Γεγονότα καὶ Σχόλια: Πικρία καί διάττοντα ψεύδη - Στά χέρια τοῦ Θεοῦ

Πικρία καί διάττοντα ψεύδη

Ὁ Ὀδυσσέας Ἐλύτης σ’ ἕνα ἀπό τά πρῶτα ποιήματά του περιγράφει μιά κατάσταση ἡ ὁποία διαχρονικά ταλανίζει τό γένος τόν ἀνθρώπων. Εἶναι ὁ «συμβιβασμός» μέ τήν πικρία. Ὁ πολυσήμαντος στίχος τοῦ Ἐλύτη λέει: «Συμβιβάστηκε μέ τήν πικρία ὁ κόσμος». Ἀποδέχθηκε τήν πικρία του, ἐγκατέλειψε τίς ἀπαιτήσεις του καί ὑποτάχθηκε στά γεγονότα πού τόν πικραίνουν. Ἤ ἦλθε σέ συνδιαλαγή μέ τούς πικραίνοντες, ρύθμισε τίς σχέσεις του μαζί τους, προκειμένου νά προχωρήση ὑποφερτά τήν ζωή του.

Ἡ πικρία εἶναι φθορά τῆς ψυχῆς. Τό «πνεῦμα τῆς λύπης» ὅταν καταλαμβάνη τήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, τήν ὁδηγεῖ σέ παράλυση, τήν ὁδηγεῖ στό πάθος τῆς ἀκηδίας, στήν ἀνορεξία γιά ὁποιαδήποτε σωματική, διανοητική καί προπαντός πνευματική ἐργασία.

Ἡ πικρία κάνει τόν ἄνθρωπο ἐπιθετικό ἤ αὐτοκαταστροφικό. Συνήθως ὁ πικραμένος κλείνεται στόν ἑαυτό του, ἀποφεύγει αὐτοκαταστροφικά τήν θεραπευτική σχέση του μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους.

Αὐτά συμβαίνουν ὅταν ἡ πικρία ἐπισκέπτεται ἕναν μεμονωμένο ἄνθρωπο. Ὅταν ὅμως ἡ πικρία καταλαμβάνη ἕνα λαό; Τότε ὁ λαός (τό βλέπουμε στίς μέρες μας) ὁδηγεῖται (ἤ καί καθοδηγεῖται) σέ ἐπιλογές ἀκραῖες. Ὅπου ὀσφραίνεται λίγη ἐλπίδα, ἔστω ἀπατηλή, ὅπου νιώθει ἕνα φύσημα ἐθνικῆς ὑπερηφάνειας, ἔστω φαντασιακῆς, ἐκεῖ αἰχμαλωτίζεται καί μέσα ἀπό αὐτήν τήν αἰχμαλωσία ἀγωνίζεται γιά τό κοινό καλό. Ἐκτός καί ἄν διαθέτη κριτήρια πνευματικά, ἱστορικά ἤ ἀκόμη ἁπλῶς καί μόνο πολιτικά, τά ὁποῖα κάποιες φορές ἀρκοῦν γιά νά τόν προστατεύσουν ἀπό καταστροφικές (γιά τόν ἴδιο, ἀλλά καί τίς περιουσίες τῶν ἄλλων!) ἐπιλογές καί δράσεις ἤ ἀκόμη νά τόν ἀπεγκλωβίσουν ἀπό κοινωνικούς, πολιτικούς καί ἄλλους, «ἐθνοπρεπεῖς» ἀγῶνες μέ φαντασιακό ὑπόβαθρο.

Ἕνας λαός πικραμένος εἶναι εὐάλωτος στό ψέμα. Εἶναι χαρακτηριστικός ὁ ἑπόμενος στίχος τοῦ Ἐλύτη: «Διάττοντα ψεύδη ἀφήσανε τά χείλια». Ψεύδη πού λάμπουν γιά λίγο, ἐντυπωσιάζουν, ἀποσποῦν στιγμιαῖα τήν προσοχή, ἀλλά σάν τούς διάττοντες ἀστέρες σβήνουν. Δέν μπορεῖ κανείς νά ἐμπιστευθῆ τό φῶς τους. Μόνον ἡ ἀλήθεια ἔχει φῶς πού δέν σβήνει, ἡ ὁποία ὅμως πολλές φορές καλύπτεται ἀπό τό νέφος τῆς πικρίας, ἀπό τίς ὑποσχέσεις τῶν ἐμπόρων τῆς ἐλπίδας καί ἀπό τούς φαντασιακούς ἀνορθωτές τῆς ἐθνικῆς ὑπερηφάνειας.

Στά χέρια τοῦ Θεοῦ

Ἡ ἀλήθεια γιά νά λάμψη χρειάζεται ἡσυχία. Χρειάζεται «ἄφροντι βίον ἕνεκα τῆς εἰς Θεόν ἐλπίδος». Ὁ Ἐλύτης μέ πολλές ἐκτροπές πρός τήν παγανιστική θρηκευτικότητα, δέν στερεῖται καί ἀπό κάποιες ὀσμές τῆς Ὀρθόδοξης Χριστιανικῆς παραδόσεως. Στήν συνέχεια, λοιπόν, τοῦ ἑπτάστιχου ποιήματός του γράφει: «Ἡ νύχτα ἐλαφρωμένη / Ἀπό τό θόρυβο καί τή φροντίδα / Μέσα μας μετασχηματίζεται / Κι ἡ καινούρια σιωπή της λάμπει ἀποκάλυψη / Βρίσκομε τό κεφάλι μας στά χέρια τοῦ Θεοῦ».

Τό θέμα εἶναι, ὡς πρόσωπα ξεχωριστά καί ὡς λαός, νά «βροῦμε τό κεφάλι μας στά χέρια τοῦ Θεοῦ». Γι’ αὐτό χρειάζεται νά «ἐλαφρώσουμε» τήν νύχτα τῆς πικρίας μας ἀπό ἀνούσιους θορύβους καί ἀπό ἄκαρπες φροντίδες, ὥστε μέσα στήν ἑκούσια σιωπή νά λάμψη ἡ ἀποκάλυψη τοῦ νοήματος τῶν γεγονότων. Τότε θά βροῦμε τόν νοῦ μας ἀναπαυόμενο στήν μνήμη τοῦ Θεοῦ, στήν γεύση τῆς πατρικῆς Του πρόνοιας.

Τό θέμα εἶναι νά ἀκουμποῦν καί οἱ κεφαλές τοῦ Κράτους μας, δραστήριες καί ἀποφασιστικές, στά χέρια τοῦ Θεοῦ.

π.Θ.Α.Β.