καὶ ἡ φιλαυτία σὲ ἀντιδιαστολὴ μὲ τὴν Ἱερωσύνη ποὺ συνδέεται μὲ τὴν θυσία. Ὁ Ἱερεὺς εἶναι ἔκφραση τῆς θυσιαστικῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ, εἶναι τὸ ἄλογο τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἔλεγε ὁ Βιργίλλιος Γκεωργίου, ποὺ συνεχῶς πρέπει νὰ μεταφέρη τὸν Θεὸ στοὺς ἀνθρώπους, εἶναι φορεὺς τῆς μαρτυρικῆς Ἱερωσύνης τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι, λοιπόν, σὲ μιὰ ἐποχὴ εὐδαιμονίας εἶναι δύσκολο κανεὶς νὰ ἐπιδιώκη τὴν θυσία, τὴν προσφορά, τὴν ἀφιέρωση, τὴν σταύρωση, τὴν προσφορὰ τῆς ἀγάπης, ποὺ εἶναι ἡ ἀποστολὴ τῶν Κληρικῶν. Ὅμως, τὸ νὰ εἶναι κάποιος Ἱερεὺς εἶναι καὶ εὐλογία, δέχεται καὶ προσφέρει μεγάλη χαρὰ καὶ πληρότητα καὶ γίνεται συνεργὸς τοῦ Θεοῦ στὴν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Ὅποιος καταλάβει τὴν μεγάλη εὐλογία τῆς Ἱερωσύνης, τότε μπορεῖ νὰ θυσιάση τὰ πάντα, γιὰ νὰ ζήση αὐτὴν τὴν Χάρη καὶ εὐλογία. Δυστυχῶς, ἡ κατάσταση ποὺ ὑπάρχει στὴν κοινωνία μας, ἡ προτεραιότητα τῆς ἡδονῆς καὶ τῆς ἱκανοποίησης, ἡ αὐτάρκεια καὶ ἡ φιλαυτία εἶναι ἐκεῖνα ποὺ ἐμποδίζουν τοὺς ἀνθρώπους νὰ ἀναλάβουν αὐτὴν τὴν διακονία καὶ νὰ βοηθήσουν ἀποτελεσματικὰ τοὺς ἀδελφούς τους.

6. Ἐρώτηση: Καὶ νὰ πᾶμε στὸ Ἅγιον Ὅρος. Τὰ ἔργα ἀναστήλωσης τῶν Μονῶν ἔχουν σταματήσει καθὼς "παγώσανε" τὰ προγράμματα ἀπὸ τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση λόγῳ ἐμπλοκῆς μὲ τὸν ρόλο τοῦ ΚΕΔΑΚ. Τὰ τελευταῖα δυὸ χρόνια τὸ Ἅγιον Ὅρος ἀπαξιώθηκε πλήρως ἀπὸ τὴν Ἑλληνικὴ πολιτεία. Τὸ σχόλιό σας;

