Κύριο θέμα: Ἁγιορείτικη Πανήγυρη στὸ Βατοπαίδι - Ἡ Ἡσυχαστικὴ Μεγαλοπρέπεια τοῦ Ἁγίου Ὅρους

Την Δευτέρα 6 Ἀπριλίου καί Τρίτη 7 Ἀπριλίου (24 καί 25 Μαρτίου μέ τό παληό ἡμερολόγιο) ὁ  Μητροπολίτης μᾶς ἐπισκέφθηκε τήν Ἱερὰ Μονή Βατοπαιδίου, μετά ἀπό πρόσκληση τοῦ Ἡγουμενοσυμβουλίου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς καί μέ τήν ἄδεια τοῦ Παναγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, γιά νά προεξάρχη τῆς πανήγυρης τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου. Ὁ Μητροπολίτης μας μέ τήν συνοδεία του, τόν σεμνό καί διακριτικό Ἀρχιμανδρίτη π. Ἀρσένιο Κομπούγια, ὁ ὁποῖος παρά τήν ἡλικία του δέν ἔλειψε οὔτε στιγμή ἀπό τό πλευρό τοῦ Σεβασμιωτάτου, καί μερικούς λαϊκούς ἀδελφούς, ταξίδεψαν μέ ἕνα ταχύπλοο σκάφος τοῦ Λιμενικοῦ Σώματος ἀπό τήν Ἱερισσό στό Μοναστήρι τοῦ Βατοπαιδίου μέσα σέ πυκνή ὁμίχλη ἀλλά εὐτυχῶς ἤρεμη θάλασσα. Ἀπό τήν Μονή τοῦ Χιλανδαρίου προστέθηκε στήν συνοδεία μας καί ὁ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς τοῦ Χιλανδαρίου μέ δύο μοναχούς του. Στήν εἴσοδο τοῦ Μοναστηριοῦ ὑποδέχθηκαν τό προσκεκλημένο Ἱεράρχη ὁ Ἡγούμενος τοῦ Βατοπαιδίου μέ τό Ἱερό Εὐαγγέλιο, περιστοιχιζόμενος ἀπό μοναχούς. Ψάλλοντας τό “Ἄξιον ἐστί” καί ὑπό τούς ἤχους καμπάνων εἰσῆλθαν ὅλοι στό Καθολικό ὅπου ἐψάλει Δοξολογία καί ὁ Ἡγούμενος, Πανοσ. Ἀρχιμανδρίτης π. Ἐφραίμ, στήν προσφώνησή του μεταξύ των ἄλλων εἶπε: “...δέν σᾶς γνωρίζουμε προσωπικά, ἀλλά σᾶς γνωρίζουμε ἀπό τό ἔργο σας... τά βιβλία σᾶς ἔχουν στείλει μοναχούς στό Ἅγιον Ὄρος...”. Ἀπό τήν πλευρά τοῦ ὁ Μητροπολίτης ἐπανέλαβε τήν ἀγάπη του γιά τό Ἅγιον Ὄρος, γιά τήν ζωή καί τήν παράδοσή του. Ἀνέφερε τήν συμβουλή πού εἶχε λάβει ὡς νέος Ἱερομόναχος ἀπό ἕναν Σέρβο ἀσκητή στήν Νέα Σκήτη: “Νά λές τακτικά τήν εὐχή καί νά ἔρχεσαι κάθε χρόνο στό Ἅγιον Ὄρος”. Ἐν συνεχεία ὁ π. Ἐφραίμ προσέφερε στόν Σεβασμιώτατο εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Παραμυθίας.

