Κύριο Θέμα: Ἑορταστικές ἐκδηλώσεις στό Θέρμο - Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός καρπός τῆς Ρωμηοσύνης

Ἡ πατρίδα ἑνός μεγάλου ἀνδρός, μιᾶς μεγάλης προσωπικότητος τῆς ἱστορίας ἀποκτᾶ καί αὐτή δόξα ἀπό τήν δόξα τοῦ ἐνδόξου τέκνου της. Οἱ κάτοικοί της νοιώθουν καί αὐτοί λίγο σάν ἥρωες. Γι’ αὐτό καί παρατηρεῖται τό γεγονός ὥστε διάφορες πόλεις νά ἐρίζουν γιά τό ποιά ἐγέννησε καί ἀνάθρεψε ἕνα ἔνδοξο ἄνδρα.

Ἀπό μία ἄποψη τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τούς ἁγίους. Ὅπως ἀναφέρεται καί στά τροπάρια μέ τά ὁποῖα τούς τιμοῦμε “χαίρει”, “εὐφραίνεται”, “ἀγάλλεται”, “χορεύει” ἡ ἐπίγειος πατρίδα τῶν ἁγίων. Χαίρει καί ἀγάλλεται ἡ τοπική Ἐκκλησία, κατά τό ἀποστολικό: “εἴτε δοξάζεται ἕν μέλος, συγχαίρει πάντα τα μέλη” (Ἅ’ Κορ. 26). Ἀλλά ἡ δόξα τήν ὁποία μεταδίδουν οἱ ἅγιοι καί οἱ προφῆτες τοῦ Κυρίου στόν τόπο ὅπου γεννήθηκαν, ἔζησαν, ἐδίδαξαν, μαρτύρησαν δέν εἶναι ἡ κοινωνική - ἀνθρώπινη δόξα, ἀλλά ἡ δόξα μέ τήν ὁποία τούς ἐδόξασε ὁ Κύριος της δόξης, εἶναι ἡ ἄκτιστη χάρη τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, τόν ὁποῖο ἐκήρυξε ὁ πατρο - Κοσμᾶς. Καί αὐτή ἡ δόξα μεταδίδεται ἀπό τούς ἁγίους του Θεοῦ μέ τά μυστήρια πού τελοῦν, μέ τόν λόγο τους, μέ τά θαύματά τους, μέ τήν εὐλογία τους, μέ τά προσωπικά τους ἀντικείμενα, μέ τά λείψανά τους, μέ τήν ἀνάμνησή τους.

Σέ αὐτήν τήν δόξα καί σέ αὐτήν τήν Χάρη προσβλέπει καί ὁ πιστός λαός τοῦ Θεοῦ, πού μαζί μέ τόν Κλῆρο, τούς Ἀρχιερεῖς, τούς ἄρχοντές του, συρρέουν κάθε χρόνο στό Θέρμο καί τό Μέγα Δένδρο γιά νά τιμήσουν τόν μέγα καί ἀληθινό Διδάσκαλο τοῦ Γένους μᾶς τόν ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό. Συρρέει ὁ πιστός λαός γιά νά δοξασθῆ μᾶλλον ἀπό τόν ἅγιο παρά γιά νά τόν δοξάση. Συρρέει ὁ λαός γιατί βλέπει στήν μορφή τοῦ “τόν πραγματικό ἀνθρωπο” τό “σύμβολο τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως”, γιατί ὀσφραίνεται “κάτι τό γνήσιο, τόν ξεχασμένο ἑαυτό τού”, ὅπως τόνισε καί στό κήρυγμά του ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μᾶς κ. Ἱερόθεος.

Ὁ Σεβασμιώτατος προσκλήθηκε καί φέτος ἀπό τόν σεβαστό καί ἀγαπητό “γείτονά” του τόν πολιό καί ἀκάματο Μητροπολίτη Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας κ. Θεοκλητό, γιά νά λειτουργήση τήν κυριώνυμο ἡμέρα, νά λάβη μέρος στήν λιτανεία καί νά κηρύξη τόν θεῖο λόγο στήν κεντρική πλατεία τοῦ Θέρμου, ἐνώπιόν του πιστοῦ λαοῦ καί τῶν ἀρχόντων.

