Γεγονότα καὶ Σχόλια: «Συνάφεια» σπουδαστηριακή - Παρασυναφειακὰ ἐρωτήματα

«Συνάφεια» σπουδαστηριακή

Ἕνα διεθνὲς θεολογικὸ συνέδριο, μὲ «πυρηνικὴ ἔννοια» στὴν θεματολογία του τὴν «συναφειακότητα», ἐνισχύει τὴν ἄποψη ὅτι ἔχουμε μπροστά μας ἕνα ἐνδοορθόδοξο ἀκαδημαϊκὸ κίνημα, ποῦ προσπαθεῖ νὰ «ἀνοίξη» τοὺς ὁρίζοντες τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας, καταργῶντας τὰ ὅρια (τὶς «περιχαρακώσεις») τὶς ὁποῖες ἔθεσαν στὴν ἐποχή τους οἱ ἅγιοι Πατέρες.

Δημοσίευμα σχετικὸ μὲ τὶς ἐργασίες αὐτοῦ τοῦ συνεδρίου ἀναρτήθηκε στὸ διαδίκτυο. Σὲ αὐτὸ διαβάζουμε:

«Τὸ ἀπόγευμα τῆς 23ης Μαΐου ξεκίνησαν οἱ ἐργασίες τοῦ Διεθνοῦς Θεολογικοῦ Συνεδρίου μὲ τίτλο «Ὀρθοδοξία καὶ συναφειακὴ θεολογία. Ἐναύσματα ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ Παράδοση» στὴν Cluj-Napoca, τῆς Ρουμανίας. Ἐπιφανεῖς Ὀρθόδοξοι θεολόγοι ἀπ’ ὅλον τὸν κόσμο συγκεντρώθηκαν γιὰ νὰ συζητήσουν μέσα ἀπὸ τὴν προοπτικὴ τῆς πατερικῆς θεολογίας τὶς προκλήσεις ποῦ φέρνει ἡ συναφειακότητα γιὰ τὸ μέλλον τῆς Ὀρθόδοξης θεολογίας» (amen.gr).

Στὴν συνέχεια γίνεται μιὰ παρουσίαση τῶν εἰσηγητῶν καὶ τῶν εἰσηγήσεών τους, ἡ ὁποία δείχνει τὴν ἀγωνία τῶν ὀργανωτῶν καὶ τῶν εἰσηγητῶν τοῦ συνεδρίου, ἀλλὰ καὶ τὸ «συναφειακὸ πνεῦμα» ποῦ ἐμποτίζει τὸν θεολογικὸ στοχασμό τους.

Πάντως, μὲ τὸν καιρὸ καὶ τὴν ὡρίμανση τῆς σκέψης, ὅσοι προσέλαβαν τὸν ὅρο «συναφειακὴ θεολογία» καὶ τοῦ ἔδωσαν θέση ὑψηλή, σχεδὸν ἰσόβαθμη μὲ τοὺς Ὅρους τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων, θὰ πρέπει, ἀφ’ ἑνὸς μὲν νὰ συγκεκριμενοποιήσουν τὸ περιεχόμενό του, νὰ τὸ κατεβάσουν δηλαδὴ ἀπὸ τὸ νεφέλωμα τοῦ ἐλεύθερου θεολογικοῦ στοχασμοῦ καὶ νὰ τὸ «προσγειώσουν» στὶς συγκεκριμένες ποιμαντικὲς ἀνάγκες τῆς Ἐκκλησίας, ἀφ’ ἑτέρου δὲ νὰ δούν, ὥριμα, ἂν τελικὰ εἶναι ἀναγκαῖος αὐτὸς ὁ ὅρος, ὡς προσδιοριστικὸς τῆς θεολογίας. Μὴ τυχὸν δηλαδὴ ὁ προσδιορισμὸς «συναφειακὴ» ἀφαιρεῖ ἀπὸ τὴν θεολογία τὴν καθαρότητα καὶ τὸν δυναμισμὸ τοῦ προσδιορισμοῦ «ὀρθόδοξη».

Αὐτὰ λέγονται γιατί διαβάζοντας τὴν παρουσίαση τῶν εἰσηγήσεων τοῦ περὶ οὗ ὁ λόγος συνεδρίου δημιουργεῖται ἡ αἴσθηση ὅτι τὸ «συναφειακὸ κίνημα» ἔχει ὡς μοναδικὸ πεδίο δράσης καὶ μάχης τὰ σπουδαστήρια καὶ τὶς βιβλιοθῆκες. Εἶναι ἄσχετο μὲ τὴν καθημερινότητα τῆς Ἐκκλησίας, τοὺς πόθους καὶ τοὺς στεναγμοὺς τῶν «κοινῶν ὀρθοδόξων Χριστιανῶν», εἶναι ἄσχετο μὲ τὴν ποιμαντική, ὄχι τὴν ἀκαδημαϊκὴ ἐπιστήμη τῆς ποιμαντικῆς, ἀλλὰ μὲ τὸν εὐαγγελικὸ τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ὁ Χριστὸς διὰ τῆς Ἐκκλησίας Τοῦ μεταγγίζει τὴν Ζωὴ Τοῦ στοὺς συγκεκριμένους ἀνθρώπους, μὲ τὰ πάθη καὶ τὰ προβλήματά τους, τοὺς καλούς, μέτριους ἢ κακοὺς Ἱερεῖς τους.

Παρασυναφειακὰ ἐρωτήματα

Ἀπὸ ποιά αἰτία ἄραγε δημιουργεῖται ἀγωνία σὲ κάποιους θεολόγους, οἱ ὁποῖοι αἰσθάνονται τὴν θεολογία σὲ μεγάλη ἀπόσταση ἀπὸ τὸν κόσμο, ἄσχετη μὲ τὰ προβλήματά του, ἀπομονωμένη, ἀνίκανη νὰ ἐπιδράση στοὺς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς μας; Τὸ ἐρώτημα αὐτό, ἂν ἀπαντηθῇ, ταυτόχρονα φωτίζει καὶ τὶς αἰτίες τοῦ «συναφειακοῦ κινήματος». Ἕνα δεύτερο παράλληλο ἐρώτημα διαφωτίζει τὸ πρῶτο: ἡ θεολογία (ἀναφερόμαστε πάντα στὴν ὀρθόδοξη) ἢ οἱ θεολόγοι (ὅσοι αἰσθάνονται τὴν ὀρθόδοξη θεολογία ἐκτὸς ἐποχῆς) εἶναι ἄσχετοι μὲ τὰ προβλήματα τοῦ κόσμου, ἀπομονωμένοι, ἀνίκανοι νὰ ἐπιδράσουν στοὺς βομβαρδισμένους ἀπὸ ἀκατάσχετη ἠλεκτρονικὴ πληροφόρηση ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς μας;

Τὸ ἐρώτημα τὸ ἀφήνουμε ἀναπάντητο, γιατί μπορεῖ νὰ συμβαίνη καὶ κάτι ἄλλο σὲ κάποιους ἀπ’ τοὺς «ἀγωνιόντες» θεολόγους: νὰ εἶναι ναυαγισμένοι στὸ πέλαγος τῶν πληροφοριῶν, χωρὶς σωστικὰ κριτήρια καὶ χωρὶς σαφῆ προσανατολισμό.

π. Θ.Α.Β.