Ἡ θεραπεία τῆς ψυχῆς

Οἱ ἅγιοι Πατέρες στὴν διδασκαλία τους δὲν εἶναι ἀφηρημένοι καὶ στοχαστικοί, ἀλλὰ πολὺ πρακτικοί. Μὲ μεγάλη ἀκρίβεια καθορίζουν τί ἀκριβῶς εἶναι θεραπεία τῆς ψυχῆς καὶ σὲ τί συνίσταται. ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Γιατί πρέπει νὰ ὑπογραμμίσουμε ὅτι ἡ θεραπεία τῆς ψυχῆς συνδέεται μὲ τὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Οἱ ἅγιοι Πατέρες, βιώνοντας τὴν σωτηρία, γνωρίζουν καλὰ αὐτὴν τὴν κατάσταση γι' αὐτὸ καὶ εἶναι συγκεκριμένοι.  Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ὑπῆρξε, ὅπως ἀσφαλῶς καὶ ὅλοι οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, καθολικὸς ὀρθόδοξος θεολόγος... Αὐτὴ ἡ καθολικότητα τοῦ ἁγίου φαίνεται στὴν στάση τὴν ὁποία τήρησε σὲ αἱρετικὲς τάσεις ποῦ ἐπικρατοῦσαν στὴν ἐποχή του, οἱ ὁποῖες διαστρέβλωναν τὴν πνευματικὴ ζωή.

Ἡ πρώτη τάση ἐκφραζόταν ἀπὸ τοὺς Μασσαλιανούς... σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία τὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας... δὲν ἔχουν τόσο μεγάλη σημασία γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Ἰσχυρίζονταν ὅτι ἐκεῖνο ποῦ ἑνώνει τὸν ἄνθρωπο μὲ τὸν Θεὸ εἶναι, κυρίως, ἡ λεγομένη νοερὰ προσευχή.

Ἡ δεύτερη τάση ἐκφραζόταν, κυρίως, ἀπὸ τὸν δυτικὸ Χριστιανισμό,... καὶ τὴν ἐξέφραζε στὴν ἐποχὴ τοῦ ἁγίου ὁ φιλόσοφος στοχαστὴς Βαρλαάμ... Αὐτὸς τόνιζε πολὺ τὴν μυστηριακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας σὲ βάρος τῆς ἡσυχαστικῆς ζωῆς. Τὸν λεγόμενο ἡσυχασμό, τὰ περὶ τῆς νοερᾶς προσευχῆς τὰ περιφρονοῦσε.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἔκανε ἕναν παράλληλο ἀγῶνα ἐναντίον τῶν δύο αὐτῶν τάσεων... Ὑπογραμμίζει ὅτι γιὰ τὴν θεραπεία τοῦ ἀνθρώπου καὶ γιὰ τὴν σωτηρία του χρειάζεται ὁ συνδυασμὸς μυστηριακῆς καὶ ἡσυχαστικῆς ζωῆς. Δὲν νοεῖται μυστηριακὴ ζωὴ ποῦ σώζει χωρὶς τὴν ἀπαραίτητη προϋπόθεση, ποῦ εἶναι ἡ λεγομένη ἡσυχαστικὴ ζωή. Καὶ δὲν νοεῖται ἡσυχαστικὴ ζωὴ ἔξω ἀπὸ τὴν μυστηριακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας... Ἔξω ἀπὸ αὐτὸν τὸν συνδυασμὸ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ὑπάρχη ὀρθόδοξη ζωὴ καὶ ὀρθόδοξη θεολογία.

(Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου: «Ἡ Ἰατρικὴ ἐν Πνεύματι Ἐπιστήμη»)