Παραλειπόμενα ἀπὸ τὸ προσκύνημα στὸ Ἰάσιο

Στὴν συνέχεια σημειώνονται μερικὰ ἀξιόλογα στιγμιότυπα ἀπὸ τὸ πρόσφατο ταξίδι-προσκύνημά μας στὸ Ἰάσιο τῆς Ρουμανίας (βλ. σχετικὴ ἀναφορὰ στὸ προηγούμενο τεῦχος).

Ταξίδι μὲ ἕναν ἅγιο!

Τὰ ἀεροπορικὰ εἰσιτήρια τὰ εἶχε κλείσει ἡ Μητρόπολη Μολδαβίας. Τέσσερα εἰσιτήρια Ἀθήνα – Βουκουρέστι, Βουκουρέστι - Ἰάσιο, μετὰ ἐπιστροφῆς. Γιὰ τὸν Μητροπολίτη, τοὺς δύο Κληρικοὺς συνοδούς του καὶ τὸν ἅγιο Πολύκαρπο –«Polykarpos» ἔγραφε τὸ εἰσιτήριο. Εἶχε τὴν θέση του. Περάσαμε στὴν λειψανοθήκη καὶ ζώνη ἀσφαλείας. Δὲν ζήτησε κάτι. Χαιρέτησε ὅμως τὶς εὐλαβεῖς ἀεροσυνοδούς, ἐπισκέφθηκε τὸ πιλοτήριο, εὐλόγησε τὰ χέρια τῶν πιλότων καὶ ὅλη τὴν χώρα, τὴν εὐσεβῆ χώρα τῆς Ρουμανίας, πάνω ἀπὸ τὴν ὁποία πετοῦσε τὸ ἀεροπλάνο. Καὶ ἐξέφρασε τὴν χαρά του καὶ ἔδωσε τὴν εὐλογία του μὲ ἕνα λεπτὸ μύρο σὰν ἀπὸ ροδόσταμα.

Ἡ Ἐκκλησία στὰ Μέσα Ἐνημέρωσης τῆς Ρουμανίας.

Παρατηρῶντας κανεὶς τὴν θεματολογία τῶν Μέσων Ἐνημέρωσης τῆς χώρας μας, τῆς ὀρθόδοξης, ἁγιοτόκου Ἑλλάδος, τοῦ 21ου αἰῶνα, διαπιστώνει τὴν παντελῆ ἔλλειψη καὶ ἀναφορὰ σὲ ἐκκλησιαστικά, θεολογικὰ θέματα. Ἡ καθημερινὴ καὶ ἡ κυριακάτικη θεματολογία, ταξινομημένη σὲ ἑνότητες, ἀρχίζει ἀπὸ τὴν πολιτική-οἰκονομία (τὰ δύο αὐτὰ συγχέονται, ταυτίζονται, ἀλληοεπιχωροῦνται, δίνει τὸ ἕνα τὴν θέση στὸ ἄλλο) καὶ φθάνει μέχρι τὴν ἀστρολογία καὶ τὰ μέντιουμ, γιὰ νὰ μὴν ποῦμε γιὰ τὰ κάτω ἀπὸ αὐτά. Πουθενὰ δὲν ὑπάρχει ἀναφορὰ στὴν Ἐκκλησία, στὴν θεολογία. Ὅταν κατ' ἐξαίρεση γίνεται μιὰ τέτοια ἀναφορά, γίνεται γιὰ τὰ οἰκονομικά, γιὰ τὰ «πολιτικὰ» καὶ γιὰ τὰ «σκάνδαλα» τῆς Ἐκκλησίας. Δὲν συμβαίνει αὐτὸ σὲ ἄλλες Ὀρθόδοξες Χῶρες. Στὴν Ρουμανία, π.χ., χωρὶς νὰ εἴμαστε σὲ θέση νὰ παρακολουθήσουμε τὸ πρόγραμμα τῶν δικῶν της Μέσων Ἐνημέρωσης, γνώριζαν ὅλοι στὸ ἀεροδρόμιο καὶ τοῦ Ἰασίου, βεβαίως, ἀλλὰ καὶ τοῦ Βουκουρεστίου τὴν ἄφιξη τοῦ λειψάνου τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου. Τὸ εἶχαν μάθει ἀπὸ τὴν τηλεόραση. Γνωρίζουμε, βέβαια, ὅτι τὸ Πατριαρχεῖο Ρουμανίας διαθέτει δικό του τηλεοπτικὸ κανάλι, δικό του ραδιόφωνο, δική του καθημερινὴ ἐφημερίδα, ποὺ ἀνάλογα μὲ τὴν Μητρόπολη στὴν ὁποία κυκλοφορεῖ (στὴν Ρουμανία λειτουργεῖ τὸ Πατριαρχικὸ Μητροπολιτικὸ σύστημα, μὲ Μητροπόλεις καὶ Ἐπισκοπές, γι αὐτὸ καὶ ὑπάρχουν μόνον ἕξι Μητροπόλεις, μὲ πολλὲς Ἐπισκοπὲς ἡ καθεμία) διαφοροποιεῖται σὲ ἕνα μέρος τῆς ὕλης. Ὅμως πέρα ἀπὸ τὰ ἐκκλησιαστικὰ μέσα ἐνημέρωσης, καὶ τὰ κρατικὰ καὶ τὰ ἰδιωτικὰ δίνουν χῶρο καὶ χρόνο γιὰ τὰ ἐκκλησιαστικὰ νέα.

