Γεγονός καὶ Σχόλιο: Ἡ νεύρωση τῶν ἑορτῶν

Τώρα πού πέρασαν οἱ ἑορτές τοῦ δωδεκαημέρου πρέπει νά θυμηθοῦμε μιά ἐνδιαφέρουσα ἄποψη τοῦ μεγάλου Ψυχοθεραπευτοῦ Victor Frankl πού ἔχει σχέση μέ τούς διαφόρους τύπους νευρώσεων, οἱ ὁποῖες συνδέονται μέ τίς λεγόμενες νοογενεῖς νευρώσεις.

Στά ἔργα τοῦ ὁ μεγάλος αὐτός ψυχοθεραπευτής κάνει διάκριση μεταξύ των ψυχογενῶν νευρώσεων, πού ἀνάγονται στόν ψυχολογικό τομέα, καί τῶν νοογενῶν νευρώσεων, πού ἔχουν σχέση μέ τήν νοολογική διάσταση τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης, δηλαδή μέ τήν ἀπόκτηση νοήματος γιά τήν ζωή. Παρουσιάζει τήν ἀλήθεια ὅτι ὁ ἄνθρωπος σήμερα ὑποφέρει κυρίως ἀπό τό ὅτι δέν ἔχει νόημα ζωῆς, πράγμα τό ὁποῖο ἐκδηλώνεται μέ πολλούς τρόπους.

Μεταξύ των διαφόρων νευρώσεων συγκατελέγει καί τήν “νεύρωση τῆς Κυριακής”, ὅταν δηλαδή ὁ ἄνθρωπος συνειδητοποιεῖ τό ὑπαρξιακό του κενό, τότε ἀκριβῶς πού “ὁ φόρτος τῆς πολυάσχολης ἑβδομάδος σταματάει τήν Κυριακή, καί τό κενό, πού βρίσκεται μέσα του, ἐμφανίζεται ξαφνικά”. Δηλαδή, ὁ ἄνθρωπος ὅλη τήν ἑβδομάδα μέ τήν διαρκῆ ἀπασχόληση καί δραστηριότητα προσπαθεῖ νά ξεχάση αὐτό τό ὑπαρξιακό κενό, νά λησμονήση ὅτι δέν ἔχει νόημα ζωῆς. Ὁπότε, ὅταν σταματᾶ αὐτήν τήν δραστηριότητα, τότε καταλαμβάνεται ἀπό μελαγχολία, πόνο, μέ φοβερές συνέπειες στήν ὕπαρξή του.

Θά μπορούσαμε, ἐπεκτείνοντας αὐτή τήν ἄποψη τοῦ Frankl, νά ὑποστηρίξουμε ὅτι παρατηροῦμε πολλές φορές στούς γύρω μας ἀνθρώπους νά ἐπικρατῆ ἡ νεύρωση τῶν ἑορτῶν. Γιατί αὐτό πού συνειδητοποίησε ἐκεῖνος γιά τήν Κυριακή, παρατηρεῖται ἔντονα κατά τήν διάρκεια τῶν μεγάλων ἑορτῶν τῆς Χριστιανωσύνης, δηλαδή τῶν Χριστουγέννων, τοῦ Πάσχα κ.λπ.

Ἐκτός ἀπό αὐτό πού σχολιάζει ὁ Frankl, πού συμβαίνει κατά τήν διάρκεια τῆς Κυριακῆς, κατά τίς μεγάλες ἑορτές παρατηροῦνται καί ἄλλες καταστάσεις. Ὁ ἄνθρωπος, ἰδίως ἐδῶ στήν Ἑλλάδα, προετοιμάζεται γιά τίς μεγάλες ἑορτές τῶν Χριστουγέννων καί τοῦ Πάσχα. Νομίζει ὅτι θά βρῆ κάτι γιά νά ἱκανοποιήση τήν ὑπαρξιακή του πείνα καί δίψα. Ὅμως δέν τό ἀναζητᾶ αὐτό στό βάθος τῆς καρδιᾶς του καί στήν προσέγγιση τοῦ ἐσωτερικοῦ γεγονότος τῶν ἑορτῶν, πού εἶναι ἡ μετάνοια, ἡ ταπείνωση, ἡ ψυχική προετοιμασία, ἡ ἐξομολόγηση, ἡ θεία κοινωνία, ἀλλά μόνο σέ ἐξωτερικές ἐκδηλώσεις, ὅπως εἶναι ἡ ἀγορά διαφόρων ἀντικειμένων, οἱ ἐκδρομές, οἱ ἐπισκέψεις, τά ἑορταστικά τραπέζια. Εἶναι γεγονός, βέβαια, ὅτι αὐτές οἱ ἐξωτερικές τυπικές διαδικασίες δέν ἱκανοποιοῦν τόν ἄνθρωπο στήν πνευματική του ὑπόσταση, καί ἔτσι παραμένει τό ὑπαρξιακό του κενό.

Ἑπομένως, ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος ἀναμένει τίς ἑορτές γιά νά ἀπαντήση στά ὑπαρξιακά του ἐρωτήματα, πού εἶναι ἡ ζωή καί ὁ θάνατος, ἐν τούτοις δέν τό ἐπιτυγχάνει, ἀφοῦ παραμένει στήν ἐπιφάνεια καί δέν προχωρεῖ στό βάθος τῶν γεγονότων. Αὐτό ἀκριβῶς τόν ὁδηγεῖ στήν μελαγχολία, τήν ἀπόγνωση, τό κενό. Ἔχει παρατηρηθῆ ἀπό πολλούς ὅτι κατά τήν περίοδο τῶν ἑορτῶν συμβαίνουν διαπληκτισμοί στά σπίτια, αὐξάνεται ἡ ἐγκληματικότητα, μεγαλώνουν τά ψυχικά τραύματα. Ὅλα αὐτά ἐξηγοῦνται μέσα ἀπό αὐτήν τήν προοπτική, ἀφοῦ καί σέ αὐτές τίς μεγάλες ἡμέρες δέν κατορθώνει ὁ ἄνθρωπος νά ἀναπαύση τό πνεῦμα του, παρά τήν ζωηρά του νοσταλγία καί ἀναζήτηση.

Ἕνας τρόπος γιά νά ἀποφύγουμε αὐτήν τήν ὀδυνηρά νεύρωση τῶν ἑορτῶν εἶναι νά ἀκολουθήσουμε ὅλη τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν τεσσαρακονθήμερη προετοιμασία τῶν ἑορτῶν. Καί βέβαια, νά συμμετέχουμε ὅσο μποροῦμε περισσότερο στίς λατρευτικές ἀκολουθίες.

Ν.Ι.