Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου: Χαρίλαος Ταλιαδῶρος, ὁ Ἄρχων Πρωτοψάλτης

Πρόκειται γιά τόν μεγάλο Πρωτοψάλτη ὄχι μόνο της Θεσσαλονίκης, ἀλλά καί ὁλοκλήρου της Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, γιά τόν μεγάλο καί ταλαντοῦχο δάσκαλο τῆς Ρωμαίικης (Βυζαντινῆς) μας μουσικῆς, τόσο ἀπό πλευρᾶς σύνθεσης, ὅσο καί ἀπό πλευρᾶς ἐκτέλεσης καί φωνητικῆς ἔκφρασης. Εἶναι ὁ τελευταῖος ἀπό τούς παλαιούς μεγάλους δασκάλους, ὁ ὁποῖος διακρινόταν ἀκόμη καί ὅταν ζοῦσαν οἱ παλαιοί μεγάλοι. Μεγάλος, δηλαδή, μεταξύ των μεγάλων.

Τελευταία, ἡ “Ἐλευθεροτυπία” φιλοξένησε συνέντευξή του στό “σαλόνι” της. Ἐδῶ θέλω νά σημειώσω ὅτι ἡ παρουσίαση τοῦ ἄρχοντα αὐτοῦ Πρωτοψάλτου τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Σοφίας ἀπό τόν Γιάννη Λιάπη ἦταν καταπληκτική. Νά ἕνα ἀπόσπασμα: “Στό δεξί ἀναλόγιο τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας στή Θεσσαλονίκη - Ἅγια Σοφιά, μιά λέξη μέ μιάν ἀδιόρατη τομή, ὀνοματίζουνε τήν ἐκκλησία αὐτή οἱ Θεσσαλονικεῖς - ὑπάρχει ἕνας λέων. Τί κι ἄν κρύβεται κάτω ἀπό ἕνα ράσο - τί κι ἄν δέν βρυχᾶται. Τό ἀποτέλεσμα τῆς φωνῆς καί τῆς παρουσίας τοῦ εἶναι τό ἴδιο. Ἡ σιωπή. Ὅλα τα θηρία τῆς ζούγκλας σιωποῦν - λέγεται ὅτι μερικά ἀρχίζουν καί τρέμουν. Χαρίλαος Ταλιαδῶρος: Μουσικολογιώτατος Ἄρχων Πρωτοψάλτης τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ἤ Ἄρχων Πρωτοψάλτης τῆς Θεσσαλονίκης. Ὀφφικιάλιος τῆς Μεγάλης του Χριστοῦ Ἐκκλησίας. Ἤ Ἄρχων Πρωτοψάλτης. Ἤ ἁπλῶς (!) Ἄρχων”.

Ψάλλει γιά 56 ὁλόκληρα χρόνια καί διακονεῖ τήν Ἐκκλησία σέ αὐτήν τήν θέση καί βοηθᾶ τούς Κληρικούς νά λειτουργοῦν, ἀλλά καί τόν λαό νά μυσταγωγῆται στά ἐνδότερά της ἐκκλησιαστικῆς μας παραδόσεως καί λατρείας. Ἀπό 16 ἐτῶν βρίσκεται στό ἀναλόγιο, καί μάλιστα 45 χρόνια (ἀπό τό ἔτος 1952) εἶναι ὁ Ἄρχων Πρωτοψάλτης τοῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας Θεσσαλονίκης. Μιά ὁλόκληρη ζωή καί παράδοση.  Δημιούργησε μιά ἰδιαίτερη σχολή ψαλτῶν, πού ψάλλουν μέ ἀρχοντιά, μέ ὕφος παραδοσιακό καί σοβαρότητα.

Ἀξιώθηκα νά τόν γνωρίζω ἀπό κοντά καί νά ἐκτιμήσω ὅλα τα προσόντα καί τά χαρίσματα πού διαθέτει. Ὅταν ἤμουν φοιτητής στό Πανεπιστήμιο τῆς Θεσσαλονίκης ἦταν δάσκαλός μου, μᾶς δίδασκε τήν Ρωμαίικη (Βυζαντινή) Μουσική στήν Θεολογική Σχολή. Κάθε Τρίτη διηύθυνε τόν χορό τῶν φοιτητῶν στήν θεία Λειτουργία πού γινόταν στήν Ἱερά Μονή τῆς Ἁγίας Θεοδώρας. Καί κάθε Κυριακή ἀνέβαινα στό ἀναλόγιο τῆς Ἁγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης γιά νά ἰσοκρατήσω, κυρίως ὅμως γιά νά μυηθῶ στά μυστικά της Ρωμαίικης (Βυζαντινῆς) Μουσικῆς.

