Κύριο ἄρθρο:Ἐμπάθεια ἤ ἄγνοια;

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Πρόσφατα διάβασα ἄρθρο ἑνός Καθηγητῆ Πανεπιστημίου σέ ἐφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας μέ τίτλο: “ἀπό τό δόγμα στήν ἐκκοσμίκευση τοῦ χριστιανισμού” καί εἶδα τήν ἄγνοια τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας ἀπό τήν πλευρά τοῦ ἀρθρογράφου, καίτοι ἀσχολεῖται μέ κριτική τοῦ Χριστιανισμοῦ. Τό πρόβλημα εἶναι βαθύ. Δέν μπορεῖ κανείς νά κρίνη κάτι, ἀγνοώντας τίς θέσεις αὐτοῦ πού κρίνει ἤ συγχέοντας αὐτές τίς θέσεις μέ φανταστικές ἤ αἱρετικές ἀπόψεις.

Τό ἄρθρο αὐτό εἶναι πράγματι μνημεῖο ἀγνοίας καί ἡμιμαθείας. Ὅσο καλή διάθεση νά ἔχη κανείς δέν θά μπορέση νά βρῆ κάποια θετικά στοιχεῖα. Διαβάζοντας τό ἄρθρο αὐτό σκέφθηκα: “Καλά ὁ ἄνθρωπος αὐτός ἀγνοεῖ παντελῶς τήν θεολογία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας; Μπορεῖ κάποιος νά ἀντιπαραθέτη τίς ἀπόψεις του σέ ὑπαρκτές θέσεις τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας. Ὅμως δέν εἶναι οὔτε ἐπιστημονικό, οὔτε δεοντολογικό νά σχολιάζη καί νά κρίνη κάτι, τό ὁποῖο ἀγνοεῖ παντελώς”.

Θά ἤθελα νά χρησιμοποιήσω μερικά παραδείγματα γιά νά γίνη ἐμφανές αὐτό.

* * *

Γράφει ὁ ἀρθρογράφος Καθηγητής: (Ὁ Χριστιανισμός) πρέπει νά “κατεβεῖ ἀπό τόν Οὐρανό στήν Γῆ, νά ψάξει τούς κολασμένους καί ξεριζωμένους αὐτοῦ του πλανήτη καί νά κάνη μιά πρόταση γιά τήν ἀνεργία, τήν ἐκμετάλλευση, τήν ἐγκληματικότητα, τά ναρκωτικά, τήν μετανάστευση κ.λπ. Μέ τό νά μεταθέτει ὁ χριστιανισμός τήν “σωτηρία” τῆς ψυχῆς καί τήν ἀνακούφιση τῶν ὑποδούλων στό “Βασίλειο τῶν Οὐρανών” (δηλαδή σέ ἕνα ἀκαθόριστο καί ἀβέβαιο ἐπέκεινα) ἀφήνει τούς ὑπόδουλους ἀπροστάτευτους καί ἐκτεθειμένους στήν ἐκμετάλλευση τῶν “ἐχόντων καί κατεχόντων””.

Καλά δέν γνωρίζει ὁ ἀρθρογράφος ὅτι ὁ Χριστός κατέβηκε ἀπό τόν οὐρανό στήν γῆ, προσέλαβε τό κτιστό καί ἄλλαξε ὅλη τήν κατάσταση τῆς γῆς, δημιουργώντας καινούριους θεσμούς φιλανθρωπίας καί ἀγάπης, ὅπως τό ὁμολογεῖ καί αὐτός ἀκόμη ὁ Κορδάτος, μελετώντας τήν ζωή καί τό ἔργο τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν; Ἀγνοεῖ ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔχει τήν καλύτερη πρόταση γιά τά ναρκωτικά καί γιά ἄλλα κοινωνικά προβλήματα, ἡ ὁποία ἀναφέρεται στήν πρόληψη καί θεραπεία τῆς προσωπικότητας τοῦ ἀνθρώπου; Ποῦ βρῆκε ὅτι οἱ Χριστιανοί μεταθέτουν τό πρόβλημα στό “Βασίλειο τῶν Οὐρανών”; Πουθενά δέν γίνεται λόγος γιά Βασίλειο τῶν Οὐρανῶν, οὔτε φυσικά ἡ Βασιλεία (γιατί ἄλλο τό βασίλειο καί ἄλλο ἡ βασιλεία, κατά τήν ὀρθόδοξη θεολογία) εἶναι ἁπλῶς μιά μελλοντική πραγματικότητα, οὔτε “ἕνα ἀκαθόριστο καί ἀβέβαιο ἐπέκεινα”. Ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν δέν εἶναι μόνον μιά πραγματικότητα τοῦ μέλλοντος, ἀλλά καί βίωση στό παρόν. Δέν ἔχει, βέβαια, κανείς τήν ἄποψη νά κατέχη ὁ ἀρθρογράφος ὀρθόδοξη θεολογία, ἀλλά τουλάχιστον ἔχει τήν ἀπαίτηση νά μήν ὁμιλῆ μέ τέτοια ἀλαζονεία γιά ἄγνωστα πράγματα, πού τόν ἐκθέτει.