Ἀπάντηση: Τὸ Ἅγιον Ὅρος εἶναι ἕνας μεγάλος θησαυρός, εἶναι ἕνα κομμάτι τῆς Ρωμηοσύνης ποὺ διατηρεῖται ἀπὸ τὸ παρελθὸν καὶ διαφυλάσσει ὅλους τοὺς καρποὺς τῆς ρωμαίϊκης αὐτῆς ἐκκλησιαστικῆς παράδοσης. Εἶναι ἕνας χῶρος ποτισμένος μὲ δάκρυα, αἵματα καὶ ἱδρῶτα. Κάθε κτίσμα καὶ κάθε μονοπάτι εἶναι κατασκευασμένο μὲ κόπο, πόνο καὶ προσευχὴ καὶ ἀπὸ ὅλα αὐτὰ ἀναδύεται μιὰ χάρη καὶ εὐλογία. Τὸ Ἅγιον Ὅρος εἶναι ὅ,τι ἐκλεκτότερο ἔχουμε στὴν Ἑλλάδα, εἶναι τὰ ἅγια τῶν ἁγίων τῆς πίστεώς μας καὶ τῆς ζωῆς μας. Ἄλλωστε, ὁ πολιτισμὸς μιᾶς χώρας εἶναι ἐκεῖνος ποὺ τὴν ἐκφράζει. Ὡς Ἑλλάδα δυστυχῶς δὲν ἔχουμε τίποτε σημαντικὸ νὰ προσφέρουμε σήμερα στὸν κόσμο, οὔτε ἐπιστήμη οὔτε τεχνολογία οὔτε ἀνάπτυξη, ἀλλὰ ἐκεῖνο ποὺ ἔχουμε νὰ προσφέρουμε εἶναι ὁ πολιτιστικὸς θησαυρὸς ἀπὸ τὸν ὁποῖον εἶναι γεμᾶτο τὸ Ἅγιον Ὅρος. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος γιὰ τὸν ὁποῖο ἡ Πολιτεία θὰ πρέπει νὰ ἐνδιαφέρεται γιὰ τὴν διατήρηση τῆς ἐξωτερικῆς μορφῆς τῶν Μονῶν, τῶν κελλιῶν κλπ. τοῦ Ἁγίου Ὅρους, γιατί μιὰ χώρα ὅταν χάνη τὴν πολιτιστική της ταυτότητα, χάνει καὶ τὴν αὐτοσυνειδησία της, παθαίνει ἕνα πολιτιστικὸ ἀλτσχάϊμερ.

Ὅμως, δὲν πρέπει νὰ ξεχνᾶμε ποτὲ ὅτι ὁ μεγαλύτερος θησαυρὸς τοῦ Ἁγίου Ὅρους εἶναι ἡ λατρεία καὶ ἡ προσευχή, οἱ ἀγρυπνίες τῶν μοναχῶν καὶ ἡ εὐχὴ τοῦ Ἰησοῦ, τὸ «Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με». Αὐτὴ ἡ εὐχὴ εἶναι ὁ μυστικὸς κτύπος τῆς καρδιᾶς τοῦ Ἁγίου Ὅρους. Ὅποιος ἐπισκέπτεται τὸ Ἅγιον Ὅρος καὶ δὲν ἀκούει αὐτὴν τὴν μυστικὴ εὐχή, τὴν ἐσωτερικὴ κραυγή, τὴν ἀέναη ἱκεσία πρὸς τὸν Θεό, σημαίνει ὅτι εἶναι κωφὸς πνευματικὰ καὶ δὲν μπορεῖ νὰ καταλάβη τίποτε ἀπὸ τὴν μυστικὴ ζωὴ τοῦ Ἁγίου Ὅρους οὔτε καὶ ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Προσωπικὰ χαίρομαι τὸν τρόπο ἀνοικοδομήσεως τῶν Μονῶν καὶ τῶν Κελλιῶν τοῦ Ἁγίου Ὅρους, ἀλλὰ περισσότερο χαίρομαι τοὺς ἁγιασμένους μοναχοὺς ποὺ εἶναι οἱ πραγματικοὶ καὶ φυσιολογικοὶ ἄνθρωποι, ἀφοῦ ἔχουν ψυχὴ καὶ σῶμα, ποὺ εἶναι γεμᾶτα ἀπὸ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα καὶ ζοὺν μὲ τέτοιον τρόπο ποὺ μᾶς θυμίζουν ἀναλογικὰ τὴν ζωὴ τῶν Πρωτοπλάστων στὸν Παράδεισο πρὶν τὴν πτώση. Τοὐλάχιστον ἔτσι αἰσθάνομαι τὸ Ἅγιον Ὅρος, ὡσὰν μιὰ μεγάλη πνευματικὴ δύναμη τῆς κατὰ Χριστὸν ζωῆς, ὅπου βιώνεται ἡ ἡσυχαστικὴ παράδοση, ἡ ἔμπρακτη φιλοκαλία τῶν ἱερῶν καὶ νηπτικῶν, ἡ ἀδιάλειτη προσευχὴ πρὸς τὸν Θεό. Γνώρισα τέτοιους μοναχοὺς καὶ δοξάζω τὸν Θεὸ γι αὐτό, γιατί μπορῶ μὲ τέτοια πρότυπα νὰ ὑπερβαίνω κάθε κρίση.