Λιτανεία μέσα στὸ ἀεροδρόμιο!

Οἱ χῶροι τῶν μεγάλων εὐρωπαϊκῶν ἀεροδρομίων εἶναι ἄνετοι, γυαλιστεροί, ἐξυπηρετικοί, ἐντυπωσιακοί, ἀλλὰ ψυχροί. Κάθε «καρυδιᾶς καρύδι» κυκλοφορεῖ σὲ αὐτούς, κόσμος ποὺ πηγαινοέρχεται, ἀλλὰ ὑπάρχει μιὰ ψυχρότητα. Καὶ τὸ τυχὸν χαιρέτισμα γίνεται μὲ κάποια ἐπιφυλακτικότητα. Ἐπιφυλακτικότητα ποὺ γεννοῦν οἱ χίλιες δυὸ αἰτίες διαφοροποίησης τῶν ἀνθρώπων ἐπιφυλακτικότητα ποὺ θεσμοποιοῦν καὶ τὰ πολλὰ μέτρα ἀσφαλείας, ποὺ σὲ μερικὰ ἀεροδρόμια (π.χ. τοῦ Τέλ-Αβίβ) ἀρχίζουν πρὶν τὴν εἴσοδο σὲ αὐτά (!) ἐνῷ ἡ παρουσία τῆς ἀστυνομίας εἶναι κάτι παραπάνω ἀπὸ αἰσθητή. Καὶ μόνο τὸ καχύποπτο βλέμμα τῶν ἐλεγκτῶν διαβατηρίων φθάνει γιὰ νὰ ψυχράνη τὴν ἀτμόσφαιρα.

Μέσα στὸν ψυχρὸ ψυχικὰ χῶρο τοῦ ἀεροδρομίου, σπάνια συναντᾶς ἐκδηλώσεις ὁμαδικὲς ποὺ νὰ ζεστάνουν τὴν ἀτμόσφαιρα. Κάπου κάπου μπορεῖ νὰ περάση κάποια σχολικὴ τάξη ποὺ πηγαίνει ἐκπαιδευτικὴ ἐκδρομὴ μὲ τὶς φωνὲς τῶν μαθητῶν νὰ διαχέωνται στὸ περιβάλλον, ἀλλὰ καὶ ἐκεῖ ὑπάρχει ἡ ἐπιτήρηση νὰ μὴ χαθῇ κανείς.

