Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ μηνός: Ὅσιος Ἰωάννης ὁ ἐν τῷ φρέατι. 30 Μαρτίου

Πρωτοπρεσβυτέρου π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Ὁ ὅσιος Ἰωάννης ἀσκήθηκε στὴν ἔρημο καὶ μάλιστα τὰ τελευταῖα δέκα χρόνια τῆς ζωῆς του τὰ πέρασε μέσα σὲ ἕνα ξηρὸ πηγάδι (φρέαρ), καὶ γι’ αὐτὸ ἔμεινε γνωστὸς στὴν ἱστορία ὡς ὁ ὅσιος Ἰωάννης ὁ ἐν τῷ φρέατι. Σὲ σχετικὰ νεαρὴ ἡλικία, ἀφοῦ ἔλαβε τὴν εὐχὴ τῆς μητέρας του, ἔφυγε στὴν ἔρημο. Ἀργότερα, μὲ τὴν εὐλογία τοῦ Γέροντά του κατέφυγε στὰ ἐνδότερα τῆς ἐρήμου καὶ ἐκεῖ βρῆκε ἕνα ξηρὸ πηγάδι γεμᾶτο σκορπιούς, φίδια καὶ διάφορα ἄλλα ἑρπετά. Προσευχήθηκε θερμὰ στὸν Θεὸ καὶ κατέβηκε στὸ πηγάδι. Ἄγγελος Κυρίου τὸν βοήθησε νὰ κατεβῇ καὶ μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ τὰ ἰοβόλα θηρία δὲν τὸν πείραξαν. Ἐκεῖ παρέμεινε προσευχόμενος δέκα ὁλόκληρα χρόνια, μέχρι τὴν κοίμησή του, καὶ ἐλάμβανε τροφὴ τὴν ὁποία ἔδινε στὸν Γέροντά του ἄγγελος Κυρίου.

Ὅταν ἦλθε ἡ ὥρα νὰ καλέση ὁ Κύριος τὸν ὅσιο Ἰωάννη στὰς αἰωνίους μονάς, ἄγγελος Κυρίου ὁδήγησε τὸν ἐρημίτη μοναχὸ Χρύσιο στὸ πηγάδι τοῦ ὁσίου. Ἐκεῖνος τοῦ ἐφανέρωσε τὸν σκοπὸ τῆς ἐπισκέψεώς του, ὅτι δηλαδὴ τὸν ἔστειλε ὁ Κύριος γιὰ νὰ ἐνταφιάση τὸ ἀσκητικὸ σῶμα του. Τότε ὁ ὅσιος βγῆκε μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἀπὸ τὸ πηγάδι καὶ διηγήθηκε στὸν Χρύσιο ὅτι ἡ μητέρα του Ἰουλιανή, ἡ ὁποία ἔμεινε χήρα σὲ νεαρὴ ἡλικία, ἦταν εὐλαβὴς γυναῖκα καὶ ἀνέθρεψε αὐτὸν καὶ τὴν ἀδελφή του Θεμιστία «ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσία Κυρίου», ἀλλὰ καὶ προφύλαξε τὰ παιδιά της ἀπὸ τοὺς διῶκτες τῶν Χριστιανῶν. Καὶ παρὰ τὸ ὅτι ἦταν πλούσια σὲ ὑλικὰ ἀγαθά, ἐν τούτοις δίδαξε στὰ παιδιά της ὅτι ὁ ἀληθινὸς πλοῦτος εἶναι ὁ Χριστός, ὁ «πολύτιμος μαργαρίτης». Τέλος, τοῦ μίλησε γιὰ τὴν ζωή του μέσα στὸ πηγάδι, τὸ ὁποῖο ἦταν στὴν πραγματικότητα γι’ αὐτὸν ὁ τάφος του, ἀλλὰ καὶ ὁ ἐπίγειος Παράδεισός του.

