Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου: Οἱ νόθοι καί οἱ αὐθεντικοί Εὐρωπαῖοι

Οἱ σύγχρονοι Ἕλληνες ὅταν κάνουν λόγο γιά Εὐρώπη ἔχουν μιά σύγχυση. Ἄλλοι τήν ἀπορρίπτουν ἐξ ὁλοκλήρου, ἄλλοι στέκονται διστακτικοί ἀπέναντί της καί ἄλλοι τήν θαυμάζουν καί τήν θεωροῦν μοντέλο κοινωνικό καί πολιτιστικό. Αὐτό ὀφείλεται καί στήν ἄγνοια τῶν ἱστορικῶν δεδομένων σχετικά μέ τόν εὐρωπαϊκό χῶρο καί στήν ἀπώλεια τῆς αὐτοσυνειδησίας μας.

Χωρίς νά νομισθῆ ὅτι κάνουμε γενίκευση, ἐν τούτοις μποροῦμε γενικά νά διακρίνουμε τρεῖς φάσεις πού χαρακτηρίζουν τήν ἱστορική ἐξέλιξη τῆς Εὐρώπης.

Ἡ πρώτη εἶναι ἡ Ρωμαϊκή Εὐρώπη, ὅταν ἡ Εὐρώπη ἀποτελοῦσε τό δυτικό τμῆμα τῆς ἑνιαίας Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας καί εἶχε τόν ἴδιο πολιτισμό μέ τό ἀνατολικό τμῆμα τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, ἤτοι ἑλληνική γλώσσα καί παιδεία, Ὀρθόδοξη Θεολογία καί Ρωμαϊκό δίκαιο. Δέν μποροῦμε νά ξεχάσουμε ὅτι ὁ Μ. Ἀθανάσιος καί ἄλλοι Πατέρες βρῆκαν συμπαράσταση, κατά τούς θεολογικούς ἀγῶνες τους, στήν Παλαιά Ρώμη, καθώς ἐπίσης ὅτι ὑπῆρχαν στό δυτικό τμῆμα ὀρθόδοξοι μοναχοί, τούς ὁποίους οἱ Φράγκοι ὀνόμαζαν βασιλειανούς, ἐπειδή ἐφήρμοζαν τό τυπικό του Μ. Βασιλείου.

Ἡ δεύτερη φάση συνδέεται στενά μέ τόν ἐκβαρβαρισμό, δηλαδή τήν ὑποδούλωση τῆς Εὐρώπης στίς βαρβαρικές φυλές, πού καταλάμβαναν σιγά–σιγα διάφορα τμήματα τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας. Τό τελικό κτύπημα δόθηκε ἀπό τούς Φράγκους πού κατέλαβαν τό δυτικό τμῆμα τῆς Αὐτοκρατορίας. Ἡ περίοδος αὐτή χαρακτηρίζεται ἀπό τίς ἡρωικές ἀντιστάσεις τῶν Ρωμαίων Παπῶν, Κληρικῶν καί λαϊκῶν, καί τήν ἐμμονή τους στήν Ρωμηοσύνη, ἀλλά καί ἀπό σφαγές καί διώξεις πού ἔκαναν οἱ Φράγκοι κατακτητές. Οὐσιαστικά τήν περίοδο ἀπό 750-800 ἔχουμε τήν μετατροπή τοῦ χώρου αὐτοῦ ἀπό Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορία σέ Εὐρώπη. Τήν ἐποχή αὐτή ἐπιβλήθηκε στήν Δύση ἡ φεουδαλιστική ἀντίληψη ὄχι μόνον στόν διοικητικό–κρατικο τομέα, ἀλλά καί στόν θεολογικό–φιλοσοφικο. Πρόκειται γιά ἕνα μεσαίωνα μέ ὅλες τίς συνέπειες καί προεκτάσεις του.

Ἡ τρίτη φάση τῆς Εὐρώπης εἶναι ἐκείνη πού ἀρχίζει μέ τήν Ἀναγέννηση, ὁπότε ἀνακαλύπτονται οἱ ἀρχαῖοι φιλόσοφοι (Ἀριστοτέλης, Πλάτωνας), συνεχίζεται μέ τόν διαφωτισμό, ὁπότε καταρρίπτεται ὅλο το οἰκοδόμημα τῆς μεταφυσικῆς, πού ἦταν τό ἰδεολογικό ὑπόβαθρο τῆς Φραγκοσύνης, ἀναπτύσσονται οἱ ἐπιστῆμες καί ἀναζητεῖται ἡ ἐλεύθερη σκέψη, ἡ ἰσότητα καί ἡ δικαιοσύνη. Ἡ δημιουργία τῶν Προτεσταντικῶν ὁμάδων, οἱ συνεχεῖς ἐπαναστάσεις, κυρίως ἡ Γαλλική Ἐπανάσταση, πού ἦταν ἐπαναστάσεις τῶν ὑποδούλων Ρωμαϊκῶν λαῶν ἐναντίον τῶν κατακτητῶν Φράγκων, ἡ πολεμική ἐναντίον τοῦ θεοῦ τῆς μεταφυσικῆς των Φράγκων, συνετέλεσε στήν δημιουργία τοῦ κλίματος τῆς συγχρόνου Εὐρώπης.

