Γεγονός καὶ Σχόλιο: Ἡ γλώσσα φορέας πολιτισμοῦ

Κάθε γλώσσα μεταφέρει ἕναν ἰδιαίτερο τρόπο ζωῆς, μεταδίδει τήν ζωντανή παράδοση στίς ἑπόμενες γενιές, ἐκφράζει τόν πολιτισμό, εἶναι φορέας πολιτισμοῦ. Ἔτσι, κάθε προασπάθεια γιά ἐξοβελισμό μιᾶς γλώσσας εἶναι κτύπημα τοῦ πολιτισμοῦ πού μεταφέρει, καί μιά γλώσσα πού παύει νά ὑπάρχη συντελεῖ στόν ἀφανισμό μιᾶς πολιτιστικῆς παραδόσεως.

Τελευταῖα, ἔγινε λόγος γιά τό κατά πόσον χρειάζονται τά ἀρχαῖα ἑλληνικά, ἀπό τήν διατυπωθεῖσα ἄποψη ὅτι εἶναι μιά «νεκρή γλώσσα». Στά κείμενα πού γράφησαν γιά τό θέμα αὐτό μοῦ προκάλεσε τήν προσοχή ἕνα μικρό κείμενο πού γράφηκε ἀπό τά μέλη τοῦ Τομέα Κλασικῆς Φιλολογίας τοῦ Τμήματος τοῦ Ἐθνικοῦ Καποδιστριακοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. Τό παραθέτω.

«Φοβούμαστε ὅτι ἡ ἀνταλλαγή ἀπόψεων τέθηκε μᾶλλον σέ λανθασμένη βάση. Τά Ἀρχαῖα Ἑλληνικά καί τά Λατινικά παραμένουν ζωντανά μέ τήν ἔννοια ὅτι ἀποτελοῦν τή βάση τῆς νέας ἑλληνικῆς καί τῶν νεολατινικῶν γλωσσῶν (π.χ. γαλλικῆς, ἰταλικῆς, ἱσπανικῆς) πού ὁμιλοῦνται εὐρύτατα ἀνά τήν ὑφήλιο. Μήν ξεχνᾶμε ἄλλωστε ὅτι πρόκειται γιά δύο γλῶσσες παγκό­σμιας ἐμβέλειας πού παρέμειναν ἐνεργές ἐπί χιλιετίες. Θά θέλαμε, ὥστόσο, νά τονίσουμε ὅτι ὁ λόγος πού διδάσκονται ἐπί τόσους αἰῶνες αὐτές οἱ γλῶσσες δέν εἶναι γιά νά τίς μιλήσουμε, ἀλλά γιά νά ἀποκτήσουμε πρόσβαση σέ ἀριστουργήματα τῆς παγκόσμιας πνευματικῆς κληρονομιᾶς, γιά νά ἀκονίσουμε τή σκέψη μας καί γιά νά συνδεθοῦμε μέ τήν πολιτισμική μας παρά­δοση, ἑλληνική καί γενικότερα εὐρωπαϊκή, μέρος τῆς ὁποίας εἶναι καί ἡ γλώσσα. Καί ἐμεῖς οἱ φιλόλογοι στά μαθητικά μας χρόνια διδαχτήκαμε τριώνυμα, χημικές ἐξισώσεις καί τόν νόμο τοῦ Οhm. Τίς γνώσεις αὐτές δέν τίς χρησιμοποιοῦμε στήν καθημερινή μας ζωή, αἰσθανόμαστε ὡστόσο ἰδιαίτερα εὐτυχεῖς πού ἀποτελοῦν μέρος τῆς εὑρύτερης συγκρότησής μας: μπορεῖ νά δυσκο­λευόμαστε νά ἀνασύρουμε τίς σχετικές λεπτομέρειες, ἀλλά ἔχουμε ἐξασκήσει τή σκέψη καί τήν κρίση μας.

Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τίς κλασικές γλῶσσες. Δέν θά τίς χρησιμοποιήσουμε γιά νά κάνουμε τά καθημερινά μας ψώνια (ἄν καί ὁ χῶρος τῆς διαφήμισης κατακλύζεται ἀπό αὐτούσιες ἀρχαιο­ελ­ληνικές καί λατινικές λέξεις). Νομίζουμε ὅμως ὅτι οἱ περισ­σότεροι συμπολίτες μας αἰσθάνονται μέσα τους ὅτι κέρδισαν πολλά ἀπό τίς "νεκρές γλῶσσες" πού διδάχτηκαν στό σχολεῖο» (Τά ΝΕΑ, Σαββατοκύριακο 14-15 Σεπτεμβρίου 2013).

Τελικά φαίνεται καθαρά ὅτι ὅσοι θεωροῦν τήν ἀρχαία ἑλληνική γλώσσα ὡς «νεκρή γλώσσα»  ἐπιδιώκουν, ἐν γνώσει ἤ ἐν ἀγνοίᾳ, νά κτυπήσουν τίς ρίζες τῆς παραδόσεώς μας, νά ἐμποδίσουν τήν πρόσβασή μας «σέ ἀριστουργήματα τῆς παγκό­σμιας πνευματικῆς κληρονομιᾶς» καί νά μᾶς ἀπομονώσουν ἀπό τά περίφημα κείμενα τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Πολιτεία, ὅμως, δέν πρέπει νά δώση τέτοια ἀφορμή στούς ἐκθεμελιωτές τῆς Ἑλληνορθοδόξου Παραδόσεως καί τοῦ ἰδιαίτερου τρόπου ζωῆς.

Ν.Ι.