Ὅταν ὁ ὅσιος Ἰωάννης περάτωσε τὸν λόγο του, ἐκοιμήθη εἰρηνικὰ καὶ ὁ Χρύσιος ἐνταφίασε τὸ πολύαθλο σῶμα του κοντὰ στὸ πηγάδι. Δίπλα στὸν τάφο του ἐφύτεψε ἕναν φοίνικα καὶ τότε συνέβη τὸ ἑξῆς θαυμαστὸ γεγονός. Ὁ φοίνικας μεγάλωσε ἀμέσως καὶ ἔγινε τέλειο δένδρο, ἄνθισε καὶ ἔκανε καρπούς. Ὁ Χρύσιος ὅταν εἶδε τὸ θαῦμα ἐδόξασε τὸν Θεό, ὁ ὁποῖος ἀντιδοξάζει αὐτοὺς ποῦ μὲ τὸν τρόπο τῆς ζωῆς τους γίνονται αἰτία νὰ δοξάζεται τὸ πανάγιο ὄνομά Του. Καὶ ἐνῷ προσευχόταν, πνεῦμα Κυρίου τὸν ἥρπασε καὶ τὸν ἔφερε στὸν τόπο ὅπου ἡσύχαζε.

Ὁ βίος καὶ ἡ πολιτεία τοῦ ὁσίου Ἰωάννου μᾶς δίνουν τὴν ἀφορμὴ νὰ τονίσουμε τὰ ἀκόλουθα:

Πρῶτον. Ἡ ἄσκηση, ἡ προσευχὴ καὶ ἡ μετοχὴ στὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, κυρίως δὲ στὸ Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, εἶναι ὁ τρόπος ζωῆς ποῦ διδάσκει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ἡ ἄσκηση δὲν εἶναι αὐτοσκοπός, ἀλλὰ μέσον ποῦ ὁδηγεῖ στὸν σκοπό. Ὁ σκοπὸς τῆς ἀσκήσεως εἶναι ἡ θανάτωση τοῦ σαρκικοῦ φρονήματος καὶ ὄχι τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, ἡ μεταμόρφωση τῶν παθῶν καὶ ἡ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι γνώση τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ ἕνωση μαζί Του. Δηλαδή, οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ δὲν εἶναι σωματοκτόνοι, ἀλλὰ παθοκτόνοι, ἐπειδὴ τὸ σῶμα δὲν εἶναι κάτι τὸ κακὸ καὶ ἑπομένως ἀπόβλητο, δὲν εἶναι ἡ φυλακὴ τῆς ψυχῆς, ἀλλὰ εἶναι ὁ «ναὸς τοῦ ἐν ἡμῖν Ἁγίου Πνεύματος» καὶ «ὅστις τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ φθείρει, φθερεῖ τοῦτον ὁ Θεός». Ἐπίσης, ἡ ἄσκηση (νηστεία, ἀγρυπνία, γονυκλισίες κ.λ.π.) χωρὶς τὴν προσευχὴ δὲν ὠφελεῖ τὸν ἄνθρωπο, ἐπειδὴ διὰ τῆς προσευχῆς ἀνοίγεται ἡ καρδιὰ καὶ εἰσέρχεται σὲ αὐτὴν τὸ φὼς τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ. Ἄλλωστε, καὶ τὰ δαιμόνια ἀγρυπνοῦν καὶ νηστεύουν, ἀφοῦ δὲν ἔχουν σῶμα, ἀλλὰ αὐτὸ δὲν τὰ ὠφελεῖ ἐπειδὴ δὲν μετανοοῦν καὶ δὲν προσεύχονται. Ἑπομένως, ἡ νηστεία χωρὶς τὴν προσευχὴ εἶναι «δαιμόνων ἐφεύρημα», κατὰ τὸν ἅγιο Μάξιμο τὸν Ὁμολογητή.

