Χαράλαμπου Δ. Χαραλαμπόπουλου: Ναοδομικὰ τῆς Ναυπάκτου τὸ 1830

Μετά την ἀπελευθέρωση τῆς Ναυπάκτου πού συντελέσθηκε στίς 18 Ἀπριλ. 1829 ἄρχισε μία ἐργώδης προσπάθεια γιά τήν ἀνοικοδόμηση καί ὀργάνωση τῆς πόλης. Ὁ Διοικητής Ναυπακτοβενέτικου Ἰ. Ταμπακάκης μέ ἀναφορά του ( 851/10 Φεβρ. 1830) πρός τόν πληρεξούσιο Τοποτηρητή Αὐγουστίνο Καποδίστρια μᾶς δίνει τήν εἰκόνα μερικῶν προβλημάτων τῆς Ναυπάκτου.

Γράφει ὁ Διοικητής:

ὉἈρχηγός τῆς Δυτ. Ἑλλάδος, Κύριος Πίζας, ζητεῖ νά ἀνοικοδομήση στρατῶνα ἐπάνω εἰς τό Βεζύρ τζαμί ἐκ θεμελίου διά τόν νέον λόχον τοῦ Γ΄ τάγματος, ὅστις κάτ’αὐτάς ἔφθασεν ἐνταῦθα, καί δι’ ἕνα ἕτερον λόχον, ὅστις μέλλει νά ἔλθη, ὡσαύτως καί ἕν Νοσοκομεῖον ἐκ νέου εἰς τήν κατά τήν Δυτικήν θύραν τοῦ Φρουρίου πλατείαν πρό γύμνασιν τῶν τακτικῶν στρατευμάτων.

Τό Διοικητήριον ὅμως ἀνέβαλε τόν καιρόν, ἕως ὅτου νά γνωστοποιήσῃ τήν Α. Ε. περί τούτων καί νά λάβῃ διαταγήν τῆς περί τούτου τί ποιητέον, ὡσαύτως καί ἀπό ποῖον μέλλει νά λάβῃ τά γενησόμενα ἔξοδα διά τάς οἰκοδομάς ταύτας καί διά τήν ὕλην, ἥτις μέλλει νά ἐξοδευθῆ εἰς αὐτά.

Εὐτυχῶς, πού ὁ Αὐγουστίνος δέν ἐνέκρινε τήν πρόταση τοῦ στρατηγοῦ Πίζα καί διασώθηκε τό Βεζύρ Τζαμί πού εἶναι ἕνα ἀπό τά ἀξιοθέατα τῆς πόλης μας. Μάλιστα ὑποστηρίζεται ὅτι τοῦτο πρότερον ἦταν χριστιανικός ναός. Ἡ δεύτερη βασική πληροφορία πού μᾶς δίνει ὁ Διοικητής εἶναι ἡ τύχη δύο ἐρειπωμένων ναῶν τοῦἈνατολικοῦ καί Δυτικοῦ Προαστίου. Καί οἱ δύο ναοί βρίσκονταν ἐκτός τῶν τειχῶν. Ὁἕνας, τοῦἈνατολικοῦ προαστίου, ἦταν ἡἉγία Παρασκευή, ὅπως ἀναφέρεται στό ἔγγραφο, ὁἄλλος παραμένει ἀνώνυμος. Βέβαια, δυτικά ἀλλά ἐντός τῶν τειχῶν ὑπῆρχε ὁ ναός τοῦἉγίου ἤ Ὁσίου Λουκᾶ. Ὑπάρχουν μαρτυρίες ὅτι τό 1893 καιγόταν καντιλάκι στή θέση τοῦἉγίου Βήματος, κοντά στό Μποτσαραίικο. Ὅμως ὁ Διοικητής τοποθετεῖ τό ἐρείπιο ἐκτός τῶν τειχῶν. Ἄρα πρέπει νά ὑπῆρχε περί τήν σημερινή ὁδό Θέρμου. Γράφει ἡ ἀναφορά:

Διά τήν ἐπισκευήν τῶν δύο ἐρειπίων τῶν ἐκκλησιῶν ἔξωθεν τοῦ Φρουρίου κατά τήν Ἀνατολικήν καί Δυτικήν θύραν κατά τήν διαταγήν σας νά ἐξοδευθοῦν εἰς αὐτάς ἀνά γρ. 1000 εἰς ἑκάστην, ἀλλ’ ἐπειδή διά τῶν 1000 γρ. δέν δύνανται νά οἰκοδομηθῶσιν ἐντελῶς, διά τοῦτο γνωμοδοτεῖ τό Διοικητήριον (ἄν τό ἐγκρίνη καί ἡὙ.Ἐ.) νά οἰκοδομηθῆ μόνον ἡ μία, ἡἉγία Παρασκευή, ἥτις ἀναλόγως τοῦ μάκρους θέλει ἀνοιχθῆὀλίγον κατά τό πλάτος, μέ τό νά εἶναι πολλά στενή, ὥστε εἰς αὐτήν ἠμποροῦν νά ἐξοδευθοῦν σχεδόν γρ. 3000, διό παρακαλῶ τήν Α.Ἐ.νά εὐαρεστηθῆ νά διατάξη τό Διοικητήριον περί αὐτῶν τί μέλλει νά πράξη, διότι κατά τήν διαταγήν της, ἐάν ἐπισκευασθῶσι καί οἱ δύο,θέλουν μείνει ἀτελεῖς΄ οἱ δέ τοῦὈμέρ Ἐφέντη καί Καστελίου ἐκκλησίαι ἐτελείωσαν.

Τό νέο στοιχεῖο πού προκύπτει ἀπό τήν ἀναφορά τοῦ Διοικητῆ εἶναι ὅτι προϋπῆρχε ὁ ναός τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς τοῦ 1930, πού τεκμηριωμένα κτίσθηκε ὁ νέος ναός πού κάηκε τό 1865. Μάλιστα, τόν μεγάλωσαν λίγο κατά πλάτος γιατί ἦταν πολύ στενός.

Ἐπίσης πληροφορούμαστε ὅτι οἱἐκκλησίες στό Ὀμέρ Ἐφέντη (Καστράκι Δωρίδας) πού ἀνῆκε τότε στήν ἐπαρχία Βενέτικου καί στό Καστέλι (Ἀντίρριο) ἀποπερατώθηκαν. Ἡ νεοΐδρυτη Ἑλληνική πολιτεία πέραν τῶν ἄλλων εἶχε ὡς πρῶτο μέλημά της καί τήν ἵδρυση ναῶν, ἀπό τούς ὁποίους οἱ περισσότεροι βρίσκονταν σέ ἐρειπιώδη κατάσταση.

Προσεχῶς θά γράψουμε περισότερα γιά τούς παλαιούς ναούς τῆς Ναυπάκτου

.