Στὸ ἀεροδρόμιο τοῦ Βουκουρεστίου, στὴν αἴθουσα ἀναμονῆς, μιὰ ὁμάδα ἑκατό-ἑκατὸν πενῆντα ἀνθρώπων, περίμενε τὴν ἄφιξη τοῦ Μητροπολίτου κ. Ἱεροθέου καὶ τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου. Ἄλλοι εἶχαν ἀκούσει γιὰ τὴν ἄφιξη, τὸ πέρασμα τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου ἀπὸ τὴν Ἀθήνα πρὸς τὸ Ἰάσιο (πεντακόσια ἄτομα, ὅλο τὸ προσωπικὸ τοῦ ἀεροδρομίου καὶ πολλοὶ ταξιδιῶτες προσκύνησαν τὸ λείψανο, κατὰ τὴν δίωρη παραμονὴ τοῦ στὸ ἐκκλησάκι τοῦ ἀεροδρομίου), ἄλλοι γνώριζαν τὸν Μητροπολίτη Ἰερόθεο, διαβάζουν τὰ βιβλία τοῦ (ἔχουν μεταφρασθῇ στὰ Ρουμανικὰ δεκατέσσερα καὶ προστίθενται συνέχεια καινούρια), τὸν ἔχουν ἀκούσει τὶς προηγούμενες φορὲς ποὺ πῆγε στὴν Ρουμανία γιὰ νὰ μιλήση σὲ διάφορα Συνέδρια, τὸν ἔχουν ἐπισκεφθῇ ὁμαδικὰ στὴν Ναύπακτο. Τὸ πλῆθος αὐτό, μὲ τὰ παιδιὰ τοὺς καὶ τὰ βρέφη στὴν ἀγκαλιά, μὲ λουλούδια στὰ χέρια, ἀφοῦ ὑποδέχθηκε τοὺς ἐπισκέπτες, σχημάτισε μιὰ «λιτανεία» ποὺ μέσα ἀπὸ τοὺς λαμπεροὺς διαδρόμους τοῦ ἀεροδρομίου μὲ τὶς φωτεινὲς ἐπιγραφές, προπορευομένων τῶν Κληρικῶν μὲ τὸ λείψανο τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου, ἔφθασε στὸ ἐκκλησάκι, ποὺ λειτουργεῖ μὲ εἰδικὸ Ἐφημέριο (τὸν π. Μπογδάν=Θεόδωρο). Ἐκεῖ, τοποθετήθηκε στὴν κόγχη τοῦ Ναοῦ, καὶ ἀφοῦ ἔγινε ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη μιὰ σύντομη ἐνημέρωση γιὰ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου, ἄρχισε τὸ εὐλαβικὸ προσκύνημα.

Μυροβλυσία

Τὰ ρινικὰ αἰσθητήριά μας δὲν εἶναι τόσο εὐαίσθητα καὶ σπάνια «ἀκοῦμε» λεπτὰ ἀρώματα. Σπάνια «ἀκοῦμε» καὶ ἀρώματα ἀπὸ τὴν μυροβλυσία τῶν ἱερῶν λειψάνων, παρ' ὅλες τὶς διαβεβαιώσεις τῶν ἄλλων. Ἀπὸ τὸ ἀεροδρόμιο ὅμως τοῦ Βουκουρεστίου, ἡ λειψανοθήκη τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου ἀνέδιδε ἕνα ἐλαφρὺ ἄρωμα, σὰν ἀπὸ εὐγενὲς ροδέλαιο. Τὸ ἴδιο ἄρωμα ἔκανε αἰσθητὴ τὴν παρουσία του καὶ ἀλλοῦ. Εἶχαν περάσει πάνω ἀπὸ δέκα μέρες ἀπὸ τὴν ἐπιστροφή μας στὴν Ἑλλάδα, καὶ προσκυνήσαμε τὸ τίμιο λείψανο στὴν θέση του, στὴν Ἱερὰ Μονὴ Ἀμπελακιωτίσσης, ὅπου εἴχαμε πάει γιὰ κάποιες ἐργασίες. Πρώτη φορὰ μετὰ ἀπὸ δεκαπέντε χρόνια ποὺ «γνωρίζουμε» τὸν ἅγιο, δὲν μπορέσαμε νὰ κρατήσουμε τὴν ἀνάσα μας κοντὰ στὸ τίμιο λείψανό του ἦταν τὸ ἴδιο ἄρωμα ποὺ εἶχε καὶ στὸ Βουκουρέστι καὶ στὸ Ἰάσιο!

