Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου: Εὐπρέπεια καί ἀπρέπεια στόν οἶκο τοῦ Θεοῦ

Δημοσιεύθηκε στό “ΒΗΜΑ” στίς 19-10-97

Πρός τό τέλος τῆς θείας Λειτουργίας, καί μάλιστα στήν λεγομένη ὀπισθάμβωνον εὐχή μεταξύ των ἄλλων παρακαλεῖται ὁ Θεός νά ἁγιάση ἐκείνους πού ἀγαποῦν τήν εὐπρέπεια τοῦ οἴκου τοῦ Θεοῦ. “αγίασον Κύριέ τους ἀγαπώντας τήν εὐπρέπειαν τοῦ οἴκου σού”. Βέβαια στήν εὐχή αὐτή ἐννοοῦνται ἐκεῖνοι πού ἐνδιαφέρονται γιά τήν ἀνοικοδόμηση καί τόν καλλωπισμό τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ. Ἀλλά ἄν σκεφτοῦμε ὅτι ὁ κατ’ ἐξοχήν Ναός εἶναι ἡ Ἐκκλησία, τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τότε μποροῦμε νά ἰσχυρισθοῦμε ὅτι προπαντός ἀπαιτεῖται εὐπρέπεια στόν πραγματικό οἶκο τοῦ Θεοῦ πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία, ὁ λαός τοῦ Θεοῦ καί βέβαια προπάντων ἡ εὐπρέπεια πρέπει νά εἶναι ὁ δεσπόζων τρόπος ζωῆς στούς Ἀρχιερεῖς, πού εἶναι ἡγέτες τοῦ λαοῦ τοῦ θεοῦ, εἰς τύπον καί τόπον τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ.

Δυστυχῶς τά γεγονότα πού ἐκτυλίσσονται τόν τελευταῖο καιρό, δείχνουν ὅτι μειώνεται ἡ εὐπρέπεια ἀπό ἐκείνους πού θά ἔπρεπε νά κοσμοῦνται ἀπό αὐτήν. Ἡ πατερική φράση “τά μέν φαινόμενα κάλλη τῆς ἀφανοῦς εὐπρεπείας ἀπεικονίσματα” δέν ἰσχύει ἐν πολλοῖς στόν λεγόμενο σύγχρονο ἐκκλησιαστικό χῶρο, ἀφοῦ οἱ φαινόμενες ἀκαταστασίες εἶναι ἀπεικονίσματα τῆς ἀφανοῦς ἀπρεπείας.

Θά ἤθελα νά ἀναφερθῶ σ’ ἕνα παράδειγμα, τό ὁποῖο κατά τήν γνώμη μου εἶναι χαρακτηριστικό καί δείχνει τό “ἄηθες ἤθος” πού ἐπικρατεῖ στόν ἐκκλησιαστικό χῶρο σέ σχέση μέ τήν λεγομένη “ἀρχιεπισκοπική ἐκλογολογία”.

Κατά καιρούς ἐμφανίζονται στά Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης Ἀρχιερεῖς οἱ ὁποῖοι εἴτε θέτουν ἀμέσως ὑποψηφιότητα γιά τόν Ἀρχιεπισκοπικό θρόνο, εἴτε ἀπαντοῦν σέ ἐρωτήσεις δημοσιογράφων πού ἀναφέρονται σέ αὐτό τό θέμα, εἴτε μέ κείμενά τους κάνουν προγραμματικές δηλώσεις, ὡσάν ὁ Ἀρχιεπίσκοπος νά εἶναι κοσμικός ἄρχοντας, εἴτε ἔχουν σαφῶς τεθῆ μέσα στήν ἀρχιεπισκοπική ἐκλογολογική τροχιά. Θεωρῶ ὡς ἀπαράδεκτο αὐτό τό γεγονός γιά τούς ἑξῆς ἁπλούς λόγους.

1. Ὁ Ἀρχιεπισκοπικός θρόνος εἶναι κατειλημμένος καί βέβαια δέν ὑπάρχουν οἱ κανονικές προϋποθέσεις νά γίνουν τώρα ἐκλογές γιά τήν πλήρωσή του. Ὁ θόρυβος γιά ἐκλογές ἐκφράζει σαφῶς μιά κοσμική νοοτροπία ἤ μᾶλλον γιά νά εἶμαι περισσότερο εἰλικρινής θά ἔλεγα ὅτι εἶναι κατώτερη καί ἀπό τήν λεγομένη κοσμική νοοτροπία. Γιατί σέ ἄλλους ἀνθρωποκεντρικούς ὀργανισμούς στέκονται μέ μεγαλύτερο σεβασμό σέ ἕνα ἐπιζῶντα, ἔστω καί ἐν ἀδυναμία ἄνθρωπο, καί δέν γίνεται λόγος γιά ἀντικατάστασή του φανερά πρίν ἀκόμη ὁ ἴδιος ἀποφασίσει περί τοῦ πρακτέου. Δέν γνωρίζω ἄν οἱ ἐνδιαφερόμενοι Ἀρχιερεῖς αἰσθάνονται τόν πόνο τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, ὅταν βλέπει καί ἀκούει τίς δηλώσεις τους, καί μάλιστα διατυπωμένες καί ἐκφρασμένες μέσα ἀπό τά Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης μέ ἀνοίκειο τρόπο. Στό σημεῖο αὐτό πρέπει νά ἐξάρω τό ὕψος τῶν ἀρχιερέων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχικοῦ θρόνου, οἱ ὁποῖοι κατά τήν Πατριαρχία τοῦ ἀειμνήστου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κυροῦ Δημητρίου, τόν περιέβαλαν ἀπό τήν ἀρχή μέχρι τό τέλος μέ πολύ σεβασμό καί τόν βοηθοῦσαν ἀποτελεσματικά στό ἔργο του, προβάλλοντας τό πρόσωπό του. Πάντως ἡ στάση τοῦ Χάμ ἀπέναντι στήν γύμνωση τοῦ πατέρα τοῦ Νῶε καί ἡ κατάρα πού ἀκολούθησε (Γέν. θ’, 20-27) δείχνει τήν ἀπρέπεια τῆς ὑποψηφιότητος γιά τόν Ἀρχιεπισκοπικό θρόνο, μέ ὅλα ὅσα συνδέονται μέ αὐτήν τήν ὑπόθεση, ὅταν αὐτός ὁ θρόνος εἶναι κατειλημμένος.