Ἀμέσως μετά ἄρχισε ἡ Προηγιασμένη Λειτουργία. Τό ἀπόγευμα στό Συνοδικό του Μοναστηριοῦ προσεφέρθη κέρασμα. Ἐκεῖ, κάτω ἀπό τίς εἰκόνες πού κυριαρχοῦσαν στόν χῶρο τοῦ Συνοδικοῦ, ὁ Σεβασμιώτατος, οἱ Ἡγούμενοι Χιλανδαρίου καί Βατοπαιδίου, μοναχοί ἀπό ὅλα τα μοναστήρια τοῦ Ἁγίου Ὅρους, προσκυνητές συζήτησαν θέματα πνευματικῆς καί δή μοναχικῆς ζωῆς. Ἐκεῖ δόθηκε ἡ εὐκαιρία νά συναντήσουμε τόν πνευματικό πατέρα τῆς κοινότητας τόν π. Ἰωσήφ, τόν ἀποκαλούμενο Νέο, ἀπό τούς μοναχούς της συνοδείας τοῦ γέροντα Ἰωσήφ τοῦ Σπηλαιώτη. Ὡς ἐρημίτες, κατά τήν μετακίνησή τους ἀπό τήν ἔρημο στά Κατουνάκια, ἔλαβε ὁ καθένας στήν πλάτη τοῦ τά ἀπαραίτητά του νοικοκυριοῦ του. Τώρα εἶναι πνευματικός ὁδηγός μιᾶς κοινότητας πού ἔχει λειτουργικά ἔξοδα 1.000.000 δρχ. τήν ἡμέρα καί δίνει τήν εἰκόνα μιᾶς κοινότητας πού θάλλει σέ ὅλα τα μέτωπα. Ὁ Γέροντας, ἄν καί τελείωσε μόλις τήν Τρίτη Δημοτικοῦ, μίλησε γιά τήν “ἐσωστρέφεια”, τήν εὕρεση τοῦ νοῦ, τήν θέωση. Τόν ἀκούσαμε νά μιλάη τήν ἴδια γλώσσα μέ ὅλους ἐκείνους πού ἀγαποῦν τήν μέθοδο καί τόν τρόπο ζωῆς τῶν μοναχῶν, τήν ἡσυχαστική παράδοση τοῦ Ἁγίου Ὅρους. Μεταξύ των ἄλλων ἀναφέρθηκε στά δύσκολα χρόνια κατά τά ὁποῖα κυριάρχησε καί στό Ἅγιον Ὄρος ἕνα διαφορετικό πνεῦμα, μέ ἔμφαση σέ πανυγήρεις καί τελετές καί ἀποστροφή πρός τήν παραδεδομένη μέθοδο τῆς “ἐσωστρέφειας”, στήν προοπτική της “εὕρεσης τοῦ νού”. Ἐκεῖ θυμήθηκαν οἱ μοναχοί καί τόν Μητροπολίτη Μιλητουπόλεως Ἱερόθεο, ὁ ὁποῖος πεζός πήγαινε σέ ὅλες τίς πανηγυρικές ἀγρυπνίες στό Ἅγιον Ὄρος, χειμώνα καλοκαίρι, καί εἶχε ὡς συνήθεια νά πηγαίνη κατευθείαν στό στασίδι του καί νά μήν κάθεται οὔτε στιγμή καθ’ ὅλη τήν διάρκεια τῆς ἀγρυπνίας. Στήν ἴδια θεολογική κατεύθυνση καί μέ τό ἴδιο μοναχικό πνεῦμα μίλησε καί ὁ Σεβασμιώτατος, τονίζοντας τήν ἀξία τῆς ἡσυχαστικῆς παραδόσεως, μιλώντας γιά τήν συνέλιξη τοῦ νοῦ καί τήν ἀνάβασή του στόν Θεό.

Μέ τήν δύση τοῦ ἡλίου σήμαναν οἱ καμπάνες καί ἄρχισε ἡ ὁλονύκτια πανηγυρική ἀγρυπνία. Ἡ θεία Λειτουργία τελείωσε λίγο πρίν τίς 11 τό πρωί. Δηλαδή ἡ ἀγρυπνία κράτησε 15 ὧρες (8μμ.-11πμ). Ἀκολούθησε πανηγυρική τράπεζα. Μετά τήν μεσημεριανή ξεκούραση ἀκολούθησε ἑσπερινός καί τό μνημόσυνο τῶν Κτητόρων –Αὐτοκρατόρων, Αὐτοκρατορισσῶν, Ἐπισκόπων, μοναχῶν.

