Γεγονότα καὶ Σχόλια: Πείραμα γιὰ τὸ περιτύλιγμα τῆς τέχνης - Οὐ παντός...

Πείραμα γιὰ τὸ περιτύλιγμα τῆς τέχνης

Ἡ εἴδηση ποῦ θὰ σχολιάσουμε μᾶς ἦλθε μέσῳ ἠλεκτρονικοῦ ταχυδρομείου. Ἄναφέρεταί σ’ ἕνα πείραμα ποῦ ὀργανώθηκε ἀπὸ τὴν ἐφημερίδα Washington Post, ὡς μέρος μιᾶς κοινωνικῆς μελέτης, περὶ τοῦ τί ἐκλαμβάνουμε ὡς σημαντικό, τί μᾶς ἀρέσει, καὶ σὲ τί δίνουμε προτεραιότητα.

Γιὰ τὸ πείραμα χρησιμοποιήθηκε ἕνας μεγάλος βιολιστής, ὁ Τζόσουα Μπέλ, ὁ ὁποῖος κάθησε σὲ ἕνα κεντρικὸ σταθμὸ τοῦ μετρό, δίπλα σὲ ἕναν κάδο σκουπιδιῶν καὶ ξεκίνησε νὰ παίζη τὸ βιολί του. Ἔπαιζε γιὰ περίπου 45 λεπτὰ μὲ ἕνα βιολὶ Στραντιβάριους ἀξίας 3,5 ἑκατομμυρίων δολαρίων. Δύο μέρες νωρίτερα ὁ Τζόσουα Μπὲλ ἔπαιξε μὲ τὸ ἴδιο βιολὶ σὲ ἕνα κατάμεστο θέατρο τῆς Βοστώνης, ὅπου ἡ τιμὴ ἑνὸς «φθηνοῦ» εἰσιτηρίου ἦταν 100 δολάρια. Ἐκεῖ ὁ κόσμος τὸν ἄκουγε μὲ προσοχή, κρατῶντας ἀκόμη καὶ τὸν βῆχα του, τὸν θαύμασε καὶ τὸν καταχειροκρότησε.

Στὸ μετρὸ στὰ 45 λεπτὰ ποῦ ἔπαιζε πέρασαν ἀπὸ μπροστά του ἀρκετὲς χιλιάδες ἄνθρωποι (ἦταν ὥρα αἰχμῆς), οἱ περισσότεροι πηγαίνοντας στὴ δουλειά τους. Ἐλάχιστοι τὸν παρατήρησαν. Κανεὶς δὲν τὸν ἀναγνώρισε. Μετρήθηκε ὅτι 6 στοὺς χίλιους στάθηκαν γιὰ νὰ τὸν ἀκούσουν. Πιὸ πολὺ αἰχμαλωτίζονταν ἀπὸ τὴν μουσική του παιδιά, τὰ ὁποία τραβοῦσαν οἱ μητέρες τους γιὰ νὰ πᾶνε στὴν δουλειά τους.

Αὐτὸ τὸ πολὺ χαρακτηριστικὸ πείραμα σχολιάστηκε μὲ ποικίλες προϋποθέσεις. Σὲ μιὰ ἱστοσελίδα γράφηκε: «Πόσο ἐξαρτᾶται ἡ ἀπήχηση τῆς τέχνης ἀπὸ τὴν ἴδια καὶ πόσο ἀπὸ τὸ περιτύλιγμα;... Θαυμάζουμε ἕναν πίνακα στὸν τοῖχο μιᾶς γκαλερὶ — θὰ τὸν ἀναγνωρίζαμε σὲ μιὰ σοφίτα ἢ στὸν τοῖχο ἑνὸς βουλκανιζατέρ; Θὰ διαβάζαμε τὰ κείμενα ποῦ δημοσίευαν μὲ ψευδώνυμο ὁ Τσέχωφ ἢ ὁ Παπαδιαμάντης στὶς ἐφημερίδες μὲ τὴν ἴδια διάθεση μὲ τὴν ὁποία τὰ διαβάζουμε σήμερα, ποῦ ξέρουμε ποιοὶ τὰ ἔγραψαν;».

Πρέπει νὰ ποῦμε ὅτι ὅλα δὲν ἐξαρτῶνται ἀπὸ τὸ περιτύλιγμα, ὅμως καὶ τὸ περιτύλιγμα, οἱ κατάλληλες συνθῆκες, ἔχουν τὴν ἀξία τους. Εἶναι ἀπαραίτητες σὲ μᾶς τοὺς κοινοὺς ἀνθρώπους, προκειμένου νὰ καταλάβουμε ἢ νὰ αἰσθανθοῦμε καὶ νὰ ἀπολαύσουμε ἕνα ἔργο τέχνης. Λειτουργοῦν ὡς εὐγενὴς ὑπόδειξη ποῦ μᾶς ἐμποδίζει νὰ τὸ καταπατήσουμε «ὅπως οἱ χοῖροι τοὺς μαργαρῖτες».

Οὐ παντός...

Ἂν γιὰ τὴν τέχνη εἶναι ἀπαραίτητες οἱ κατάλληλες ἐξωτερικὲς συνθῆκες, πολὺ περισσότερο αὐτὸ ἰσχύει γιὰ τὴν προσευχή, τὸν θεολογικὸ λόγο, τὴν τέχνη τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς.  Ἡ ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ ἀγαπᾶ τὴν ἡσυχία. Δὲν ἀγαπᾶ τὸν ποικίλης προελεύσεως καὶ ποιότητος θόρυβο, μέσα στὸν ὁποῖο ἀγριεύουν τὰ πάθη καὶ ἐκθηριώνονται οἱ Χριστιανοί. Ἡ προσευχὴ ἀγαπᾶ τὴν κατανυκτικότητα τοῦ Ναοῦ καὶ τὴν ἀφάνεια τοῦ «ταμιείου». Καὶ ὁ θεολογικὸς ἐκκλησιαστικὸς λόγος χρειάζεται κατάλληλα ὦτα καὶ ἀνοιχτὲς διαθέσεις γιὰ νὰ ἐκφραστὴ καὶ νὰ ἀκουστή. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ἔλεγε ὅτι «τὸ περὶ Θεοῦ φιλοσοφεῖν δὲν εἶναι τοῦ καθενός..., οὔτε γίνεται πάντοτε, οὔτε σὲ ὅλους, οὔτε γιὰ ὅλα, ἀλλὰ μόνο μερικὲς φορές, καὶ σὲ μερικούς, καὶ ὑπὸ ὁρισμένες προϋποθέσεις».

Εἶναι γεγονὸς ὅτι μέσα στὸ θορυβῶδες ἦθος τῆς γηπεδικῆς κερκίδας, ποῦ ὑποδύεται στὸ πεζοδρόμιο τὴν μορφὴ ἐκκλησιαστικῶν ἀγώνων, δὲν μπορεῖ νὰ γίνη ἀκουστός, οὔτε νὰ καρποφορήση ὁ ἐκκλησιαστικὸς θεολογικὸς λόγος. Ὅσο γιὰ τὴν προσευχή, ἐκεῖ εἶναι ἱεροσυλία νὰ ἀναφέρεται.