Ἡ Παράδοση τοῦ ἡσυχασμοῦ

Μία ὁμάδα Ρουμάνων ὁμοδόξων ἐκτὸς ἀπὸ τὴν εὐλογία τοῦ τιμίου λειψάνου ἤθελαν νὰ ἀκούσουν καὶ γιὰ τὴν παράδοση τῶν ἁγίων Πατέρων τὴν ὁποία ἐκφράζει στὰ βιβλία του ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου. Εἶχαν ἑτοιμάσει στὴν αὐλὴ ἑνὸς σπιτιοῦ δίπλα στὸ ἀεροδρόμιο συνθῆκες «πίκ-νίκ», ὅπου θὰ φιλοξενοῦσαν τὸν Σεβασμιώτατο καὶ τὴν συνοδεία του μὲ ἕνα ἐλαφρὺ πρωϊνό, μὲ ἀντάλλαγμα τὴν πνευματικὴ τροφὴ καὶ ὁμιλία σὲ μιὰ ὁμάδα περίπου 150 ἀτόμων. Τελικά, λόγῳ τοῦ κρύου, ποὺ δὲν τὸ ἔνιωθαν οἱ Ρουμάνοι, ἡ ὁμιλία ἔγινε στὸ φιλόξενο καθιστικὸ τοῦ σπιτιοῦ, ποὺ γέμισε μέχρι τὰ παράθυρα. Ἱερὴ στιγμή, μέσα στὴν ἁπλότητά της, ἡ διὰ τοῦ λόγου μετάδοση τῆς φλόγας τῆς ἱερῆς παραδόσεώς μας, τῆς νηπτικὴς καὶ θεραπευτικῆς καὶ σωστικῆς.

Ἡ ἴδια περίπου σύναξη ἐπαναλήφθηκε τοὐλάχιστον ἄλλες δύο φορές, κατὰ τὴν διάρκεια τῆς παραμονῆς μας στὴν Ρουμανία. Μιὰ δεύτερη φορά, σὲ μιὰ αἴθουσα στὸ ξενοδοχεῖο τῆς Μητροπόλεως Μολδαβίας, ὅπου μιὰ ὁμάδα νέων ἀνθρώπων καὶ μιὰ πολυπληθὴς μοναστικὴ Ἀδελφότητα μὲ τὸν Πνευματικὸ τῆς ζήτησαν ἀπὸ τὸν Σεβασμιώτατο νὰ τοὺς μιλήση γιὰ τὴν νηπτικὴ παράδοση. Καὶ μιὰ τρίτη «σύναξη» πραγματοποιήθηκε στοὺς διαδρόμους τοῦ ἀεροδρομίου, ἔξω ἀπὸ τὸ ἐκκλησάκι, ὅπου ὄρθιοι, γιὰ μιάμιση περίπου ὥρα, ἄκουγαν τὶς ἀπαντήσεις στὰ ἐρωτήματά τους.

Ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα

Ἔξω ἀπὸ τὸν Καθεδρικὸ Ναὸ τοῦ Ἰασίου, περάσαμε, συνοδεύοντας τὸ τίμιο λείψανο, ἀπὸ ἕναν ὑπαίθριο διάδρομο ποὺ σχημάτιζαν οἱ ἀμέτρητοι ἱεροφορεμένοι Ἱερεῖς ποὺ κρατοῦσαν στὰ χέρια τους λαμπάδες. Σὲ λίγο θὰ σχημάτιζαν τὴν πομπὴ γιὰ τὴν «ὁδὸ τῶν Ἁγίων», ὅπως ὀνομάζουν τὴν λιτανεία τῶν δύο λειψάνων μέσα στὴν πόλη τοῦ Ἰασίου. Ἕνας μᾶς χαμογέλασε ἐκφραστικά. Τὸν χαιρετίσαμε ρουμανικά: «Doamne ajuta». «Ὁ Κύριος», μᾶς ἀπάντησε «Καλῶς ἤλθατε». «Ἑλληνομαθής;». «Ἕλληνας! Εἶμαι ἀπὸ τὴν Μητρόπολη Κ. Ἔρχομαι κάθε χρόνο στὴν μνήμη τῆς ἁγίας Παρασκευῆς τὴν εὐλαβούμαστε πολύ»!