2. Οἱ γνωστοποιήσεις τῶν ὑποψηφιοτήτων γιά τόν Ἀρχιεπισκοπικό θρόνο γίνονται μέσα ἀπό τά Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης, ἐνῶ εἶναι γνωστό ὅτι ἐκλέκτορες εἶναι οἱ ὀγδόντα Ἀρχιερεῖς τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας. Δέν εἶμαι ἐναντίον τῶν δημοσιογράφων οἱ ὁποῖοι ἐνημερώνουν τόν λαό, ἀλλά ζητῶ μεγαλύτερη ὑπευθυνότητα ἀπό τούς ὑποψηφίους. Θά ἔπρεπε, λοιπόν, ἄν ἀποφάσιζαν αὐτήν τήν ὁδό γνωστοποιήσεως τῶν ὑποψηφιοτήτων τους, νά ἀποτείνονται εἴτε προσωπικά εἴτε διά μέσου ἄλλων Ἀρχιερέων στούς ἐκλέκτορες καί νά ζητοῦν τήν βοήθειά τους. Ἄλλωστε οἱ Ἀρχιερεῖς ἀνέκαθεν ἐπικοινωνοῦσαν μεταξύ τους θέτοντες τά διάφορα προβλήματα πού ἀπασχολοῦσαν τήν Ἐκκλησία. Χαρακτηριστικές εἶναι οἱ ἐπιστολές τοῦ Μ. Βασιλείου, τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ θεολόγου κ.λ.π. Αἰσθάνομαι ὅτι αὐτοί οἱ ἐξέχοντες Πατέρες, ἄν ζοῦσαν στήν ἐποχή μας, μέ τήν μεγάλη πληροφόρηση, στά σοβαρά αὐτά θέματα θά εἶχαν προσωπική ἀλληλογραφία καί δέν θά χρησιμοποιοῦσαν τά Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης πρωτευόντως.  Τό ὅτι ἐπιλέγεται ὁ τρόπος τῆς γνωστοποιήσεως τῶν ὑποψηφιοτήτων τούς μέσα ἀπό τίς ἐφημερίδες, αὐτό μέ ὁδηγεῖ σέ δύο πιθανές ἐκδοχές. Ἤ ὑποτιμοῦν τούς ἐκλέκτορες Ἀρχιερεῖς, ἀφοῦ ἐπιθυμοῦν νά πληροφοροῦνται ἐμμέσως τά περί τῶν προσωπικῶν τους ἐπιδιώξεων ἤ ἐπιδιώκουν νά προσελκύσουν τό ἐνδιαφέρον καί τήν προτίμηση ἀνθρώπων τῆς πνευματικῆς, πολιτικῆς καί οἰκονομικῆς ἐξουσίας, γιά νά ἀσκήσουν πίεση ἐπάνω στούς ἐκλέκτορες. Καί οἱ δυό αὐτές πιθανότητες συνιστοῦν “ἄηθες ἤθος” καί γίνονται τελικά σέ βάρος τους, γιατί ὑπάρχουν πολλοί Ἀρχιερεῖς οἱ ὁποῖοι δέν εἶναι διατεθειμένοι νά ὑποκύψουν σέ κάθε εἶδος πιέσεων.

3. Κανείς δέν μπορεῖ νά μέ πείση ὅτι οἱ διάφορες ἐπιστολές πού τελευταία ἀποστέλλονται καί οἱ διάφορες δημοσιογραφικές πληροφορίες δέν ἐντάσσονται μέσα στήν ἀρχιεπισκοπική ἐκλογολογία. Διαβάζοντας κανείς τέτοια κείμενα ἐκπλήσσεται γιά τήν ἀπρέπεια, τό χαμηλό ἐπίπεδο ὕφους καί ἤθους, πού δέν προσιδιάζει ὄχι μόνο σέ Ἀρχιερεῖς ἀλλά οὔτε καί σέ λαϊκούς, τήν προσκρούστρια μέθοδο παρουσιάσεως τῶν γεγονότων, τήν ἐμπαθῆ ἐπιθετικότητα ἐναντίον ἀνθρώπων πού ἀποκαλοῦν ἐντούτοις ἀγαπητούς ἀδελφούς κ.λ.π. Καί ναί μέν πρέπει νά διακρινόμαστε γιά τήν ἀλήθεια καί τήν εἰλικρίνεια, ἀλλά ποτέ δέν εἶναι δυνατό νά ἀπεκδυόμαστε τῆς εὐπρεπείας. Τελικά ὑπάρχουν κείμενα τά ὁποῖα δείχνουν τήν γυμνότητα αὐτῶν πού τά γράφουν. Αἰσθάνομαι ὅτι ζοῦμε σέ μιά κρίσιμη καμπή τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ μας βίου, πού χρειάζεται ἐκκλησιαστικό ἦθος καί ὕφος, εὐπρέπεια καί σύνεση, κυρίως σιωπηλή προσευχή γιατί “τό ἔργον ἑκάστου ὁποῖον ἐστί τό πῦρ δοκιμάσει”