Κατά τήν διάρκεια τῆς ἀγρυπνίας στόν δεξιό χορό ἔψαλαν οἱ Θωμάδες καί οἱ Δανιηλαῖοι, στόν ἀριστερό χορό ὁ π. Σπυρίδων ὁ Μικραγιαννανίτης καί Γρηγοριάτες Μοναχοί, ἐνῶ καί στούς δύο χορούς βοηθοῦσαν Βατοπαιδινοί Πατέρες. Χορωδία τῆς Μονῆς μέ χοράρχη τόν π. Μάξιμο ἔψαλε στήν λιτή ἀρχαῖο μέλος ἀνέκδοτο, ὕμνον στήν Παναγία, ἀειμνήστου Βατοπαιδινού μοναχοῦ, θαυμάσιο καί κατανυκτικότατο. Ἐπίσης, κατά τήν βραδινή τράπεζα οἱ χοροί τῶν μοναχῶν ἔψαλαν τροπάρια τοῦ Εὐαγγελισμοῦ. Οἱ χορωδίες τῶν μοναχῶν ἀπέσπασαν τά εὔσημα ἀπό τόν Σεβασμιώτατο, ὁ ὁποῖος χαρακτήρισε τήν ψαλτική τους ὡς ψαλτική προσευχομένων γιά προσευχομένους, γι’ αὐτό καί ἦταν τόσο ὡραία. Οἱ μοναχοί του Βατοπαιδίου, φροντίζοντας καί τήν μουσική τούς παιδεία ἔχουν ἀναθέσει σέ μαθητή τοῦ πρωτοψάλτη Ἀγγελόπουλου νά τούς διδάξει τά τῆς μουσικῆς.

Μεταξύ των ἐπισήμων κρατικῶν ἀρχόντων παρεβρέθηκαν στήν πανήγυρη τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ὁ Ὑπουργός Παιδείας τῆς Κύπρου καί ὁ Ὑφυπουργός Ἐργασίας κ. Φαρμάκης.

Μετά τήν ἀγρυπνία στό ἀρχονταρίκι τῆς Ι. Μονῆς ὁ Σεβασμιώτατος μίλησε γιά τήν ἀτμόσφαιρα πού ὑπῆρχε κατά τήν διάρκεια τῆς θείας Λειτουργίας στόν Ναό. Μιά ἀτμόσφαιρα πού δημιουργοῦσε τήν αἴσθηση τῆς δόξας τοῦ Οὐρανίου Θρόνου τοῦ Θεοῦ. Εἶπε μεταξύ ἄλλων:

“Μέσα στήν κατανυκτική ἀτμόσφαιρα τῆς νυκτός ὀσφρανθήκαμε τήν μυστική ἡμέρα, καί τόν ἄδυτο ἥλιο, τόν Χριστό, γι’ αὐτό καί μέσα στήν καρδιά μᾶς ἀκουγόταν ὁ ἐξαίσιος χαιρετισμός: “Χαῖρε ἀστέρος ἀδύτου Μήτηρ• χαῖρε αὐγή μυστικῆς ἡμέρας”...