Ἡ λειψανοθήκη

Στὸ Ἰάσιο τὸ χέρι τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου μεταφέρθηκε μέσα στὴν παλαιὰ φθαρμένη ἀργυρὴ λειψανοθήκη του, ποὺ εἶναι ὅμως ἕνα κειμήλιο ἔργο τέχνης τοῦ ἔτους 1792 μὲ 36 πολυπρόσωπες σκαλισμένες παραστάσεις ἀπὸ τὴν ζωὴ τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Παναγίας καὶ πρόσωπα ἁγίων, μὲ μιὰ ἁγιογραφία τῆς Ἁγίας Τριάδος, τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου καὶ τῆς ἁγίας Παρασκευῆς στὸ ἐσωτερικό του ἄνοιγμα μὲ ζεστὰ χρώματα, ποὺ ἔχουν γίνει ἀκόμα πιὸ ἑλκυστικὰ ἀπὸ τὸν χρόνο, καὶ μὲ ἕνα σκοῦρο πορφυρὸ πανί, πάνω στὸ ὁποῖο ἀκουμπᾶ τὸ πρόσφατα ἐπιχρυσωμένο χέρι-λειψανοθήκη τοῦ ἁγίου. Ὅμως, λόγῳ τῆς λαμπρότητος τῆς πανηγύρεως καὶ λόγῳ –σκέπτομαι– τοῦ ἰδιαιτέρου τρόπου ποὺ προσκυνοῦν οἱ Ρουμάνοι τὰ λείψανα, ἀκουμβῶντας χείλη, πρόσωπο, χέρια πάνω τους, τὸ χέρι τοῦ ἁγίου τοποθετήθηκε σὲ μεγαλύτερη, νεώτερη καὶ λαμπρότερη ἐξωτερικὴ λειψανοθήκη, μὲ ἕνα γυαλὶ νὰ καλύπτη τὴν λειψανοθήκη, τὸ ὁποῖο τελικὰ ἄλλαξε καὶ αὐτὸ μὲ ἄλλη λάρνακα ξύλινη μὲ γυαλὶ ἀπὸ πάνω κομμένο κυκλικά, γιατί οἱ πιστοὶ ἤθελαν νὰ φιλοῦν μὲ τὰ χείλη τους τὸ λείψανο.

Τὸ ἔνδυμα τῆς ὁσίας Παρασκευῆς

Ἐπίσης, ἐντύπωση ἔκανε ἡ ἔνδυση τοῦ λειψάνου τῆς ὁσίας Παρασκευῆς μὲ χρυσοκέντητο ὕφασμα. Κάποιοι Ἱερεῖς ἐκεῖ μᾶς διαβεβαίωσαν ὅτι οἱ ἴδιοι ὅταν ἀλλάζουν τὸ ἔνδυμα τοῦ λειψάνου τὸ βλέπουν καὶ τὸ ἀσπάζονται. Καὶ ἐδῶ ἡ ἀπάντηση στὴν ἀπορία μας δόθηκε ὅταν εἴδαμε πῶς τὸ ἀσπαζόταν ὁ κόσμος –μετὰ ἀπὸ πολύωρη ἀναμονὴ στὴν σειρά: ἔπεφτε πάνω του καὶ τὸ φιλοῦσε καὶ ἀκουμποῦσε τὸ πρόσωπό του καὶ ἔβαζε διάφορα ἀντικείμενα –κομποσχοίνια, ρολόγια, μαντήλια κλπ.– πάνω του γιὰ νὰ εὐλογηθοῦν, κάτι ποὺ ἔκανε ἀπαραίτητη τὴν χρήση τοῦ χρυσοκέντητου καλύμματος.

«Ὁδὸς τῶν Ἁγίων»