7. Ἐρώτηση: Καὶ νὰ πᾶμε στὴν Μητρόπολή σας. Τί κάνετε προκειμένου νὰ προσελκύσετε νέους ἀνθρώπους στὴν Ἐκκλησία;

Ἀπάντηση: Κάνουμε ὅ,τι μποροῦμε μέσα στὸ κλίμα τῆς σύγχρονης ἐποχῆς, δηλαδή, ἐπικοινωνοῦμε μὲ τὰ Σχολεῖα, γίνονται ἐκκλησιασμοὶ τῶν παιδιῶν, γίνονται συναντήσεις σὲ τακτὲς ἡμέρες καὶ ὧρες, κατὰ καιροὺς γίνονται συναντήσεις μὲ φοιτητές, τὸ καλοκαίρι Κατασκηνώσεις κλπ. Τὸ πρόβλημα δὲν εἶναι τί κάνουμε καὶ πόσοι ἔρχονται στὶς ἐκδηλώσεις αὐτές, ἀλλὰ πῶς πλησιάζουμε τοὺς νέους ἀνθρώπους, μὲ τί εὐαισθησία καὶ μὲ ποιό περιεχόμενο, καὶ ἂν μποροῦμε νὰ συλλάβουμε τὶς μυστικές τους ἀναζητήσεις, ἀλλὰ καὶ τί ἀπαντήσεις δίνουμε σὲ αὐτές, πῶς ἀνταποκρινόμαστε στὶς ἀγωνίες τους. Οἱ νέοι σήμεροι εἶναι σκανδαλισμένοι ἀπὸ τὴν διαγωγὴ τῶν μεγάλων, ἀπὸ τὸν κόσμο τὸν ὁποῖο ἔχουμε ἑτοιμάσει καὶ τοὺς καλοῦμε νὰ ζήσουν, ἕναν κόσμο ἀδικίας, συγκρούσεων, εὐδαιμονίας, ἀνασφάλειας κλπ. Γιὰ ὅλα αὐτὰ ἔχουμε εὐθύνη ἐμεῖς οἱ μεγαλύτεροι. Πῶς νὰ τοὺς μιλήσης γιὰ τὴν εἰρήνη, ὅταν στὴν κοινωνία μας ὑπάρχουν συνεχῶς πολεμικὲς συγκρούσεις; Πῶς νὰ τοὺς μιλήσης γιὰ τὴν ἀγάπη, ὅταν ἐπικρατεῖ τὸ δίκαιο τοῦ ἰσχυροτέρου καὶ ἐπιπολάζει ἡ ἀδικία; Πῶς νὰ τοὺς μιλήσης γιὰ τὸν Θεό, ὅταν βλέπουν στὰ πρόσωπα τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀνθρώπων τὴν ἀπουσία τοῦ Θεοῦ; Πῶς νὰ ἀκούσουν τοὺς Κληρικούς, ὅταν ἐξισώνωνται μὲ τοὺς πολιτικοὺς καὶ μιλᾶνε τὴν ἴδια γλῶσσα; Πῶς νὰ τοὺς μιλήσης, ὅταν ἐξαναγκάζωνται νὰ ζοῦν σὲ ἕναν κόσμο μίζερο, σὲ μιὰ φυλακὴ ποὺ ἐμεῖς δημιουργήσαμε;