Ὑπάρχουν Χριστιανοὶ οἱ ὁποῖοι συνηθίζουν νὰ νηστεύουν καθ’ ὅλη τὴν περίοδο τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, τὴν ὁποία διανύουμε, χωρὶς ὅμως νὰ προσεύχονται ἢ χωρὶς νὰ αὐξάνουν τὸν χρόνο καὶ τὴν ἔνταση τῆς προσευχῆς τους, ἀλλὰ καὶ χωρὶς νὰ μετέχουν στὶς ἀκολουθίες ποῦ ἔχει ὁρίσει ἡ Ἐκκλησία νὰ τελοῦνται κατὰ τὴν περίοδο αὐτή, ὅπως εἶναι τὸ Μ. Ἀπόδειπνο, ὁ Μ. Κανών, ἡ Προηγιασμένη θεία Λειτουργία, οἱ Χαιρετισμοί. Ἡ ἐγκράτεια καὶ ἡ νηστεία, ὅμως, δὲν εἶναι δίαιτα γιὰ τὴν ἀπώλεια σωματικοῦ βάρους, ἀλλά, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν προσευχὴ καὶ τὴν ἀγάπη, ἀποτελοῦν μέσα θεραπείας τοῦ ἀνθρώπου, γιὰ νὰ μπορέση νὰ βιώση τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ ὡς φὼς (Παράδεισος) καὶ ὄχι ὡς φωτιὰ (Κόλαση). Ἀλλὰ καὶ τὰ πνευματικὰ χαρίσματα χορηγοῦνται σὲ αὐτοὺς ποῦ ζοὺν μὲ ἄσκηση, καὶ προσευχή. Σὲ ἕνα τροπάριο ποῦ ἀναφέρεται στοὺς ὁσίους ἀναγράφονται μεταξὺ τῶν ἄλλων καὶ τὰ ἑξῆς: «Νηστεία, ἀγρυπνία, προσευχή, οὐράνια χαρίσματα λαβῶν». Βεβαίως, ἐννοεῖται ἐδῶ καὶ ἡ μετοχὴ στὸ μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, ἀφοῦ νηστεύουμε καὶ ἀγρυπνοῦμε γιὰ νὰ κοινωνήσουμε. Ἄλλωστε, τὸ ἀποκορύφωμα τῆς ἀγρυπνίας εἶναι ἡ θεία Λειτουργία.

Δεύτερον. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἔχη μέσα τοῦ τὴν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τότε τὸν σέβονται καὶ αὐτὰ τὰ ἰοβόλα θηρία καὶ κάθονται δίπλα του σὰν ἄκακα ἀρνάκια. Ὅπως ὁ Προφήτης Δανιήλ, ὅταν ρίφθηκε μέσα στὸν λάκκο μὲ τὰ πεινασμένα λιοντάρια, ἔμεινε ἀβλαβής, τὸ ἴδιο ἀβλαβὴς ἔμεινε καὶ ὁ ὅσιος Ἰωάννης, ὅταν κατέβηκε μέσα στὸ ξηρὸ πηγάδι μὲ τοὺς σκορπιοὺς καὶ τὰ φίδια. Ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ εὐλογία τοῦ Γέροντά του τὸν φύλαξαν ἄτρωτο. Πολλοὶ ἀσκητὲς ἔφθασαν σὲ «ἀκραῖες» μορφὲς ἀσκήσεως, ἀλλὰ τὸ ἔκαναν ἀπὸ μεγάλη ἀγάπη γιὰ τὸν Θεό. Ἄλλωστε, ἡ τέλεια ἀγάπη εἶναι ταυτόσημη μὲ τὴν θυσία καὶ ὅποιος τὴν ἀπέκτησε αὐτὸς ἀποτελεῖ τὴν μεγαλύτερη εὐλογία γιὰ ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα, ἀφοῦ προσεύχεται ἀδιάλειπτα γιὰ ὅλον τὸν κόσμο. Καὶ ἐπειδὴ ἡ τέλεια ἀγάπη συνοδεύεται ἀπὸ τὴν ἐσωτερικὴ εἰρήνη, γι’ αὐτὸ καὶ κοντὰ του εἰρηνεύουν χιλιάδες ἄνθρωποι, κατὰ τὸν λόγο τοῦ ὁσίου Σεραφεὶμ τοῦ Σαρώφ.

Αὐτὸ ποὺ κατὰ πρῶτο καὶ κύριο λόγο λείπει σήμερα ἀπὸ τὴν σκληρὴ καὶ ταραγμένη ἐποχή μας εἶναι ἡ αὐθεντικὴ ἀγάπη καὶ ἡ ἐσωτερικὴ εἰρήνη, ποῦ ἔχουν τὴν δύναμη νὰ προσφέρουν στὸν σύγχρονο πονεμένο ἄνθρωπο τὴν γλυκύτητα τῆς στοιχειώδους ἀνθρωπιᾶς, τὴν παρηγοριά, τὸ χαμόγελο καὶ τὴν ἐλπίδα.