Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ Μηνός: Ἱερομάρτυς Κλήμης Ἐπίσκοπος Ἀγκύρας καί μάρτυς Ἀγαθάγγελος, 23 Ἰανουαρίου

Πρωτ. π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Ὁ ἅγιος Κλήμης ἔζησε τήν ἐποχή τῶν διωγμῶν, καί συγκεκριμένα στά χρόνια τοῦ αὐτοκράτορα Διοκλητιανοῦ. Ὁ πατέρας του ἦταν εἰδωλολάτρης καί ἡ μητέρα του Χριστιανή. Ἔμεινε ὀρφανός ἀπό πατέρα σέ μικρή ἡλικία καί τήν ἀνατροφή του ἀνέλαβε ἐξ ὁλοκλήρου ἡ εὐλαβέστατη μητέρα του. Ἑπομένως, ὁ ἅγιος ἀνετράφη μέσα στό εὔκρατο κλίμα τῆς εὐλάβειας καί τῆς ἀγάπης πρός τόν ἀληθινό Θεό, καί ἀπό τά νεανικά του χρόνια ἡ ζωή του κυλοῦσε μέσα στήν προσευχή καί τήν φιλανθρωπία. Ὑπῆρξε βακτηρία καί στήριγμα γιά τούς φτωχούς καί τούς πονεμένους. Ὅταν ἦλθε τό πλήρωμα τοῦ χρόνου, ὁ Χριστός, διά τῆς Ἐκκλησίας, τοῦ ἀνέθεσε τό εὐλογημένο ἔργο τῆς διαποίμανσης τῶν λογικῶν Του προβάτων. Τόν ἀνέδειξε Ἐπίσκοπο τῆς ἐν Ἀγκύρᾳ Ἐκκλησίας καί ἀποδείχθηκε καλός ποιμένας. Δοκιμάσθηκε μέσα στό καμίνι τῶν πειρασμῶν καί τοῦ μαρτυρίου «ὡς χρυσός ἐν χωνευτηρίῳ». Δοκίμασε φρικτά βασανιστήρια, τά ὁποῖα ὑπέμεινε μέ θαυμαστή ὑπομονή καί ἀνδρεία, καί τέλος σφράγισε τήν ὁμολογία του γιά τόν Χριστό μέ τό αἷμα τοῦ μαρτυρίου του.
Ὁ ἅγιος Ἀγαθάγγελος καταγόταν ἀπό τήν Ρώμη καί ἦταν εἰδωλολάτρης. Κατηχήθηκε καί βαπτίσθηκε ἀπό τόν ἅγιο Κλήμη, καί ὑπῆρξε γνήσιος μαθητής καί ἀκόλουθός του. Τόν ἀκολούθησε στήν Ἄγκυρα ὅταν ἐκεῖνος ἔγινε Ἐπίσκοπος καί τόν διακόνησε μέ ἀφοσίωση. «Ὡς πατρί τέκνον ἐδούλευσεν αὐτῷ». Ὑπῆρξε, ὅμως, συνοδοιπόρος καί συναθλητής του καί στό μαρτύριο. Ὁμολόγησε μέ θάρρος τήν πίστη του στόν Χριστό καί ὑπέμεινε μέ θαυμαστή καρτερία τά σκληρά καί ἀπάνθρωπα βασανιστήρια. Τέλος, τόν ἀποκεφάλισαν καί ἔτσι παρέδωσε τήν ἁγία ψυχή του «εἰς χεῖρας Θεοῦ ζῶντος».