Θὰ ἤθελα νὰ σᾶς πὼ ὅτι ἡ Ἐκκλησία μὲ ὅλη τὴν θεολογία της ταιριάζει πολὺ στοὺς νέους ἀνθρώπους, εἶναι ἐπαναστατικὴ ἐναντίον κάθε κατεστημένου, δὲν συμβιβάζεται μὲ τὴν ἀδικία, τὸ ψέμα καὶ τὴν ἐπιπεδοποίηση τῆς ζωῆς. Ὅταν οἱ νέοι ἄνθρωποι καταλάβουν αὐτὸ τὸ βαθύτερο πνεῦμα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, τότε θὰ τὴν ἀναζητήσουν καὶ θὰ θελήσουν νὰ τὸ ζήσουν στὴν προσωπική τους ζωή. Δυστυχῶς, ἐμεῖς οἱ μεγαλύτεροι ἐκκλησιαστικοὶ παράγοντες δὲν προσφέρουμε στοὺς νέους μας αὐτὸ τὸ ἀληθινὸ μήνυμα τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀλλὰ ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο μεταδίδουμε εἶναι οἱ συμβιβασμοί, οἱ ἀλληλοϋπονομεύσεις, ἡ ἐκκοσμίκευση, ἡ ταύτιση μὲ τὸ κατεστημένο κλπ. Γενικά, ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ μόνη παρηγοριὰ τῶν ἀνθρώπων σήμερα, ὄχι ὅμως ἐξωτερικά, ἀλλὰ ἐσωτερικὰ μὲ τὴν ζωή της, τὴν θεολογία της, τὸν πολιτισμό της καὶ μακάριοι ὅσοι βλέπουν τὰ πράγματα μέσα ἀπὸ αὐτὴν τὴν διάσταση. Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος ἔκανε λόγο γιὰ τὸ μυστήριο τῆς κραυγῆς ποὺ γίνεται μέσα στὴν σιωπὴ καὶ μακάρι νὰ δοῦμε αὐτὸ τὸ μυστήριο, αὐτὴν τὴν ἐσωτερικὴ μυστικὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία εἶναι ἕνα πνευματικὸ ἡφαίστειο ποὺ μπορεῖ νὰ κάνη τὴν μεγαλύτερη ἐπανάσταση. Γιατί ὁ Χριστὸς δὲν ἦλθε στὸν κόσμο γιὰ νὰ φέρη ἕνα νέο λίπασμα ποὺ θὰ συντηρήση τὸ κατεστημένο ποὺ βρῆκε, ἀλλὰ γιὰ νὰ γίνη μιὰ πνευματικὴ βόμβα ποὺ θὰ ἀνατινάξη τὸ παλαιὸ καὶ θὰ τὸ κάνη καινούριο, νὰ γίνη μιὰ φωτιὰ ποὺ θὰ κάψη τὰ πάντα. Ὁ Ἴδιος εἶπε: «πῦρ ἦλθον βαλεῖν ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ τί θέλω εἰ ἤδη ἀνήφθη!» (Λούκ. ἰβ', 49).

Καθημερινὰ στὰ δελτία εἰδήσεων παρακολουθοῦμε τὴν οἰκονομικὴ κατάσταση τῆς χώρας, τὰ περὶ πτωχεύσως, τὰ περὶ ὑφέσεως κλπ. Θὰ ἦταν καλὸ ὅμως ὡς Χριστιανοὶ καθημερινὰ νὰ διαβάζουμε τοὺς βίους τῶν ἁγίων γιὰ νὰ δίνουμε τὴν ἄλλη διάσταση στὴν ζωή μας, ποὺ εἶναι ὁπωσδήποτε πληρέστερη καὶ ἀνώτερη. Ὁ «μονοδιάστατος ἄνθρωπος» ποὺ ζῆ μὲ ψεύτικες ἀνάγκες εἶναι τραγικὸς ὁ ἴδιος καὶ μεταδίδει τὴν τραγικότητα στοὺς γύρω του. Χρειαζόμαστε ἕνα ἄλλο ἐπίπεδο ζωῆς ποὺ δὲν θὰ κυριαρχῇ τὸ ψέμα, ἀλλὰ ἡ ἀλήθεια.–