Ἑπομένως, ἡ σύγχρονη Εὐρώπη δέν εἶναι ἡ χώρα τῶν Ρωμαίων, οὔτε πέρα ὡς πέρα ἡ Εὐρώπη τοῦ Καρλομάγνου–Φραγκων, ἀλλά ἡ Εὐρώπη πού εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς συγκρούσεως τῆς Ρωμαίικης ἀναζήτησης ἔναντί της Φραγκικῆς νοοτροπίας. Γι’ αὐτόν τόν λόγο παρατηρεῖται σήμερα στήν Εὐρώπη μιά πολυμορφία. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού διακρίνονται ἀπό τήν νοοτροπία τῶν Φράγκων καί νοσταλγοῦν τήν ἐπανασύσταση τῆς Φραγκοσύνης. Ἐπίσης, ἄλλοι πού διακατέχονται ἀπό τά ὁράματα τῶν διαφωτιστῶν, μέ τίς ἀθεϊστικές καί ἀγνωστικιστικές τάσεις καί τό ὅραμα τῆς ἀτομικῆς ἐλευθερίας καί ἰσότητος. Συγχρόνως ὑπάρχουν καί ἄλλοι οἱ ὁποῖοι ἀναζητοῦν κάτι βαθύτερο, ψάχνουν νά βροῦν, χωρίς νά τό ἀντιλαμβάνωνται, τήν ἀτμόσφαιρα τῶν Ρωμαίων προγόνων τους καί γι’ αὐτό ἔρχονται στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, μελετοῦν ἔργα Ρωμαίων Πατέρων καί γίνονται Ὀρθόδοξοι.

Δυστυχῶς, οἱ τρεῖς αὐτές κατευθύνσεις πού ὑπάρχουν στόν Εὐρωπαϊκό χῶρο ἐπικρατοῦν καί στήν χώρα μας, μέ τήν διαφορά ὅτι ἐδῶ πλεονάζουν ἐκεῖνοι πού ἔχουν Ρωμαίικη συνείδηση καί ζωή.

Ἐκεῖνο πού παρατηρεῖ κανείς εἶναι ὅτι συνήθως ἐδῶ ὁ λαός πού συνδέεται μέ τήν Ἐκκλησία διατηρεῖ, ἐν πολλοῖς, τήν αὐτοσυνειδησία τοῦ Γένους μας, ἐνῶ ἡ ἐπιστημονική καί πολιτική, καθώς καί πολιτιστική ὀλιγαρχία καί ὅσοι διευθύνουν τά Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης ἐκφράζουν τίς διαφωτιστικές ἀντιλήψεις καί ἰδέες. Ἐπικρατεῖ, δηλαδή, μιά πολιτιστική σχιζοφρένεια.

Ἔτσι, ὁ καθένας βλέπει στήν Εὐρώπη αὐτό πού ἐπιθυμεῖ. Οἱ ἄρχοντες τοῦ τόπου μᾶς θαυμάζουν τό φιλελεύθερο κλίμα πού ἐπικρατεῖ στήν Εὐρώπη, μένουν ἐκστατικοί μπροστά στήν σύγχρονη τεχνολογική ἀνάπτυξη καί τίς κοινωνικές δομές πού ἐπικρατοῦν ἐκεῖ, καθώς ἐπίσης δέχονται ὅλη τήν σύγχρονη πολιτιστική κουλτούρα. Ὅσοι διαπνέονται ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση, ὅπως τήν Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν νηπτικῶν, θαυμάζουν τήν νηπτική ἀναγέννηση πού συντελεῖται στήν Εὐρώπη καί τόν Νέο Κόσμο, ἀφοῦ μελετῶνται ἔργα Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, μεταφράζονται βιβλία νέων ὀρθοδόξων θεολόγων, ἱδρύονται ἕδρες στά Πανεπιστήμια καί γενικά ἀναζητᾶται ἡ Ὀρθόδοξη ζωή. Καί ὅσοι διακατέχονται ἀπό φεουδαλιστικές ἀντιλήψεις (θρησκευτικές–κοινωνικες–πολιτικες), βλέπουν στόν Εὐρωπαϊκό χῶρο αὐτό πού ζοῦν καί νοσταλγοῦν. Γι’ αὐτό λέμε ὅτι ἡ εἰκόνα πού ἔχει ὁ καθένας γιά τήν Εὐρώπη συνδέεται στενά μέ τόν δικό του τρόπο σκέψεως καί ζωῆς.

