Ἑνοριακὸς Ναὸς τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς Ναυπάκτου

Ἀρχιμανδρίτου π. Εἱρηναίου Κουτσογιάννη

Στό κέντρο τῆς Ναυπάκτου ὀρθώνεται ἐπιβλητικός ὁ νεόδµητος βυζαντινοῦ ρυθμοῦ ἑνοριακός Ναός τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς. Πρωτοκτίσθηκε στά χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας, μικρό καί ἀπέριττο ἐξωκκλήσι, πού ὁ περίβολός του ἦταν κοιμητήριο.

Ἡ Ἀπελευθέρωση βρῆκε τό ἑξωκκλῆσι αὐτό κατεστραμμένο καί ὁ Διοικητής Ναυπάκτου Ἰωάννης Μελᾶς σέ ἐγγραφό του πρός τήν Κυθέρνηση, µέ ἡμερομηνία 26 Ἰανουαρίου 1891, ζητάει «νά διορθωθῆ ὁ δρόμος ἀπό τήν ἀνατολικήν πύλην µέχρι τῆς νεοκτιθείσης ἐκκλησίας τής Ἁγίας Παρασκευῆς...». Ἑπομένως, ἄν λάβουμε µάλιστα ὑπ ὄψιν ὅτι στὰ 1829 δέν ὑπῆρχε ἄλλος Ναός ἐκτός ἀπό τόν Ἅγιο Δημήτριο, ἡ Αγία Παρασκευή ξανακτίσθηκε στά 1830. Συνέχισε νά παραμένει κοιµητηριακός Ναός, ἀφοῦ τόν ἴδιο χρόνο (1830) ἐτάφη ἐκεῖ ὁ ἰερομόναχος Ἰγνάτιος, στρατιωτικός ἱερέας τῆς χιλιαρχίας τοῦ Κίτσου Τζαβέλλα, ἡ ὁποία ἔλαβε µέρος στήν πολιορκία καί ἅλωση, ἐκεῖ καί ὁ ἡρωϊκός Σουλιώτης πολέμαρχος Νότης Μπότσαρης, ὁ τάφος τοῦ ὁποίου σωζόταν µέχρι τίς ἀρχές τοῦ αἰῶνα µας. Σήµερα μαρμάρινη ἐπιγραφή πού ἐντοιχίστηκε στόν νέο Ναό ἤδη ὑπενθυµιζει: «Ἐδῶ τό 1841 τάφηκε ὁ Σουλιώτης ἥρωας Νότης Μπότσαρης». 

Ὁ ναὸς τοῦ 1830 ἐπέζησε µόνο 33 χρόνια, ἀφοῦ στά 1863 κάηκε καί καταστράφηκε. Ὁ Ανδρέας Καρκαβίτσας, πού περιηγήθηκε τή Ναύπακτο καί τά Κράββαρα τίς τελευταίες δεκαετίες τοῦ περασμένου αἰῶνα, μᾶς δίνει τήν ἑξῆς πληροφορία: «... µία δέ τούτων (ἐκκλησία), ἡ τῆς ᾽Αγίας Παρασκευῆς, µεγάλη καὶ ἀξιόλογος, πρό ὀλίγου καιροῦ ἀπετεφρώθη, ἑνός ἀνημμένου κηρίου παραπεσόντος..». Ἀναφορά γιά κατεστραμμένη ἐκκλησία στή θέση αὐτή κάνει καί ὁ Γερμανός περιηγητής Salvator (1874), δίνοντας μάλιστα κα περιγραφή τῶν ἐρειπίων. 

Τὸ Φθινόπωρο τοῦ 1882 θεμελιώθηκε ὁ νέος Ναός καὶ ἄρχισε ἡ ἀνέγερση, ἡ ὁποία δυστυχῶς σταμάτησε µέ χρέος 5.000 δρχ. στά 1895 καί ἐνῶ οἱ ἐργασίες εἶχαν καλύψει µόνο τό µισό τῆς τοιχοποιῖας τοῦ Ναοῦ. Ἐπτά χρόνια ἀργότερα (1907) ἐπί Μητροπολίτου Σεραφείμ (Δομβοῖτη), οἱ έργασίες συνεχίστηκαν γιά νά ὁλοκληρωθεῖ ὁ Ναός στά 1914. 

Τό ἔτος 1925 ἔγιναν, ἀπό τόν τότε Μητροπολίτη Ναυπακτίας καί Εύρυτανίας Ἀμβρόσιο (Νικολαῖδη), τά ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ αὐτοῦ καί σύµφωνα μέ τήν μαρτυρία τοῦ Λάμπρου Φράγκου (Ἐκκλησιαστικοῦ Συμβούλου στά 1933), «...ἀπό τήν ἡμέραν αὐτήν ἡ Θεία Λειτουργία στήν Ναύπακτο γινόταν τήν µία Κυριακήν στόν Ἅγιον Δηµήτριο καί τήν ἄλλη Κυριακή στήν Αγία Παρασκευή». 

Τό 1933 ἡ Ἁγία Παρασκευή ἔγινε ἀνεξάρτητη ἑνορία µέ ἀπόφαση τοῦ Μητροπολίτη Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας Κωνσταντίνου, ἐφ᾽ ὅσον ἡ Ναύπακτος περιῆλθε ἐκκλησιαστικά γιά ἕνα µικρό χρονικό διάστηµα στό Μεσολόγγι. Πρῶτος ἐφημέριος ὑπῆρξε ὁ ἱερέας ᾿Αθανάσιος Κάρµας καὶ Ἐκκλησιαστικὀς Σύµβουλος οἱ Λάμπρος Φράγκος, Παν. Ἀθανασιάδης, Παναγιώτης Ἀναστασόπουλος καὶ Απόστολος Παῦλος, 

Ἀπὸ τὸ 1947 μέχρι καὶ τό 1992 ὑπηρέτησε στήν ἐνορία τὴς ᾽Αγίας Παρασκευῆς ὁ ἱερέας Δημήτριος Θεοδοσόπουλος. Τό 1968 κατεδαφίστηκε καί ὁ Ναός αὐτός, γιά νά πάρει τή θέση του ὁ σημερινός περικαλλής Ναός, ὁ ὁποῖος ἐγκαινιάσθηκε στίς 6 Ἰουλίου 1978 ἀπό τόν ἀείμνηστο Μητροπολίτη Δαμασκηνό (Κοτζιά).