Γεγονός καὶ Σχόλιο: Η νεύρωση των εορτών

Τώρα που πέρασαν οι εορτές του δωδεκαημέρου πρέπει να θυμηθούμε μια ενδιαφέρουσα άποψη του μεγάλου Ψυχοθεραπευτού Victor Frankl που έχει σχέση με τους διαφόρους τύπους νευρώσεων, οι οποίες συνδέονται με τις λεγόμενες νοογενείς νευρώσεις.

Στα έργα του ο μεγάλος αυτός ψυχοθεραπευτής κάνει διάκριση μεταξύ των ψυχογενών νευρώσεων, που ανάγονται στον ψυχολογικό τομέα, και των νοογενών νευρώσεων, που έχουν σχέση με την νοολογική διάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης, δηλαδή με την απόκτηση νοήματος για την ζωή. Παρουσιάζει την αλήθεια ότι ο άνθρωπος σήμερα υποφέρει κυρίως από το ότι δεν έχει νόημα ζωής, πράγμα το οποίο εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους.

Μεταξύ των διαφόρων νευρώσεων συγκατελέγει και την “νεύρωση της Κυριακής”, όταν δηλαδή ο άνθρωπος συνειδητοποιεί το υπαρξιακό του κενό, τότε ακριβώς που “ο φόρτος της πολυάσχολης εβδομάδος σταματάει την Κυριακή, και το κενό, που βρίσκεται μέσα του, εμφανίζεται ξαφνικά”. Δηλαδή, ο άνθρωπος όλη την εβδομάδα με την διαρκή απασχόληση και δραστηριότητα προσπαθεί να ξεχάση αυτό το υπαρξιακό κενό, να λησμονήση ότι δεν έχει νόημα ζωής. Οπότε, όταν σταματά αυτήν την δραστηριότητα, τότε καταλαμβάνεται από μελαγχολία, πόνο, με φοβερές συνέπειες στην ύπαρξή του.

Θα μπορούσαμε, επεκτείνοντας αυτή την άποψη του Frankl, να υποστηρίξουμε ότι παρατηρούμε πολλές φορές στους γύρω μας ανθρώπους να επικρατή η νεύρωση των εορτών. Γιατί αυτό που συνειδητοποίησε εκείνος για την Κυριακή, παρατηρείται έντονα κατά την διάρκεια των μεγάλων εορτών της Χριστιανωσύνης, δηλαδή των Χριστουγέννων, του Πάσχα κ.λπ.

Εκτός από αυτό που σχολιάζει ο Frankl, που συμβαίνει κατά την διάρκεια της Κυριακής, κατά τις μεγάλες εορτές παρατηρούνται και άλλες καταστάσεις. Ο άνθρωπος, ιδίως εδώ στην Ελλάδα, προετοιμάζεται για τις μεγάλες εορτές των Χριστουγέννων και του Πάσχα. Νομίζει ότι θα βρη κάτι για να ικανοποιήση την υπαρξιακή του πείνα και δίψα. Όμως δεν το αναζητά αυτό στο βάθος της καρδιάς του και στην προσέγγιση του εσωτερικού γεγονότος των εορτών, που είναι η μετάνοια, η ταπείνωση, η ψυχική προετοιμασία, η εξομολόγηση, η θεία κοινωνία, αλλά μόνο σε εξωτερικές εκδηλώσεις, όπως είναι η αγορά διαφόρων αντικειμένων, οι εκδρομές, οι επισκέψεις, τα εορταστικά τραπέζια. Είναι γεγονός, βέβαια, ότι αυτές οι εξωτερικές τυπικές διαδικασίες δεν ικανοποιούν τον άνθρωπο στην πνευματική του υπόσταση, και έτσι παραμένει το υπαρξιακό του κενό.

Επομένως, ενώ ο άνθρωπος αναμένει τις εορτές για να απαντήση στα υπαρξιακά του ερωτήματα, που είναι η ζωή και ο θάνατος, εν τούτοις δεν το επιτυγχάνει, αφού παραμένει στην επιφάνεια και δεν προχωρεί στο βάθος των γεγονότων. Αυτό ακριβώς τον οδηγεί στην μελαγχολία, την απόγνωση, το κενό. Έχει παρατηρηθή από πολλούς ότι κατά την περίοδο των εορτών συμβαίνουν διαπληκτισμοί στα σπίτια, αυξάνεται η εγκληματικότητα, μεγαλώνουν τα ψυχικά τραύματα. Όλα αυτά εξηγούνται μέσα από αυτήν την προοπτική, αφού και σε αυτές τις μεγάλες ημέρες δεν κατορθώνει ο άνθρωπος να αναπαύση το πνεύμα του, παρά την ζωηρά του νοσταλγία και αναζήτηση.

Ένας τρόπος για να αποφύγουμε αυτήν την οδυνηρά νεύρωση των εορτών είναι να ακολουθήσουμε όλη την διδασκαλία της Εκκλησίας για την τεσσαρακονθήμερη προετοιμασία των εορτών. Και βέβαια, να συμμετέχουμε όσο μπορούμε περισσότερο στις λατρευτικές ακολουθίες.

Ν.Ι.