Γεγονότα καὶ Σχόλια: Ἀεί παῖδες - Ρηχή ἐκκλησιαστική μνήμη

Ἀεί παῖδες

Ἕνα ἄρθρο τοῦ Τ. Θεοδωρόπουλου μέ τίτλο: «Ἀεί παῖδες καί παλίμπαιδες» (Καθημερινή, 13.8.2017) μᾶς ὁδήγησε στόν διάλογο τοῦ Πλάτωνα «Τίμαιος». Σ’ αὐτόν τόν διάλογο ὁ Κριτίας, πού συζητᾶ μέ τόν Σωκράτη, διηγεῖται μιά ἀρχαία ἱστορία, πού ἔφτασε σ’ αὐτόν ἀπό τόν προπάππο του Δρωπίδη μέσω τοῦ παπποῦ του Κριτία (ἀρχαία συνήθεια νά παίρνουν τά ἐγγόνια ὀνόματα ἀπό τούς παπποῦδες τους). Ὁ προπάππος Δρωπίδης ἦταν φίλος τοῦ σοφοῦ Σόλωνα, ἀπό τόν ὁποῖο ἄκουσε τήν ἐν λόγῳ ἱστορία.

Ἔλεγε, λοιπόν, ὁ Κριτίας, ὅτι ὁ Σόλωνας εὑρισκόμενος στήν Αἴγυπτο καί ἐπικοινωνώντας μέ σοφούς ἱερεῖς τῶν Αἰγυπτίων θέλησε νά μάθῃ ἀπό αὐτούς τί γνώριζαν γιά τήν ἀρχαιότητα. Γιά νά τούς κινήση μάλιστα τό ἐνδιαφέρον νά μιλήσουν, ἄρχισε νά τούς διηγεῖται τί θεωροῦσαν οἱ Ἕλληνες ὡς ἀρχαιότητα. Τούς μίλησε, λοιπόν, γιά τόν Φορωνέα (τόν λεγόμενο «πρῶτο ἄνθρωπο», ἴσως γιατί αὐτός, κατά τήν μυθολογία, μετά τόν κατακλυσμό συγκέντρωσε τούς ἀνθρώπους σέ πόλεις) γιά τήν κόρη τοῦ Φορωνέα Νιόβη, γιά τόν Δευκαλίωνα καί τήν Πύρρα πού διασώθηκαν ἀπό τόν κατακλυσμό κ.ἄ..

Ἀκούγοντας τήν «ἀρχαιολογία» τοῦ Σόλωνα ἕνας ἀπό τούς γεροντότερους ἱερεῖς τῶν Αἰγυπτίων εἶπε σ’ αὐτόν: «Ὦ Σόλων, Σόλων, Ἕλληνες ἀεί παῖδές ἐστε, γέρων δέ Ἕλλην οὐκ ἔστιν». Καί ὅταν ὁ Σόλων τοῦ εἶπε, πῶς τό λέει αὐτό, ἐκεῖνος συνέχισε: «Νέοι ἐστέ τάς ψυχάς πάντες· οὐδεμίαν γάρ ἐν αὐταῖς ἔχετε δι’ ἀρχαίαν ἀκοήν παλαιάν δόξαν, οὐδέ μάθημα χρόνῳ πολιόν οὐδέν». Δηλαδή: «Ὅλοι εἴστε νέοι στίς ψυχές, γιατί σ’ αὐτές, ἀπό ἀρχαῖα ἀκούσματα, δέν ἔχετε κρατημένη καμμιά παλαιά δοξασία, οὔτε κανένα πανάρχαιο μάθημα».

Ὅπως εἶναι φανερό ὁ αἰγύπτιος ἱερέας δέν παρουσιάζει τήν «παιδικότητα» τῶν Ἑλλήνων ὡς ἀρετή, ἀλλά ὡς ἀπόρροια τῆς «ρηχῆς μνήμης» τους, τήν ὁποία, στήν συνέχεια, ἀποδίδει στίς πολλές φυσικές καταστροφές, πού ἐξαφάνιζαν στήν Ἑλλάδα ὅ,τι μέχρι τότε εἶχε δημιουργηθῇ. Κι αὐτοί πού ἀπέμεναν δέν γνώριζαν τίποτε γιά τά παλαιά ἐπιτεύγματα, ὁπότε, χωρίς προηγούμενες γνώσεις, τά ἄρχιζαν ὅλα ἀπό τήν ἀρχή.

Ὁ Τ. Θεοδωρόπουλος κινεῖται κυρίως στό πολιτικό πεδίο καί βλέπει τήν διαχρονική παιδικότητα τῶν Ἑλλήνων μέσα ἀπό παραδείγματα τῆς πολιτικῆς ζωῆς. Εἶναι ὅμως μᾶλλον γενικό σύμπτωμα, διότι, δυστυχῶς, δέν ἀπουσιάζει καί ἀπό τίς ἱερότερες πτυχές τῆς ζωῆς τῶν Ὀρθοδόξων Ἑλλήνων.

Ρηχή ἐκκλησιαστική μνήμη

Στίς μέρες μας ἔχουν ἀλλάξει σημαντικά τά κριτήρια τῆς ἀλήθειας καί τῆς γνησιότητας. Ὅ,τι ἄντεχε στόν χρόνο, ὅ,τι ἐρχόταν ἀπ’ τό βαθύ παρελθόν δοκιμασμένο ἀπό πολλές γενιές, εἶχε τήν σφραγίδα τῆς ἀλήθειας καί τῆς γνησιότητας. Τώρα τόν πρῶτο καί τελευταῖο λόγο ἔχουν οἱ νέοι καί ὄχι οἱ γέροντες. Τώρα καλύτερο εἶναι τό καινούργιο, ἁπλά καί μόνο γιατί δέν εἶναι παλιό.

Μέ τέτοιο ἐξελιγμένο κριτήριο, γιά Πατέρες τοῦ 4ου ἤ 14ου αἰώνα θά μιλᾶμε; Τώρα μποροῦν νά μιλοῦν μόνον οἱ μετα-πατέρες, πού γνωρίζουν τόν πολιτισμό, τίς συνθῆκες ζωῆς καί τίς ἀνάγκες τῶν σημερινῶν ἀνθρώπων.

Μπορεῖ κανείς νά βρῇ στά ράφια τῶν θεολογικῶν βιβλιοπωλείων καί στό διαδίκτυο συγγραφεῖς καί ἀρθρογράφους μέ τέτοια ἐπιτηδευμένα ρηχή θεολογική καί ἐκκλησιαστική μνήμη, μέ τέτοια «παιδικότητα», πού δείχνει ὅτι στίς ψυχές τους δέν ἐπιθυμοῦν νά ἐπιβιώνῃ καμμιά «δι’ ἀρχαίαν ἀκοήν παλαιά δόξα».

Τό «ἀεί παῖδες», εἶναι περιττό νά ποῦμε ὅτι ταυτίζεται καί μέ τό ἀεί εὐμετάβολο τῶν ἀποφάσεών μας.

π. Θ.Α.Β.