Γράφει ὁ ἀρθρογράφος Καθηγητής: “Σύμφωνα λοιπόν μέ τή χριστιανική ἀντίληψη, ὁ ἄνθρωπος ζεῖ συγχρόνως σέ δύο κόσμους: ἕναν κόσμο κοσμικό πού συνιστᾶ ἕνα δοκιμαστήριο τοῦ ἁμαρτωλοῦ σώματος, τό ὁποῖο σέρνει τήν κατάρα τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος (“μέ ἱδρῶτες καί κόπο νά κερδίζεις τό ψωμί σού”), καί ἕναν κόσμο φανταστικό, ἐπουράνιο, πού θεραπεύει τήν μετανοοῦσα ψυχή. Αὐτός ὁ δυϊσμός, ὁ χωρισμός δηλαδή τοῦ ἀνθρώπου σέ φθαρτό σῶμα καί ἄφθαρτη ψυχή (πνεῦμα), θέτει ἕνα ἐξαιρετικά σοβαρό ἐπιστημολογικό πρόβλημα στήν κατανόηση τῆς ἴδιας της ψυχοσωματικῆς ἑνότητος τοῦ ἀνθρώπου”.

Καλά δέν γνωρίζει ὁ κύριος Καθηγητής ὅτι ἡ ὀρθόδοξη θεολογία δέν υἱοθέτησε ποτέ τόν δυϊσμό, ἀφοῦ ὁμιλεῖ γιά ψυχοσωματική ἑνότητα τοῦ ἀνθρώπου; Δέν ἔχει ποτέ ἀκούσει τόν ὄρο ὑπόσταση τοῦ ἀνθρώπου; Δέν γνωρίζει ὅτι δέν συνιστᾶ χριστιανική ἀντίληψη, καί κυρίως ὀρθόδοξη, ὅτι ὁ ἄνθρωπος ζῆ συγχρόνως σέ δυό κόσμους, ἕναν κοσμικό πού δοκιμάζεται τό ἁμαρτωλό σῶμα, καί ἕναν φανταστικό, ἐπουράνιο, ποῦ θεραπεύει τήν μετανοοῦσα ψυχή; Δέν ἄνοιξε ποτέ τήν Ἁγία Γραφή καί τά πατερικά κείμενα, πού μιλοῦν γιά βίωση ἀπό τήν παροῦσα ζωή τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ὅτι καί τό σῶμα θεώνεται, ὅτι ἡ θεραπεία γίνεται ἀπό τήν παροῦσα ζωή; Δέν γνωρίζει ὅτι βασική διδασκαλία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι ὅτι ὁ ἄνθρωπος θεραπεύεται ἀπό τήν παροῦσα ζωή ψυχοσωματικά καί θά ὑπάρξη αἰωνίως ψυχοσωματικά, ὁπότε ἀποκλείεται κάθε σύστημα δυϊσμοῦ, ποῦ χαρακτηρίζει αἱρετικές διδασκαλίες;