Ὅλα αὐτά πρέπει νά λέγωνται γιά δύο λόγους. Ὁ πρῶτος γιά νά συνειδητοποιηθῆ ὅτι ἐμεῖς οἱ Ρωμηοί (Ὀρθοδοξοι–Έλληνες) εἴμαστε οἱ αὐθεντικοί Εὐρωπαῖοι πού διατηροῦμε τήν ἀτμόσφαιρα πού ἐπικρατοῦσε στήν Εὐρώπη πρό τῆς εἰσβολῆς καί ἐπικρατήσεως τῶν Φράγκων. Ὁ δεύτερος λόγος γιά νά φανῆ ὅτι στήν χώρα μᾶς αὐτήν τήν περίοδο ἐξασκεῖται μιά φοβερή πίεση ἐσωτερικά καί ἐξωτερικά. Οὐσιαστικά βρισκόμαστε μπροστά σε μιά Πέμπτη (πολιτιστική) Σταυροφορία. Ἡ ἄρχουσα (ἐπιστημονική–πολιτικη–πολιτιστικη) τάξη ἐκφράζει τήν κατάσταση τῆς διαφωτιστικῆς Εὐρώπης πού ἐπηρεάζεται ἀπό δυνάμεις πού κατευθύνουν τά εὐρωπαϊκά πράγματα σέ ἕναν ὁρισμένο σκοπό. Ἐξ ἄλλου οἱ σύγχρονες Εὐρωπαϊκές δυνάμεις θέλουν νά κτυπήσουν καί νά ταπεινώσουν τίς Ὀρθόδοξες Ρωμαίικες δυνάμεις, πού ἀντιστέκονται στήν πνευματική ὑποδούλωση. Ὁ τηλεοπτικός πόλεμος ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας ἔχει τήν ἐξήγησή του. Καί ἐνῶ οἱ “ἐχθροί” τῆς Ρωμηοσύνης ἐργάζονται ἐπιστημονικά, μερικοί ἀπό τούς δικούς μας μέ ἀφέλεια πέφτουν θύματα αὐτῆς τῆς ἐπιθετικῆς νοοτροπίας.

Πάντως ἐμεῖς θά παραμένουμε Ρωμηοί, θά ἐξακολουθοῦμε νά κρατᾶμε τήν παράδοση τῆς ἑνιαίας Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, χωρίς νά εἴμαστε ἀρνητικοί στά θετικά ἀποτελέσματα τῆς σύγχρονης τεχνολογικῆς καί ἐπιστημονικῆς ἀνάπτυξης, τά ὁποῖα προσλαμβάνουμε καί ἀφομοιώνουμε δημιουργικά στήν παράδοσή μας, ἑπομένως θά εἴμαστε αὐθεντικοί καί ὄχι νόθοι Εὐρωπαῖοι, γιά νά διατηροῦμε τήν αὐτοσυνειδησία μας καί νά ἀποκτοῦμε νόημα ζωῆς καί νά εἴμαστε ἡ ἐλπίδα σέ ὅσους Εὐρωπαίους ψάχνουν νά βροῦν τήν ἀληθινή ζωή. Νά συντελέσουμε, δηλαδή στό νά βροῦν καί οἱ σύγχρονοι Εὐρωπαῖοι τούς προγόνους τους, τόν ἑαυτό τους.

Ὁ Ἐθνικός ποιητής τῆς Κύπρου Βασίλης Μιχαηλίδης παρουσιάζει τόν ἐθνομάρτυρα Ἀρχιεπίσκοπο Κύπρου Κυπριανό (1756-1821) νά λέγη στόν Κιουτσούκ Μεχμέτ:

“Η Ρωμιοσύνη ἕν φυλή συνόκαιρη τοῦ κόσμου,

κανένας δέν ἐβρέθηκεν γιά νά τήν –ἰ–ξηλείψη,

κανένας, γιατί σκέπει τήν πού τ’ ἄψη ὁ Θεός μου.

Ἡ Ρωμιοσύνη ἕν νά χαθῆ, ὄντας ὁ κόσμος λείψη!”