«Εις τήν ζωήν τών Καππαδοκών, η Εκκλησία είναι πάντοτε τό κέντρον»

Ομιλία τού Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου

στήν Νίγδη τής Καππαδοκίας

(αποσπάσματα)
...

Τήν στιγμήν αυτήν, πατέρες καί αδελφοί, ομιλεί Γρηγόριος ο Θεολόγος. Ομιλεί η παράδοσις, οι λίθοι, ο ερειπωμένος αυτός Ναός τού Τιμίου Προδρόμου, η στιγμή τού παρελθόντος. Καί Κύριος, "ο πάντα ειδώς καί ερευνών καρδίας καί νεφρούς", γνωρίζει πόσαι οιμωγαί καί κραυγαί καί απελπισία καί απόγνωσις καί αποκεφαλισμοί καί βία καί απαγωγαί, "θρήνος εν Ραμά", εις τήν Νίγδην τών 35.000 τότε Ορθοδόξων ρωμηών κατοίκων ηκούσθησαν από προγόνους μας "μέ τήν ψυχήν στό στόμα". Ομιλεί η στιγμή τού παρόντος, τά πνεύματα τών πατέρων καί αδελφών μας, τών μαρτύρων καί τών ανωνύμων χριστιανών, πού "άφησαν τό βιός" καί έφυγαν. Καί όμως δέν έφυγαν. Μάς εκληροδότησαν αξίας καί πολιτισμόν καί επιτεύγματα πνευματικά φωτεινά, τά οποία δέν εκάλυψε χώμα καί τάφος, σκότος βαθύ, αλλά κατηξίωσεν ο Όρθρος τής Μιάς τών Σαββάτων, ο Όρθρος τής Αναστάσεως. Καί, αυτήν τήν στιγμήν απολαμβάνομεν. Παρελθόν καί παρόν καί μέλλον, μήπως δέν συμποσούνται εις μίαν καί μοναδικήν έννοιαν, τήν αιωνιότητα;

...

Εις τήν ζωήν τών Καππαδοκών, η Εκκλησία είναι πάντοτε τό κέντρον. Προσεκτικός περιηγητής απλούς, καί μάλιστα ο μελετητής καί ο προσκυνητής, διαπιστώνει χαραγμένη εις τούς τοίχους τών ερειπίων τών Ιερών Ναών τήν προσευχητικήν επίκλησιν "Κύριε, βοήθει". Καί αυτό μαρτυρεί τό υπεράνθρωπον, τό θείον, τής ψυχής τού Καππαδόκου, όταν κατά κύματα εθραύοντο διά παντός εις τόν αφρόν τού βράχου τής πίστεως αι επιδρομαί τών διαφόρων κατακτητών. Ο ποιητής Ζήσιμος Λορεντζάτος, προλογίζων τό έργον τού ποιητού Γεωργίου Σεφέρη "Τρείς μέρες στά μοναστήρια τής Καππαδοκίας" γράφει: "Μόλις πάει νά κατακάτσει ο κουρνιαχτός, προβαίνει στόν ορίζοντα καί άλλο ασκέρι". Καί τά ασκέρια ήλθον καί παρήλθαν. Οι κίνδυνοι τούς οποίους εβίωναν καθημερινώς οι Καππαδόκαι τούς έστρεφαν συνεχώς εις τόν Αναστάντα Κύριον, τήν μόνην ασφαλή καταφυγήν καί σωτηρίαν. Μεταξύ αυτών καί ο τελευταίος Μητροπολίτης Ικονίου Προκόπιος Λαζαρίδης, τραγική μορφή τού 1922, ο οποίος επάλαιψε διά τήν σωτηρίαν τού λαού του καί εμαρτύρησε διά τό ήθος καί φρόνημα καί τήν πιστότητά του εις τόν Οικουμενικόν Θρόνον, υπερβάς τήν πίεσιν τών γνωστών τότε δυνατών "ευθυμικών" καί μή. Τραγικές φιγούρες καί μορφές, οι οποίες εφρόντιζαν όχι τό "εύ ζήν" αλλά τό "κατά Χριστόν ζήν". Καί αυτή υπήρξεν η μοναδική αίσθησις ταυτότητος τού Καππαδόκου, δεδομένου ότι η γλώσσα δέν αποτελούσε δι αυτόν συνδετικόν κρίκον ως συνέβαινε μέ ετέρους συμπαγείς χριστιανικούς πληθυσμούς. Αυτοί ομιλούσαν εδώ τά γνωστά καραμανλίδικα, κυρίως.

...

Η ευλάβεια, εξ ετέρου, είναι βαθιά ριζωμένη εις τήν ψυχήν τού Καππαδόκου. Τό μαρτυρούν οι πολλοί καί μεγάλοι άγιοι τής γής αυτής. Οι Άγιοι Μάμας, Ιουλίττα, Γεώργιος ο Τροπαιοφόρος, Ειρήνη Χρυσοβαλάντω, Ευψύχιος, Σώζων, Πέντε Μάρτυρες, Ευδόκιμος, Μελέτιος, Αρσένιος καί ο οσιακώς εν Αγίω Όρει ασκήσας Γέρων Παΐσιος, καί νέφος μέγα επωνύμων καί ανωνύμων, οι οποίοι είλκυσαν τό Πνεύμα τού Θεού.

...

Η ευλάβεια, εξ ετέρου, είναι βαθιά ριζωμένη εις τήν ψυχήν τού Καππαδόκου. Τό μαρτυρούν οι πολλοί καί μεγάλοι άγιοι τής γής αυτής. Οι Άγιοι Μάμας, Ιουλίττα, Γεώργιος ο Τροπαιοφόρος, Ειρήνη Χρυσοβαλάντω, Ευψύχιος, Σώζων, Πέντε Μάρτυρες, Ευδόκιμος, Μελέτιος, Αρσένιος καί ο οσιακώς εν Αγίω Όρει ασκήσας Γέρων Παΐσιος, καί νέφος μέγα επωνύμων καί ανωνύμων, οι οποίοι είλκυσαν τό Πνεύμα τού Θεού….

Λοιπόν, σήμερον, εις τήν Καππαδοκίαν ζώμεν τήν στιγμήν, "μετεωριζόμεθα δόξαν άφραστον". Καί καταργούνται χρονικαί καί τοπικαί αποστάσεις καί αγνοούνται ισθμοί καί διαπορθμεύσεις καί μεταστάσεις καί χωρισμοί, "διά τής αχράντου προσψαύσεως τού Κυρίου, φωτίζοντος κατ άμφω καί ημών τά όμματα τών ψυχών". Καί μάς γεμίζει μόνον η εκστατική εκείνη θεωρία τής ασημαντότητος τής ημετέρας ιστορίας, ενώπιον τής σημαντικωτάτης συμπαντικής πανηγύρως, τών ψαλλόντων ενώπιον τού Θρόνου τού Αρνίου, ημών τών περιλειπομένων εν μυστηρίοις, καί τών προαπελθόντων πατέρων καί αδελφών ημών τών Καππαδοκών, τών μαρτύρων καί τών Αγίων, τών ψαλλόντων, λέγομεν, τό "Άγιος, Άγιος, Άγιος, Κύριος Σαβαώθ". Αληθώς, "ούτος τής ανθρωπίνης όρος ευδαιμονίας, η μακαριότης", κατά τόν Καππαδόκην φωστήρα Γρηγόριον τόν Θεολόγον.
Αδελφοί, Χριστός ανέστη καί καλήν Πεντηκοστήν!