Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου: Ὁ Χριστός ὡς ἀγάπη

Ὁμιλία στήν περιφορά τῶν Ἐπιταφίων, στό λιμάνι τῆς Ναυπάκτου (10 Ἀπριλίου 2015), ἀπομαγνητοφωνημένη.

*

Φιλόσοφοι, κοινωνιολόγοι καί ἐθνολόγοι, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ὑποστηρίζουν ὅτι τό κέντρο κάθε πολιτισμοῦ καί κάθε παραδόσεως κάθε τόπου εἶναι ὁ Θεός καί ἡ θρησκεία. Αὐτό, βέβαια, εἶναι ἀλήθεια, ἔστω καί μέ τά θετικά καί τά ἀρνητικά στοιχεῖα του.  Ἀλλά στήν δική μας παράδοση πού βιώνουμε, αὐτή πού λέμε Ρωμηοσύνη, ὁ Θεός δέν εἶναι ὁ Θεός τῆς μεταφυσικῆς, δέν εἶναι ὁ θεός τοῦ Πλάτωνα, πού μιλοῦσε γιά τόν θεό τῶν ἰδεῶν, οὔτε τοῦ Ἀριστοτέλη, πού ἔκανε λόγο γιά τό πρῶτο «ἀκίνητον κινοῦν», οὔτε ἀκόμη καί ὁ θεός τοῦ Σάρτρ, πού ἔλεγε ὅτι εἶναι ἕνας σαδιστής πατέρας, ἀλλά εἶναι ὁ Θεός πού ἀγαπᾶ τόν ἄνθρωπο, πού ἔγινε ἄνθρωπος γιά νά τόν σώση. Εἶναι ἐκεῖνος πού ἔχει ἀγάπη καί ἔρωτα γιά τόν ἄνθρωπο.

Ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής θά πῆ ὅτι «ὁ Θεός ἔρως ἐστίν καί ἐραστόν, καί ὡς ἔρως κινεῖται πρός τόν ἄνθρωπον, καί ὡς ἐραστόν  ἑλκύει πρός ἑαυτόν τά τοῦ ἔρωτος δεκτικά».

Ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος, ἔζησε μαζί μας, μᾶς δίδαξε, μᾶς ἀγάπησε, ἀγάπησε τήν πόρνη γυναίκα καί τούς ἁμαρτωλούς, στιγμάτισε τούς γραμματεῖς καί τούς φαρισαίους, τούς ὑποκριτές τῆς ἐποχῆς ἐκείνης καί κάθε ἐποχῆς. Εἶναι Θεός ὁ ὁποῖος σταυρώθηκε, πόνεσε γιά μᾶς καί ἀναστήθηκε. Εἶναι ἀδελφός μας, πατέρας μας καί φίλος μας. Ὁ ἴδιος εἶπε «ὑμεῖς φίλοι μού ἐστε» (Ἰω. ιε΄, 14).

Ἐπίσης, στήν δική μας παράδοση δέν κάνουμε λόγο γιά θρησκεία, γιατί πράγματι ἡ θρησκεία μπορεῖ καί εἶναι τό ὄπιο τοῦ λαοῦ. Ἡ θρησκεία μέ αὐτήν τήν ἐπιθετικότητα τήν ὁποία ἔχει καί τό μίσος πού ἐκδηλώνεται, ὅπως τό βλέπουμε σέ ἄλλες θρησκεῖες, εἶναι ἐπαναλαμβάνω τό ὄπιον τοῦ λαοῦ.  Στήν δική μας παράδοση γίνεται λόγος γιά Ἐκκλησία. Εἶναι ἡ κοινωνία μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώπου, ἡ κοινωνία μεταξύ τῶν ἀνθρώπων, κοινωνία πραγματική, κοινωνία ἀγάπης. Καί στήν Ἐκκλησία ὑπάρχει αὐτή ἡ κοινωνία, ἡ ἀγάπη ἡ ὁποία ἐκδηλώνεται πέρα ἀπό τό φύλο, πέρα ἀπό τήν φυλή, πέρα ἀπό τό χρῶμα καί πέρα ἀπό τήν ἐθνικότητα.

