Γεγονὸς καὶ Σχόλιο: Ἀντιμετώπιση ἐκκλησιαστικῶν θεμάτων

Στήν ἐποχή μας ἀντιμετωπίζουμε διάφορα ἐκκλησιαστικά θέματα, κυρίως ἐκεῖνα πού ἔχουν σχέση μέ τόν διάλογο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μέ τούς ἑτεροδόξους Χριστιανούς.

Σήμερα παρατηρεῖται ἡ τάση μερικῶν Ἐπισκόπων, Πρεσβυτέρων καί θεολόγων νά μή βλέπουν τίς θεολογικές διαφορές πού ὑπάρχουν μεταξύ ὀρθοδόξου καί δυτικῆς θεολογίας, κυρίως τό θέμα τοῦ Filioque καί τό actus purus, ὅπως καί τά θέματα πού ἔχουν σχέση μέ τήν analogia entis καί analogia fidei, καί μάλιστα μερικές φορές παρατηρεῖται καί μιά πράξη μυστηριακῆς διακοινωνίας. Αὐτό προκαλεῖ τήν ὀρθόδοξη «δογματική συνείδηση» πολλῶν, μέ ἀποτέλεσμα νά ἐκφράζουν ἔντονα τήν ἀντίδρασή τους. 

Ὁ Vincent Rossi σέ πρόλογό του στό βιβλίο τοῦ Philip Sherrard, μέ τίτλο «Ἡ Ἐκκλησία, ὁ Παπισμός καί τό σχίσμα» (ἐκδ. Ἁρμός) γράφει γιά τό θέμα αὐτό:
«Πρίν ἀπό σαράντα περίπου χρόνια, ὁ γνωστός καί ἅγιος ἀσκητής τοῦ Ἄθωνα, ὁ Γέρων Παΐσιος, ἔγραψε ἀπό τό ἐρημητήριό του στό Ἅγιον Ὄρος μιάν ἐπιστολή ἀναφορικά μέ πρωτοβουλίες πού ἀπέβλεπαν στήν ἕνωση τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς μέ τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Διέκρινε ὅτι, προκειμένου τό σχίσμα νά τερματιστεῖ, οἱ ἄνθρωποι ἀντιδροῦν μέ τρεῖς τρόπους, δέν συμφωνοῦσε, ὅμως, μέ κανέναν ἀπό αὐτούς: Ὑπάρχουν, πρῶτον, οἱ ἑνωτικοί, οἱ ὁποῖοι ἐπιζητοῦν τήν ἕνωση μέ τή Ρώμη εἰς βάρος τῆς Ὀρθοδοξίας∙ δεύτερον, οἱ ἀποσχιστικοί, οἱ ὁποῖοι δημιουργοῦν σχισματικές, ὑπέρ-Ὀρθόδοξες κινήσεις κάθε φορά πού ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης ἤ ὁ τοπικός τους ἐπίσκοπος κάνει μία κίνηση πού ἐκτιμοῦν ὡς "οἰκουμενιστική"∙ καί τέλος, οἱ ἐπικριτικοί, ἐκεῖνοι πού, ἐνῶ παραμένουν στήν Ἐκκλησία, ἀσκοῦν συνεχῆ καί καταστρεπτική κριτική σέ ὅλους ἐκείνους πού ἔχουν διαφορετική ἀπό τή δική τους στενή ἄποψη περί καθαρότητος τῆς Ὀρθοδοξίας. Ὑπάρχει, ὡστόσο, καί μιά τέταρτη κατηγορία πού διαφαίνεται στήν ἐπιστολή τοῦ Γέροντος Παϊσίου –ἐκεῖνοι πού μέ νηφαλιότητα καί πνευματική ἀγάπη, ἑδραῖοι στίς Πατερικές ἀρχές, δείχνουν ὅτι ὁ μόνος τρόπος θεραπείας τοῦ Σχίσματος πηγάζει ἀπό τά σπλάχνα τῆς ἴδιας τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Γέρων Παΐσιος ἀνήκει στήν τέταρτη αὐτή ὁμάδα καί σ’ αὐτήν θά ἀνῆκε καί ὁ Φίλιππος Sherrard, συγγραφέας τοῦ συνοπτικοῦ, κομψά γραμμένου καί διαφωτιστικοῦ αὐτοῦ βιβλίου».

Πράγματι, μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία παρατηροῦνται αὐτές οἱ τρεῖς τάσεις καί ἡ καθεμιά διατυπώνει τά ἐπιχειρήματά της, ἄλλοτε θεολογικά καί ἄλλοτε μή θεολογικά. Αὐτό ἔχει σχέση μέ τήν γνώση τοῦ καθενός, ἀλλά καί τόν χαρακτήρα του. Μερικοί, μάλιστα, κινοῦνται κάτω ἀπό διάφορες σκοπιμότητες, ἄν καί στά θεολογικά καί ἐκκλησιολογικά ζητήματα οἱ σκοπιμότητες εἶναι ἐπικίνδυνες. Ὅμως, ἡ τέταρτη κατηγορία εἶναι ἡ ὀρθότερη.

Θεωρῶ ὅτι αὐτό τό κείμενο πού παρατέθηκε πιό πάνω καί ἔχει ὡς βάση τίς σκέψεις τοῦ ἁγίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου, πού διακρινόταν ἀπό τήν ἀγάπη του πρός τόν Θεό καί τήν Ἐκκλησία, ἀλλά καί διέθετε τό χάρισμα τῆς ἐκκλησιαστικῆς διακρίσεως, πρέπει νά γίνη καθοδηγητικό πρότυπο, γιά νά ἀντιμετωπίζουμε κρίσιμα ἐκκλησιαστικά καί θεολογικά ζητήματα γιά νά ἀντέχουν στόν χρόνο καί νά ὠφελοῦν τήν Ἐκκλησία. Γιατί ἡ Ἐκκλησία ὡς Σῶμα Χριστοῦ δέν μπορεῖ νά βλαφτῆ, ἀλλά ἐκεῖνοι πού ἐνεργοῦν ἐπιπόλαια «αὐτοτραυματίζονται» αἰώνια.

Ἔτσι πρέπει νά ἀντιμετωπίζουμε τά θέματα μέσα ἀπό τήν θεολογική προοπτική, μέ σοβαρότητα καί θεολογική διάκριση, ἀσκητική νηφαλιότητα, σεβόμενοι τόν εὐλογημένο θεσμό τῆς Ἐκκλησίας.

Ν.Ι.
Σεπτέμβριος 2017