Ὁ Σεβασμιώτατος στό κήρυγμά του, ἀφοῦ εὐχαρίστησε τόν οἰκεῖο Ποιμενάρχη κ. Θεοκλητό γιά τήν τιμή καί τήν ἀγάπη μέ τήν ὁποία τόν περιβάλλει, καί τήν ὁποία ἐπανειλημμένως ἔχει δείξει, ἀναφέρθηκε στόν “καρπό τῆς Ρωμηοσύνης” ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό. Μεταξύ των ἄλλων εἶπε καί τά ἑξῆς χαρακτηριστικά:

“ ... Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός δέν ἦταν προϊόν της τύχης, ἀλλά καρπός τῆς ἑλληνορθοδόξου Παραδόσεως. Αὐτήν τήν παράδοση ἔζησε στά παιδικά καί ἐφηβικά του χρόνια στό χωριό πού μεγάλωσε καί στό οἰκογενειακό περιβάλλον πού ἔζησε. Αὐτήν τήν παράδοση σπούδασε στά σχολεῖα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ... Πάνω ὅμως ἀπό ὅλα διδάχθηκε τήν ἑλληνορθόδοξη Παράδοση στούς τόπους ἀσκήσεώς του, στά Μοναστήρια τοῦ Ἁγίου Ὅρους, ἰδιαιτέρως στήν Ἱερά Μονή Φιλοθέου, ὅπου ἔγινε μοναχός καί ἀφοσιώθηκε στήν προσευχή καί τήν ὑπακοή. Μέ τά στοιχεῖα αὐτά ἔγινε ἕνας καθολικός καί ὁλοκληρωμένος ἄνθρωπος. Γιατί ἐκεῖνο πού ἔχει μεγάλη σημασία καί προσφέρει στόν λαό δέν εἶναι οἱ ἐγκεφαλικές γνώσεις, οὔτε οἱ ἐξωτερικοί θεατρινισμοί, ἀλλά ἡ ὁλοκληρωμένη προσωπικότητα ἑνός ἀνθρώπου. Μέ τέτοια ἐξαίρετα προσόντα ἦταν βέβαιη ἡ ἐπιτυχία του στό ἔργο τοῦ εὐαγγελισμοῦ τοῦ λαοῦ, ὁ ὁποῖος ἀναζητοῦσε τήν ἐποχή ἐκείνη ἠγέτας πνευματικούς.

Ἀφοῦ ὁ ἅγιος Κοσμᾶς προσευχήθηκε θερμά καί ἔλαβε τήν πληροφορία ἀπό τόν Θεό ὅτι εἶναι κεκλημένος γιά τό μεγάλο αὐτό ἔργο καί ἀφοῦ ἔλαβε τίς εὐλογίες τῶν Πνευματικῶν του πατέρων, καί τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου, ξεκίνησε τήν ἀποστολή του. Κατ’ ἀρχάς κήρυξε τόν λόγο τοῦ Θεοῦ στά χωριά καί τίς Ἐκκλησίες τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Στήν συνέχεια κατέβηκε στήν Ναύπακτο, τό Βραχώρι (τό Ἀγρίνιο) καί τό Μεσολόγγι. Εἶναι τιμητικό γιά μᾶς πού οἱ πρῶτες περιοδεῖες τοῦ ἔγιναν στά μέρη αὐτά. Καθώς περιοδεύω τά χωριά βλέπω ὅτι ὑπάρχει ζωντανή ἡ μνήμη τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, ἀφοῦ σέ πολλά μέρη μου δείχνουν τόν τόπο, στόν ὁποῖο κήρυξε ὁ ἅγιος.