”Οι ἁγιορείτικες ἀγρυπνίες εἶναι ἄλλης προελεύσεως καί ἄλλης ὑφῆς. Διαφέρουν πολύ ἀπό τόσες ἄλλες μοναστηριακές ἀγρυπνίες. Ἡ παρουσία ἁγιασμένων μοναχῶν, τῶν ὁποίων ἡ ἀγρυπνία καί ἡ προσευχή εἶναι τρόπος ζωῆς καί ὄχι εὐκαιριακῆς ἑορτῆς, ὁ ἱερός τόπος τοῦ Ἄθωνα μέ τήν τόσο ἁγιασμένη τοῦ φύση, οἱ χῶροι τῶν Ἱερῶν Μονῶν, μέσα ἀπό τούς τοίχους τῶν ὁποίων ἀναδύονται σάν λιβανωτός πολύτιμος οἱ ἁγιασμένες μορφές τῶν κεκοιμημένων καί ζώντων Πατέρων, δίνουν μιά ἄλλη αἴσθηση ζωῆς. Εἰδικά δέ ἀπόψε σέ μένα ἐπανῆλθαν στήν μνήμη ὅλες ἐκεῖνες οἱ νυκτερινές ἀγρυπνίες, τίς ὁποῖες ἀπολάμβανα ὡς φοιτητής, τόσο στά Μοναστήρια, ὅσο καί στά ἀπέριττα κελιά καί τίς ἐρημικές Σκῆτες, πού εἶναι ἀπό τά καλύτερα κομμάτια τῆς ζωῆς τῶν φοιτητικῶν μου χρόνων, πού τόσο νοσταλγῶ. Εὐχαριστῶ ὅλους σας καί ἰδιαιτέρως τόν Ἡγούμενο τοῦ Βατοπαιδίου γιά τήν χαρά πού μου δώσατε...

”...Τό θεολογικό περιεχόμενο τῆς ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ εἶναι μεγάλο. Δέν ἐξαντλεῖται σέ μερικές σκέψεις καί μερικούς ἀνθρώπινους ἐξωτερικούς στοχασμούς, ἀλλά ἀποβλέπει στήν κάθαρση τῆς καρδιᾶς, τόν φωτισμό καί τήν θέωση, ἀφοῦ ἄλλωστε ἡ ὑπέρβαση τῆς ἡδονῆς καί τῆς ὀδύνης στήν πραγματικότητα συνιστᾶ τήν κάθαρση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τά πάθη, καί ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ στήν καρδιά, ἡ ὁποία παρθενεύει ἀπό τίς ἐκδηλώσεις τῶν παθῶν, συνιστᾶ τήν θέωση τῆς ἀνθρωπίνης ὑποστάσεως. Ἔτσι, ὅλες οἱ Δεσποτικές καί Θεομητορικές ἑορτές ἔχουν βαθύτατο θεολογικό περιεχόμενο, δέν ἐξαντλοῦνται σέ ἕνα ἐπιφανειακό ἑορτασμό, οὔτε σέ μιά τυπική ἐκδήλωση. Ἀποβλέπουν, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, στό νά αἰσθανθοῦμε μέσα στήν καρδιά μᾶς “τά βρεφοπρεπή σκιρτήματα τοῦ Χριστού”.

”Ο ἑορτασμός τῆς ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, τόν ὁποῖο γιά πρώτη φορά στήν ζωή μου ἔκανα φέτος στό Ἅγιον Ὄρος, ἔχει μεγάλη σημασία καί σπουδαιότητα. Ἡ Παναγία εἶναι ἡ ἔμψυχος Κιβωτός τοῦ Θεοῦ, ἀσυγκρίτως ἀνωτέρα ἀπό τήν κιβωτό τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, καθώς ἐπίσης εἶναι τό ἅγιο καί Θεοβάδιστο Ὄρος. Ἀλλά Ἅγιον Ὄρος καί ἔμψυχος κιβωτός τοῦ Θεοῦ εἶναι καί τό ἔμψυχο περιβόλι τῆς Παναγίας, ὅπου ἀναφύονται τά μυρίπνοα ἄνθη τοῦ Παραδείσου. Γι’ αὐτό καί ὁ ἑορτασμός αὐτές τίς ἡμέρες λαμβάνει ἰδαίτερη σημασία καί ἀξιόλογο θεολογικό περιεχόμενο. Ἐδῶ κατά καιρούς, καί πολλές φορές στίς πιό δύσκολες περιόδους τῆς ζωῆς μου, βρῆκα παρηγοριά καί στήριγμα. Μέ ἱερή νοσταλγία καί ἱερό πόθο στήν καρδιά μου ἐνθυμοῦμαι ὅτι ἐδῶ στό Ἅγιον Ὄρος συνάντησα ἁγιασμένους ἀσκητές, εὐλογημένες ὑπάρξεις, μπροστά στίς ὁποῖες ὑποκλίνομαι ταπεινά. Καί γιά νά θυμηθῶ ἕναν λόγο τοῦ ἁγίου Νεκταρίου, πολλές φορές λειτουργώντας καί χοροστατώντας σέ μεγάλους Ναούς, ἀφήνω τήν μνήμη μου νά πετάξη στίς ἁγνές, ταπεινές καί ἁγιασμένες ὑπάρξεις πού ἔζησαν καί ζοῦν στόν ἁγιαμένο Ἄθωνα, σκέπτομαι τίς γλυκύτατες ἀγρυπνίες, πολλές φορές ἀναπολῶ καί νοσταλγῶ νά βρεθῶ στά ἁγιασμένα αὐτά μέρη!...”