* * *

Γράφει ὁ ἀρθρογράφος Καθηγητής: “Γιατί, λοιπόν, δέν θά μποροῦσε (ἡ Ἐκκλησία) νά ἀφιερώσει ὁλόκληρη τήν περιουσία της στήν ὑπηρεσία τοῦ ἀνθρώπινου πόνου;”

Καλά δέν ἄκουσε ποτέ ὁ κ. Καθηγητής ὅτι ἡ Ἐκκλησία διέθεσε πράγματι ὁλόκληρη τήν περιουσία της γιά τόν ἀνθρώπινο πόνο, καί τώρα κρατᾶ μερικά τμήματα; Δέν γνωρίζει ὅτι ὅλα τα Νοσοκομεῖα τῆς Ἀττικῆς οἰκοδομήθηκαν σέ οἰκόπεδα τά ὁποῖα παρεχώρησε ἡ Ἐκκλησία, ἀκριβῶς γιά νά ἁπαλύνη τόν ἀνθρώπινο πόνο; Νά τοῦ ὑπενθυμίσω ὅτι τά Νοσοκομεῖα Εὐαγγελισμός, Αἰγινήτειο, Ἱπποκράτειο, “Σωτηρία” (δηλ. τό Γενικό Κρατικό σήμερα), Συγγρού, Παίδων, Ἀσκληπιεῖο Βούλας, Σανατόρειο Πεντέλης, κτίστηκαν σέ οἰκόπεδα ποῦ παρεχώρησε ἡ Ἐκκλησία; Νά τοῦ ὑπενθυμίσω ἀκόμη ὅτι ἡ Μαράσλειος Ἀκαδημία, ἡ Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, οἱ Στρατῶνες τοῦ Γουδί, ὁ Ναύσταθμος τοῦ πολεμικοῦ Ναυτικοῦ, τά παλαιά παραπήγματα (ὅπου σήμερα τό ἄγαλμα Βενιζέλου μέ τό πράσινο καί ἡ Ἀμερικανική Πρεσβεία) κ.λπ. εἶναι χῶροι ἐκκλησιαστικοί ποῦ παραχωρήθηκαν; Νά τοῦ ὑπενθυμίσω ὅτι ἡ Ἐκκλησία παρεχώρησε χιλιάδες στρέμματα γιά ἀποκατάσταση ἀκτημόνων καλλιεργητῶν ἤ πτωχῶν ἀνθρώπων; Ἐπίσης, δέν ἔχει πληροφορηθῆ καθόλου ὅτι οἱ Ἱερές Μητροπόλεις ἐπιτελοῦν ἕνα θαυμάσιο κοινωνικό καί φιλανθρωπικό ἔργο; Δέν ρώτησε νά τοῦ ποῦν ὅτι στίς Ἐπαρχίες ἡ Ἐκκλησία ἀσκεῖ τήν κατ’ ἐξοχήν κοινωνική πρόνοια, ἀφοῦ τίς περισσότερες φορές ἡ κρατική πρόνοια εἶναι ἀνύπαρκτη; Δέν ἔχει πληροφορηθῆ ὅτι ἡ Ἐκκλησία διαθέτει πολλά Ἱδρύματα, Γηροκομεῖα, Νοσοκομεῖα, Ἄσυλο Ἀνιάτων, χωρίς οὐσιαστική ὑποστήριξη; Τί Καθηγητής εἶναι, πού ἀποφαίνεται μέ τέτοια αὐθεντία καί ἀλαζονεία, χωρίς νά κάνη μιά στοιχειώδη ἐπιστημονική ἔρευνα;

* * *

Γράφει ὁ ἀρθρογράφος Καθηγητής: “Ὁ Χριστιανισμός κάνει τό λάθος νά ἀποδέχεται τήν ἁμαρτωλότητα τοῦ ἀνθρώπου ὡς ἀποτέλεσμα τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος καί παραβλέπει τό γεγονός ὅτι τό ἀνθρώπινο κακό (μέ ὁποιαδήποτε μορφή κι ἄν ἐκδηλώνεται) ἔχει τίς ρίζες του στίς ὑπαρξιακές συνθῆκες, δηλαδή στίς κοινωνικοοικονομικές ἀνισότητες καί στήν ἐκμετάλλευση ἀνθρώπου ἀπό ἀνθρωπο”.