Ὁ βίος καί ἡ πολιτεία τoυς μᾶς δίνουν τήν ἀφορμή νά τονίσουμε τά ἀκόλουθα:

Πρῶτον. Ποιμένες τῶν λογικῶν προβάτων τοῦ Χριστοῦ εἶναι κατ’ ἐξοχήν οἱ Ἐπίσκοποι, οἱ ὁποῖοι εἶναι διάδοχοι τῶν ἁγίων Ἀποστόλων, στούς ὁποίους ἀνετέθη ἀπό τόν Μέγα Ἀρχιερέα καί Ἀρχιποίμενα Χριστό τό ἔργο αὐτό. Ὁ Χριστός πρίν ἀναληφθῆ στούς οὐρανούς ἀπέστειλε τούς μαθητές Του σέ ὅλα τά ἔθνη γιά νά κηρύξουν τό Εὐαγγέλιο, νά τελοῦν τό βάπτισμα στό ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος καί νά διδάσκουν τούς βαπτισμένους, νά τηροῦν ὅλες τίς ἐντολές Του. Συχγχρόνως, τούς διαβεβαίωσε ὅτι θά εἶναι πάντοτε μαζί τους. Τούς εἶπε: «Ἐδόθη μοι πᾶσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καί ἐπί γῆς. πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτούς εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αὐτούς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν· καί ἰδού ἐγώ μεθ᾿ ὑμῶν εἰμι πάσας τάς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος». Ποιμαντικό ἔργο, ὅμως, ἀσκοῦν καί οἱ Πρεσβύτεροι, οἱ ὁποῖοι χειροτονοῦνται ἀπό τούς Ἐπισκόπους, τελοῦν τήν θεία Λειτουργία μέ τήν εὐλογία τους καί στό ὄνομά τους, καί διακονοῦν τά λογικά πρόβατα τῆς ποίμνης τοῦ Χριστοῦ.    

Ἀληθινός ποιμένας, κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Σιναΐτη, τόν συγγραφέα τῆς «Κλίμακος», εἶναι «στήν κυριολεξία ἐκεῖνος πού μπορεῖ νά ἀναζητήση καί νά θεραπεύση τά ἀπολωλότα λογικά πρόβατα μέ τήν ἀκακία του, τόν ζῆλο του καί τήν προσευχή του». Βεβαίως, ὁ ἱερεύς μέ τήν Χάρη τῆς μυστηριακῆς ἱερωσύνης τελεῖ τά Μυστήρια, ἀλλά παράλληλα μέ τό λατρευτικό ἔργο θά πρέπει νά τελῆ καί τό ποιμαντικό ἔργο, ἤτοι νά ἀναζητᾶ τά λογικά πρόβατα καί νά τά βοηθᾶ νά θεραπευθοῦν, ἤτοι νά νικήσουν τά πάθη τους καί νά ἑνωθοῦν μέ τόν Θεό, καί τότε θά εἶναι ἀληθινός πατέρας. Καί ὅπως εἶναι γνωστόν, πατέρας εἶναι αὐτός πού ὠδίνει καί γεννᾶ παιδιά. Καί πνευματικός πατέρας εἶναι αὐτός πού «διά τοῦ Εὐαγγελίου» γεννᾶ, καί στήν συνέχεια φροντίζει μέ ἀγάπη καί πόνο γιά τήν διαπαιδαγώγηση τῶν πνευματικῶν του παιδιῶν. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στήν Α΄ πρός Κορινθίους Ἐπιστολή του γράφει: «ἐάν γάρ μυρίους παιδαγωγούς ἔχητε ἐν Χριστῷ, ἀλλ᾿ οὐ πολλούς πατέρας· ἐν γάρ Χριστῷ Ἰησοῦ διά τοῦ εὐαγγελίου ἐγώ ὑμᾶς ἐγέννησα». Καί στήν πρός Γαλάτας Ἐπιστολή του γράφει: «τεκνία μου, οὕς πάλιν ὠδίνω, ἄχρις οὗ μορφωθῇ Χριστός ἐν ὑμῖν».

Ὁ ἅγιος Ἀγαθάγγελος καταγόταν ἀπό τήν Ρώμη καί ἦταν εἰδωλολάτρης. Κατηχήθηκε καί βαπτίσθηκε ἀπό τόν ἅγιο Κλήμη, καί ὑπῆρξε γνήσιος μαθητής καί ἀκόλουθός του. Τόν ἀκολούθησε στήν Ἄγκυρα ὅταν ἐκεῖνος ἔγινε Ἐπίσκοπος καί τόν διακόνησε μέ ἀφοσίωση. «Ὡς πατρί τέκνον ἐδούλευσεν αὐτῷ».