Τήν ἡμέρα τῆς ἀναχώρησης ὁ Σεβασμιώτατος χειροθέτησε Πνευματικό τόν π. Διονύσιο, ἑξαρτηματικό μοναχό της Ἱερᾶς Μονῆς Βατοπαιδίου. Τοῦ ἐπεσήμανε ὅτι γιά νά ποιμάνει κανείς καί νά ἔχει ὁ λόγος τοῦ ἀνταπόκριση στόν ὑποτακτικό πρέπει νά ἔχει ἐξασκήση καί ὁ ἴδιος τήν ὑπακοή, καί νά συνεχίζη νά τήν ἐξασκῆ, ἀλλιῶς δέν συντελεῖ στήν σωτηρία του. Ἐνθυμούμενος ἐπίσης τόν λόγο τοῦ ἀειμνήστου Γέροντός του Καλλινίκου, τοῦ συνέστησε τήν προσοχή ὥστε νά μήν τήν πάθη ὅπως οἱ ἐργάτες πού ἔφτιαξαν τήν Κιβωτό τοῦ Νῶε, ἀλλά τελικά ἔμειναν ἀπ’ ἔξω καί δέν σώθηκαν.

Τήν ἴδια ἡμέρα, μιλώντας στούς μοναχούς στό Συνοδικό, θύμισε τόν ἀγώνα πού τούς περιμένει τώρα πού τό πανηγύρι τελείωσε. Ἀπευθυνόμενος στόν Ἡγούμενο π. Ἐφραίμ τοῦ θύμισε τίς δυσκολίες πού τόν περιμένουν ἀλλά καί τό ὅτι ἔχει γέροντα ἀπό πίσω του, πού καί αὐτός γέροντα ὑπηρέτησε καί γι’ αὐτό πρέπει νά ἔχει ἐμπιστοσύνη.

Ἀντί ἄλλου ἐπιλόγου θά κλείσουμε αὐτήν τήν μικρή ἀνταπόκριση ἀπό τήν Πανήγυρη τῆς Μονῆς Βατοπαιδίου μέ τά λόγια τοῦ Σεβασμιωτάτου πρός τούς Ἁγιορείτας Πατέρας:

“Σεβάσμιοι Πατέρες, ζητῶ τίς προσευχές καί τήν ἀγάπη σας. Ὅλοι ἐμεῖς οἱ σύγχρονοι ὀρθόδοξοι, ἰδιατέρως ἐμεῖς οἱ Ἐπίσκοποι, ὀφείλουμε ἀφ’ ἑνός μέν νά διαφυλάσσουμε τήν ὀρθόδοξη πίστη καί νά τήν ὁμολογοῦμε ταπεινά, χωρίς παραχαράξεις καί ἀλλοιώσεις, ἀφ’ ἑτέρου δέ νά ἀντιμετωπίζουμε τά διάφορα προβλήματα πού ἀναφύονται στήν ἐποχή μας μέ θεολογικό πρίσμα καί θεολογική προοπτική. Γιατί, ἄν δέν γίνη αὐτό, τότε προδίδουμε τήν ὀρθόδοξη πίστη. Εὔχεσθε νά ἀνταποκρινόμαστε σέ αὐτήν τήν σύγχρονη μεγάλη ἀποστολή.”