Πέρα ἀπό τίς ἁπλουστευμένες ἑρμηνεῖες πού κάνει, κάτω ἀπό μιά συγκεκριμένη ἰδεολογία πού εἶναι ξεπερασμένη, δέν γνωρίζει ὁ κ. Καθηγητής νά ξεχωρίζη τίς “ὑπαρξιακές συνθήκες” ἀπό τίς “κοινωνικοοικονομικές ἀνισότητες”; Καλά δέν ἔχει διαβάσει καθόλου δυτική ὑπαρξιακή φιλοσοφία, γιά νά δή τί ἀκριβῶς σημαίνει ὑπαρξιακές συνθῆκες καί δέν γνωρίζει ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀκριβῶς ἀπαντᾶ σέ αὐτά τά ὑπαρξιακά ἀγωνιώδη προβλήματα τοῦ ἀνθρωπίνου εἶναι;

* * *

Σέ ὅλο το ἄρθρο μπορεῖ κανείς νά βρῆ πάρα πολλά σημεῖα γιά νά τά σχολιάση, ὅπως ὅτι ὁ Χριστιανισμός εἶναι θρησκεία, ὅτι μετατοπίζει τήν σωτηρία στήν μετά θάνατο ζωή κ.λπ. Ἀκόμη καί αὐτός ὁ τίτλος τοῦ ἄρθρου “ἀπό τό δόγμα στήν ἐκκοσμίκευση τοῦ χριστιανισμού” δείχνει τό μεγάλο γνωσιολογικό πρόβλημα τοῦ ἀρθρογράφου Καθηγητοῦ. Ἀφοῦ, μάλιστα, τό δόγμα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία συνδέεται ὁπωσδήποτε μέ τό ἦθος καί τόν ὅλο τρόπο ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου. Ἐπίσης, ἡ Ὀρθοδοξία κάνει ἕνα μεγάλο κοινωνικό ἔργο, χωρίς νά ἐκκοσμικεύεται. Γιά παράδειγμα, ὁ ἀρθρογράφος Καθηγητής, ζητάει ἕναν Χριστιανισμό “ποῦ δέν θά ἀσχολεῖται ἀποκλειστικά καί μόνον μέ τά ἐπουράνια πράγματα, ἀλλά θά κάνει μιά στροφή καί πρός τά ἐπίγεια ζητήματα τοῦ ἀνθρώπου”. Μά ποιός τοῦ εἶπε ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία ἀσχολεῖται “ἀποκλειστικά μέ τά ἐπουράνια πράγματα” καί ποιός τόν ἐνημέρωσε ὅτι εἴκοσι αἰῶνες τώρα, καθώς καί στήν ἐποχή μας ἡ Ὀρθοδοξία δέν ἔχει κάνει “μιά στροφή στά ἐπίγεια ζητήματα τοῦ ἀνθρώπου”; Δέν ἔχει ἀκούσει ὅτι κατά χιλιάδες Εὐρωπαῖοι καί Ἀμερικανοί στρέφονται στήν Ὀρθόδοξη θεολογία, ἡ ὁποία διασώζει τήν καλύτερη μέθοδο θεραπείας τῆς προσωπικότητος τοῦ ἀνθρώπου, ἀφοῦ ἔχουν ἀπογοητευθῆ ἀπό τό ἐκκοσμικευμένο χριστιανισμό, ὁ ὁποῖος ταυτίζεται μόνο μέ μιά ἐπιδερμική κοινωνική προσφορά; Δέν ἔχει πληροφορηθῆ ὅτι οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἀντιμετώπισαν ὅλα τα ἐπίγεια προβλήματα τοῦ ἀνθρώπου;

Λυπᾶμαι γιατί ἔχουμε νά κάνουμε πολλές φορές, ἄν ὄχι μέ ἐνσυνείδητους πολέμιους καί διαστρεβλωτές τῆς ἀλήθειας, τουλάχιστον μέ ἀγραμμάτους, ἀδιαβάστους, ἐπιπολαίους καί ἡμιμαθεῖς.