Γεγονός καὶ Σχόλιο: Ἡ γαστρονομική τέχνη

Ὁ ἄνθρωπος ὡς θνητό ὄν ἔχει ἀνάγκη τήν τροφή γιά νά ζήση, νά λαμβάνη τό σῶμα τίς ἀπαραίτητες βιταμίνες καί θερμίδες. Βέβαια, ἀπό πλευρᾶς θεολογικῆς λέμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν ζῆ ἀπό τήν βρώση τῶν τροφῶν, δηλαδή δέν εἶναι οἱ βιταμίνες καί οἱ θερμίδες πού τόν διατηροῦν στήν ζωή, ἀλλά ἡ ἐνέργεια καί ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ διά τῶν βιταμινῶν καί θερμίδων καί τῶν τροφῶν, μερικές δέ φορές καί θαυματουργικῶς. Ἀπόδειξη εἶναι ὅτι, ὅταν ὁ ἄνθρωπος ὁδηγῆται πρός θάνατο, λόγῳ τῆς φθαρτότητας καί τῆς θνητότητας, δέν τόν βοηθοῦν οἱ τροφές, ὅσες καί ἄν καταναλώση.

Ἡ ἐπιλογή τῶν καταλλήλων τροφῶν εἶναι ἀπαραίτητη γιά τήν καλή λειτουργία τοῦ ὀργανισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Ἀριστοτέλης ἔλεγε ὅτι οἱ τροφές πού καταναλώνουμε εἶναι συγχρόνως καί φάρμακα. Ἄλλωστε, ὅλοι γνωρίζουμε τήν μεγάλη ἀξία πού ἔχουν τά βότανα γιά τόν ἀνθρώπινο ὀργανισμό. Τά χόρτα παίζουν ρόλο ὄχι μόνον στήν καλή πέψη, ἀλλά καί στήν ὑγεία, γιατί λειτουργοῦν ὡς φάρμακα. Εἶναι δέ γνωστόν πόσες ἔρευνες γίνονται ἀπό τούς ἐπιστήμονες στήν φύση γιά νά δημιουργήσουν σέ μεγάλες ποσότητες τά ἀπαραίτητα φάρμακα.

Τελευταῖα γράφονται πολλά γιά τήν λεγομένη γαστρονομία ὡς τέχνη καί θά ἔλεγα ὡς ἐπιστήμη, πού ἀναφέρεται στήν ὑψηλή μαγειρική, ὅπως ἐπίσης γίνεται λόγος γιά τόν γαστρονομικό ἄνθρωπο πού ἐνδιαφέρεται γιά τήν ἀπόλαυση, τήν ἡδονή, τήν εὐχαρίστηση. Πρόκειται γιά τήν ἱκανοποίηση τῆς ἡδονῆς καί ὄχι τόσο γιά τήν ὑγεία τοῦ ἀνθρώπου καί ὑπάρχουν πολλές ἐκπομπές στήν τηλεόραση γιά τήν αἰσθητική καί τήν γαστρονομική ἀπόλαυση. Βέβαια, αὐτό ἔχει συνέπειες καί στό σῶμα, γιατί ὅ,τι εἶναι ὑπερβολικό τό ἐπιβαρύνει μέσα στήν γενική ἀρχή ὅτι ἡ ἡδονή ἐπιφέρει καί τήν ἀνάλογη ὀδύνη.

Διάβασα σέ ἐφημερίδα μιά διαφήμιση ἐν ὄψει τῆς νηστείας τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς πού μέ προκάλεσε νά κάνω αὐτό τό σχόλιο: «Κάνουμε διάλειμμα ἀπό τό κρέας, ὄχι ὅμως ἀπό τήν ἀπόλαυση!» (Καθημερινή 17-1-2014). Μέσα στήν προοπτική αὐτή συνιστῶνται διάφορες συνταγές σέ νηστήσιμα φαγητά πού προκαλοῦν ἡδονή καί ἀπόλαυση στόν ἄνθρωπο.  Μιά τέτοια νηστεία πού εἶναι ἐπιλογή τροφῶν καί φαγητῶν, ἀποφυγή μερικῶν πρωτεϊνῶν, ἀλλά ἀνάπτυξη τῆς ἀπόλαυσης καί τῆς ἡδονῆς ξεφεύγει ἀπό τόν ἀληθινό σκοπό τῆς ὀρθόδοξης ἐκκλησιαστικῆς νηστείας.

Στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἡ νηστεία εἶναι μέσον καί ὄχι σκοπός, πού σημαίνει ὅτι ἡ νηστεία ἀποβλέπει σέ κάποιον πνευματικό σκοπό. Ἡ νηστεία σκοπεύει στήν ἀπεξάρτηση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν δουλεία του στήν κτίση καί τίς τροφές καί τήν ἀπόκτηση τῆς πνευματικῆς ἐλευθερίας, τήν ἀποφυγή καί τῆς ποσότητας καί τῆς ποιότητας τῶν τροφῶν, στό τέλος δέ ἐλευθέρωση καί ἀπό τήν ἡδονή, τήν ἀπόλαυση. Ὁ σκοπός τῆς νηστείας εἶναι νά στρέψη ὁ ἄνθρωπος τόν νοῦ του ἀπό τήν κτίση στόν Θεό, ἀπό τό εἴδωλο τοῦ φαγητοῦ στόν ζῶντα Θεό, νά ἀλλάξη νοοτροπία καί προσανατολισμό. Πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά ἀποκτήση τήν πίστη ὅτι ὁ Θεός διευθύνει τόν κόσμο. Αὐτός εἶναι τό κέντρο τῆς ζωῆς του, καί ὄχι τά πάθη του.

Ἡ διαφήμιση «κάνουμε διάλειμμα ἀπό τό κρέας, ὄχι ἀπό τήν ἀπόλαυση», πού εἶναι μιά σύγχρονη ἀρχή τῆς γαστρονομικῆς τέχνης, καί γιά μερικούς ἐπιστήμη, εἶναι νεοειδωλολατρεία, καί συμφωνεῖ μέ τούς λόγους τοῦ Ἀποστόλου Παύλου πού ἰσχύουν γιά μερικούς Χριστιανούς, οἱ ὁποῖοι «τῷ Κυρίῳ ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστῷ οὐ δουλεύουσιν, ἀλλά τῇ ἑαυτῶν κοιλίᾳ» (Ρωμ. ιστ΄, 18), καί γιά τούς ἐχθρούς τοῦ σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ «ὧν τό τέλος ἀπώλεια, ὧν ὁ Θεός ἡ κοιλία καί ἡ δόξα ἐν τῇ αἰσχύνῃ αὐτῶν, οἱ τά ἐπίγεια φρονοῦντες», ἐνῶ τῶν Χριστιανῶν «τό πολίτευμα ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει» (Φιλ. γ΄, 18-20).
Ν.Ι.