Ὡστόσο, ὅμως, καί σέ χριστιανικούς λαούς παρατηροῦμε ὅτι ὑπάρχουν τρεῖς κατηγορίες Χριστιανῶν, οἱ ὁποῖες ἐκφράζονται ἀντίστοιχα μέ τρεῖς φράσεις.

Ἡ πρώτη κατηγορία ἐκφράζεται μέ τήν φράση πού ἔλεγε ὁ Ντέ Κάρτ: «σκέφτομαι, ἄρα ὑπάρχω». Ταυτίζουν τήν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν λογική καί τήν νοησιαρχία. Παρά τό ὅτι ἔχει μεγάλη σημασία ἡ λογική, ἐν τούτοις δέν μπορεῖ νά καλύψη τά πάντα, δέν μπορεῖ νά καλύψη τά ὑπαρξιακά καί πνευματικά προβλήματα τοῦ ἀνθρώπου.

Ἡ δεύτερη κατηγορία τῶν Χριστιανῶν μπορεῖ νά πῆ κανείς ὅτι ἐκφράζεται μέ τήν φράση τοῦ Ντοστογιέφσκι: «πονῶ, ἄρα ὑπάρχω», ὁ  ὁποῖος ταυτίζει τήν ὕπαρξη μέ τόν πόνο καί βέβαια δέν ἐννοεῖ μόνο τόν πόνο τόν βιολογικό. Γιατί, πράγματι, ὅταν πονᾶ ὁ ἄνθρωπος, τότε σημαίνει ὅτι ὑπάρχει καί ἀναζητεῖ τρόπο θεραπείας. Ἀλλά εἶναι καί ὁ ψυχολογικός πόνος, εἶναι ὁ ὑπαρξιακός πόνος, πού ἔχει σχέση μέ τά ὑπαρξιακά ἐρωτήματα πού ἀναπτύσσονται σέ κάθε ἄνθρωπο καί ἰδιαίτερα στούς νέους γιά τό τί εἶναι ἡ ζωή, τί εἶναι ὁ θάνατος, γιατί ὑπάρχουμε καί, βεβαίως, ἔχει σημασία καί ἡ αἴσθηση τοῦ πόνου. Ἀλλά καί αὐτό δέν καλύπτει ὅλα τά θέματα τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς.

Καί ἡ τρίτη κατηγορία ἐκφράζεται μέ τήν φράση τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου: «ἀγαπῶ, ἄρα ὑπάρχω». Δηλαδή ἡ ἀγάπη συνδέεται μέ τήν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου, μιά ἀγάπη ἡ ὁποία ἔχει σχέση μέ τήν θυσία καί τήν προσφορά, μέ τήν κένωση καί τόν Σταυρό, Αὐτήν τήν ἀγάπη πού μᾶς ἔδειξε ὁ Χριστός. Ξέρουμε δέ ὅτι ἡ ἀγάπη εἶναι ὑπέρβαση τῆς φιλαυτίας καί βίωση τῆς φιλοθεΐας καί τῆς φιλανθρωπίας, ἡ ἀγάπη εἶναι κένωση, θυσία καί προσφορά.

Αὐτό βιώνουμε στήν παράδοσή μας, αὐτό ζήσαμε αὐτές τίς ἡμέρες. Εἴδαμε τόν Χριστό ὡς νυμφίο, Τόν εἴδαμε νά πάσχη καί νά ὑποφέρη γιά μᾶς, θά Τόν δοῦμε καί ἀναστημένο γιά νά νικήση τόν θάνατο καί τήν ἁμαρτία καί νά μᾶς ἀπαλλάξη ἀπό τόν φόβο τοῦ θανάτου.

Ὁπότε, ὁλοκληρωμένος ἄνθρωπος εἶναι αὐτός πού ἀπό τήν λογικοκρατία προχωρεῖ στήν βίωση τοῦ πόνου –γιατί ὅταν κανείς δέν πονάη, εἶναι ἀναίσθητος– τόν πόνο γιά τήν κοινωνία, τόν πόνο γιά τούς ἀνθρώπους καί γιά τά προβλήματα πού τούς ἀπασχολοῦν, γιά νά φθάση ὁ ἄνθρωπος στήν ἀγάπη, ἡ ὁποία εἶναι ἔρωτας, κένωση καί προσφορά.
Εὔχομαι σέ ὅλους σας χρόνια πολλά, καλή Ἀνάσταση.–