Ὁ ἄνθρωπος αὐτός εἶχε μέσα του τήν ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Εἶναι χαρακτηριστικά ὅσα γράφει ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης: “Καί ὅπου ἄν ἐπήγαινεν ὁ τρισμακάριστος, ἐγίνετο μεγάλη σύναξις τῶν Χριστιανῶν, καί ἤκουαν μετά κατανύξεως, καί εὐλαβείας τήν χάριν καί γλυκύτητα τῶν λόγων του, καί ἀκολούθως ἐγίνετο καί μεγάλη διόρθωσις, καί ὠφέλεια ψυχική• ἦτον δέ ἡ διδαχή του, καθώς ἠμεῖς αὐτήκοοι αὐτῆς ἐγενόμεθα, ἁπλουστάτη, ὡσάν ἐκείνη τῶν ἁλιέων• ἦτο γαλήνιος καί ἠσύχιος, ὁπού ἐφαίνετο καθολικά, νά ἦναι γεμάτη ἀπό τήν χαράν τοῦ ἱλαροῦ, καί ἡσύχου Ἁγίου Πνεύματος”...

Τόν γλυκύτατο λόγο τοῦ ἀκολουθοῦσαν πολλά θαύματα καί σημεῖα, τά ὁποῖα ἄφηναν ἔκπληκτούς τους ἀκροατᾶς. Αὐτό ἦταν ἔνδειξη ὅτι ὁ ἅγιος ἦταν κατοικητήριο τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, καί Ναός τοῦ Παναγίου Πνεύματος...

Τά ἀποτελέσματα τῆς διδαχῆς τοῦ ἦταν καταπληκτικά...

... Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός ἦταν καρπός τῆς Ρωμηοσύνης, τοῦ ἰδιαιτέρου πολιτισμοῦ, ὁ ὁποῖος διαμορφώθηκε μέ τήν ἐπίδραση τῆς ἑλληνικῆς παιδείας, ἀλλά κυρίως μέ τήν ὀρθόδοξη ἐκκλησιαστική παράδοση. Ἀπό τά πολλά σημεῖα πού χαρακτηρίζουν αὐτόν τόν πολιτισμό, μποροῦμε νά σημειώσουμε δύο. Πρώτον, εἶναι Θεοκεντρικός, ἀφοῦ ὁ Θεός τίθεται ὡς κέντρο τῆς κοινωνίας καί τοῦ κόσμου. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ὁ ἀρχαῖος ἱστορικός ἔγραφε: “εὔροις δ’ ἄν ἀπιῶν πόλεις ἀγραμμάτους, ἀτειχίστους, ἀπαιδεύτους, ἀγυμνάστους, ... ἀνιέρου δέ πόλεως καί ἀθέου οὐκ ἔστιν, οὐδ’ ἔστιν γεγονῶς θεατής”. Οἱ ἀθλητικοί ἀγῶνες, τό θέατρο, ἡ φιλοσοφία εἶχαν κέντρο τά θεία. Πρῶτα θυσίαζαν στούς θεούς καί στήν συνέχεια ἔκαναν τούς ἀθλητικούς ἀγῶνες καί συμμετεῖχαν στήν ἀκρόαση καί θέαση τῆς τραγωδίας, ἡ ὁποία εἶχε σαφῶς καθαρτικό χαρακτήρα. Σήμερα, δυστυχῶς, ὅλη ἡ κοινωνική ζωή αὐτονομεῖται καί ἀποκόπτεται ἀπό τόν Θεό. Τό δεύτερο σημεῖο εἶναι ὅτι τό πρόσωπο τίθεται ὡς βάση τῆς κοινωνίας καί ὄχι τό ἀντίστροφο. Μιά κοινωνία πού μαζοποιεῖ τό πρόσωπο καί τό μετατρέπει σέ ἄτομο γίνεται δικτατορική κοινωνία. Τό πρόσωπο, τό ὁποῖο διακρίνεται γιά τήν ἀγάπη καί τήν ἐλευθερία, συγκροτεῖ σωστές κοινωνίες, ἀπηλλαγμένες ἀπό τήν βία, τήν ἀναρχία καί ὅλα τα παρεπόμενά τους. Δυστυχῶς, σήμερα κυριαρχοῦν στήν κοινωνία τό ἰδεολόγημα, οἱ ἀπρόσωποι νόμοι καί οἱ ἀτομικές σκοπιμότητες.

