Ἐπίκαιροι Σχολιασμοί: Μιμητὲς τοῦ "Παραβάτη"

Πρωτοπρεσβύτερου Θωμᾶ Βαμβίνη

Στίς μέρες μᾶς ξαναζοῦν οἱ ἀπόψεις τοῦ Ἰουλιανοῦ του παραβάτη. Ἔχει ἐμφανισθεῖ στή χώρα μᾶς μιά νεοειδωλολατρική κίνηση, συνδεδεμένη μέ ρατσιστικές ἀπόψεις, ἡ ὁποία συνδέει τόν Ἑλληνισμό μέ τήν εἰδωλολατρία καί θεωρεῖ τόν Χριστιανισμό ξένο καί ἐχθρό του Ἑλληνισμοῦ. Ὁ Χριστιανισμός γι’ αὐτούς εἶναι μιά Ἑβραϊκή αἵρεση, πού δέν ἁρμόζει στούς Ἕλληνες, τούς κληρονόμους τοῦ μεγάλου ἀρχαιοελληνικοῦ πολιτισμοῦ. Προσπαθοῦν μάλιστα νά ἀποδώσουν στόν Χριστιανισμό στοιχεῖα τελείως ἀντίθετα μέ τήν διδασκαλία καί τήν ζωή πού προτείνει, καί πού βίωσαν καί βιώνουν ὅλα τα πραγματικά μέλη του. Παρουσιάζεται ὡς ὁ αἱμοσταγής διώκτης τῶν εἰδωλολατρῶν καί τῶν αἱρετικῶν, ἀποδίδοντας σ’ αὐτόν ἀντιχριστιανικές πολιτικές ἀποφάσεις αὐτοκρατόρων, στίς ὁποῖες ἀντιδροῦσαν οἱ Ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας.

Ὡς ἐπιχείρημα γιά τήν μεγάλη ἀπόσταση μεταξύ Χριστιανισμοῦ καί Ἑλληνισμοῦ χρησιμοποιοῦν τήν ταύτιση ἀπό τήν Ἁγία Γραφή καί τούς ἁγίους Πατέρες τοῦ Ἑλληνισμοῦ μέ τήν εἰδωλολατρία. Ὡς παράδειγμα φέρνουν τήν κατηγορία “ἐπί ἑλληνισμώ”, ἡ ὁποία ἀποδιδόταν ἀπό τήν Ἐκκλησία σ’ αὐτούς πού λάτρευαν τό Δωδεκάθεο, μέ τίς διάφορες προσαυξήσεις του καί σ’ αὐτούς πού ἀναμίγνυαν στοιχεῖα τῆς φιλοσοφίας καί μεταφυσικῆς μέ τήν πίστη τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ καταδίκη της φιλοσοφίας ἀπό τήν Ἐκκλησία προβάλλεται ἀπό τούς νεοειδωλολάτρες ὡς σκοταδισμός καί ὀπισθοδρόμηση καί οἱ Χριστιανοί ὡς ἄνθρωποι πού εἶναι ἐναντίον τῆς προόδου, σκοτεινοί καί φανατικοί.

Οἱ νεοειδωλολάτρες, βέβαια, γιά νά ὑπάρξη κάποιος σοβαρός διάλογος μαζί τους καί ὄχι μόνο τηλεοπτικά σόου γιά κατανάλωση, πρέπει νά κάνουν σαφεῖς τίς βασικές ἀρχές τῆς πίστης τους. Στηρίζονται στήν θεογονία τοῦ Ἡσιόδου, στήν θεολογία τοῦ Πλάτωνα, στήν μεταφυσική του Ἀριστοτέλη, σέ ἕνα συνονθύλευμά τους, σέ κάτι ἄλλο; Θά πρέπη ἐπίσης νά διαβάσουν τήν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας ἀμερόληπτα καί χωρίς τό πάθος πού γεννήθηκε μέσα τους πιθανῶς ἀπό κάποιες τραυματικές ἐμπειρίες, πού εἶχαν μέσα στήν Ἐκκλησία τῶν πατέρων τους, τίς ὁποῖες δέν κατάφεραν ὠριμάζοντας νά ξεπεράσουν.

Ἀπέναντί σε αὐτές τίς ἀπόψεις, σέ αὐτόν τόν νέο κίνδυνο πού μπορεῖ μελλοντικά νά ἀποδειχθῆ μεγάλος, ἄν λάβουμε ὑπόψη τίς ρατσιστικές κινήσεις πού ἀνθοῦν στήν δυτική Εὐρώπη, θά σημειώσω ἐπιγραμματικά ὁρισμένες βασικές θέσεις.

1. Ὁ Χριστιανισμός δέν ἀπέρριψε τήν ἔρευνα καί τήν ἐπιστήμη τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων, ἀλλά τά εἴδωλα, τήν μεταφυσική, δηλαδή τήν διδασκαλία τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων φιλοσόφων γιά τήν προΰπαρξη τῶν ψυχῶν, τίς ἰδέες, τήν μετενσάρκωση, τήν δημιουργία ἀπό προϋπάρχουσα ὕλη καί ὄχι “ἐξ οὐκ ὄντων” κ.τ.λ., καί δίδαξε ὅτι ἡ δημιουργία δέν προέρχεται ἀπό μιά πτώση ἀπό τόν κόσμο τῶν ἰδεῶν καί ἡ ὕλη δέν εἶναι τίποτε τό κακό, οὔτε τό σῶμα εἶναι φυλακή τῆς ψυχῆς, ἀλλά ὅλη ἡ δημιουργία προέρχεται ἀπό θετική ἐνέργεια τοῦ θεοῦ. Ἀπό “τά χέρια τού” βγῆκε “καλή λίαν”, εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς πανσοφίας καί τῆς ἀγάπης του. Ὁ Χριστιανισμός δέν ἦταν ἐναντίον τῆς μελέτης τῶν ἀρχαίων φιλοσόφων “διά παίδευσιν”. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ θεολόγος στηλίτευσε τήν ἀπόφαση τοῦ Ἰουλιανοῦ του παραβάτη, πού ἀπαγόρευσε στούς Χριστιανούς νά φοιτοῦν στίς σχολές τῆς ἐποχῆς ἐκείνης καί νά μορφώνονται.

2. Ὁ Ἑλληνισμός μέ τήν δράση τῶν μεγάλων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, κυρίως τοῦ 4ου αἰῶνος, ἐκχριστιανίσθηκε καί ἀπαλλάχθηκε ἀπό “τήν περί τῶν νοερῶν καί θείων ἀρχῶν σαφῶς πεπλανημένην δόξαν καί τήν ἐν τοῖς κτίσμασιν μυθολογίαν”. Τά ἀντίστοιχα ἐρωτήματα ἀπαντήθηκαν μέ βάση τήν διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ καί τῶν Ἀποστόλων.Μέ αὐτό τό μεγάλο ἔργο τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ Χριστιανισμός ἔγινε παράδοση καί τῶν ἀπογόνων των ἀρχαίων Ἑλλήνων. Χωρίς νά ταυτίζεται μέ τό ἔθνος μας, ἐμπλούτισε τήν παράδοσή μας μέ τήν ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ. Ἡ πίστη πλέον τῶν Πατέρων μας δέν εἶναι τό Δωδεκάθεο ἤ ἡ κλασσική μεταφυσική, ἀλλά ἡ πίστη τῆς ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.