Ἡ λιτανεία τῆς ὁσίας Παρασκευῆς τῆς Ἐπιβατινὴς καὶ τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου στὸ Ἰάσιο ἦταν συμμετοχική. Δηλαδὴ ὁ λαὸς συμμετεῖχε, δὲν ἀκολουθοῦσε ἁπλῶς. Μπροστὰ πήγαιναν οἱ Ἰερόπαιδες καὶ οἱ Ὑποδιάκονοι κρατῶντας δύο τεράστιες εἰκόνες τῶν δύο ἁγίων. Ἰερόπαιδες κρατοῦσαν λάβαρα, λαμπάδες, φαναράκια, ἑξαπτέρυγα, ὑπερμεγέθη θυμιατὰ ποὺ γέμιζαν τὴν ἀτμόσφαιρα λιβάνι. Ἦταν παιδιὰ τοῦ Λυκείου καὶ μεγαλύτεροι. Οἱ Ἱερεῖς, ὁμοιόμορφα ἱεροφορεμένοι, πλαισίωναν τὰ ἱερὰ Λείψανα σὲ δύο μακρυὲς σειρὲς κρατῶντας μεγάλες λαμπάδες στὰ χέρια τους. Δὲν ὑπῆρχαν φιλαρμονικές, ἀφοῦ μιὰ πολυμελὴς νεανικὴ χορωδία ἔψαλε τροπάρια σὲ βυζαντινὸ μέλος καὶ συνέψαλε ὅλος ὁ λαός. Κάπου κάπου ἔψαλαν καὶ στὰ ἑλληνικά, τὸ «Τρισάγιο» καὶ τὸ «Σῶσον, Κύριε, τὸν λαόν σου». Ἔμοιαζε μὲ μιὰ σεμνὴ «διαδήλωση» τῆς πίστης τους μέσα στὸν κόσμο.

Doamne ajuta!

Ὁ τρόπος ποῦ ζητοῦν, ὄντως ζητοῦν, εὐλογία οἱ Ρουμάνοι ποικίλει. Ὅταν συναντήσουν ἕναν Κληρικό, σκύβουν τὸ κεφάλι καὶ περιμένουν νὰ τοὺς εὐλογήση μὲ τὸ χέρι του πάνω στὸ κεφάλι τους καὶ μετὰ τοῦ τὸ ἀσπάζονται. Ὅταν ὁ Ἀρχιερέας βγαίνη ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία μετὰ τὴν τέλεση κυρίως τῆς θείας Λειτουργίας, τότε τὸν περιμένουν, σχηματίζουν ἕναν διάδρομο ἀπ' ὅπου θὰ περάση καὶ προσπαθοῦν νὰ τὸν ἀκουμπήσουν γιὰ νὰ λάβουν εὐλογία. Ὅσοι εἶναι πιὸ ὑπομονετικοί, ἔχουν λάβει τὴν πρώτη θέση καὶ προσπαθοῦν νὰ ἀσπασθοῦν τὸ χέρι του, τὸ ἐγκόλπιό του, τὰ ἄμφιά του. Ζητοῦν εὐλογία ὅλες οἱ ἡλικίες: μητέρες μὲ τὰ παιδιά τους, ἡλικιωμένοι, μεσήλικες, νέοι, παιδιά, καὶ ὅλες οἱ τάξεις: «Doamne ajuta!» (Ὁ Κύριος νὰ βοηθήση!).

Ἡ φιλομάθεια καὶ παιδεία τῶν Ρουμάνων

Δὲν γνωρίζω ἂν αὐτὸ ἰσχύη γιὰ τὸ σύνολο τοῦ λαοῦ, ἀλλὰ τοὐλάχιστον τὰ πρόσωπα ποὺ συναντήσαμε καὶ συντάμε ἄλλες φορὲς ποὺ πηγαίνουμε στὴν Ρουμανία, μᾶς πείθουν ὅτι οἱ Ρουμάνοι γενικὰ καὶ εἰδικότερα οἱ Κληρικοὶ εἶναι εὐπαίδευτοι καὶ φιλομαθεῖς. Ἀρχίζοντας ἀπὸ τὸν Πατριάρχη Δανιήλ, τὸν Μητροπολίτη Μολδαβίας Θεοφάνη, τοὺς ἄλλους Ἀρχιερεῖς, Κληρικοὺς ποὺ συναντήσαμε κλπ., ἔχουν τελειώσει τοὐλάχιστον τὴν Θεολογικὴ Σχολὴ καὶ ἔχουν μεταπτυχιακὲς καὶ διδακτορικὲς σπουδὲς σὲ ἄλλες Ὀρθόδοξες κυρίως χῶρες, γι' αὐτὸ καὶ γνωρίζουν ἄριστα τοὐλάχιστον μία καὶ δύο ξένες γλῶσσες. Γνωρίζουν τὴν ἐκκλησιαστικὴ μουσικὴ καὶ τὸ τελετουργικὸ τυπικό, ποὺ ἔχει κάποιες διαφορὲς ἀπὸ τὸ δικό μας, δείχνουν σεβασμὸ στοὺς ἐκκλησιαστικοὺς θεσμούς, τηροῦν τοὺς νόμους, πειθαρχοῦν στὴν ἐξουσία τῆς Πατρίδος τους, καὶ γενικὰ δίνουν τὴν ἐντύπωση ἀνθρώπων ποὺ σέβονται τὴν παράδοσή τους καὶ συγχρόνως ἀγαποῦν τὴν μάθηση καὶ ἔχουν ἐνδιαφέροντα. Μὲ ἁπλὰ λόγια, ἂν καὶ πιὸ πτωχοί, δείχνουν πιὸ συγκροτημένοι, φιλομαθεῖς καὶ σεβαστικοί.