Ὁ καλός ποιμένας, ὡς μιμητής τοῦ Ἀρχιποίμενος Χριστοῦ, δέν ἐκμεταλλεύεται τά πρόβατα γιά νά περνᾶ αὐτός καλά, ἀλλά θυσιάζεται καθημερινά γιά τά πρόβατα. Φροντίζει, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννη ὁ Σιναΐτης, νά τά ὁδηγῆ σέ χλοερή πεδιάδα πού εἶναι κατάλληλη γι’ αὐτά. Καί αὐτή ἡ χλοερή παιδιάδα, ὅπως τονίζει, «εἶναι ἡ διδαχή καί ἡ ὑπόμνηση τοῦ θανάτου, πού εἶναι ὅ,τι πιό κατάλληλο γιά κάθε λογικό πρόβατο, ἐπειδή ἔχει τήν δύναμη νά τό θεραπεύση κάθε εἴδους ψώρα». Πράγματι, ἡ μνήμη τοῦ θανάτου βοηθᾶ τόν ἄνθρωπο στόν ἀγώνα γιά τήν μεταμόρφωση τῶν παθῶν του, καθώς καί στό νά μή ἁμαρτάνη μέ εὐκολία. Ἡ μνήμη τοῦ θανάτου, ὅμως, δέν εἶναι ἁπλῶς τό νά θυμᾶται κανείς τόν θάνατο, ἀλλά σύμφωνα μέ τήν διδασκαλία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας «ἡ μνήμη τοῦ θανάτου εἶναι χάρισμα τό ὁποῖο ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο στήν καθαρά προσευχή». Μέ ἄλλα λόγια ἀληθινός ποιμένας εἶναι ἐκεῖνος πού ἀγαπᾶ τά πρόβατα, γνωρίζει τόν τρόπο νά τά θεραπεύη καί εἶναι ἀνά πᾶσαν στιγμή ἕτοιμος νά θυσιασθῆ γι’ αὐτά.

Δεύτερον. Εὐθύνη γιά τήν θεραπεία καί τήν πνευματική πρόοδο τῶν πιστῶν δέν ἔχουν μόνον οἱ ποιμένες, ἀλλά καί οἱ ἴδιοι οἱ πιστοί, οἱ ὁποῖοι πρέπει νά ἀγωνίζονται μέ φιλότιμο νά ἐφαρμόζουν ὅλες τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι, θά μπορέσουν νά κυριαρχήσουν ἐπάνω στά πάθη τους, νά ἀποβάλουν τήν φιλαυτία καί νά ἀποκτήσουν τήν ἀληθινή ἀγάπη, ἡ ὁποία δέν εἶναι ἕνα ἁπλό συναίσθημα, ἀλλά εἶναι, κατά τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή, «ἔκγονος ἀπαθείας». Ἐπίσης, θά μπορέσουν νά γευθοῦν τήν πραγματική ἐλευθερία καί τήν ἐσωτερική εἰρήνη.

Ἡ σχέση πνευματικῶν πατέρων καί πνευματικῶν τέκνων γιά νά εἶναι γνήσια καί ἀληθινή  θά πρέπει νά βασίζεται στήν ἀγάπη καί τήν ἐλευθερία. Θά πρέπει καί οἱ μέν καί οἱ δέ νά ἀγαποῦν ἀληθινά τόν Χριστό καί τήν Ἐκκλησία, καί αὐτή ἡ ἀγάπη θά πρέπει νά τούς ἑνώνη. Ἐπίσης, θά πρέπει νά πορεύονται στήν ζωή τους «μέ ζῆλο, ἀκακία καί προσευχή», καί τότε θά ὑπάρχη μεταξύ τους ἡ γνήσια καί ἀνιδιοτελής ἀγάπη, ἡ ὁποία «πάντα στέγει, πάντα πιστεύει... πάντα ὑπομένει», «οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς» καί «οὐδέποτε ἐκπίπτει».–