Ὀρθόδοξη Παράδοση

Ἔχουμε πολλοὶ ἀπὸ μᾶς τὴν γνώμη ὅτι Ὀρθόδοξη Παράδοση εἶναι κάτι ἐξωτερικὸ καὶ ἐπιφανειακό. Ἔχουμε τὴν ἐντύπωση ὅτι οἱ λειτουργικὲς τέχνες, τὰ ἤθη καὶ τὰ ἔθιμα τοῦ λαοῦ, ὁ παλαιὸς τρόπος ζωῆς, ἡ θεολογία καὶ τὸ δόγμα εἶναι αὐτὰ ποὺ λέγονται Ὀρθόδοξη Παράδοση. Καί, βέβαια, δὲν ἀρνούμαστε αὐτὸ τὸ γεγονός. Δὲν ἀρνούμαστε, δηλαδή, ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοση ἐκφράζεται μέσα ἀπὸ τὸ δόγμα καὶ τὶς λειτουργικὲς τέχνες, οἱ ὁποῖες σαφῶς διαφοροποιοῦνται ἀπὸ ἄλλες μορφὲς τέχνης. Ἀλλὰ ἐκεῖ ποὺ διαφωνοῦμε εἶναι, ὅταν βλέπουμε τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση ἐπιφανειακὰ καὶ ἀγνοοῦμε τὸ βάθος της.

Παράδοση θὰ πῆ κάτι ποὺ παραδίδεται. Ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοση συνδέεται μὲ τὴν Ἀποκάλυψη. Ὁ Θεὸς ἀπεκάλυψε τὸν Ἑαυτὸ Του στοὺς ἁγίους καὶ αὐτοὶ παρέδωσαν αὐτὴν τὴν Ἀποκάλυψη μὲ διαφόρους τρόπους, κυρίως διὰ τῆς πνευματικῆς ἀναγεννήσεως, στὰ πνευματικά τους παιδιά. Αὐτὴ ἡ Παράδοση ἐκφράσθηκε μέσα ἀπὸ τὸ δόγμα, τὶς λειτουργικὲς τέχνες καὶ ὅλη τὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωή. Μὲ ἄλλα λόγια Παράδοση εἶναι ἡ ζωὴ τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ κοινωνία μὲ τὸν Θεό, καθὼς ἐπίσης καὶ ὅ,τι συντελεῖ πρὸς τὴν κοινωνία αὐτή.

Γενικὰ μποροῦμε νὰ ὑποστηρίξουμε ὅτι τὰ δόγματα τῆς Ἐκκλησίας, οἱ λειτουργικὲς τέχνες, τὰ ὀρθόδοξα λειτουργικὰ ἤθη καὶ ἔθιμα στηρίζονται πάνω στὴν μέθοδο τῆς ὀρθοδόξου εὐσεβείας, ποὺ εἶναι ἡ κάθαρση, ὁ φωτισμὸς καὶ ἡ θέωση. Αὐτὴ οὐσιαστικὰ εἶναι ἡ ἀσκητικὴ μέθοδος τῆς Ἐκκλησίας. Δόγμα χωρὶς τὴν βάση του, ποὺ εἶναι τὰ στάδια τῆς πνευματικῆς τελειώσεως, εἶναι φιλοσοφία. Τέχνη χωρὶς τὴν θεραπευτικὴ αὐτὴ μέθοδο εἶναι ἁπλῶς αἰσθητική. Καὶ γνωρίζουμε καλὰ ὅτι διαφέρει πολὺ ἡ ἀσκητικὴ ἀπὸ τὴν αἰσθητική. Ἐπίσης ἤθη καὶ ἔθιμα τοῦ λαοῦ ἔξω ἀπὸ τὸ κλίμα τῆς γνησίας θεραπευτικῆς μεθόδου εἶναι ἀνθρώπινα ἤθη καὶ ἔθιμα, ποὺ δὲν σώζουν τὸν ἄνθρωπο.

(Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου, «Τὸ Πολίτευμα τοῦ Σταυροῦ»)