Συνθῆκες

Οἱ συνθῆκες τῆς διαμονῆς μας ἦταν ἄριστες, ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς προετοιμασίας καὶ φιλοξενίας ποὺ παρεῖχε ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Μολδαβίας. Ὅμως τὸ ὅλο πρόγραμμα, ἡ ἀλλαγὴ περιβάλλοντος, οἱ συναναστροφὲς μὲ ἀδελφοὺς Ρουμάνους καὶ ἡ θέλησή μας νὰ δοῦμε καὶ νὰ γευθοῦμε καλύτερα τὶς ἐκδηλώσεις εὐλάβειας τοῦ λαοῦ, εἶχαν ὡς ἀποτέλεσμα νὰ ἔχουμε λίγες ὧρες γιὰ ὕπνο, ἀλλὰ καὶ νὰ ἀντιμετωπίσουμε τὸ κρύο στοὺς ἐξωτερικοὺς χώρους, μάλιστα δὲ στὴν ὑπαίθρια θεία Λειτουργία, ποὺ διήρκησε πάνω ἀπὸ τρεὶς ὧρες σὲ θερμοκρασία κοντὰ στὸ μηδέν. Τὸ δεχθήκαμε ὅμως καὶ αὐτὸ ὡς ἀπαραίτητο μέρος τοῦ προσκυνήματος, μιὰ θυσία τοῦ σώματος, ποὺ θὰ ἔκανε ἀνεξίτηλες τὶς νέες ἐμπειρίες.

«Ὁ Ὧν»

Πολὺ συχνὰ βλέπει κανεὶς ἑλληνικὲς ἐπιγραφὲς στὶς ἱερὲς εἰκόνες καὶ τὶς τοιχογραφίες. Μερικὲς μάλιστα, ὅπως: Ὁ Ὧν, Μήτηρ Θεοῦ, κ.ἄ. εἶναι γραμμένες μονίμως στὰ ἑλληνικά. Στὴν ὅλη ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ βλέπει κανεὶς τὶς ἐπιρροὲς ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ Ὀρθοδοξία, ἀπὸ τὴν πρώιμη βάπτιση τοῦ ἑλληνισμοῦ στὸν Χριστιανισμό. Ἀκούει βυζαντινὴ μελωδία, μερικὲς φορὲς τροπάρια στὰ ἑλληνικά, εὐλάβεια σὲ ἁγίους ποὺ γέννησε ἡ ἑλληνικὴ γῆ, εὐλάβεια στὴν Χριστιανικὴ Κωνστατινούπολη καὶ τὴν ἁγιοτόκο Μικρὰ Ἀσία. Συγχρόνως συγκρίνει τὴν εὐλάβεια τοῦ ρουμανικοῦ λαοῦ μὲ τὴν νεοπλουτίστικη διάθεση καὶ ἀγνωμοσύνη τῶν Νεοελλήνων. Καὶ ἀπ' ὅλα αὐτὰ αἰσθάνεται: κρυφὴ ὑπερηφάνεια, γιὰ τὴν δόξα τῆς Ρωμηοσύνης χαρά, γιατί βλέπει τὴν δυναμικὴ τῆς ὀρθοδόξου παραδόσεως νὰ θάλλη σὲ ἄλλα μέρη τῆς γῆς λύπη γιὰ τὴν σημερινὴ πνευματικὴ ξηρασία τῆς ἁγιοτόκου ἑλληνικῆς γῆς.

