Ἐπίκαιροι Σχολιασμοί: Προσωπεῖα καὶ εἰλικρίνεια
τοῦ Πρωτοπρεσβύτερου Θωμᾶ Βαμβίνη
Τό «Τριώδιο» μᾶς κάνει εἰλικρινέστερους; Αὐτό τό ἐπίκαιρο ἐρώτημα δέχεται πολλές ἀπαντήσεις, ἀνάλογα μέ τό τί ἐννοεῖ ὁ καθένας μέ τή λέξη «Τριώδιο».
Γιά τήν Εκκλησία «Τριώδιο» εἶναι τό βιβλίο πού περιέχει τίς ἀκολουθίες ἀπό τήν Κυριακή τοῦ Τελώνου καί Φαρισαίου μέχρι καί τό πρωί τοῦ Μεγάλου Σαββάτου. Πῆρε τήν ὀνομασία του ἀπό τά «τριώδια», δηλαδή τούς κανόνες πού ἀπαρτίζονται ἀπό τρεῖς ὠδές, τά ὁποῖα ἀποτελοῦν τόν κύριο κορμό τοῦ βιβλίου. Κατ’ ἐπέκταση «Τριώδιο» ὀνομάζεται ὅλη ἡ χρονική περίοδος κατά τήν ὁποία ἡ ᾿Εκκλησία ἔχει σέ χρήση τό βιβλίο αὐτό. Εἶναι περίοδος προσευχῆς καί τελωνικοῦ στεναγμοῦ. Πυρήνας του εἶναι ἡ µετάνοια, «ἡ οἰκία κατάγνωσις», ἡ εἰλικρινής δηλαδή γνώση τοῦ ἑαυτοῦ µας καί ἡ αὐτοκαταδίκη µας, πού προκαλεῖ τή δικαίωσή µας ἀπό τό Θεό. Δέν ἔχει τό χαρακτήρα θανατηφόρας ἀπελπισίας. Κυριαρχεῖται ἀπό τήν παντοκρατορική ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Στό βάθος τῆς ἀπόγνωσης καίει ἡ ἐλπίδα. Μία ἐλπίδα ὅμως πού δέν ἔχει περιεχόµενο τήν κοσμική ἐπιβίωση καί ἐξέλιξή µας ἀλλά τήν ὑπέρβαση τοῦ πνευματικοῦ θανάτου, πού εἶναι ἡ ἀλλοτρίωσή µας ἀπό τό Θεό.
Ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ συνδέεται µέ τή γνώση τοῦ ἑαυτοῦ µας. Τό «ἐκκλησιαστικό Τριώδιο» μᾶς ἀνοίγει τό δρόμο γι’ αὐτή τή γνώση. Μᾶς ὁδηγεῖ σέ µιά ὑγιή ἐσωστρέφεια, πού ἀφαιρεῖ ἀπό τό «πρόσωπο» τῆς καρδιᾶς ὅλες τίς µάσκες τῆς ποικιλόµορφης πονηρίας. Μᾶς ἀπαλλάσσει ἀπό τό «εἰδεχθές προσωπεῖο τῶν παθῶν», πού παραμορφώνει τήν ὑπαρξή µας. Ἡ ἐσωστρέφεια τοῦ Τριωδίου, πού ἐκφράζει τόν πυρήνα τῆς ὀρθόδοξης ἄσκησης, εἶναι προὐπόθεση τῆς ἀληθινῆς κοινωνίας. Εἶναι µιά ἐσωστρέφεια μέ κοινωνικές διαστάσεις.
Αὐτό, περιληπτικά, σηµαίνει γιά τήν Εκκλησία ἡ λέξη Τριώδιο. Ὁ πολύς κόσμος, ὅμως, τήν ἔχει φορτίσει μέ ἄλλο περιεχόµενο.
Εἶναι, πράγµατι, περίεργο πῶς αὐτή τήν περίοδο πού ἡ ᾿Ἐκκλησία προσπαθεῖ µέ τήν ἀγωγή της νά ἀφαιρέση τίς µάσκες τοῦ ψεύδους καί τῆς ὑποκρισίας ἀπό τήν ζωή τῶν παιδιῶν της, ὁ κόσμος γλεντᾶ µασκοφορεμένος, κρυμμένος πίσω ἀπό προσωπεῖα, πολλά ἀπό τά ὁποῖα ἁποκαλύπτουν ἐσωτερικές παραμορφώσεις καί έξευτελίζουν τό ἀνθρώπινο πρόσωπο. Θά μποροῦσε νά ἰσχυρισθῆ κανείς, ὅτι ὁ κόσμος θρίσκει τρόπο νά ἀποκαλύψη τά ἐσωτερικά «εἰδεχθὴ προσωπεῖα» του, χωρίς τήν τόλµη πού ἀπαιτεῖ ὁ πόνος τῆς μετάνοιας. Εξωτερικεύει τίς ἐσωτερικές του παραμορφώσεις καί διασκεδάζει. Δείχνει ὅτι δέν εἶναι πρόσωπο, ἀλλά φίλαυτο καί δειλό ἄτομο. Κρύβει τά χαρακτηριστικά τοῦ προσώπου του καί ἀφήνει ἐλεύθερες νά ἐκδηλωθοῦν ὅλες οἱ ἄνομες προθέσεις του. Μπορεῖ νά προκαλή, νά ὑβρίζη, νά διακωμωδῆ ἱερά καί ὅσια κρυμμένος πίσω ἀπό τή μάσκα καί τό ἔθιμο. Αὐτό ἀποτελεῖ τήν ἐξαθλίωση τοῦ ἀνθρώπου.
Πολλοί ὅλα αὐτά τά θεωροῦν εἰλικρίνεια... Ὁπότε γι' αὐτούς τό «κοσµικό Τριώδιο» εἶναι ἕνα ξέσπασμα εἰλικρίνειας. Εἰλικρίνεια, ὅμως, δέν εἶναι ἡ ἐπίδειξη τῶν προσωπείων, ἀλλά ἡ ἀφαίρεσή τους. Ἡ εἱλικρίνεια δέν εἶναι εὔκολη ὑπόθεση. Εἶναι πόνος καί σταυρός, γι' αὐτό ἀπαιτεῖ «ἔμπονη ἀγωγή», σάν καί αὐτή πού προτείνει το «ἐκκλησιαστικό Τριώδιο».
Πάντως, εἶναι γεγονός ὅτι τήν περίοδο αὐτή εἶναι ἔντονη ἡ ἀντίθεση τοῦ «κοσμικοῦ» πνεύματος µέ τό πνεῦμα τὴ ς Ἐκκλησίας. Καί εἶναι, πράγματι, θλιθερό τό πῶς ἡ ἐξαθλίωση τοῦ ἀνθρώπου, ἡ παραμόρφωσή του, θεωρεῖται παράδοση καί πολιτισµός. Εἶναι κάτι πού κρίνει µέ δυσάρεστα ἀποτελέσματα τήν ἑλληνορθόδοξη ποιότητά µας...
- Προβολές: 1283