Διατηρῶ πολλές ἀναμνήσεις ἀπό τόν καιρό ἐκεῖνο. Κυρίως ἐκεῖνο πού μου ἔμεινε χαραγμένο στήν μνήμη μου ἦταν ὅτι ἀπό τήν ἀρχή τοῦ ὄρθρου ἀνέβαινε στό ἀναλόγιο καί ἔψαλε μέσα στήν κατανυκτική ἀτμόσφαιρα τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Σοφίας. Σχεδόν ἤμουν ἀπό τούς πρώτους πού ἀνέβαινα στό Ἀναλόγιο καί σιγά - σιγά ἔρχονταν καί ἄλλοι. Ἐνθυμοῦμαι μερικές Κυριακές του Τριωδίου, τίς ὀρθρινές ὧρες, μέσα στό μισοσκόταδο τῆς Ἁγίας Σοφίας, μέ τόν λιγοστό κόσμο, ὁ Χαρίλαος Ταλιαδῶρος ἐπάνω στό ἀναλόγιο τοῦ Ναοῦ νά ψάλη τά καθίσματα, τόν πεντηκοστό ψαλμό, τά κατανυκτικά τροπάρια “τῆς μετανοίας ἀνοιξον μοί πύλας...”, τούς κανόνες. Ἔνοιωθα τί ἀκριβῶς εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία. Καί μετά βίωνα τήν μεγαλοπρέπεια τῆς ψαλμωδίας κατά τήν θεία Λειτουργία. Ἀπό τίς καλύτερες ἀναμνήσεις τῶν φοιτητικῶν μου χρόνων.

Ὅταν ἀργότερα βρέθηκα γιά τρία σχεδόν χρόνια στόν Λίβανο πολλές φορές τά ἐρτζιανά κύμματα ἔφεραν τήν φωνή τοῦ Χαρίλαου ἐκεῖ γιά νά μοῦ κάνουν παρηγοριά καί νά μέ μεταφέρουν στήν Βυζαντινή Θεσσαλονίκη, ἀλλά καί νά ἀναζωπυρώνουν τίς φοιτητικές ἀναμνήσεις.

Ἡ προσφορά τοῦ Ἄρχοντος Πρωτοψάλτου Χαρίλαου Ταλιαδώρου εἶναι μεγάλη. Παντοῦ ἔχει μαθητές. Στόν Λίβανο γνώρισα ἕναν Ρωμηό Ἄραβα πού δέν ἤξερε ἑλληνική γλώσσα πού δέν εἶχε ἐπισκεφθῆ ποτέ τήν Ἑλλάδα, ἀλλά ἔψαλε τροπάρια στήν ἑλληνική γλώσσα μέ τό ὕφος τοῦ Ταλιαδώρου, πού τόν ἐκτιμοῦσε ἀφάνταστα καί τόν θεωροῦσε δάσκαλό του, χωρίς φυσικά νά τόν ἔχει συναντήσει ποτέ. Τόν ἄκουγε μόνο ἀπό τό ραδιόφωνο καί ἀπό κασσέτες. Τό ἀναλόγιο τῆς Ἁγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης πραγματικά ἔγινε φυτώριο ἀρίστων ψαλτῶν, μέ γνώση καί ὕφος, μέ ἁπλότητα καί μεγαλοπρέπεια, μέ λεπτότητα καί ἀρχοντιά.

Συνήθως γράφει στά μουσικά του κείμενα: “ψαλῶ τῷ Θεῶ μου ἕως ὑπάρχω”.

Νά ζήσης ἀγαπητέ δάσκαλε Χαρίλαε. Νά ψάλης μέ τήν γλυκειά, δυνατή καί ἀγήραστη (ὄχι ὅμως καί ἀγέραστη) φωνή σου γιά πολλά ἀκόμη χρόνια. Ἔχεις ταυτισθῆ μέ τήν Θεσσαλονίκη. Εἶσαι ἕνα ἐκλεκτό κομμάτι τῆς Θεσσαλονίκης. Ἡ νύμφη αὐτή τοῦ Θερμαϊκοῦ, χωρίς τήν παρουσία σου, γιά πολλούς ἀπό μᾶς θά εἶναι κενή, ἄδεια.

Χαρίλαε, ὅλοι οἱ μαθητές σου, καί εἶναι τόσοι πολλοί, σέ εὐχαριστοῦμε.