Στόν τόπο αὐτόν καλλιεργήθηκε καί βιώθηκε ἕνας ἰδιαίτερος πολιτισμός, ὁ ὁποῖος εἶναι σαφῶς διαφοροποιημένος ἀπό τόν ἀνατολικό καί τόν δυτικό πολιτισμό, ὅπως τό ἐπιβεβαιώνει κατά τρόπο ἀρνητικό σήμερα καί αὐτός ὁ Χάντινγκτον. Ἔχουμε ἕναν πολιτισμό πού παρήγαγε ἕναν ἅγιο Κοσμᾶ Αἰτωλό, ἕναν Μακρυγιάννη, ἕναν Παπαδιαμάντη καί τόσους ἄλλους. Πρέπει νά τόν καλλιεργήσουμε καί νά ἐνταχθοῦμε σέ αὐτόν. Καί αὐτό εἶναι ἀπαραίτητο σήμερα, γιατί παρατηρεῖται καί στόν τόπο μᾶς ἕνας πολιτιστικός ἐκσυγχρονισμός καί ἕνας ἐκκλησιαστικός ἀποχρωματισμός.

Εἶναι γνωστό ὅτι σήμερα ἐπικρατοῦν τρεῖς τάσεις στήν Δύση• ἡ μία εἶναι ὁ κίνδυνος τοῦ μαζικοῦ πολιτισμοῦ, ὅπως διαμορφώνεται ἀπό τά Μ.Μ.Ε., ἡ ἄλλη εἶναι τό πρόβλημα τοῦ πολιτιστικοῦ μονισμοῦ, πού ἀποβλέπει στήν κυριαρχία ἑνός μοναδικοῦ πολιτισμοῦ καί ἡ τρίτη τάση εἶναι ἡ πολιτιστική πολυμορφία. Σαφῶς πρέπει νά ὑποστηρίξουμε τήν τρίτη τάση γιά νά μή ἀλλοτριωθοῦμε. Κανείς δέν μᾶς ἐπιβάλλει νά ἐγκαταλείψουμε αὐτόν τόν πολιτισμό τῆς Ρωμηοσύνης, παρά μόνον ἡ δική μας ἄγνοια καί ἐπιπολαιότητα. Ἄλλωστε, σέ αὐτό βοηθούμαστε καί ἀπό τήν συνθήκη τοῦ Μάαστριχτ, στήν ὁποία, καί μάλιστα στό κεφάλαιο περί πολιτισμοῦ, λέγεται: “Ἡ Κοινότητα συμβάλλει στήν ἀνάπτυξη τῶν πολιτισμῶν τῶν κρατῶν μελῶν καί σέβεται τήν ἐθνική καί περιφερειακή πολυμορφία της, ἐνῶ ταυτόχρονα προβάλλει τήν κοινή πολιτιστική κληρονομιά”.

Καί ὁ Σεβασμιώτατος κατέληξε:

“Ο ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ὁ ἐκφραστής τοῦ πολιτισμοῦ τῆς Ρωμηοσύνης, τοῦ ἑλληνορθόδοξου πολιτισμοῦ, εἴθε νά μᾶς βοηθάη γιά νά παραμείνουμε στίς ζωογόνες αὐτές ρίζες. Αὐτό εἶναι προσωπική ἀνάγκη καί ἐθνική ἐπιταγή. Εἶναι θέμα ζωῆς καί θανάτου γιά μᾶς προσωπικά καί γιά τό Γένος μας”.

Ἀξίζει νά γίνωνται τέτοιες ἐκδηλώσεις γιά νά τιμᾶται ὁ ταπεινός ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ καί μέγας διδάσκαλος τοῦ Γένους μας, ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός. Καί νά μᾶς ἀξιώση, ὅλους ὅσους τιμοῦμε τήν μνήμη του, νά γίνουμε φορεῖς αὐτῆς τῆς παραδόσεως τήν ὁποία μέ τόσο κόπο ἀπέκτησε καί μέ τόσες θυσίες μετέδωσε, καί νά λάβουμε δόξα ἀπό τήν δόξα μέ τήν ὁποία τόν ἐδόξασε ὁ Τριαδικός Θεός, ὡς γνήσιο μαθητή καί ἀπόστολό Του καί ὡς ζωντανό μέλος τῆς Ἐκκλησίας Του.

Ν.Γ.