Ἡ ὁμιλία γιὰ τὸν π. Ἰωάννη Ρωμανίδη

Ἡ ὁμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου στὴν Αἴθουσα τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Ἰασίου γιὰ τὴν Θεολογία τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη ἦταν μιὰ μυσταγωγία. Ὁ π. Κωνσταντῖνος Στούρζου, καθηγητής, σύμβουλος τῆς Ἱερὰς Μητροπόλεως Μολδαβίας στὸν τομέα πολιτισμοῦ καὶ ἐνημέρωσης, ὑπεύθυνος γιὰ τὴν διοργάνωση τῆς διάλεξης, ὅταν ἐρωτήθηκε ἀπὸ τὸν Σεβασμιώτατο πόση ὥρα εἶχε στὴν διάθεσή του νὰ ὀμιλήση στοὺς φοιτητὲς καὶ ἀκροατές, ἀπάντησε: «Ὅσο θέλετε. Δὲν ὑπάρχει ὅριο. Ὁ κόσμος διψᾶ νὰ ἀκούση!». Ἡ ὁμιλία περιελάμβανε σύντομο βίο καὶ πολιτεία τοῦ π. Ἰωάννου, ἱστορία, ἀνακοινώσεις νέων ἄγνωστων μέχρι τότε στοιχείων, ἀναφορὰ σὲ μεγάλες θεολογικὲς προσωπικότητες, συμπυκνωμένη θεολογικὴ ἀνάλυση, νηπτικὴ διδασκαλία κλπ. Ἀπευθυνόταν στὸν ὅλο ἄνθρωπο, τόσο στὸ μυαλό, ὅσο καὶ στὴν καρδιά. Μποροῦσες νὰ προσλαμβάνης στοιχεῖα, ἀλλὰ καὶ νὰ προσεύχεσαι. Ἦταν θεολογική, μυσταγωγικὴ ἀγρυπνία.

Αὐτόγραφα

Δεκατέσσερα, μέχρι στιγμῆς, βιβλία τοῦ Σεβασμιωτάτου ἔχουν μεταφρασθῇ στὰ ρουμανικὰ καὶ ἑτοιμάζονται ἤδη δυό-τρία ἀκόμη ἀπὸ Ρουμάνους μεταφραστές. Μιὰ ὁλόκληρη προθήκη καταλαμβάνουν στὰ θρησκευτικὰ βιβλιοπωλεῖα, μάλιστα δὲ στὸ βιβλιοπωλεῖο τῆς Ἱερὰς Μητροπόλεως Μολδαβίας, ἡ ὁποία ἐξέφρασε τὸ ἐνδιαφέρον γιὰ τὴν μετάφραση καὶ ἔκδοση ὅλων τῶν βιβλίων τοῦ Σεβασμιωτάτου. Τρία βιβλία ποὺ εἶχε ἐκδόσει ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη ἐξαντλήθηκαν τὸ βράδυ ἐκεῖνο τῆς ὁμιλίας καὶ πέρασαν στὰ χέρια τῶν ἀναγνωστῶν, οἱ ὁποῖοι γιὰ πάνω ἀπὸ μία ὥρα περίμεναν ὑπομονετικὰ νὰ λάβουν αὐτόγραφο ἀπὸ τὸν συγγραφέα, τὸν ὁποῖον θεωροῦν πλέον καὶ δικό τους διδάσκαλο. Πιστεύουμε ὅτι διαβάζουν καὶ ἀκοῦνε σὲ αὐτὰ τὴν φωνὴ τῶν Πατέρων, ποὺ εἶναι φωνὴ τοῦ Εὐαγγελίου, φωνῆ τοῦ Χριστοῦ, ποὺ κτυπᾶ σὲ κάθε γενιὰ τὶς θύρες τῶν καρδιῶν: «ἂν τὶς ἀκούση καὶ ἀνοίξη τὴν θύραν» τῆς καρδιᾶς τοῦ καὶ ἐγγράψη καὶ ἐφαρμόση τοὺς σωστικοὺς καὶ πάντα νεανικούς τους λόγους.

Α.Κ.