Ἡσυχασμός-Σχολαστικισμός

Ἐνῶ σέ ὅλη τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση οἱ Πατέρες θεωροῦν ὅτι στόν ἄνθρωπο ὑπάρχουν δύο γνωσιολογικά κέντρα, τό ἕνα εἶναι ἡ λογική, μέ τήν ὁποία ἔρχεται σέ σχέση μέ τά κτίσματα, καί τό ἄλλο εἶναι ὁ νοῦς, μέ τόν ὁποῖο ἔρχεται σέ σχέση μέ τόν Θεό, στήν δυτική παράδοση καλλιεργήθηκε ἡ ἄποψη περί ἑνός γνωσιολογικοῦ κέντρου, δηλαδή τῆς λογικῆς, διά τῆς ὁποίας οἱ ἄνθρωποι γνωρίζουν καί τά κτίσματα καί τόν Θεό.

Ἑπομένως, ἡ βασική διαφορά μεταξύ Ὀρθόδοξης καί δυτικῆς Παραδόσεως εἶναι ἡ διαφορά μεταξύ ἡσυχασμοῦ καί σχολαστικισμοῦ. Μόνον μέσα ἀπό αὐτήν τήν προοπτική μποροῦμε νά δοῦμε τήν διαφορά μεταξύ Ἀνατολῆς καί Δύσεως καί στήν θεολογία καί στήν κοινωνική ζωή.

Ὁ Frank Schaeffer συγκεκριμενοποιεῖ τήν διαφορά αὐτή σέ δύο σημαντικά πρόσωπα, τόν ἱερό Αὐγουστίνο καί τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή. Ὁ πρῶτος (ἱερός Αὐγουστῖνος) διακρίνεται γιά τήν νεοπλατωνική του προοπτική, τόν στοχασμό καί τήν ψυχολογική ἑρμηνεία τῆς πνευματικῆς ζωῆς, ἐνῶ ὁ δεύτερος (ἅγιος Μάξιμος) εἶναι ἕνας κατ’ ἐξοχήν ἡσυχαστής Πατέρας μέ θεολογικό ἑρμηνευτικό λόγο.
..
Οἱ ἅγιοι Πατέρες ἀπό τούς πρώτους αἰῶνες μέχρι τούς Φιλοκαλικούς Πατέρες τοῦ 18ου αἰῶνος, οἱ ὁποῖοι βίωσαν, διαφύλαξαν καί διατύπωσαν τήν ὀρθόδοξη πίστη, ζοῦσαν μέσα στό κλίμα τῆς ὀρθόδοξης ἡσυχαστικῆς ζωῆς. Δέν ἔκαναν σύγχυση μεταξύ νοῦ-καρδιᾶς καί λογικῆς, ἀφοῦ μέ την καρδιά-νοῦ βίωναν τόν Θεό καί μέ τήν λογική διατύπωναν αὐτήν τήν ἐμπειρία. Δέν ἀκολουθοῦσαν, δηλαδή, τήν ἑνιαία γνωσιολογική μεθοδολογία ὡς πρός τόν Θεό καί τά κτίσματα.

Ναυπάκτου Ἱεροθέου: Παλαιά καί Νέα Ρώμη